کاربامازپین چیست؟
کاربامازپین یکی از داروهای پرمصرف از گروه داروهای ضد صرع است. در این بیماری حملات تشنج در اثر اختلال جریان الکتریکی سلول های قسمتی از مغز رخ می دهد.
تشنج يك حمله ي عصبي ناشي از اختلال در فعاليت الكتريكي مغز است و کاربامازپین با کاهش جریان الکتریکی غیر طبیعی سلول های مغزی به تنهایی یا همراه با سایر داروهای ضد صرع جهت کاهش حملات تشنج استفاده می شود.
کاربامازپین همچنین در درمان دردهای مزمن ناشی از آسیب عصبی مانند سوزش و درد شدید عصبی صورت نیز تجویز می شود .
علاوه بر اینها کاربامازپین می تواند در برخی شرایط بیماری های اعصاب و روان مانند بیماری دوقطبی نیز اثر درمانی داشته باشد زیرا می تواند برخی دردها یا اختلالات خلقی را کنترل نماید.
پیش از مصرف کاربامازپین
-در صورت بارداری یا اقدام به بارداری و شیردهی پزشک خود را مطلع نمایید.
-در صورت سابقه ی مشکلات کلیوی، کبدی، قلبی، چشمی (مانند فشار بالای چشم که منجر به بیماری گلوکوم یا آب سیاه می شود.)دیابت، بیماری های مرتبط با مغز استخوان، بیماری های اعصاب و روان و حساسیت دارویی قبل از استفاده از کاربامازپین به پزشک خود اطلاع دهید.
-از آنجا که این دارو می تواند در عملکرد داروهای دیگر در بدن اختلال ایجاد کند لازم است پیش از شروع مصرف لیستی از کلیه ی داروهای مصرفی خود در اختیار پزشک یا داروساز خود قرار دهید.
نحوه ی مصرف کاربامازپین
– دارو را دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف کنید . مصرف این دارو باتوجه به وضعیت و نوع مشکل شما متفاوت می باشد.
-از آنجا که این دارو بر روی سیستم عصبی تاثیر دارد، مصرف آن باید به صورت مداوم و تحت نظر پزشک باشد. اگرچه ممکن است در چند هفته ی ابتدایی درمان احساس بهبودی در شما ایجاد نشود، با این حال درمان خودرا ادامه دهید و طبق برنامه ی منظم به پزشک خود مراجعه کنید و همچنین برای بهبود روند درمان کلیه ی مشکلات و مسائل خودرا از پزشک یا داروساز خود سوال بفرمایید .
-قطع این دارو به صورت ناگهانی و بدون نظر پزشک، می تواند عوارض نامناسبی از جمله بروز حمله ي تشنجي برای بیمار در برداشته باشد لذا قطع اين دارو بايد بصورت تدريجي و تحت نظر پزشك انجام شود.
-ممکن است پزشک شما درمان را با مقدار داروی کم شروع کند و پس از عادت کردن بدن، مقدار داروی شمارا افزایش دهد تا احتمال بروز عوارض ناشی از دارو کمتر شود.
-مقدار مصرف دارو در کودکان با توجه به شرایط، سن و وزن آنها توسط پزشک محاسبه می شود.
-این دارو با غذا تداخل خاصی ندارد و می توان آن را قبل یا بعد از غذا مصرف کرد. قرص را بصورت کامل با یک لیوان آب ببلعید و از بازکردن یا جویدن و نصف کردن آن بپرهیزید.
-در صورت فراموش كردن مصرف يك نوبت دارو بلافاصله پس از يادآوري آن را مصرف كنيد مگر آنكه زمان ياد آوري به نوبت مصرف بعدي دارو نزديك باشد.در اين شرايط نوبت فراموش شده را مصرف نكنيد و نوبت بعدي را در زمان خودش مصرف كنيد اما به هيچ وجه مقدار مصرف دارو را دوبرابر نكنيد.
_در صورتی که فرم خوراکی مایع برای شما تجویز گردیده است ،مقدار مصرف در هر نوبت را با سرنگ مخصوص به طور دقیق اندازه گیری نمایید و در مورد نحوه مصرف و اندازه گیری ،با داروساز خود مشورت نمایید.
توصیه های مصرف کاربامازپین
-با توجه به اینکه این دارو توسط شرکت ها ی متعددی ساخته می شود، ممکن است اثر داروی تولیدی شرکت های مختلف برای بیمار متفاوت باشد لذا نحوه ي مصرف اين دارو باتوجه به شركت سازنده و نام برند دارو متفاوت است. بطور مثال قرص هاي آهسته رهش بايد بصورت كامل بلعيده شوند و از خرد كردن يا نصف كردن آن ها خودداري شود. بعضي از برندها را بهتر است بعد از غذا و بعضي را بايد قبل از غذا مصرف كنيد به همين دليل دارو را دقيقا طبق دستور پزشك مصرف كنيد و همچنين پيش از مصرف بروشور دارويي موجود درجعبه ي دارو را به دقت مطالعه كرده و سوالات خود را از داروسازتان بپرسيد.
بهتر است هر بار برای دریافت نسخه ی جدیدتان از تغییر برند یا شرکت تولیدکننده ی دارو خودداری کنید و در صورت لزوم به پزشک خود اطلاع دهید.
-در ابتدای درمان با این دارو ممکن است افکار ناراحت کننده ی شما از گذشته بیشتر شوند اما نگران نباشید. باید بدانید که این افکار ناشی از مصرف این دارو و شروع اثر بخشی آن می باشند و به مرور زمان برطرف می شوند.
بهتر است در این موارد افکار خودرا با نزدیکان و یا مشاور و پزشک خود درمیان بگذارید و آگاهانه نسبت به برطرف کردن آنها اقدام نمایید .
-به دليل عوارض ناشي از اين دارو براي جنين ،درصورتي كه قصد بارداري يا شك به بارداري داريد حتما پزشك خود را جهت تغيير دارو مطلع سازيد و در زمان مصرف اين دارو از روش مناسب جهت پيشگيري از بارداري استفاده نماييد.
-در ابتداي شروع درمان بيماري صرع با کاربامازپین ممكن است تعداد يا نوع حملات تشنج كمي تغيير كند اما نگران نباشيد زيرا به مرور اين مشكل برطرف مي شود. لذا احتياطات لازم را رعايت كنيد و با پزشك خود در تماس باشيد.
-مصرف الکل در مدت درمان با این دارو می تواند احتمال بروز عوارض ناشی از این دارو را افزایش دهد.
-رانندگی برای بیماران مبتلا به صرع مناسب نمی باشد اما در صورتی که در مدت یک سال تشنجی رخ نداده باشد، می توان با نظر پزشک و با احتیاط ، مجددا شروع به رانندگی نمود. با این حال در صورتی که رانندگی می کنید باید حواستان به زمان مصرف داروها و خواب آلودگی ناشی از آنها باشد.
عوارض شایع کاربامازپین
-خواب آلودگی، خستگی، سرگیجه و مشکلات بینایی مانند تاری دید از عوارض این دارو می باشد لذا تا زمانی که اثر دارو از بین نرفته از رانندگی و کارهایی که نیاز به تمرکز و احتیاط دارند خودداری نمایید .
_برای سردرد احتمالی ناشی از مصرف این دارو از داروساز خود درمورد داروی ضد درد مناسب سوال بفرمایید.
_خشکی دهان نیز از علائم مربوط به مصرف این دارو میباشد که با آدامس یا آبنبات فاقد شکر می توان آن را برطرف نمود .
_در صورت احساس تهوع ناشی از مصرف این دارو ،مصرف غذاهای سبک و ساده و پرهیز از غذاهای پرچرب و پر ادویه این مشکل را برطرف می سازد.
-در صورت بروز علائم آنفولانزا، گلودرد، تغییرات شدید خلق و خو، مشکلات حرکتی، احساس لرزش، سرفه،تغییرات لثه ها یا زخم دهانی،درد عضلانی یا مفصلی،ورم پا و مچ ،لکه های قرمز یا خارش دار روی پوست و سایر موارد حتماً به پزشک خود مراجعه نمایید .
عوارض نادر اما مهم کاربامازپین
-این دارو می تواند عوارض نادر اما مهمی داشته باشد که علی رغم اینکه احتمال وقوع آنها کم می باشد اما پیگیری و توجه به آنها بسیار مهم می باشد.لذا در صورت داشتن علائم سرفه همراه با گلودرد ،خشکی و التهاب چشم وبروز لکه های قرمز پوستی فوراً به پزشک خود یا مرکز درمانی مراجعه کنید.
Reference1 : www.medscape.com
Reference2: www.Drugs.com
اطلاعات تخصصی
موارد مصرف کاربامازپین
-اختلالات دوقطبی (به عنوان درمان تک دارویی در درمان هایپومانیا حاد و مانیای خفیف تا متوسط یا دوره هایی با خ۲وصیات مختلط از هردو
-تشنج های کانونی (پارشیال) و شروع تشنج های جنرال (درمان تک دارویی و درمان کمکی در بیماران مبتلا به تشنج های کانونی و تشنج های جنرال)
-درد های نوروپاتیک (درمان نورالژی عصب سه قلو یا گلوسوفارنژیال)
-افسردگی دوقطبی ماژور (بدون برچسب)
-درمان نگهدارنده اختلالات دوقطبی
کاربامازپین یک داروی ضد تشنج و تثبیت کننده خلق است که معمولاً جهت درمان صرع، به ویژه در مدیریت تشنج های پارشیال و تشنج های تونیک-کلونیک ژنرالیزه تجویز می شود. همچنین در درمان نورالژی عصب سه قلو که با درد شدید صورت مشخص می شود، موثر است.
کاربامازپین همچنین به عنوان تثبیت کننده خلق و خو در اختلال دوقطبی استفاده می شود. عملکرد کاربامازپین در کنترل تشنج، کاهش درد و تثبیت نوسانات خلقی آن را به یک داروی همه کاره و ضروری در درمان های عصبی و روانپزشکی تبدیل کرده است.
اینداروبا نام های تجاری متعدد به صورت سوسپانسیون، قرص خوراکی و قرص جویدنی سریع رهش و قرص یا کپسول آهسته رهش عرصه میشود.
مکانیسم اثر کاربامازپین
كاربامازپين با طولانيكردن مدت غير فعال ماندن كانال سديم در سلول عصبي پسسيناپسي توانايي آن را براي پتانسيل عملهاي تكراري با فركانس زياد كاهش ميدهدو همچنين آزادسازي واسطه عصبي از سلول عصبي پيشسيناپسي را مهار ميكند و در مجموع انتقال سيناپسي كاهش مييابد.
شیاف کاربامازپین نیز در برخی مناطق موجود است که تنها برای استفاده موقت در شرایطی که بیمار مبتلا به صرع امکان مصرف خوراکی دارو را ندارد، نهایتاً تا ۷ روز تاییدیه مصرف دارد.
فارماکوکینتیک کاربامازپین
متابولیسم: کاربامازپین آنزیم های کبدی را برای افزایش متابولیسم و کاهش نیمه عمر در طول زمان تحریک می کند. در کبد توسط سیتوکروم CYP 3A4 به متابولیت اپوکسید فعال متابولیزه میشود؛ متابولیت اپوکسید توسط اپوکسید هیدرولاز به متابولیت ترانس دیول متابولیزه می شود. نسبت اپوکسید سرم به غلظت کاربامازپین ممکن است در بیمارانی که درمان چند دارویی (در مقایسه با تک درمانی) دریافت می کنند و در نوزادان (در مقایسه با کودکان بزرگتر) بیشتر باشد. کلیرنس دارومیتواند در پسران سریعتر باشد و بنابراین ممکن است در مقایسه با دختران با سن و وزن مشابه، به دوزهای روزانه و براساس وزن بالاتری از کاربامازپین نیاز داشته باشند.
جذب: به آهستگی از طریق دستگاه گوارش
اتصال به پروتئین: کاربامازپین ۷۵ تا ۹۰ درصد؛ اتصال به آلفا-1-اسید گلیکوپروتئین و جایگاههای غیراختصاصی آلبومین؛ متابولیت اپوکساید ۵۰ درصد
نیمه عمر حذف: نیمه عمر به دلیل خودالقای این دارو متغیر است که معمولاً ۳ تا ۵ هفته پس از شروع یک رژیم ثابت کاربامازپین کامل می شود.؛ کاربامازپین نیمه عمر اولیه: ۲۵ تا ۶۵ ساعت فرم آهسته رهش: ۳۵ تا ۴۰ ساعت. دوزهای چندگانه: کودکان و نوجوانان: رنج میانگین: ۳/۱ تا ۲۰/۸ ساعت ؛بزرگسالان: ۱۲ تا ۱۷ ساعت
متابولیت اپوکسید: اولیه: ۹ ± ۳۴ ساعت
مدت زمان رسیدن به پیک: غیر قابل پیش بینی؛ فرم سریع رهش: بعد چند دوز سوسپانسیون ۱/۵ ساعت؛ قرص: ۴تا۵ ساعت؛ فرم آهسته رهش بر اساس برند متفاوت
دفع: ادرار ۷۲درصد (۱تا۳درصد به صورت تغییر نیافته)؛ مدفوع ۲۸درصد
منع مصرف کاربامازپین
-سابقه حساسیت به کاربامازپین یا هریک از اجزای فرمولاسیون
-سابقه حساسیت به داروهای TCAs (ضد افسردگی های سه حلقهای)
-استفاده از داروهای مهارکننده مونوآمین اکسیداز در ۱۴روز اخیر
-آلل HLA-B*1502 (tx-naive بیماران)
-عدم تحمل فروکتوز ارثی (اشکال جویدنی و سوسپانسیون خوراکی)
-سرکوب مغز استخوان
-سابقه پورفیری کبدی
-پرهیز از قطع ناگهانی کاربامازپین
موارد احتیاط:
– حساسیت به سایر داروهای ضد تشنج
-استفاده از سایر داروهای مضعف CNS
– مصرف الکل
-خانمها در سنین باروری
-افراد مسن
-بیماران آسیایی (شامل شیوع آلل HLA-B*1502)
-آلل HLA-A*3101 (در درمان بیماران جدید)
-نارسایی کبدی
- CrCl <10
-بیماران قلبی
-اختلال در هدایت قلبی
-بیمار در خطر آریتمی
-سابقه دیسکرازی خون
-در صورت تشنج ابسنس، آتونیک یا میوکلونیک
-افزایش فشار داخل چشمی
-SLE
-ابتلا یا سابقه افسردگی
عوارض جانبی کاربامازپین
عوارض شایع:
سرگیجه، خواب آلودگی، بی ثباتی، حالت تهوع، استفراغ، آتاکسی، یبوست، خارش، خشکی دهان، آستنیا، کهیر، تاری دید، اختلال گفتار، فشارخون بالا، ترمور، انقباض عضلانی، هیپوناترمی، حساسیت به نور، هیپوگاماگلوبولینمی
عوارض جدی:
حساسیت مفرط، آنافیلاکسی، آنژیوادم، علائم ائوزینوفیلی سیستمیک ناشی از دارو، سندرم استیونز جانسون، نکرولیز اپیدرمی سمی، اریتم مولتی فرم، حساسیت ریوی، آریتمی، سنکوپ، بلوک AV، آنمی آپلاستیک، آگرانولوسیتوز، ترومبوسیتوپنی، لکوپنی، پان سیتوپنی، سمیت کبدی، هیپوناترمی، SIADH، مسمومیت با آب، پورفیری متناوب حاد، پانکراتیت، خودکشی، تشنج در صورت قطع ناگهانی، علائم ترک در صورت قطع ناگهانی
تداخلات دارویی کاربامازپین
مشخصات کلی تداخلات: - سوبسترای CYP1A2 - سوبسترای CYP3A4 - القاکننده CYP1A2 (خفیف) - القاکننده CYP2A6 (خفیف) - القاکننده CYP2B6 (شدید) - القاکننده CYP2C8 (شدید) - القاکننده CYP2C9 (خفیف) - القاکننده CYP2C19 (خفیف) - القاکننده CYP3A4 (شدید) - القاکننده UGT1A1 - القاکننده UGT1A4 - القاکننده UGT2B7 - القاکننده OATP1B1 - القاکننده P-gp - عامل ضد صرع - تشدید اثرات تضعیفکننده CNS - تشدید هایپر آمونمی - تشدید هیپوناترمی - افزایش حذف هورمون تیروئیدی از بدن - تشدید اثرات سروتونرژیک تداخلات رده X (پرهیز): آبماسیکلیب، آلپلیسیب، فرآوردههای ترکیبی ضد هپاتیت سی، آپیکسابان، اپرمیلاست، اپرپیتانت، آرتمتر، آسوناپرویر، آواپریتینیب، آکسیتینیب، ب.ث.ژ (داخل مثانهای)، بداکیلین، بتریکسابان، بورتزومیب، بوسوتینیب، بریگاتینیب، کپماتینیب، کاریپرازین، سریتینیب، کلادریبین، کلوزاپین، کوبیسیستات، کوبیمتینیب، کانیواپتان، کوپانلیسیب، کریزوتینیب، دابیگاتران اتکسیلات، داکلاتاسویر، دارولوتامید، داسابوویر، دفلازاکورت، دلامانید، دلاویردین، دینوژست، دیپیرون، دوراویرین، دروندارون، دولیسیب، افاویرنز، الباسویر، الکساکافتور/ تزاکافتور/ ایواکافتور، انکورافنیب، انترکتینیب، اردافیتینیب، اتراویرین، فدراتینیب، فلیبانسرین، فوس اپرپیتانت، فوس نوتپیتانت، فوستاماتینیب، فوستمساویر، فوسیدیک اسید (سیستمیک)، جمیگلیپتین، گیلتریتینیب، گلاسدگیب، گلکاپرویر و پیبرنتاسویر، گرازوپرویر، ایبروتینیب، ایدلالیسیب، فرآوردههای ایرینوتکان، ایزاووکونازونیوم سولفات، ایسترادفیلین، ایتراکونازول، ایوابرادین، ایواکافتور، ایووسیدنیب، ایکسازومیب، لاپاتینیب، لدیپاسویر، لمبورکسانت، لترموویر، لورلاتینیب، لوماکافتور و ایواکافتور، لوماتپرون، لومفانترین، لوراسیدون، ماسیمورلین، ماسیتنتان، میدوستورین، میفپریستون، مهارکنندههای مونوآمینواکسیداز، نالدمدین، نالوکسگل، نفازودون، نراتینیب، نوتپیتانت، نویراپین، نیفدیپین، نیلوتینیب، نیمودیپین، نینتدانیب، نیسولدیپین، اولاپاریب، پالبوسیکلیب، پانوبینوستات، پازوپانیب، پمیگاتینیب، پکسیدارتینیب، پیماوانسرین، پیپراکین، پوناتینیب، پرازیکوانتل، پرتومانید، رانولازین، رگورافنیب، ریبوسیکلیب، ریلپیویرین، ریواروکسابان، ریمگپنت، ریپرتینیب، روفلومیلاست، رومیدپسین، ساسیتوزومب گوویتیکان، سلپرکاتینیب، سلومتینیب، سیمپرویر، سوفوسبوویر، سونیدگیب، سورافنیب، استریپنتول، تاسیملتئون، تازمتوستات، تلیترومایسین، تنوفوویر آلافنامید، تزاکافتور و ایواکافتور، تیکاگرلور، توفاسیتینیب، تورمیفن، ترابکتدین، توکاتینیب، ترامادول، آبروگپنت، یولیپریستال، اپاداکتینیب، والبنازین، وندتانیب، ولپاتاسویر، ونتوکلاکس، وین کریستین (لیپوزومال)، وینفلونین، وراپاکسار، وریکونازول، وکسیلاپرویر، زانوبروتینیب کاهش اثرات داروها توسط کاربامازپین: آبماسیکلیب، آبیراترون استات، آکالابروتینیب، استامینوفن، آفاتینیب، آلبندازول، آلیسکایرن، آلپلیسیب، فرآوردههای ترکیبی ضد هپاتیت سی، آپالوتامید، آپیکسابان، اپرمیلاست، اپرپیتانت، آریپیپرازول، آریپیپرازول لاروکسیل، آرتمتر، آرمودافینیل، آرتسونات، آسوناپرویر، آواپریتینیب، آکسیتینیب، بازدوکسیفن، ب.ث.ژ (داخل مثانهای)، بداکیلین، بنپریدول، بنزهیدروکدون، بتریکسابان، بیکتگراویر، بورتزومیب، بوسوتینیب، برنتوکسیمب ودوتین، برکسپیپرازول، بریگاتینیب، بریواراستام، برومپریدول، بوپرنورفین، بوپروپیون، بوسپیرون، کابازیتاکسل، کابوزاتینیب، کلسیفدیول، مسدودکننده های کانال کلسیمی (دی هیدروپیریدینی و غیردیهیدروپیریدینی)، کانابیدیول، ماریجوانا (شاهدانه)، کپماتینیب، کاریپرازین، کاسپوفونژین، سلیپرولول، سریتینیب، کلرمتیازول، کلرپروپامید، سیتالوپرام، کلاریترومایسین، کلیندامایسین (سیستمیک)، کلومیپرامین، کلوزاپین، کوبیسیستات، کوبیمتینیب، کدئین، کوپانلیسیب، کورتیکواستروئید (سیستمیک)، کریزوتینیب، سیکلوسپورین (سیستمیک)، سوبستراهای CYP3A4 (خطر بالا با القاکنندهها)، دابیگاتران اتکسیلات، داکلاتاسویر، داپسون (سیستمیک)، دارولوتامید، داسابوویر، داساتینیب، دفلازاکورت، دلامانید، دلاویردین، دگزامتازون (سیستمیک)، دینوژست، دی اتیل استیل بسترول، دولوتگراویر، دوراویرین، دوکسوروبیسین (متداول)، داکسیسایکلین، درونابینول، دروندارون، دولیسیب، ادوکسابان، افاویرنز، الاگولیکس، الباسویر، الکساکافتور/ تزاکافتور/ ایواکافتور، الیگلوستات، الویتگراویر، انکورافنیب، انفورتومب ودوتین، انترکتینیب، انزالوتامید، اراواسایکلین، اردافیتینیب، ارلوتینیب، اسلیکاربازپین، استریول (سیستمیک و موضعی)، مشتقات استروژن (فراوردههای ضدبارداری)، اتیزولام، اتوپوزاید، اتوپوزاید فسفات، اتراویرین، اورولیموس، اووگلیپتین، اگزمستان، ازوگابین، فدراتینیب، فلبامات، فنتانیل، فینگولیمود، فلیبانسرین، فلوناریزین، فوس اپرپیتانت، فوس نوتپیتانت، فوس فنیتوئین، فوستاماتینیب، جفیتینیب، جمیگلیپتین، ژسترینون، گیلتریتینیب، گلاسدگیب، گلکاپرویر و پیبرنتاسویر، گرازوپرویر، گوانفاسین، هالوپریدول، هیدروکدون، هیدروکورتیزون (سیستمیک)، ایبروتینیب، ایدلالیسیب، ایفوسفامید، ایماتینیب، فرآوردههای ایرینوتکان، ایزاووکونازونیوم سولفات، ایسترادفیلین، ایتراکونازول، ایوابرادین، ایواکافتور، ایووسیدنیب، ایکسابپیلون، ایکسازومیب، کتامین، کتوکونازول (سیستمیک)، لاموترژین، لاپاتینیب، لاروترکتینیب، لدیپاسویر، لفامولین، لفامولین (درونرگی)، لمبورکسانت، لترموویر، لوتیراستام، لوومتادون، لیناگلیپتین، لوپیناویر، لورلاتینیب، لوماکافتور و ایواکافتور، لوماتپرون، لومفانترین، لوراسیدون، لربینکتدین، ماسیمورلین، ماسیتنتان، مانیدیپین، ماراویروک، مبندازول، مپریدین، متادون، متیل پردنیزولون، میانسرین، میدوستورین، میفپریستون، میرودنافیل، میرتازاپین، نالدمدین، نالوکسگل، ناتگلینیدن، نفازودون، نراتینیب، نوتپیتانت، داروهای مسدودکننده عصبی-عضلانی، نویراپین، نیفدیپین، نیلوتینیب، نیمودیپین، نینتدانیب، نیسولدیپین، الانزاپین، اولاپاریب، اوسیلودروستات، اوسیمرتینیب، اکسکاربازپین، پالبوسیکلیب، پالیپریدون، پانوبینوستات، پازوپانیب، پرامپانل، پمیگاتینیب، پکسیدارتینیب، سوبسترای P-gp/ABCB1، فنیتوئین، پیماوانسرین، پیپراکین، پیتولیسانت، پولاتوزومب ودوتین، پوناتینیب، پراواستاتین، پرازیکوانتل، پردنیزولون (سیستمیک)، پردنیزون، پرتومانید، پروژستین ها (فراوردههای ضدبارداری)، پروپاستامول، پروپافنون، کوئتیاپین، کینین، رادوتینیب، راملتئون، رانولازین، ربوکستین، رگورافنیب، ریبوسیکلیب، ریلپیویرین، ریمگپنت، ریپرتینیب، ریسپریدون، ریواروکسابان، روفلومیلاست، رولاپیتانت، رومیدپسین، رزوواستاتین، روفینامید، روکسولیتینیب، ساسیتوزومب گوویتیکان، ساکساگلیپتین، سلپرکاتینیب، سلومتینیب، سرترالین، سیمپرویر، سیرولیموس، سوفوسبوویر، سونیدگیب، سورافنیب، سوفنتانیل، سولتیام، سونیتینیب، تاکرولیموس (سیستمیک)، تادالافیل، تاموکسیفن، تاسیملتئون، تازمتوستات، تلیترومایسین، تمسیرولیموس، تنوفوویر آلافنامید، تتراهیدروکانابینول، تتراهیدروکانابینول وکانابیدیول، تزاکافتور و ایواکافتور، مشتقات تئوفیلین، تیوتپا، تیوتیکسین، فرآوردههای تیروئید، تیاگابین، تیکاگرلور، توفاسیتینیب، تولواپتان، توپیرامات، تورمیفن، ترابکتدین، ترامادول، داروهای ضدافسردگی سه حلقهای، تروپیسترون، توکاتینیب، آبروگپنت، یودنافیل، یولیپریستال، یوپاداسیتینیب، والبنازین، فرآوردههای والپروات، وندتانیب، وکرونیوم، ولپاتاسویر، ومورافنیب، ونتوکلاکس، ویلازودون، وین کریستین (لیپوزومال)، وینفلونین، آنتاگونیست های ویتامین کا، وراپاکسار، وریکونازول، ورتیوکستین، وکسلوتور، وکسیلاپرویر، زالپلون، زانوبروتینیب، زیپراسیدون، زولپیدم، زوکلوپنتیکسول کاهش اثرات کاربامازپین توسط داروها: آرمودافینیل، سنوبامات، القاکنندههای متوسط و قوی CYP3A4، دابرافنیب، دفراسیروکس، افاویرنز، انزالوتامید، فلبامات، فوس فنیتوئین، مفلوکین، متیل فولات، میانسرین، میتوتان، ارلیستات، فنیتوئین، روفینامید، ساریلومب، سیلتوکسیمب، مشتقات تئوفیلین، توسیلیزومب، ترامادول افزایش اثرات داروها توسط کاربامازپین: آدنوزین، کلاریترومایسین، کلوزاپین، سیکلوفسفامید، دفریپرون، دسموپرسین، دوکسرکلسیفرول، اسلیکاربازپین، فوس فنیتوئین، ایفوسفامید، ایزونیازید، لاکوزامید، لاموتریژین، لیتیم، لورلاتینیب، مهارکنندههای مونوآمینواکسیداز، فنیتوئین، تیوتپا افزایش اثرات کاربامازپین توسط داروها: آلوپورینول، بریواراستام، مسدودکننده های کانال کلسیمی (غیردیهیدروپیریدینی)، مهارکنندههای کربنیک انهیدراز، کلرامفنیکل (چشمی)، سایمتیدین، سیپروفلوکساسین (سیستمیک)، کلادریبین، کلاریترومایسین، کلوفازیمین، کانیواپتان، مهارکنندههای متوسط و قوی CYP3A4، دانازول، داروناویر، دیپیرون، اریترومایسین (سیستمیک)، فلوکونازول، فلوکستین، فلووکسامین، فوسیدیک اسید (سیستمیک)، آب گریپفروت، ایدلالیسیب، ایزونیازید، لترموویر، لوتیراستام، لوکساپین، مزالامین، نفازودون، پرومازین، کوئتیاپین، کینین، رسوراترول، استریپنتول، دیورتیک های تیازیدی و شبه تیازیدی، ترامادول، فرآوردههای والپروات، زولپیدم تداخلات با غذا: در صورت مصرف با غذا یا آب گریپفروت، ممکن است سطح سرمی کاربامازپین افزایش یابد. راهکار: در صورت مصرف همزمان با آب گریپفروت بیمار از نظر افزایش اثرات سمی دارو پایش شود. مایعات به مقدار کافی مصرف شود (مگر اینکه محدودیت دریافت مایعات وجود داشته باشد.).
هشدار ها کاربامازپین
-واکنش جدی پوستی و گاهی کشنده از جمله نکرولیز اپیدرمال سمی و سندرم استیونز جانسون در مواردی نادر با مصرف این دارو گزارش شده است. خطر بروز این عوارض در برخی کشورهای آسیایی ۱۰ برابر بیشتر است.پیش از شروع درمان با این دارو، در افراد در معرض خطر ژنتیکی(به طور مثال افراد با نژاد از جنوب آسیا و هند)، بررسی های ژنتیک برای آلل HLA-B*1502 انجام شود. افراد با تست ژنتیک مثبت نباید با کاربامازپین درمان شوند، مگر اینکه مزایای درمان به وضوح بیشتر از خطرات آن باشد.
-خطر ابتلا به آنمی/آگرانولوسیتوز در مصرف کنندگان کاربامازپین ۵ تا ۸ برابر بیشتر از عموم مردم است. با این حال خطر کلی در جمعیت عمومی درمان نشده کم است. بنابراین کاهش گذرا یا پایدار تعداد پلاکت ها یا گلبول های سفید با مصرف کاربامازپین غیرمعمول نیست، اما اکثر موارد لکوپنی به کم خونی آپلاستیک یا آگرانولوسیتوز پیشرفت نمی کنند. انجام آزمایشات هماتولوژیک پایه و دوره ای برای بیماران توصیه میشود. در صورت کاهش یا سطح پایین WBC یا پلاکت بررسی به فواصل کمتر و با دقت بیشتر انجام شود.اگر شواهدی از سرکوب قابل توجه مغز استخوان وجود دارد،قطع درمان با کاربامازپین در نظر گرفته شود.
-قطع ناگهاني مصرف دارو در بيماراني كه به اين دارو پاسخ ميدهند ، ممكن است منجر به بروز تشنج و تشدید صرع شود. بنابراين ، توصيه ميشود مصرف دارو بتدريج قطع شود. -سالمندان نسبت به عوارض آژیتاسیون ، بلوک بلوك دهليزي بطني و برادي كاردي اين دارو حساسترند.
-این دارو ممكن است باعث بروز لوكوپني و ترومبوسيتوپني، شيوع عفونتهاي ميكروبي ، تأخير در التيام زخمها و خونريزي لثه شود. -در صورت بروز علائم قلبي و عروقي يا بثورات جلدي يا علائم ضعف مغز استخوان، مصرف دارو بايد قطع شود.
توصیه های دارویی کاربامازپین
-جهت كاهش تحريك دستگاه گوارش بهتر است انواع خوراکی دارو همراه با غذا مصرف شود.
-سوسپانسیون خوراکی کاربامازپین قبل از مصرف خوب تکان داده شود.از آنجا که یک دوز معین از سوسپانسیون کاربامازپین ، پیک بالاتر و سطوح پایینتری نسبت به همان دوز تجویز شده به عنوان قرص ایجاد میکند، بیمارانی که سوسپانسیون دریافت میکنند باید دوزهای پایینتری به تعداد دفعات بیشتر شروع کنند(همان دوز کل روزانه) و به آهستگی دوز دارو را افزایش دهند تا از عوارض جانبی ناخواسته جلوگیری شود.
-اثر این دارو هنگامی که سوسپانسیون کاربامازپین با محلول های کلرپرومازین یا تیوریدازین ترکیب می شود، رسوبی تشکیل می شود که میتواند منجر به از دست دادن اثر درمانی شود. بنابراین، توصیه می شود که فرم دارویی سوسپانسیون کاربامازپین همزمان با سایر داروهای مایع یا رقیق کننده های دارویی مایع تجویز نشود و همراه با غذا مصرف گردد.
-کپسول آهسته رهش به صورت دوبار در روز مصرف میشود. میتوان کپسولها را باز نمود و محتویات آن روی غذای ساده یا یک قاشق چایخوری پوره سیب ریخت. میتوان این محصول را با یا بدون غذا تجویز کرد. از جویدن یا خرد کردن کپسول یا دانه های داخل کپسول خودداری شود.
قرص آهسته رهش کاربامازپینباید به صورت کامل بلعیده شود. از خرد کردن ، نصف کردن یا جویدن آن خودداری شود.
-برای مصرف شیاف کاربامازپین پوشش آلمینیومی قبل قرار دادن برداشته شود. بیمار باید به یک طرف دراز بکشد و زانوها را به سمت سینه کشیده باشد. سپس شیاف را به آرامی داخل رکتوم قرار دهد. -از مصرف همزمان ساير داروهاي مضعف CNS با اين دارو بايد اجتناب شود. -در مدت مصرف اين دارو در موقع رانندگي و كار با ماشين آلاتي كه نياز به دقت و هوشياري دارند بايد احتياط نمود. -درصورتيكه مقدار مصرف اين دارو از حداقل شروع شده و به تدريج با فواصل يك هفته افزايش پيدا كند ، عوارض جانبي دارو به حداقل ميرسد. -در صورت فراموش شدن يك نوبت مصرف دارو، به محض به ياد آوردن، آن نوبت بايد مصرف شود. ولي اگر تقريباً زمان مصرف نوبت بعدي فرا رسيده باشد از مصرف نوبت فراموش شده بايد خودداري نموده و مقدار مصرف بعدي نيز نبايد دو برابر شود. در صورت فراموش كردن بيش از يك نوبت مصرف دارو بايد به پزشك مراجعه شود. -به منظور بررسي پيشرفت درمان، مراجعه منظم به پزشك ضروري است. -در صورت نياز به عمل جراحي ، درمان اورژانس و دندانپزشكي ، پزشك بايد از مصرف دارو مطلع شود.
-در دوران بارداری نسبت خطر / فایده مصرف این دارو پیش از شروع درمان محاسبه شود. مصرف مکمل اسید فولیک در سه ماهه اول بارداری توصیه می شود. خطر تراتوژنیسیته بر اساس داده های انسانی وجود دارد همچنین خطر احتمالی سندرم ترک نوزادی بر اساس داده های انسانی محدود مطرح میباشد و خطر احتمالی تاخیر در رشد عصبی نیز بر اساس داده های انسانی متناقض در نظر گرفته میشود.
-در صورت استفاده از کاربامازپین در کنترل اختلالات تشنجی در دوران شیردهی، مزایای تغذیه با شیر مادر و AED tx بیشتر از خطرات است، اگرچه نوزاد را از نزدیک تحت نظر بگیرید. خطر افسردگی CNS نوزاد و خطر احتمالی dysfxn کبدی نوزاد بر اساس داده های انسانی محدود. هیچ داده انسانی برای ارزیابی اثرات بر تولید شیر در دسترس نیست
-سطح دارویی درمانی کاربامازپین ۴تا ۱۲ میکروگرم در میلی لیتر و سطوح سمی آن بیشتر از ۱۲ میکروگرم در میلی لیتر میباشد.زمان اندازه گیری سطح دارو ، قبل از دریافت دوز صبح میباشد.
-BUN/Cr ، CBC ، آنزیمهای کبدی و آزمایش ادرار در ابتدای درمان و سپس به صورت منظم و دوره ای ارزیابی شود.
-معاینات چشم در زمان شروع درمان و سپس به صورت دوره ای توصیه میشود.
-سطح سرمی دارو در صورت نیاز چک شود.
-چنانچه در فرد مصرف کننده علائمی همچون تغییر در رفتارها، خودکشی، افسردگی و…)
-در چند هفته نخست شروع درمان با این دارو (به ویژه در کنترل تشنج)، بیمار به دقت بیشتری تحت نظر قرارگیرد. از آنجا که کاربامازپین متابولیسم خود را القا می کند، میتواند منجر به کاهش سطح سرمی دارو در ۳ تا ۵ هفته اول درمان شود و نیاز به تنظیم دوز مجدد داشته باشد.
-دوز درمانی مناسب بر اساس پاسخ درمانی و غلظت سرمی تعیین میگردد.
-دوز توصیه شده به صورت کلی با دوز روزانه (یعنی در هر ۲۴ ساعت) بیان می شود، مگر اینکه خلاف آن ذکر شده باشد. مجموع دوز خوراکی روزانه در ۲ تا ۴ دوز منقسم در روز بسته به فرم دارویی سریع یا آهسته رهش داده می شود. انواع سریع رهش خوراکی (سوسپانسیون، قرص خوراکی ، قرص جویدنی) معمولاً ۲ تا ۴ بار در روز و محصولات آهسته رهش هر 12 ساعت (دو بار در روز) مصرف میشود.
-در اختلال عملکرد کلیوی متوسط تا شدید، ممکن است سطح سرمی اپوکسید 10،11-کاربامازپین افزایش یابد. در موارد مشکوک به سمیت که سطوح سرمی کاربامازپین در محدوده طبیعی است، سطح سرمی اپوکسید 10،11-کاربامازپین نیز اندازه گیری شود.
-قطع درمان صرع به عوامل مساعد متعددی از جمله شروع بیماری در دوران کودکی، EEG طبیعی در زمان قطع، صرع جنرال ایدیوپاتیک، تعداد دفعات محدود تشنج قبل و حین درمان، نوع تشنج، معاینه عصبی طبیعی و رشد عقلانی طبیعی برای به حداقل رساندن احتمال عود تشنج بستگی دارد. اگر بیمار به مدت ۲ سال بدون تشنج باشد، معمولاً شرایط برای ترک درمان ارزیابی می شود. قطع ناگهانی مصرف این دارو توصیه نمی شود.
-در صورت نیاز به قطع مصرف، کاهش تدریجی دوز طی ۶ هفته تا ۹ ماه انجام میشود. قطع آهسته دارو باید متناسب با شرایط و نیازهای بیمار باشد. ملاحظات دیگر نیز با توجه به خواص فارماکوکینتیک دارو، دوز دارو در زمان شروع ترک، شکل دارویی و نیاز به نظارت بر غلظت سرمی نیز باید در این زمان در نظر گرفته شوند.
-کاربامازپین برای درمان تشنج های غیرحرکتی (ابسنس) مورد مصرف ندارد و مشاده شده است که با افزایش فراوانی تشنج های جنرال در این بیماران همراه بوده است.
-مصرف کاربامازپین با کاهش غلظت سرمی فولات، ویتامین B2 (ریبوفلاوین)، B6 (پیریدوکسین) و B12 (سیانوکوبالامین) همراه بوده است که ممکن است به هیپرهموسیستئینمی کمک کند. هیپرهموسیستئینمی ممکن است به تشدید بیماری های قلبی عروقی، بیماری ترومبوآمبولیک وریدی، زوال عقل، علائم عصبی روانی و کنترل ضعیف تشنج کمک کند. از این روبرخی از متخصصین تجویز مکمل های اسید فولیک، ریبوفلاوین، پیریدوکسین و سیانوکوبالامین را در بیمارانی که کاربامازپین مصرف می کنند، توصیه می کنند.
-در صورت عدم دسترسی به سوسپانسیون خوراکی کاربامازپین، میتوان این محلول را با قرص خوراکی کاربامازپین تهیه کرد.طرز تهیه به دقت برای بیمار توضیح داده شود.
-از آنجا که کاربامازپین میتواند غلظت پلاسمایی داروهای ضد بارداری هورمونی را کاهش دهد، روش های جایگزین یا پشتیبان پیشگیری از بارداری حتماً نظر گرفته شوند. همچنین کاربامازپین میتواند با برخی از تست های بارداری نیز تداخل داشته باشد.
-کاربامازپین و متابولیت فعال آن از جفت عبور می کنند و میتوانند با اثرات تراتوژنیک از جمله اسپینا بیفیدا، نقایص جمجمه صورت و ناهنجاری های قلبی عروقی همراه باشد. خطر ناهنجاریهای مادرزادی با دوزهای بالاتر افزایش مییابد. خطر اثرات تراتوژنیک با درمان چند دارویی ضد تشنج بیشتر از درمان تکدارویی است. تأخیر در رشد نیز به دنبال مواجهه درون رحمی با کاربامازپین مشاهده شده است.از این رو کاربامازپین برای درمان اختلال دوقطبی در بارداری توصیه نمی شود.
-کاربامازپین و متابولیت اپوکسید فعال آن در شیر مادر وجود دارد.کاربامازپین را می توان در سرم نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می کنند نیز شناسایی کرد.دپرسیون تنفسی، تشنج، تهوع، استفراغ، اسهال و/یا کاهش تغذیه در برخی از نوزادان در معرض کاربامازپین مشاهده شده است و ممکن است نشان دهنده یک سندرم ترک نوزادی باشد.
طبق توصیه کارخانه تصمیم به ادامه یا قطع شیردهی در طول درمان باید با توجه به خطر مواجهه نوزاد و مزایای درمان برای مادر گرفته شود. WHO کاربامازپین را با شیردهی سازگار می داند اما نوزادان باید از نظر عوارض جانبی تحت نظر باشند. همچنید برای درمان اختلال دوقطبی در زنان شیرده قابل قبول در نظر گرفته می شود.
-اندازه گیری غلظت کاربامازپین در سرم نوزادان شیرخوار توصیه نمی شود. با این حال، در صورت مشاهده عوارض جانبی، باید شیردهی قطع گردد.
-خشکی دهان در مصرف کنندگان این دارو شایع است. همچنین بروز عوارضی همچون تغییر حس چشایی(نادر)، ادم لب، ادم حنجره، گلوسیت و استوماتیت گزارش شده است.
-مواردی از فشار خون بالا و هم چنین افت فشار خون گزارش شده است. کنترل فشار خون قبل از درمان های دندان پزشکی در این بیماران ضروری است. افت فشار خون می تواند بیمار را مستعد افت فشار خون وضعیتی کند.از تغییر ناگهانی وضعیت هنگام درمان های دندان پزشکی خودداری شود.
دارو های هم گروه کاربامازپین
گروه D
استفاده نشود: شواهدی دال بر خطر مرگ جنین با مصرف این دارو در دوران بارداری وجود دارد. این شواهد به واسطه تحقیقات، تجربه عرضه در بازار و یا مطالعات انسانی به دست آمده است. منافع دارو در مقابل خطرات احتمالی، تعیین کننده مصرف یا عدم مصرف این دارو در دوران بارداری است