اطلاعات تخصصی
موارد مصرف پیمترکسید دی سدیم
– درمان مزوتلیومای بدخیم و عود پذیر صفاق ( همراه با سیس پلاتین )
– درمان سرطان ریه با یاخته های غیر کوچک و غیر بشره ای- Nonsquamous,Nonsmall- که به طور موضعی پیشرفت کرده یا متاستاز داده است.
• NSCLS-Non Small Cell Lung Carcinoma- درمان اولیه همراه با سیس پلاتین بوده و بعد از 4 مرحله درمان اولیه، به عنوان تک دارویی برای درمان نگهدارنده استفاده می شود. هم چنین بعد از شیمی درمانی اولیه نیز به عنوان درمان تک دارویی استفاده می شود.
• نکته: برای درمان سلول های بشره ای NSCLS تایید نشده است.
موارد مصرف Unlabaled:
– درمان سرطان مثانه متاستاتیک
– درمان سرطان دهانه رحم راجعه یا متاستاتیک
– درمان سرطان تخمدان راجعه یا مقاوم
– بدخیمی های مربوط به تیموس
– درمان مزوتلیومای بدخیم صفاق ( یا به صورت تک دارویی یا همراه با کربوپلاتین)
مکانیسم اثر پیمترکسید دی سدیم
-آنتی فولات
– اختلال در پروسه های متابولیک وابسته به فولات (که برای تکثیر سلول حیاتی هستند.)
– مهار سنتز پروتئین و نوکلئوتیدهای پورین و تیمیدین (از طریق مهار آنزیم های موثر در متابولیسم فولات و سنتز DNA مانند تیمیدیلات سنتتاز، دی هیدروفولات ردوکتاز، گلیسینامید ریبونوکلئوتید فرمیل ترانسفراز و آمینو ایمیدازول کربوکسامید ریبونوکلئوتید فرمیل ترانسفراز)
فارماکوکینتیک پیمترکسید دی سدیم
اتصال به پروتئین: 81%
متابولیسم: به مقدار کم
نیمه عمر: در عملکرد کلیوی نرمال 3.5 ساعت
دفع: ادرار (90-70% به صورت داروی تغییرنیافته)
عوارض جانبی پیمترکسید دی سدیم
عوارض شایع (%10<):
سیستم اعصاب مرکزی: خستگی
پوستی: پوسته ریزی، راش پوستی
گوارشی: تهوع، بی اشتهایی، استفراغ، التهاب دهان، اسهال
هماتولوژی و انکولوژی: آنمی، نوتروپنی
تنفسی: فارنژیت
عوارض نسبتا شایع (%10-1):
قلبی عروقی: ادم
سیستم اعصاب مرکزی: نوروپاتی
پوستی: خارش، ریزش مو، اریتم مولتی فرم
گوارشی: یبوست، درد شکمی
هماتولوژی و انکولوژی: ترومبوسیتوپنی، تب نوتروپنی
کبدی: افزایش سطح سرمی آلانین آمینوترانسفراز، افزایش سطح سرمی آسپارتات آمینوترانسفراز
ازدیاد حساسیت: واکنش ازدیاد حساسیت
عفونی: عفونت، سپسیس
چشمی: کونژنکتیویت، افزایش تولید اشک
متفرقه: تب
تداخلات دارویی پیمترکسید دی سدیم
*مشخصات کلی تداخلات:
-سوبسترای OAT3
-عامل انکولوژیک سرکوب‌کننده مغز استخوان
-تشدید سمیت کلیوی
-سوبسترای گلوکارپیداز
تداخلات رده X (پرهیز):
ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، کلادریبین، دیپیرون، ناتالیزومب، پیمکرولیموس، تاکرولیموس (موضعی)، اوپاداسیتینیب، واکسن (زنده)
کاهش اثرات داروها توسط پیمترکسید دی سدیم:
ب.ث.ژ (داخل مثانه ای)، تست پوستی کوکسیدیوئید ایمیت، لنوگراستیم، لیپگفیلگراستیم، نیولومب، پیدوتیمود، سیپولوسل-تی، واکسن آبله و آبله میمونی (زنده)، ترتوموتید، واکسن (زنده)
کاهش اثرات پیمترکسید دی سدیم توسط داروها:
اکیناسه
افزایش اثرات داروها توسط پیمترکسید دی سدیم:
باریسیتینیب، کلوزاپین، دفریپرون، فینگولیمود، لفلونومید، ناتالیزومب، اوزانیمود، سیپونیمود، توفاسیتینیب، اوپاداسیتینیب، واکسن (زنده)
افزایش اثرات پیمترکسید دی سدیم توسط داروها:
کلرامفنیکل (چشمی)، کلادریبین، دنوزومب، دیپیرون، ایبوپروفن، اینبلیزومب، مزالامین، نیتیزینون، اوکرلیزومب، پالیفرمین، پیمکرولیموس، پرتومانید، پرومازین، پریمتامین، روفلومیلاست، تاکرولیموس (موضعی)، تریفلونومید، تولواپتان، تراستوزومب
تداخل با غذا:
ذکر نشده است.
هشدار ها پیمترکسید دی سدیم
1- داروهای مورد نیاز برای مصرف قبل از شروع درمان و پس از تکمیل دوره درمان بررسی گردد (برای مثال 1 هفته پیش از دریافت اولین دوز دارو، شروع به مصرف ویتامین ب12 تزریقی و فولیک اسید شود).
2- شمارش افتراقی سلول های خونی (CBC with diff) و سطح پلاکت، پیش از هر دوره، در روزهای 8 و 15 هر دوره و یا در صورت نیاز بالینی به منظور بررسی فروکش و بهبود ارزیابی شود.
3- عملکرد کلیوی (کراتینین سرم، کلیرانس کراتینین و BUN) پیش از هر دوره، سپس به صورت دوره ای یا در صورت نیاز بالینی ارزیابی شود.
4- عملکرد کبدی (بیلی روبین توتال، آلانین آمینوترانسفراز و آسپارتات آمینوترانسفراز) به صورت دوره ای پایش گردد.
5- بیمار از لحاظ بروز موکوزیت، اسهال، سمیت ریوی، سمیت پوستی و radiation recall پایش شود.
6- ممکن است کورتیکواستروئیدها به منظور کاهش واکنش های جلدی تجویز شوند.
7- بیمار از لحاظ بروز تغییرات سیستم اعصاب مرکزی، ناراحتی گوارشی (تهوع، استفراغ، اسهال، یبوست)، آنمی، نوروپاتی، راش و عفونت پایش گردد.
