اطلاعات تخصصی
موارد مصرف خارخاسک
نام علمی گیاه: Tribulus terrestris
نام های انگلیسی:Tribulus ,bindii, bullhead, burra gokharu, caltrop, cat’s head, devil’s eyelashes, devil’s thorn, devil’s weed, goathead, Puncture Vine, Puncturevine,and tackweed
نام فارسی: خارخاسک
تاریخ به روز رسانی: ۱۳۹۵/۰۸/۰۶
توسط گروه تحقیقات گیاهان دارویی دارویاب
اثرات درمانی : این گیاه در درمان دفع سنگ کلیه و مثانه،رفع التهاب مجاری ادراری،کاهش فشار خون کاربرد دارد (2،3).همچنین خارخسک در درمان بیماری های کرونری قلب، درمان ناتوانی جنسی، التهاب بافت های مختلف بدن، بزرگی پروستات استفاده می شود.این گیاه دارای خواص ضد باکتریایی، آنتی اکسیدانی، ضد سرطانی و فعالیت ضد سمی است (6-4).امروزه مکمل های غذایی و دارویی خارخسک در سرتا سر جهان به فروش می رسد.و بخش اصلی تشکیل دهنده ی اکثر داروهای آفرودیازیک می باشد (7).
مکانیسم اثر خارخاسک
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر :
تحقیقات ثابت کرده است که تجویز خوراکی ساپونین گیاه خارخسک در موش صحرایی می تواند از طریق مهار آلفاگلیکوزیداز روده باریک سبب تأخیر در جذب گلوکز و کاهش قند خون پس از غذا می شود (8).همچنین ثابت شده است که این گیاه دارای خاصیت آنتی اکسیدانی بالایی می باشد.که این خاصیت به علت ترکیبات فلاونوئیدی و گلیکوزیدی موجود در این گیاه است.فعالیت آنتی اکسیدانی خارخسک موجب از بین رفتن رادیکال های آزاد شده و همچنین موجب جلوگیری از متابولیت فعال داروی سیس پلاتین و حذف آن ها می شود (11-9).خارخسک به علت داشتن استروئیدهای مختلف باعث تحریک اسپرماتوژنز شده و با تأثیر بر روی سلول های سرتولی موجب افزایش تولید اسپرم می گردد (12). دیوسین موجود در خارخسک از طریق افزایش سطح تستوسترون آزاد و تنظیم استروژن و پروژسترون باعث افزایش توانایی جنسی در مردان می شود (13).همچنین ثابت شده است که گیاه خارخسک به دلیل دارا بودن ساپونین ها باعث افزایش ترشح هورمون لوتئین از غده هیپوفیز می شود (14).فروستانول یکی از ساپونین های خارخسک اثر محرک بر اسپرماتوژنز دارد (15).به علت وجود اسیدهای چرب غیراشباع در این گیاه، فعالیت آنزیم 7- بتا- هیدروکسی استروئید دهیدروژناز افزایش می یابد و باعث افزایش تولید هورمون تستوسترون می شود.همچنین فعالیت آنزیم آروماتاز را مهار می کند و مهار آن سبب افزایش میزان تستوسترون در خون می شود (16،17).در تحقیقات اثر ضد دردی عصاره متانولی میوه گیاه خارخسک در آزمون های فرمالین و تیل فلیک در موش به اثبات رسیده است (18).همچنین مشخص شده است که عصاره ی خارخسک فاز مزمن درد را بیشتر از فاز حاد کاهش می دهد.مهار فاز مزمن تست فرمالین توسط عصاره می تواند به علت التهاباتی باشد که سبب آزاد شدن ترکیباتی چون پروستاگلاندین ها شود، که می تواند باعث حساس سازی نورون های درد زای مرکزی شود (19).تحقیقات ثابت کرده است که عصاره کلروفرمی خارخسک تکثیر سلول های سرطانی آدنوکارسینومای معده (AGS) را در یک الگوی وابسته به غلظت و زمان کاهش می دهد (20).تجویز خوراکی خارخسک می تواند برخی از شاخص های پراکسیداسیون لیپیدی و استرس اکسیداتیو بافت مغزی را در موش دیابتی کاهش دهد و در جلوگیری از برخی بیماری های عصبی ناشی از تشدید استرس اکسیداتیو مؤثر باشد (21).
فارماکوکینتیک خارخاسک
ترکیبات اصلی و دارویی این گیاه : خارخسک حاوی ساپونین ها، استروئیدها، فلاونوئیدها، آلکالوئیدها، اسیدهای چرب غیراشباع، ویتامین ها، تانن ها، رزین ها، پتاسیم، نیترات، آسپارتیک اسید و گلوتامیک اسید می باشد (1).
هشدار ها خارخاسک
احتیاط مصرف در این گیاه : خارخسک دارای طبیعت گرم و خشک می باشد، بنابراین مصرف آن در افراد گرم مزاج سبب گرگرفتی و خشکی دهان می شود.مصرف این گیاه در دوران بارداری باید با مشورت پزشک استفاده شود.همچنین مصرف آن در مردان با مشکلات پروستات باید تحت نظر پزشک باشد.به دلیل وجود ساپونین ها و آلکالوئیدها در این گیاه باید دوز مصرفی آن با احتیاط باشد (1،3).
توصیه های دارویی خارخاسک
منابع
1-Karimi J, Malekzadeh H, Shiravani S and Hoshmand F. The effect of the Tribulus terrestris extract on spermatogenesis in the rat. J. Jahrom Uni. Med. Scien. 2012; 9: 7 – 11.
2-Li M, Qu W, Wang Y,Wan H, Tian C.Hypoglycemic effect of saponin from Tribulus terrestris. Zhong Yao Cai. 2002; 25 (6): 420 – 2.
3-Sharifi AM, Darabi R, Akbarloo N. Study of antihypertensive mechanism of Tribulus terrestris in 2K1C hypertensive rats: role of tissue ACE activity. Life Science. 2003; 24: 2963 – 71.
4-Lu SB, Lu BJ, Shen MZ, Rong YZ. The clinic report of Xinnao shutong on myocardial infarction. Acta Uni Med Sec Shang 1994;14 (1):78-9.
5-Adimoelja A. Phytochemicals and the breakthrough of traditional herbs in the management of sexual dysfunctions. Int J Androl 2000;23(Suppl 2):82-4.
6-Baburao B, Rajyalakshmi G,Venkatesham A, Kiran G,Sunder AS, Rao BG.Anti-inflammatory and antimicrobial activities of methanolic extract of Tribulus terrestris Linn plant.Int J Chem Sci 2009:7(3):1867-72.
7-Mulinacci N, Vignolini P, Marca G, Pieraccani G,Innocenti M,Vincieri F.Food supplements of Tribulus terrestris L.An HPLC-ESI-MS method for an estimation of the saponin content.Chromatographia 2003;57(9-10):581-92.
8-Zhongguo Zhong, Yao Za Zhi.Inhibitory effects of saponins from Tribulus terrestris on alpha glucosidase in small intestines of rats.Zhongguo Zhong Yao Za Zhi. 2006; 31 (11): 910 -3.
9-Amin A, Lotfy M, Shafiullah M, Adeghate E.The protective effect of Tribulus terrestris in diabetes. Ann N Y Acad Sci. 2006; 1084: 391 – 401.
10-Harborne JB and Williams CA. Advances in flavonoid research since. Phytochem. 2005; 55:481 – 504.
11-Das NP and Pereira TA. Effects of flavonoids onthermal autoxidation of palm oil: structure activity relationships. J. Ame. Chem. Soc. 1990;67: 255 – 8.
12-Walid El-Tantawy and Abeer Temraz.2007. Free serum testosterone level in male rats treated with tribulus alatus extracts,intermational braz j urol vol.33 (4);554-559, July-august, 2007.
13-Chemexcil. Tribulus terrestris L.(N.O.)Zygophyllaceae. Selected medicinal plants of India.A monograph of identity, safety and clinical usage. Bombay: Tata Press. 1989; 1992: 323 – 6.
14-Xu YJ, Xie SX and Zhao HF. Studies on the chemical constituents from Tribulus Terrestris.Yao Xue Xue Bao. 2001; 36: 750 – 3.
15-Brown AG, Vukovich MD and Martina ER.Endocrinae and lipid responses to chronic androstenediol herbal supplemtation in 30 to 58.years old men. Jam. Coll. Nutr. 2002; 20: 520 – 8.
16-Adaikan PG, Gauthaman K, Prasad RNV, et al. Pro erectile pharmacolgical effects of tribulus terrestris extract on the rabbit corpus cavernosum. Annals of the Academy Med Singapore 2000 ; 29 (1): 22-26.
17-Chung B H, Mitchell SH, ZhangJ S, et al.. Effect of decosahexaenoic acid and eicosapentaenoic acid on androgen mediated cell growth and gene expression in LNCap prostate cancer cells. Carcinogenesis 2001;22 (8): 1201-1206.
18-Heidari MR, Mehrabani M, Pardakhty A, et al. The analgesic effect of Tribulus terrestris extract and comparison of gastric ulcerogenicity of the extract with indomethacine in animal experiments. Ann N Y Acad Sci 2007;1095:418-27.
19-Verma PR, Joharapurkar AA, Chatpalliwar VA, Asnani A.Antinociceptive activity of alcoholic extract of Hemidesmus indicus R.Br. in mice. J Ethnopharmacol 2005;102(2):298-301.
20-Esfandiari A, Dehghan A, Sharifi S, Najafi B, Vaseli S. Effect of Tribulus terrestris extract on ovarian activity in immature wistar rat: A Histopathological evaluation. J Anim Vet Adv. 2011;10(7):883-886.
21-Roghani M, Arbab-Soleymani S. The Effect of Oral Feeding of Tribulus Terrestris Fruit on Some Markers of Oxidative Stress in the Brain of Diabetic Rats. JSSU. 2013; 21(2):127-135.
