اطلاعات تخصصی
موارد مصرف کلسی تریول
کلسی‌تریول فرم فعال ویتامین د۳(در واقع فعال‌ترین فرم این ویتامین) می‌باشد که روی استخوان، کلیه، روده و غده‌ی پاراتیروئید اثرگذار است.این دارو با نام تجاری روکالترول معروف می‌باشد.
کلسی‌تریول با تحریک جذب کلسیم و فسفات در روده، بازجذب کلسیم توسط کلیه ها، کنترل سطح هورمون های پاراتیروئید به خصوص در بیماران دیالیزی و تحریک استخوانسازی، در مواردی همچون پرکاری پاراتیروئید، کمبود کلسیم، کمبود‌فسفات و راشیتیسم(ریکتز) وابسته به ویتامین د تجویز می‌گردد.
این دارو به فرم خوراکی و تزریقی در بازار دارویی موجود می‌باشد.
مکانیسم اثر کلسی تریول
کلسی‌تریول که فرم فعال ویتامین د می‌باشد، در بدن به گیرنده‌های خود در کلیه، غدد پاراتیروئید، روده و استخوان متصل می‌شود و منجر به افزایش بازجذب توبولی کلسیم، کاهش سنتز هورمون پاراتیروئید، تحریک روده جهت جذب کلسیم و فسفات و تحریک استخوانسازی در مرحله‌ی مینرالیزاسیون (معدنی شدن)می‌شود.
فارماکوکینتیک کلسی تریول
متابولیسم: کبدی توسط CYP450 (جزئیات نامشخص)
زمان شروع اثر:۲ساعت، اوج اثر:۱۰ساعت
اتصال به پروتئین:۹۹/۹درصد
دفع: مدفوع(۴۹درصد)، ادرار(۱۶درصد)
نیمه‌عمر فرم خوراکی: ۵تا۸ساعت(در سندرم نفروتیک ۱۶/۲ساعت، در همودیالیز، ۲۱/۹ساعت،
در کودکان و دیالیزصفاقی، ۲۷/۴ساعت)
نیمه عمر فرم تزریقی: نامشخص
منع مصرف کلسی تریول
اين دارو در زيادي كلسيم خون، هيپرويتامينوز D و استئوديستروفي كليوي همراه با زيادي فسفات خون نبايد مصرف شود.
عوارض جانبی کلسی تریول
عوارض شایع:
هایپرکلسمی، هایپرفسفاتمی، افزایش کراتینین، تهوع، استفراغ، یبوست، اختلال در خوردن آنورکسی، بی‌خوابی، خشکی دهان، میالژی، درد استخوان، طعم فلزی در دهان، پر ادراری، پر نوشی، تحریک‌پذیری، کاهش‌وزن، اسیدوز خفیف، افزایش آنزیم‌های کبدی، کونژنکتیویت یا التهاب ملتهمه، حساسیت به نور، احساس ناراحتی شکمی(فرم خوراکی)، درد شکمی(فرم خوراکی)، اختلالات حسی(فرم خوراکی)، عفونت ادراری(فرم خوراکی)، سردرد، راش‌پوستی،افزایش فشارخون، آلبومین اوری، کاهش لیبیدو، کاهش وزن، هایپرکلسترولمی، شب‌ادراری
عوارض جدی:
شوک آنافیلاکسی(فرم تزریقی، تشنج، هایپرفسفاتمی، هایپرکلسمی، هایپرکلسی‌اوری، کلسیفیکاسیون عروقی، فسفات نفروپاتی حاد(فرم خوراکی)، کلسیفیکاسیون بافت نرم، مسمویت ویتامین د، آریتمی، پانکراتیت، هایپرترمی، واکنش های حساسیتی، اریتم مالتی‌فرم، دیستروفی(فرم خوراکی)، کم آبی بدن(فرم خوراکی)، سایکوز(فرم خوراکی)
تداخلات دارویی کلسی تریول
مکانیسم کلی تداخلات:
سوبسترای CYP3A4(مینور)
منع مصرف همزمان(کنترا اندیکه):
بورسومب، مولتی‌ویتامین‌ها/فلوراید(همراه با ADE)، مولتی‌ویتامین‌ها/مینرال‌ها (همراه با ADEK، فولات و آهن)، آنالوگ‌های ویتامین‌د
تداخلات ماژور:
بورسومب
تداخلات متوسط:
بندروفلومتیازید، کلرتیازید، کلرتالیدون، دیازوکساید، هیدروکلروتیازید، منیزیم کربنات، منیزیم هیدروکساید، منیزیم اکساید، منیزیم‌تری‌سیلیکات، متیکلوتیازید، متولازون، پلی‌تیازید، تری‌کلرمتیازید
افزایش اثرداروها توسط کلسی‌تریول:
آلمینیوم هیدروکساید، بورسومب، گلیکوزیدهای قلبی، نمک‌های منیزیم، سوکرالفیت، آنالوگ‌های ویتامین‌د
داروهایی که سطح خونی کلسی‌تریول را بالا می برند:
نمک‌های کلسیم، مهارکنندگان CYP3A4(قوی)، دانازول، مولتی‌ویتامین‌ها/مینرال‌ها(همراه با ADEK، فولات و آهن)، دیورتیک‌های تیازیدی و شبه‌تیازیدی
کاهش اثرات داروها توسط کلسی‌تریول:
اردافیتینیب
داروهایی که سطح کلسی‌تریول را کاهش می دهند:
عوامل کمپلکس ساز اسیدهای صفراوی، کورتیکواستروئیدها(سیستمیک)، القاکننده‌های CYP3A4(قوی)، روغن‌های معدنی، ارلیستات، سولامر
تداخل با غذا:
تداخلی با غذا ندارد اما جهت کاهش علائم گوارشی بهتر است همراه با غذا مصرف شود.
هشدار ها کلسی تریول
هشدارها:
-با وجود ناکافی بودن اطلاعات انسانی در مورد مصرف کلسی‌تریول در دوران بارداری، خطر تراتوژن بودن این دارو در مطالعات حیوانی مشاهده شده‌است. به همین دلیل لازم است تصمیم به تجویز در دوران بارداری با ارزیابی خطر و منفعت برای بیمار گرفته شود.
-احتمال بروز هایپرکلسمی در شیرخوار (با دوزهای درمانی بالای کلسی‌تونین در مادران شیرده) بر اساس مطالعات محدود انسانی وجود دارد. اطلاعات انسانی در مورد تاثیر این دارو بر روی تولید شیر وجود ندارد. با این تفاسیر، لازم است تجویز کلسی‌تریول در مادران شیرده، با ارزیابی خطر و‌منفعتی که متوجه بیمار می‌کند، انجام شود.
منع مصرف:
-سابقه حساسیت به کلسی‌تریول یا دسته و گروه دارویی(سایر آنالوگ‌های ویتامین د) و سایر اجزای فرمولاسیون
-افراد با هیپرکلسمی ،هایپرفسفاتمی
-موارد مسمومیت با ویتامین د
موارد احتیاط:
-در افرادی که اخیراً جراحی داشته‌اند یا به مدت طولانی بی‌تحرک بوده‌اند
-نارسایی کلیوی
-سندرم سوجذب
توصیه های دارویی کلسی تریول
-به بیمار توصیه شود در طول روز مایعات به مقدار کافی مصرف نماید.
-علائم هایپرکلسمی(افزایش کلسیم) به بیمار آموزش داده شود(ضعف، گیجی، یبوست یا درداستخوانی) تا در صورت بروز، به پزشک اطلاع دهد.
-وضعیت کلیوی بیمار در مدت درمان با کلسی‌تریول به دقت بررسی شود.
-در صورت بروز هایپرکلسمی لازم است درمان با کلسی‌تریول قطع گردد و سطح کلسیم و فسفات خون تا زمانی که به محدوده‌ی نرمال برسد، به صورت روزانه اندازه‌گیری شود و پس از آن می توان درمان با کلسی‌تریول را با دوز کمتر از سر گرفت. در صورت نیاز می توان مقدار دریافت روزانه ی کلسیم بیمار از طریق رژیم غذایی(و مکمل) را نیز تحت نظر قرارداد.
-پیگیری هایپوکلسمی در بیمار دیالیزی (مصرف کننده فرم خوراکی کلسی‌تریول) :
کلسیم خون در ابتدا و‌سپس در مدت تغییرات دوز، به صورت دوبار در هفته و پس از تثبیت دوز به صورت دوره‌ای چک شود یا در صورت بروز هایپرکلسمی به صورت روزانه چک شود.
فسفات خون به صورت دوره‌ای یا در صورت بروز هایپرکلسمی به صورت روزانه چک شود. همچنین لازم است سطح آلکالین فسفاتاز و منیزیم نیز پیگیری شود.
پیگیری هایپوکلسمی در بیمار دیالیزی (مصرف کننده فرم تزریقی کلسی‌تریول) :
-کلسیم خون در ابتدا و سپس در مدت تغییرات دوز، به صورت دوبار در هفته و پس از تثبیت دوز به صورت دوره‌ای چک شود یا در صورت بروز هایپرکلسمی به صورت روزانه چک شود.
-فسفات خون در مدت تغییرات دوز، به صورت دوبار در هفته و پس از تثبیت دوز به صورت دوره‌ای چک شود یا در صورت بروز هایپرکلسمی به صورت روزانه چک شود.
-همچنین لازم است میزان آلکالین‌فسفاتاز، منیزیم، کلسیم در ادرار ۲۴ساعته و هورمون پاراتیروئید نیز پیگیری شود.
پیگیری پرکاری پاراتیروئید ثانویه(در بیماران پیش دیالیز) مصرف‌کننده‌ی کلسی‌تریول:
-ارزیابی الکالین‌فسفاتاز و کراتینین سرم در ابتدا و سپس به صورت ماهانه برای ۶ماه اول و پس از آن به صورت دوره‌ای انجام شود.
-ارزیابی سطح فسفات خون در ابتدا، و سپس به صورت ماهانه برای ۶ماه اول و پس از آن به صورت دوره‌ای یا در صورت بروز هایپرکلسمی روزانه انجام شود.
-کلسیم خون در ابتدا و سپس در مدت تغییرات دوز، به صورت دوبار در هفته و پس از تثبیت دوز به صورت ماهانه تا ۶ماه و پس از آن به صورت دوره‌ای چک شود یا در صورت بروز هایپرکلسمی به صورت روزانه چک شود.
-iPTH در ابتدا و سپس هر ۳تا۴ماه یک بار ارزیابی شود.
-پیگیری کم‌کاری پاراتیروئید ناشی از هایپوکلسمی(در بیماران مصرف‌کننده فرم خوراکی کلسی‌تریول):
-کلسیم خون در مدت تغییرات دوز، به صورت دوبار در هفته و پس از تثبیت دوز به صورت ماهانه چک شود یا در صورت بروز هایپرکلسمی به صورت روزانه چک شود.
-فسفات خون به صورت دوره‌ای ارزیابی شود و در صورت بروز هایپرکلسمی به صورت روزانه چک شود.
میزان کلسیم ۲۴ساعته ادرار به صورت دوره‌ای پیگیری شود.
-در مدت درمان با این دارو، کلسیم به میزان لازم از طریق رژیم غذایی یا مکمل دریافت گردد و مصرف مواد حاوی فسفات محدود گردد.(بهتر است بیمار به متخصص تغذیه جهت مشاوره ارجاع داده‌شود.)
