اندانسترون Ondansetron

‎اندانسترون
‎اندانسترون یک داروی ضد تهوع می باشد . این دارو به عنوان مهار کننده ی گیرنده ی سروتونین شناخته می شود. اخیرا مصرف اندانسترون در سه ماهه اول بارداری ممنوع شده است و احتمال بروز عوارض قلبی و شکاف کام در جنین وجود دارد.

(فراورده های دمیترون محصول شرکت تهران شیمی)

‎این دارو با اثر بر روی ماده ای شیمیایی به نام سروتونین که بطور طبیعی در بدن وجود دارد ، تهوع را مهار می کند .
‎شیمی درمانی ، اشعه درمانی و جراحی شرایطی هستند که منجر به افزایش ترشح سروتونین در بدن می شوند . سروتونین آزاد شده در بدن با اتصال به گیرنده های نوع سوم هیستامین در مغز منجر به وقوع تهوع می شوند . اندانسترون با مسدود کردن این گیرنده ها دسترسی آن ها به سروتونین را مهار می نماید و بدین ترتیب تهوع کنترل می گردد.‎
پیش از مصرف اندانسترون 
– در صورت بارداری یا شیردهی به پزشک اطلاع دهید .
– در صورت سابقه ی مشکلات کبدی ، ضربان قلب نامنظم و حساسیت دارویی پزشک خود را مطلع نمایید .
-از آنجا که این دارو می تواند در عملکرد داروهای دیگر در بدن اختلال ایجاد کند لازم است پیش از شروع مصرف لیستی از کلیه ی داروهای مصرفی خود در اختیار پزشک یا داروسازتان قرار دهید.

‎نحوه ی مصرف صحیح اندانسترون
– اندانسترون را دقیقا طبق دستور پزشک مصرف نمایید . معمولا در صورتی که این دارو جهت تهوع ناشی از شیمی درمانی یا اشعه درمانی تجویز شده باشد ، یک نوبت آن باید نیم تا یک ساعت قبل از شروع درمان مصرف شود و ممکن است لازم باشد مصرف این دارو را چند روز ( تا ۵ روز یا بیشتر ) ادامه دهید .
– این دارو به صورت قرص و محلول خوراکی ۴ میلی گرمی و آمپول تزریقی ۲میلی گرمی موجود است. قرص و محلول خوراکی معمولاً هر ۱۲ ساعت یک بار تجویز می شوند .
– در صورتی که اندانسترون را جهت تهوع ناشی از عمل جراحی مصرف می نمایید ، اولین دوز آن باید کمی پیش از شروع جراحی مصرف گردد .

‎توصیه های دارویی اندانسترون
– اثر اندانسترون یک ساعت پس از مصرف یا بیشتر شروع می شود . در صورتی که با مصرف یک قرص تا یک ساعت تهوع شما برطرف نگردید ، می توانید یک قرص دیگر نیز مصرف نمایید .
– حتی در صورتی که میل به غذا و نوشیدنی ندارید، سعی کنید آب به مقدار کافی مصرف کنید تا بدنتان دچار کم آبی نشود. همچنین علاوه بر سه وعده غذایی اصلی، سعی کنید میان وعده های کوچک و ساده ای نیز برای خود در نظر بگیرید.
– در مصرف طولانی مدت این دارو در صورتی که سابقه ی بیماری های قلب و عروق دارید حتما تحت نظر پزشک خود باشید و آزمایشات و معاینات دوره ای را انجام دهید .

‎عوارض شایع اندانسترون
_برای سردرد احتمالی ناشی از مصرف این دارو از داروساز خود درمورد داروی ضد درد مناسب سوال بفرمایید.
‎- در صورت بروز یبوست، یک رژیم غذایی متعادل سرشار از فیبر و مصرف مایعات و آب کافی توصیه می شود. با این حال در صورتی که یبوست طولانی شد به پزشک خود مراجعه نمایید .
– احساس گرما و بر افروختگی با مصرف اندانسترون ممکن است در شما ایجاد شود لذا در این مدت از لباس های سبک و خنک استفاده نمایید .

مطالب ویژه با همکاری آقای دکتر مهدی شاهمیرانی
آیا اندانسترون در بارداری سازگار است؟
 فارماکولوژی بالینی داروها در طی بارداری:

بخشنامه جدید سازمان غذا و دارو حاکی از آنست که مصرف اندانسترون در سه ماهه بارداری ممکن است باعث بروز مشکلات قلبی و یا شکاف کام در جنین شود. بنابراین مصرف این دارو در بارداری توصیه نمی شود.
بریگز:
– مشخص نیست که اندانسترون از جفت عبور میکند یا نه. وزن مولکولی آن تقریبا 293 و نیمه عمر حذفی متوسط دارد؛ در نتیجه پیشنهاد میشود که این دارو میتواند از جفت عبور کند و به رویان-جنین برسد ولی متابولیسم وسیع دارو ممکن است مقدار داروی عبور کرده از جفت را محدود کند.
– داده های انسانی پیشنهاد میکنند که این دارو جز گروه کم خطر است ولی در خیلی از این مطالعات، تجویز آن بعد از ارگانوژنز شروع شده بود.
در یک مطالعه بزرگ دانمارکی، افزایش خطر 2 برابری در اختلالات قلبی گزارش شده بود.
بنابراین داده های بیشتری نیاز است تا خطرات این دارو مشخص شود. در صورت ضرورت به تجویز اندانسترون در بارداری، اجتناب از تجویز آن در طول سه ماه اول بارداری، ایمن ترین راهکار توصیه شده است.
– در سال 2016، استفاده از اندانسترون و خطرات نقایص تولد بطور گسترده مورد مطالعه قرار گرفت؛ اگرچه این دارو جز گروه کم خطر در بارداری گزارش شد ولی موجب افزایش اندک وقوع آنومالی های قلبی شد و به همین دلیل، تجویز این دارو باید در بیمارانی نگه داشته شود که به سایر روشها و درمانهای ایمن تر دیگر، پاسخ کافی نداده باشند.
– سازمان غذا و داروی آمریکا، تنها داروی پیریدوکسین-داکسی لامین را به منظور کنترل تهوع استفراغ بارداری تایید کرده است و این دارو را بعنوان درمان خط اول تهوع استفراغ بارداری توصیه می کند. ( در ایران این ترکیب وجود ندارد و ویتامین ب 6 ( پیریدوکسین) بدون ترکیب با داکسی لامین موجود می باشد).
Drugs in Pregnancy and Lactation ( Briggs ) 11th Edition.
 

اطلاعات تخصصی

موارد مصرف اندانسترون

اندانسترون در درمان حالت تهوع و استفراغ مخصوصاً آنهایی که در اثر شیمی درمانی و رادیوتراپی ایجاد شده اند کاربرد دارد. هم چنین پیشگیری و درمان تهوع و استفراغ بعد از عمل جراحی مورد استفاده واقع می شود

مکانیسم اثر اندانسترون

-مکانیسم به طور کامل مشخص نیست؛ آنتاگونیست انتخابی گيرنده 5-HT3 که به آنها در محیط و در CNS، (با اثرات اولیه در دستگاه گوارش) اتصال می یابد.

فارماکوکینتیک اندانسترون

متعاقب تجویز خوراکی به سهولت جذب می شود و اوج غلظت پلاسمایی طی 5/1 تا 2 ساعت بعد از دوز تجویزی ایجاد می گردد (دوز 8 میلی گرمی) میزان زیست دستیابی مطلق آن 60% می باشد که عمدتاً به خاطر مسیر اول متابولیسم کبدی آن می باشد. به صورت وسیع در بدن توزیع می گردد و مطالعات آزمایشگاهی نشان می دهد که 70 تا 75% دارو به پروتئین های پلاسما اتصال دارد. عمدتاً توسط متابولیسم کبدی از طریق چندین مسیر آنزیمی از خون پاکسازی می شود و کمتر از 5% دارو به صورت تغییر نکرده در ادرار دفع می شود. در افراد جوان سالم میزان کلیرانس دارو ml/minute 6 بازای هر کیلوگرم گزارش شده است. در افراد مسن تر میزان زیست دستیابی مقداری بالاتر است (65%) و میزان کلیرانس پایین تر (4 تا 5 ml/minute بازای هر کیلوگرم) که علت آن احتمالاً کاهش متابولیسم کبدی می باشد. نیمه عمر حذف نهایی آن حدود 3 ساعت در افراد جوان گزارش شده است که در افراد مسن و آنهایی که مشکلات کلیوی دارند به 5 ساعت می رسد. در کودکان نیز هم چنین کاهش کلیرانس متناسب با سن در کودکان نیز گزارش شده است و کاربرد دوزهای متناسب با وزن جهت جبران این تغییرات مفید است.

منع مصرف اندانسترون

موارد منع مصرف:
-حساسیت مفرط به دارو.
-در مصرف همزمان با آپومورفین؛ موجب بروز هایپوتنشن و گیجی می گردد.

عوارض جانبی اندانسترون

*
عوارض شایع (%10<):
سیستم اعصاب مرکزی: سردرد، خستگی، کسالت
گوارشی: یبوست
عوارض نسبتا شایع (%10-1):
سیستم اعصاب مرکزی: خواب آلودگی، سدیشن، آژیتاسیون، اضطراب، خواب رفتگی اندام، احساس سرما
پوستی: خارش، راش پوستی
گوارشی: اسهال
ادراری تناسلی: بیماری تناسلی، احتباس ادرار
کبدی: افزایش سطح سرمی آلانین آمینوترانسفراز، افزایش سطح سرمی آسپارتات آمینوترانسفراز
موضعی: واکنش محل تزریق (شامل احساس سوزش، قرمزی، درد)
تنفسی: هایپوکسی
متفرقه: تب

تداخلات دارویی اندانسترون

*مشخصات کلی تداخلات:
– سوبسترای CYP3A4
– مهارکننده MATE1
– مهارکننده MATE2-K
– مهارکننده OCT2
– افزایش فاصله QT (شناخته‌شده)
– تشدید اثرات سروتونرژیک

تداخلات رده X (پرهیز):
آپومورفین، فکسینیدازول، پیموزاید

کاهش اثرات داروها توسط اندانسترون:
تاپنتادول، ترامادول

کاهش اثرات اندانسترون توسط داروها:
القاکننده‌های متوسط و قوی CYP3A4، دابرافنیب، دفراسیروکس، انزالوتامید، اردافتینیب، میتوتان، ساریلومب، سیلتوکسیمب، توسیلیزومب

افزایش اثرات داروها توسط اندانسترون:
آپومورفین، فکسینیدازول، هالوپریدول، متفورمین، پانوبینوستات، داروهای ضد افسردگی طولانی کننده فاصله QT (با خطر متوسط)، ضد سایکوزهای طولانی کننده فاصله QT (با خطر متوسط)، مهارکننده‌های کیناز طولانی کننده فاصله QT (با خطر متوسط)، مهارکننده‌های متوسط CYP3A4 طولانی کننده فاصله QT (با خطر متوسط)، آنتی‌بیوتیک‌های کینولونی طولانی کننده فاصله QT (با خطر متوسط)، داروهای سروتونرژیک (با خطر بالا)، ترامادول

افزایش اثرات اندانسترون توسط داروها:
آمیودارون، آمیسولپیرید (خوراکی)، دمپریدون، پنتامیدین (سیستمیک)، پیموزاید، داروهای طولانی کننده فاصله QT (با بالاترین خطر)، ضد آریتمی های کلاس IA طولانی کننده فاصله QT (با بالاترین خطر)، ضد آریتمی های کلاس IC طولانی کننده فاصله QT (با خطر متوسط)، ضد آریتمی های کلاس III طولانی کننده فاصله QT (با بالاترین خطر)، داروهای متفرقه طولانی کننده فاصله QT (با خطر متوسط)، مهارکننده‌های قوی CYP3A4 طولانی کننده فاصله QT (با خطر متوسط)

تداخل با غذا:
قرص: مصرف همراه با غذا به‌صورت جزئی، میزان جذب دارو را بالا می‌برد.
راهکار: بدون ملاحظات غذایی مصرف شود.

هشدار ها اندانسترون

-موارد احتیاط مصرف: نارسایی کبدی، آلرژی به آنتاگونیست‌های گیرنده سروتونین، مصرف همزمان با داروهایی که منجر به طولانی شدن فاصله QT می‌ گردند (به صورت وابسته به دوز می‌ تواند بر ECG اثر بگذارد ).
-قرص‌های خوراکی حاوی آسپارتام هستند؛ در بیماران مبتلا به فنیل کتونوری با احتیاط مصرف شود.

توصیه های دارویی اندانسترون

-این دارو بیمارستانی می باشد لذا نگهداری و تزریق آن حتما در مرکز درمانی و زیرنظر پزشک صورت گیرد.
-در صورتی که محلول تزریقی دچار کدورت یا تغییر رنگ خاصی شده بود، از تزریق دارو خودداری کنید.
– در صورت نیاز به نگهداری و تزریق در خانه ،آموزش های لازم را از پزشک خود دریافت کنید.
-در صورت مشاهده ی علائم ضربان قلب نامنظم، برافروختگی، گرفتگی عضلات، اسهال شدید، درد شکمی، تهوع و سردرد شدید و بی قراری به پزشک اطلاع دهید.