درمان علائم یائسگی چیست و با گرگرفتگی‌هایش چه کنیم؟

علائم یائسگی چیست و اساسا این علائم از چه زمانی شروع می‌شوند؟ راه‌حل‌های بهبود یا درمان علائم یائسگی چیست؟

معمولا یائسگی یا پساقاعدگی را با اتمام دوران قاعدگی زنان می‌شناسیم. در این دوران، زنان علائمی را تجربه می‌کنند که گاه بسیار آزاردهنده شده و زندگی طبیعی آن‌ها را مختل می‌کند. شایع‌ترین علامت این دوران گرگرفتگی‌هایش است. محققان هنوز نمیدانند علت دقیق این گرگرفتگی‌ها چیست اما اقداماتی وجود دارد که می‌توانید برای مدیریت این علائم آن‌ها را انجام دهید. ما برای کسب اطلاعات معتبر در این زمینه به سایت موسسه ملی سالمندی آمریکا یا NIA (مخفف National Institute on Aging) مراجعه کرده و مقاله‌ی حاضر را تهیه نموده‌ایم. بنابراین تا انتها با ما باشید و نظرات و تجربیات ارزشمندتان را در قسمت دیدگاه‌ها با ما و دیگران به اشتراک بگذارید 🙂

فهرست مطالب ارائه‌شده به‌صورت زیر است:

• مقدمه
• دوره‌ی انتقال به یائسگی چیست؟
• آیا من یائسه شده‌ام؟
• علائم و نشانه‌های یائسگی چیست؟
• درمان علائم یائسگی چیست و چه درمانی برای من مناسب است؟
• تغییر سبک زندگی برای بهبود گرگرفتگی
• درمان غیرهورمونی برای گرگرفتگی‌های یائسگی چیست؟
• مزایا و خطرات هورمون درمانی در یائسگی چیست؟
• تحقیقات انجام شده درمورد خطرات هورمون درمانی یائسگی

مقدمه

داستان لاریسا

لاریسا ۵۲ ساله است. او هیجان‌زده است که مرحله جدیدی از زندگی خود را آغاز می‌کند، زیرا در این مرحله از زندگی، فرزندانش خانه را ترک می‌کنند و او اوقات فراغت بیشتری برای سایر علایق خود دارد. او مشتاقانه منتظر سفر و شرکت در کلاس سفال‌گری است.

اما تغییراتی که اخیر در سلامتی او ایجاد شده مانع اجرای برنامه‌هایش شده است. لاریسا در چند ماه گذشته دوره‌های قاعدگی نامنظمی داشته است. حالا، او گرگرفتگی دارد و مشکلات خواب را هم تجربه می‌کند. گرگرفتگی‌ای که باعث گرم شدن سریع و ناراحت‌کننده در بدن و صورت او می‌شود و چندین بار در طول شب او را از خواب بیدار می‌کند. لاریسا از کم‌خوابی خسته و تحریک‌پذیر شده است و از گرگرفتگی بیزار شده است. او آماده است تا با پزشک خود در‌مورد روش‌های تسکین این علائم صحبت کند.

همان‌طور که داستان لاریسا نشان می‌دهد او در حال تجربه انتقال به یائسگی است که بخشی طبیعی از روند پیری زنان است. یائسگی یک بیماری یا اختلال نیست. این دوران در زندگی یک زن معمولاً علاوه‌بر تغییرات فیزیکی، پر از تغییرات دیگری نیز است: درواقع در این سنین زنان ممکن است از والدین یا خویشاوندان سالخورده‌ی خود مراقبت کنند، از فرزندان خود که در دوران بزرگسالی هستند حمایت کنند، یا مسئولیت‌های جدیدی را در محل کارشان بر عهده بگیرند.

برخی از زنان با علائم یائسگی مشکلی ندارند و حتی ممکن است زمانی که دیگر نیازی به نگرانی درمورد پریودهای دردناک یا باردار شدن نیست، احساس آرامش کنند. اما برای برخی از زنان دیگر، انتقال به یائسگی می‌تواند گرگرفتگی، مشکلات خواب، درد در حین رابطه جنسی، بدخلقی و تحریک‌پذیری، افسردگی یا ترکیبی از این علائم را به همراه داشته باشد. و اگر این علائم آزاردهنده باشند ممکن است تصمیم بگیرند که برای بهبود علائم خود درمورد تغییرات سبک زندگی یا مصرف داروها با پزشک صحبت کنند.

Photo by RODNAE Productions from Pexels

دوره‌ی انتقال به یائسگی چیست؟

یائسگی زمانی است که از ۱۲ ماه پس از آخرین قاعدگی یک زن گذشته است. سال‌های منتهی به آن زمان، یعنی زمانی‌که زنان ممکن است تغییراتی در چرخه‌های ماهانه، گرگرفتگی یا علائم دیگری را تجربه کنند، زمان انتقال به یائسگی یا قبل از یائسگی نامیده می‌شود.

انتقال به یائسگی اغلب بین سنین ۴۵ تا ۵۵ سالگی شروع می‌شود. این دوره معمولاً حدود هفت سال طول می‌کشد اما می‌تواند تا ۱۴ سال نیز به طول بینجامد. این مدت‌زمان می‌تواند به عوامل سبک زندگی مانند سیگار کشیدن، سن شروع دوره‌ی انتقال به یائسگی، نژاد و قومیت بستگی داشته باشد. در دوران پیش از یائسگی، تولید استروژن و پروژسترون ( دو هورمون ساخته‌شده توسط تخمدان‌ها) در بدن بسیار متفاوت است.

دوره‌ی انتقال به یائسگی بر بدن هر زنی به‌طور منحصربه‌فرد و به طرق مختلف تأثیر می‌گذارد. در این دوره، بدن استفاده‌ی متفاوتی از انرژی دارد، سلول‌های چربی تغییر می‌کنند و زنان در این دوره ممکن است راحت‌تر وزن اضافه کنند. همچنین ممکن است تغییراتی را در سلامت استخوان یا قلب، شکل و ترکیب بدن یا عملکرد فیزیکی خود تجربه کنند.

آیا من یائسه شده‌ام؟

اگر علائمی دارید که در دوران یائسگی شایع هستند، پزشک شما درمورد سن، علائم و سابقه خانوادگی شما سؤالاتی می‌پرسد تا مشخص کند که آیا واقعاً یائسگی باعث ایجاد مشکلاتی در شما شده است یا خیر. در برخی موارد، پزشک ممکن است برای بررسی سطح هورمون محرک فولیکول (FSH) و استرادیول (E2) و رد هر گونه دلایل دیگری برای تغییراتی که تجربه می‌کنید، انجام آزمایش خون را پیشنهاد کند.

اگرچه دوره‌ی انتقال به یائسگی معمولاً به‌عنوان خود “یائسگی” تلقی می‌شود اما یائسگی واقعی تا یک سال پس از آخرین دوره قاعدگی یک زن اتفاق نمی‌افتد. به همین دلیل، زنانی که نمی‌خواهد باردار شود، باید حداقل تا ۱۲ ماه کامل پس از آخرین قاعدگی‌شان، به استفاده از روش‌های جلوگیری از بارداری ادامه دهند.

یائسگی همچنین می‌تواند با هیسترکتومی (hysterectomy) یا جراحی برداشتن تخمدان‌ها (که درواقع هورمون‌های جنسی را تولید می کنند) ایجاد شود. اگر برای برداشتن رحم یا تخمدان خود عمل جراحی انجام دهید و داروهای هورمونی مصرف نکنید، بلافاصله علائم یائسگی را تجربه خواهید کرد.

پس از اتفاق افتادن یائسگی، زنان وارد دوران یائسگی می‌شوند. زنان یائسه در برابر بیماری‌های قلبی و پوکی استخوان بیشتر آسیب‌پذیر هستند. در این مدت، مهم است که به رژیم غذایی سالم ادامه دهید، از نظر بدنی فعال باشید و مطمئن شوید که برای سلامت استخوان‌ها، کلسیم کافی دریافت می‌کنید.

علائم و نشانه های یائسگی چیست؟

استروژن توسط بسیاری از اندام‌های بدن زنان استفاده می‌شود. با کاهش سطح استروژن، ممکن است علائم مختلفی را داشته باشید. بسیاری از زنان علائم خفیفی را تجربه می‌کنند که می‌توان آن‌ها را با تغییراتی در سبک زندگی مانند اجتناب از کافئین یا همراه داشتن یک پنکه‌ی قابل حمل درمان کرد. برخی از زنان اصلاً به هیچ درمانی نیاز ندارند، اما برای برخی دیگر، این علائم می‌تواند شدیدتر و آزاردهنده‌تر باشد. شدت این علائم در سراسر جهان و بر اساس نژاد و قومیت بسیار متفاوت است.

در ادامه رایج‌ترین تغییراتی که زنان در میانسالی تجربه می‌کنند آورده شده است. برخی از این علائم ممکن است بخشی طبیعی از روند افزایش سن باشند و نه مستقیماً در ارتباط با یائسگی.

مشاهده‌ی تغییراتی در دوره‌های قاعدگی: این ممکن است اولین علامتی باشد که متوجه آن می‌شوید. ممکن است دوره‌های شما دیگر منظم نباشند. ممکن است کوتاهتر یا طولانی‌تر باشند. ممکن است بیشتر یا کمتر از حد معمول خونریزی داشته باشید. اینها همه تغییرات طبیعی هستند، اما برای اطمینان از اینکه مشکلی وجود ندارد، در موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:

• دوره‌های شما خیلی زود‌به‌زود و نزدیک به هم اتفاق می‌افتند
• خونریزی شدید دارید
• لکه‌بینی دارید‌
• دوره‌های شما بیش از یک هفته طول می‌کشند‌
• قاعدگی‌ شما پس از عدم خونریزی در طول بیش از یک سال، از سر گرفته می‌شود.

گرگرفتگی: بسیاری از زنان گرگرفتگی را تجربه می کنند که می‌تواند تا سال‌ها پس از یائسگی ادامه یابد. این گرگرفتگی‌ها می‌تواند با تغییر سطح استروژن مرتبط باشد. گرگرفتگی احساس ناگهانی گرما در قسمت بالایی یا در همه‌ی قسمت‌های بدن است. ممکن است صورت و گردن‌تان برافروخته شوند. ممکن است لکه‌های قرمزی روی سینه، پشت و بازوهایتان ظاهر شود.

Photo by RODNAE Productions from Pexels

گرگرفتگی همچنین می‌تواند تعریق شدید و لرزیدن به دنبال داشته باشد. گرگرفتگی می‌تواند بسیار خفیف یا به اندازه‌ای قوی باشد که شما را از خواب بیدار کند (عرق شبانه). بیشتر گرگرفتگی‌ها بین ۳۰ ثانیه تا ۱۰ دقیقه طول می‌کشند وهمچنین می‌توانند چندین بار در ساعت، چند بار در روز یا فقط یک یا دو بار در هفته رخ دهند. در ادامه‌ی این مقاله مفصلا درباره‌ی گرگفتگی در دوران یائسگی صحبت خواهیم کرد.

از دست دادن کنترل مثانه: از دست دادن کنترل مثانه که بی‌اختیاری ادرار نامیده می‌شود، ممکن است در حین ورزش، عطسه یا خندیدن و … اتفاق بیفتد. در بی‌اختیاری ادرار نیاز ناگهانی به تخیله‌ی ادرار وجود دارد و ممکن است ادرار نشت کند. اولین قدم در درمان بی‌اختیاری ادرار مراجعه به پزشک است. عفونت مثانه هم ممکن است در میانسالی رخ دهد.

مشکلات خواب: در حوالی میانسالی، برخی از زنان در داشتن خواب شبانه با مشکل مواجه می‌شوند. درواقع در این دوران شاید نتوانید به‌راحتی بخوابید یا خیلی زود از خواب بیدار شوید. ممکن است گرگرفتگی و تعریق شبانه شما را از خواب بیدار کند. و اگر در طول شب از خواب بیدار شوید، ممکن است در دوباره به خواب رفتن با مشکل مواجه شوید.

سلامتی واژن و روابط جنسی: پس از یائسگی، واژن ممکن است خشک‌تر شود و این امر می‌تواند رابطه جنسی را ناراحت‌کننده کند. همچنین ممکن است متوجه شوید که احساسات شما درمورد رابطه جنسی در حال تغییر است. ممکن است علاقه کمتری با روابط جنسی داشته باشید، یا میمکن است احساس آزادی و جذابیت بیشتری داشته باشید زیرا پس از یک سال کامل بدون داشتن پریود، دیگر نگران باردار شدن نیستید. با این حال، همچنان ممکن است در معرض خطر بیماری‌های مقاربتی باشید.

تغییرات خلق‌وخوی: در حوالی زمان یائسگی ممکن است احساس بدخلقی یا تحریک‌پذیری عصبی بیشتری داشته باشید. دانشمندان نمی‌دانند چرا چنین اتفاقی می‌افتد. این امکان وجود دارد که استرس، تغییرات خانوادگی مانند رشد کودکان یا پیر شدن والدین، سابقه افسردگی یا احساس خستگی باعث این تغییرات خلقی شود. با یک متخصص سلامت روان درمورد آنچه که تجربه می‌کنید صحبت کنید. در این موارد درمان‌هایی برای کمک وجود دارند.

بدن‌تان متفاوت از قبل به نظر می‌رسد: در این دوران، میان‌تنه‌ی شما می‌تواند بزرگتر شود. ممکن است عضله از دست بدهید و چربی اضافه کنید. ممکن است پوست شما نازک‌تر شود. ممکن است مشکلات حافظه داشته باشید و در مفاصل و عضلات‌تان احساس سفتی و درد داشته باشید. امروزه محققان در حال تحقسق و بررسی چنین تغییراتی و چگونگی ارتباط آن‌ها با هورمون‌ها و افزایش سن هستند.

علاوه‌بر این، در برخی از زنان، علائم ممکن است شامل و درد، سردرد و تپش قلب باشد. با پزشک خود درباره‌ی علائم‌تان صحبت کنید. از آنجایی که علائم یائسگی ممکن است ناشی از تغییر سطح هورمون‌ها باشد، نمی‌توان پیش‌بینی کرد که هر زن چند بار علائم را تجربه می‌کند و این علائم چقدر شدید خواهند بود.

درمان علائم یائسگی چیست و چه درمانی برای من مناسب است؟

تصمیم‌گیری درمورد اینکه علائم دوران انتقال به یائسگی را چگونه درمان کنیم می‌تواند پیچیده و وابسته به شخص باشد. علائم، سابقه خانوادگی و پزشکی و ترجیحات خود را با پزشک خود در میان بگذارید. مهم نیست که چه تصمیمی می‌گیرید، هر سال به پزشک خود مراجعه کنید تا درمورد برنامه درمانی‌تان و تغییراتی که می‌خواهید در سبک زندگیتان ایجاد کنید صحبت کنید.

Photo by RODNAE Productions from Pexels

گرگرفتگی در دوران یائسگی

گرگرفتگی یکی از علائم رایج در دوره‌ی انتقال به یائسگی است و می‌تواند سال‌ها ادامه داشته باشد. این اتفاق وقتی در شب رخ می‌دهد، عرق شبانه نامیده می‌شود. برخی از زنان گلایه دارند که گرگرفتگی زندگی روزمره آن‌ها را مختل می‌کند. تحقیقات نشان داده است که در زنان الگوهای متفاوتی در اولین تجربه و مدت زمان هر گرگرفتگی وجود دارد و زنان آفریقایی-آمریکایی و اسپانیایی-تبار نسبت به زنان سفیدپوست و آسیایی سال‌های بیشتری دچار گرگرفتگی می‌شوند.

ممکن است نظرتان این باشد که نیازی به تغییر سبک زندگی یا بررسی گزینه‌های درمانی یائسگی ندارید زیرا علائم‌تان خفیف هستند. اما، اگر گرگرفتگی شما را اذیت می‌کند، اقداماتی وجود دارند که می‌توانید آن‌ها را انجام دهید. سعی کنید دقت کنید که چه چیزی باعث تحریک گرگرفتگی‌تان می‌شود و هر کدام چقدر در این مسئله دخیل هستند. این کار می‌تواند به شما در تصمیم‌گیری بهتر درمورد مدیریت علائم کمک می‌کند.

تغییر سبک زندگی برای بهبود گرگرفتگی

قبل از مصرف دارو، ابتدا سعی کنید در سبک زندگی خود تغییراتی ایجاد کنید. اگر گرگرفتگی شما را در طول شب بیدار نگه می‌دارد، دمای اتاق خواب خود را کاهش دهید و سعی کنید قبل از خواب مقدار کمی آب سرد بنوشید. روتختی خود را لایه‌لایه کنید تا در صورت نیاز قابل تنظیم باشد و یک فن را هم روشن کنید. در ادامه به تغییرات دیگری اشاره شده است که می‌توانید در سبک زندگی‌تان ایجاد کنید:

• به‌صورت لایه‌لایه لباس بپوشید تا با شروع گرگرفتگی قابل برداشتن باشند.
• یک فن قابل‌حمل به همراه داشته باشید تا در هنگام بروز گرگرفتگی از آن استفاده کنید.
• از مصرف الکل، غذاهای تند و کافئین خودداری کنید. این موارد می‌توانند علائم یائسگی را بدتر کنند.
• اگر سیگار می‌کشید، سعی کنید نه‌تنها برای بهبود گرگرفتگی، بلکه برای سلامت کلی خود آن را ترک کنید.
• سعی کنید وزن مناسبی داشته باشید. زنان دارای اضافه وزن یا چاق ممکن است گرگرفتگی مکرر و شدیدتری را تجربه کنند.
• تمریناتی که در آن ذهن و بدن به هم متصل می‌شوند انجام دهید. برخی تحقیقات (که در مراحل اولیه هستند) نشان داده‌اند که هیپنوتیزم درمانی و مدیتیشن می‌تواند به مدیریت گرگرفتگی کمک کند.

درمان‌های غیرهورمونی برای درمان گرگرفتگی چیست؟

اگر تغییرات سبک زندگی برای بهبود علائم شما کافی نیست، ممکن است گزینه‌های غیرهورمونی برای مدیریت گرگرفتگی‌تان مفید باشند. اگر به دلایلی قادر به مصرف هورمون‌ها نیستید یا در مورد خطرات احتمالی آن نگران هستید، این گزینه‌ها می‌توانند انتخاب خوبی باشند.

سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) استفاده از پاروکستین (paroxetine)، یک داروی ضدافسردگی انتخابی بازدارنده بازجذب سروتونین (SSRI) را برای درمان گرگرفتگی تایید کرده است. محققان در حال مطالعه سایر داروهای ضدافسردگی که پزشکان می‌توانند برای موراد دیگر استفاده کنند هستند.

زنانی که برای کمک به مدیریت گرگرفتگی از داروهای ضدافسردگی استفاده می‌کنند، معمولاً نسبت به افرادی که از این دارو برای درمان افسردگی استفاده می‌کنند، به دوز کمتری نیاز دارند. مانند هر داروی دیگری، حتما با پزشک خود درمورد اینکه آیا این دارو برای شما مناسب است و چگونه می‌توانید عوارض جانبی احتمالی آن را مدیریت کنید، صحبت کنید.

هشیار باشید: «درمان‌های» غیرعلمی و اثبات‌نشده برای گرگرفتگی

ممکن است درمورد کوهوش سیاه (black cohosh)، DHEA یا ایزوفلاون سویا برای درمان گرگرفتگی شنیده باشید. اثربخشی این محصولات ثابت نشده است و برخی از آن‌ها خطراتی مانند آسیب کبدی دارند.

فیتواستروژن‌ها موادی شبیه به استروژن هستند که در برخی از غلات، سبزیجات و حبوبات (مانند سویا) و گیاهان دارویی یافت می‌شوند. این مواد می‌توانند در بدن مانند شکل ضعیف استروژن کار کنند، اما در تحقیقات، اثربخشی مصرف مداوم آن‌ها نشان داده نشده است و ایمنی طولانی‌مدت آن‌ها نامشخص است.

همیشه قبل از مصرف هر گونه گیاه دارویی یا مکمل‌ها (ویتامین‌ها و مواد معدنی) با پزشک خود صحبت کنید. در حال حاضر، مشخص نیست که آیا این گیاهان یا سایر محصولات “طبیعی” برای درمان گرگرفتگی یا سایر علائم یائسگی مفید یا بی‌خطر هستند. مزایا و خطرات آن‌ها هنوز در حال بررسی است.

Photo by RODNAE Productions from Pexels

مزایا و خطرات هورمون درمانی یائسگی چیست؟

ممکن است برخی از زنان برای درمان گرگرفتگی یا تعریق شبانه از هورمون‌درمانی استفاده کنند. هورمون یک ماده شیمیایی است که توسط اندامی مانند غده تیروئید یا تخمدان (یا اندم‌های دیگر) ساخته می‌شود. در دوران انتقال به یائسگی، تخمدان‌ها کمتر کار می‌کنند و تولید هورمون‌هایی مانند استروژن و پروژسترون به مرور زمان کاهش می‌یابد. اعتقاد بر این است که چنین تغییراتی باعث گرگرفتگی و سایر علائم یائسگی می‌شود.

هورمون‌درمانی، سطح استروژن و پروژسترون را در بدن ثابت نگه می‌دارد و از کاهش آن جلوگیری می‌کند. این نوع درمان یک درمان بسیار موثر برای گرگرفتگی در زنانی است که مشکلی در استفاده از آن‌ها ندارند. هورمون‌درمانی همچنین می‌تواند به خشکی واژن، خواب و حفظ تراکم استخوان کمک کنند.

درمان‌ هورمونی می‌تواند به شکل قرص، چسب، حلقه، ایمپلنت، ژل یا کرم باشد. پچ‌هایی که به پوست می‌چسبند، می‌توانند برای زنانی که عوامل خطرزای قلبی مانند سابقه خانوادگی بیماری قلبی دارند، بهترین باشند.

خطرات مرتبط با مصرف هورمون‌ها شامل افزایش خطر حمله قلبی، سکته مغزی، لخته شدن خون، سرطان سینه،بیماری کیسه صفرا و زوال عقل است. درمورد این خطرات با پزشک خود صحبت کنید. این خطرات بسته به سن زنان و اینکه آیا هیسترکتومی کرده‌اند یا نه، متفاوت است. زنانی که این عمل را انجام نداده‌اند، برای محافظت از رحم، استروژن را همراه با پروژسترون یا درمان‌های دیگر مصرف می‌کنند. درواقع برای محافظت از رحم در برابر سرطان، پروژسترون به استروژن اضافه می شود، اما به نظر می‌رسد خطر لخته شدن خون و سکته را نیز افزایش می‌دهد.

تحقیقات انجام شده درمورد خطرات هورمون درمانی یائسگی

در سال ۲۰۰۲، مطالعه‌ای که توسط موسسه ملی سلامت آمریکا (NIH) تامین می‌شد، زود متوقف شد، زیرا شرکت‌کنندگانی که ترکیب و دوز مشخصی از استروژن و پروژسترون را دریافت می‌کردند، به‌طور قابل‌توجهی در معرض خطر سکته مغزی، حملات قلبی، سرطان سینه، زوال عقل، بی‌اختیاری ادرار و بیماری کیسه صفرا بودند. این مطالعه نگرانی‌های قابل توجهی را در آن زمان ایجاد کرد و باعث شد بسیاری از زنان نسبت به استفاده از هورمون‌ها محتاط شوند.

با این حال، تحقیقات گزارش‌شده از آن زمان نشان داد که زنان جوان‌تر در معرض خطر کمتری هستند و برای آن‌ها هورمون‌درمانی مزایای بالقوه بیشتری (نسبت به آنچه در مطالعه WHI پیشنهاد شده بود) دارد. اثرات منفی درمان‌های هورمونی بیشتر زنان بالای ۶۰ سال و یائسه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به نظر می‌رسد فرمول‌های هورمونی جدیدتر خطر کمتری دارند و ممکن است مزایایی داشته باشند که برای زنان خاصی در دوران انتقال به یائسگی بیشتر از خطرات احتمالی باشد. مطالعات برای ارزیابی سود، خطر و ایمنی طولانی‌مدت هورمون‌درمانی ادامه دارد.

قبل از مصرف هورمون‌ها برای درمان علائم یائسگی، با پزشک خود درمورد سابقه پزشکی و خانوادگی خود و هر گونه نگرانی یا سوال در مورد مصرف هورمون صحبت کنید. اگر هورمون‌درمانی برای شما مناسب است، باید با کمترین دوز و در کوتاه‌ترین مدت زمانی که موثر است استفاده شده و با مشورت پزشک انجام شود.

ترجمه اختصاصی توسط داروباکس

منابع:

National Institute on Aging, What Is Menopause?, Content reviewed: September 30, 2021