خوردن غذاهای شیرین یا شکری موجب شیرین شدن دهان به صورت موقت می‌شود. اما مزه شیرین در دهان اگر مداوم باشد می‌تواند نشانه یک مشکل جدی باشد.
شیرین شدن دهان می‌تواند نشانه داشتن مشکلات تنظیم قند خون است که منجر به دیابت می‌شود. همچنین چندین علل احتمالی دیگر که هر کدام نیازمند بررسی ویژه است.
دیسگوژا ییک نوع اختلال در حس چشایی است. اختلال چشایی کلی، عدم توانایی شناسایی مزه‌های شیرین، ترش، تلخ یا حتی شور است. در حالی که اختلال چشایی غیر طبیعی مثل مزه شیرین در دهان علل خاص خود را دارد. این حالت وقتی به صورت دائمی در بیاید برای شخص حس ناخوشایندی ایجاد می‌کند و حتی ممکن است موجب وحشت وی شود. این وضعیت علل عصبی، عفونی، اختلالات هورمونی، مشکلات گوارشی و حتی بارداری دارد. در زیر با هم این علل را بررسی می‌کنیم.
دیابت و مزه شیرین در دهان
دیابت یکی از علل شایع مزه شیرین در دهان است. دیابت بر نحوه استفاده صحیح بدن از انسولین اثرگذار است که اثر مستقیمی بر توانایی بدن برای کنترل قند خون دارد. دیابت کنترل نشده منجر به بالا رفتن سطح قند در خون می‌شود. دیابت گاهی اوقات می‌تواند موجب حس مزه‌ای شیرین در دهان شود و اغلب همراه با علائم دیگری است که در زیر می‌بینید:
- کاهش توانایی چشیدن شیرین در غذاها
- تاری دید
- تشنگی بیش از حد
- ادرار بیش از حد
- خستگی مفرط
دیابت هیچگونه عارضه‌ای ندارد اما باعث ضعیف شدن دیگر اعضای بدن می‌شود و موجب مختل شدن عملکرد آنها می‌شود. افراد مبتلا به دیابت دو برابر بیش از سایر افراد دچار سکته‌های قلبی و مغزی می‌شوند.
اگر مبتلا به دیابت هستید، احتمالا احساس وجود ماده‌ای شیرین یا طعم فلز در دهان خود دارید. تنها راه مقابله با آن، انجام درمان مناسب دیابت است. در واقع دیابت نوع ۱ قابل درمان نیست اما حداقل می‌توانید سطح قند خون خود را کنترل کنید تا به حد طبیعی قند خون برسد.
کتواسیدوز دیابتی
دیابت ممکن است موجب اختلال جدی به نام کتو اسیدوز دیابتی شود. این حالت به هنگامی ست که بدن نمی‌تواند از قند برای سوخت بدن استفاده کند و به جای شروع به استفاده از چربی می‌کند. این موجب ساخته شدن اسیدی به نام کتون در بدن می‌شود. کتونهای اضافی در بدن موجب مزه شیرین، بو و طعم میوه در دهان می‌شوند. کتواسیدوز دیابتی ممکن است موجب علائم دیگری هم شود از جمله:
- تشنگی شدید
- گیجی
- خستگی
- تهوع و استفراغ
- گرفتگی عضلات شکم
رژیم غذایی کم کربوهیدرات
افرادی که در حال گرفتن رژیم کم کربوهیدرات هستند ممکن است متوجه ایجاد مزه میوه‌ای و مزه شیرین در دهان شوند. کربوهیدراتها منبع اصلی سوخت در بدن هستند و بدون آنها بدن به جای آن، چربی می‌سوزاند. این فرایند کتوزیز یا تجزیه کتوز نام دارد و موجب ساخته شدن کتونها در جریان خون می‌شود که مزه شیرین در دهان ایجاد می‌کنند.
هر کسی که رژیم کم کربوهیدرات یا کتوژنیک را شروع می‌کند باید از یک متخصص تغذیه یا متخصص بهداشت مشاوره بگیرد. دریافت مشاوره و دنبال کردن رژیمی مناسب می‌تواند از جمع شدن کتون در بدن فرد جلوگیری کند.
شیرین شدن دهان به دلیل عفونت‌ها
عفونتهای باکتریایی خاصی موجب تحریک مزه شیرین در دهان می‌شوند. عفونتهایی که بر مسیرهای تنفسی اثر می‌گذارند می‌توانند با چگونگی پاسخ مغز به احساس مزه، تداخل ایجاد کنند. حتی عفونتهای ساده همچون سرماخوردگی، آنفولانزا یا عفونت سینوسی ممکن است موجب می‌شود بزاق گلوکز بیشتری داشته باشد. گلوکز یک نوع قند است بنابراین ممکن است موجب مزه شیرین در دهان شود.
اگر احساس مزه شیرین یا مزه فلزی در دهان دارید، بهترین کار رفتن نزد پزشک و انجام بررسی مسیرهای هوایی بدن است تا اختلالات هر چه زودتر تشخیص داده شده و درمان شود. اگر درمان به خوبی انجام شود، به احتمال زیاد، این مزه عجیب در دهان از بین خواهد رفت. همچنین ممکن است با عفونت دندان هم مواجه شوید که در اینصورت باید به دندانپزشک مراجعه کنید.
مزه شیرین در دهان ناشی از مشکلات نورولوژی
صدمه به عصب نیز موجب مزه شیرین مداوم دهان می‌شود. افرادی که دچار تشنج می‌شوند یا سکته مغزی داشته‌اند ممکن است دچار اختلال حسی شوند. این می‌تواند بر روی حس‌های دیگر ا زجمله چشایی و بویایی اثر بگذارد. پیامد این صدمه پیجیده است و ممکن است در هر مورد متفاوت باشد. در بسیاری موارد، افراد ممکن است در دهان مزه شیرینی احساس کنند که گاهی می‌آید و بعد می‌رود یا از بین نمی‌رود.
بیماری ریفلاکس معده به مری
بعضی از افراد مبتلا به بیماری ریفلاکس معده به مری هم ممکن است دچار حس مزه شیرین یا مزه فلز در دهان شوند. این بخاطر اسیدهای گوارشی ست که به لوله غذا (مری) و نهایتا به دهان برمی‌گردند. این مزه ممکن است به نظر بیاید از پشت دهان نشات گرفته است. کنترل علائم ریفلاکس با رژیم غذایی و تغییرات سبک زندگی علائم را کاهش خواهد داد.
بارداری و شیرین شدن دهان
بارداری علت احتمالی دیگر برای مزه شیرین در دهان است. بارداری موجب تغییرات در سطح هورمونهای زنانه و سیستم گوارشی می‌شود که هر دو می‌توانند بر مزه و بو اثر بگذارند. زنان باردار ممکن است دچار حس ناخوشایند مزه شیرین و مزه فلز در دهان شوند.
علت زمینه‌ای آن می‌تواند مشکلات دیگری همچون ریفلاکس معده به مری یا دیابت بارداری باشد بنابراین هر زنی که از تغییرات مداوم در مزه را حس می‌کند باید به پزشک مراجعه کند.
داروها
برخی داروهنا نیز ممکن است مسئول مزه شیرین در دهان باشند. داروهای شیمی درمانی اغلب حس مزه را در شخص تغییر می‌دهند. این یکی از عوارض خفیف داروهای استفاده شده برای بیماریهای جدی است اما پزشکان هنوز بررسی کنند تا مطمئن شوند که داروها موجب این علائم می‌شوند یا خبر. اگر مزه شیرین ناشی از رژیم غذایی یا کیفیت زندگی نباشد، پزشک می‌تواند داروهای جایگزین را تجویز کند.
سرطان ریه و مزه شیرین در دهان
احساس اختلال در مزه در اغلب سرطانها بوجود می‌آید اما اختلال مزه ناقص که همه مزه‌ها که طی آن همه مزه‌ها شیرین حس می‌شوند، نادر است. آزمایشهای حیوانی نشان داد که سطح سدیم خارج سلولی ممکن است اثر تعدیل کننده روی گیرنده شیرینی دارد.
پیشنهاد شده که هیپوناترمی (کمبود سدیم) آستانه گیرنده‌های شیرینی زبان را کاهش می‌دهد. اخیرا مشخص شده است که محرکهای شیرین مانند قند یا شیرین کننده‌های مصنوعی به یک گیرنده همراه پروتئین G متصل می‌شوند. با اختلال چشایی همه غذاها شیرین تعبیر می‌شوند.
راه حل
برخی از دلایل احساس مزه شیرین مستقیما تحت تاثیر سیستم تنفسی و بویایی هستند در حالی که برخی دیگر بر روی هورمونها یا سیستم عصبی تاثیر می‌گذارد. پزشکان برای تشخیص دلایل، معمولا علاوه بر آزمایشهای تشخیصی، معاینه جسمانی هم انجام می‌دهند. همچنین از بیمار شرح حالی در مورد بیماریهایی که دارد و یا داروهایی که مصرف می‌کند، می‌گیرند. آزمایشات احتمالی شامل موارد زیر هستند:
- آزمایش خون برای بررسی عفونتهای ویروسی یا باکتریایی، سطح هورمونها و میزان قند خون
- سی تی اسکن یا MRI برای بررسی علائم رشد غیر طبیعی سلولها و سرطانها
- اسکن مغزی برای بررسی صدمه عصبی و برای تست پاسخ عصبی
- اندوسکوپی برای بررسی علائم اختلالات گوارشی
وقتی علت مزه ناخوشایند تعیین شد، پزشکان برای درمان بیمار، برنامه ریزی می‌کنند تا عامل ایجاد کننده را رفع کنند. درمان بسته به نوع علت ایجاد کننده، متفاوت است. به عنوان مثال شخص مبتلا به دیابت ممکن است با درمان انسولین، ورزش و یک رژیم غذایی سالم خوب شود اما فرد مبتلا به عفونت دستگاه تنفسی معمولا باید آنتی بیوتیک مصرف کند. بهترین کار مشاوره با پزشک است.
ترجمه اختصاصی توسط مجله قرمز
منابع
