فنی توئین Phenytoin

موارد مصرف فنی توئین

فني‌توئين در كنترل تمام انواع صرع به غير از حملات صرع كوچك، درد عصب سه قلو، حمله مداوم صرعي، آريتمي قلبي به‌كار مي‌رود.

مکانیسم اثر فنی توئین

– تثبیت غشای نورونی و محدود کردن فعالیت های تشنجی با افزایش جریان خروجی و کاهش جریان ورودی یون سدیم از غشای نورون های قشر حرکتی مغز، کاهش سرعت هدایت، طولانی کردن دوره تحریک ناپذیری و مهار فعالیت خودبخودی ضربان ساز بطنی، کوتاه کردن پتانسیل عمل قلب

فارماکوکینتیک فنی توئین

*جذب: آهسته و متغیر (بسته به نوع فرمولاسیون)، در نوزادان کم تر است.
فراهمی زیستی: (بسته به نوع فرمولاسیون متفاوت است) خوراکی 95-70%، تزریق عضلانی 100-83%
شروع اثر: خوراکی 1 هفته، خوراکی با دوز بارگیری(لودینگ) 24-2 ساعت، وریدی 1-0.5 ساعت
پیک سرمی: سریع رهش 3-1.5 ساعت، پیوسته رهش 12-4 ساعت
اتصال به پروتئین: نوزادان 80%، کودکان 85%، بزرگسالان حدود 90%
متابولیسم: کبدی (CYP2C9)
نیمه عمر: تزریق وریدی 10-12 ساعت، محلول خوراکی میانگین 22 ساعت، قرص جویدنی میانگین 14ساعت
دفع: ادرار

منع مصرف فنی توئین

در صورت وجود پورفيري، اختلالات بافت هدايتي قلب، برادي کاردی سينوسي، بلوك سينوسي- دهليزي ، بلوك قلبي‌درجه 2 و 3، سندرم استوک-آدامز نبايد مصرف شود.

عوارض جانبی فنی توئین

قلبی عروقی: آریتمی قلبی، اختلالات هدایتی قلب، شوک، افت فشار خون، فیبریلاسیون بطنی
سیستم اعصاب مرکزی: آتاکسی، آتروفی مغزی، اختلال عملکرد مغز، گیجی، سرگیجه، خواب‌آلودگی، سردرد، بی‌خوابی، عصبانیت، پاراستزی، نوروپاتی محیطی، افکار خودکشی، میل به خودکشی
پوستی: درماتیت بللوس (ضایعات مشابه بندزدگی)، درماتیت اکسفولیاتیو، راش‌ شبیه به دانه های سرخک و سرخجه، راش شبیه به دانه های مخملک، نکروز پوست و سایر بافت‌ها، راش پوستی
غدد درون‌ریز و متابولیسم: کاهش سطح T4، افزایش سطح گاما گلوتامیل ‌ترانسفراز، کمبود ویتامین D
گوارشی: یبوست، اختلال چشایی، هایپرپلازی لثه، تهوع، تورم لب‌، استفراغ
ادراری تناسلی: بیماری پیرونی
هماتولوژی و انکولوژی: ماکروسیتوز، آنمی مگالوبلاستیک، پسودولنفوما، پورپورا
کبدی: نارسایی حاد کبدی، آسیب کبدی، هپاتیت، افزایش سطح سرمی آلکالین ‌فسفاتاز
موضعی: واکنش محل تزریق (سندرم دستکش ارغوانی، ادم، تغییر رنگ و درد اطراف تزریق)، التهاب و حساسیت موضعی، حساسیت نسبت به لمس، نکروز موضعی بافت
عصبی، عضلانی و اسکلتی: نرمی استخوان
چشمی: نیستاگموس (حرکت غیرارادی چشم)
متفرقه: تب، پوسته ریزی بافت

تداخلات دارویی فنی توئین

*مشخصات کلی تداخلات:
سوبسترای CYP2C9
سوبسترای CYP2C19
مهار کننده CYP2C9 (ضعیف)
القا کننده ی CYP1A2 (ماژور)
القا کننده ی CYP2B6 (ماژور)
القا کننده ی CYP3A4 (ماژور)
القا کننده ی UGT1A1
القا کننده ی UGT1A4
القا کننده ی UGT2B4
القا کننده ی P-gp
دارو های ضد تشنج
متصل شونده به رزین/پلیمر تعویض یونی
تشدید اثرات سرکوب کننده های CNS
افزایش کلیرانس هورمون تیروئیدی
مت هموگلوبینمی

تداخلات رده X (پرهیز):
ابماسیکلیب، الپلیسیب، داروهای ترکیبی ضدهپاتیت C، اپیکسابان، اپرمیلاست، اپرپیتانت، ارتمتر، آسوناپرویر، آواپریتینیب، آکسیتینیب، بداکیلین، بتریکسابان، بورتزومیب، بوزوتینیب، بریگاتینیب، کاریپرازین، سریتینیب، کلوزاپین، کوبیسیستات، کوبیمتینیب، کوپانلیسیب، کریزوتینیب، دابیگاتران اتکسیلات، داکلاتاسویر، دارولوتامید، داسابوویر، دفلازاکورت، دلامانید، دلاویریدین، دینوژست، دولوتگراویر، دوراویرین، دروندارون، دوولیسیب، الباسویر، الکساکافتور، تزاکافتور، ایواکافتور، الیگلوستات، الویتگراویر، انکورافنیب، انترکتینیب، انزالوتامید، اردافیتینیب، ارلوتینیب، اتراویرین، فدراتینیب، فکسینیدازول، فلیبانسرین، فوس آپرپیتانت، فوس نتوپیتانت، فوس تاماتینیب، فوتموستین، جمی گلیپتین، گیلتریتینیب، گلاسدگیب، گلکاپرویر و پیبرنتاسویر، گرازوپرویر، ایبروتینیب، ایدلالیسیب، فراورده های ایرینوتکان، ایساووکونازونیوم سولفات، ایسترادفیلین، ایتراکونازول، ایوابرادین، ایووسیدنیب، ایکسازومیب، لاپاتینیب، لدیپاسویر، لمبورکسانت، لترموویر، لورلاتینیب، لوماکافتور، لوماتپرون، لومفانترین، لوراسیدون، ماسیمورلین، ماسیتنتان، میفپریستون، میدوستاورین، نیفدیپین، نالدمدین، نالوکسگل، نراتینیب، نتوپیتانت، نیمودیپین، نیلوتینیب، نینتدانیب، نیسولدیپین، اولاپاریب، پالبوسیکلیب، پازوپانیب، پوناتینیب، پانوبینوستات، پکسیدارتینیب، پیماوانسرین، پیپراکین، پوناتینیب، پرازیکوانتل، پرتومانید، رانولازین، رگورافنیب، ریبوسیکلیب، ریلپیویرین، ریواروکسابان، روفلومیلاست، رومیدپسین، سورافنیب، سمیپریویر، سوفوسبوویر، سونیدگیب، استریپنتول، تاسیملتئون، تازمتوستات، تلیترومایسین، تنوفوویر الافنامید، تزاکافتور، تیکاگرلور، توفاسیتینیب، تولواپتان، تورمیفن، ترابکتدین، اوبروگپانت، اولیپریستال، اوپاداسیتینیب، والبنازین، واندتانیب، ولپاستاسویر، ونتوکلاکس، وین کریستین(لیپوزومال)، وینفلونین، وراپاکسار، وکسیلاپرویر، زونابروتینیب.

کاهش اثرات داروها توسط فنی توئین:
ابماسیکلیب، ابیراترون استات، اکالابروتینیب، استامینوفن، افاتینیب، آلبندازول، آلپلیسیب، آمیودارون، عوامل ضد قارچ (مشتقات آزول، سیستمیک)، محصولات ترکیبی ضدهپاتیت C، اپیکسابان، آپرمیلاست، اپرپیتانت، اریپیپرازول، اریپیپرازول لاروکسیل، آرتمتر، آسوناپرویر، اواپریتینیب، آکسیتینیب، بازدوکسیفن، بداکیلین، بنپریدول، بنزهیدروکودون، بتریکسابان، بیکتگراویر، بورتزومیب، بوزوتینیب، برنتوکسیماب ودوتین، برکسپیپرازول، بریگاتینیب، بریواراستام، بوپرنورفین، بوپروپیون، بوسپیرون، بوسولفان، کابوزانتینیب، کلسیفدیول، مسدود کننده کانال کلسیم، کاناگلیفلوزین، کانابیدیول، کانابیس، کارامازپین، کارپیرازین، کاسپوفونژین، سلیپرولول، سنوبامات، سریتینیب، کلرامفنیکل (سیستمیک)، کلرپروپامید، کلادریبین، کلاریترومایسین، کلیندامایسین (سیستمیک)، کلونازپام، کلوزاپین، کوبیسیستات، کوبیمتینیب، کدئین، کوپانلیسیب، کورتیکواستروئیدها (سیستمیک)، کریزوتینیب، سیکلوسپورین (سیستمیک)، سوبسترا های CYP3A4(ریسک بالا به همراه القاکننده های آنزیمی)، دابیگاتران اتکسیلات، داکلاتاسویر، دارولوتامید، داسابوویر، داساتینیب، دفراسیروکس، دفلازاکورت، دلامانید، دلاواردین، دگزامتازون (سیستمیک)، دینوژست، دی اتیل استیل بسترول، دیسوپیرامید، دولوتگراویر، دوراویرین، دوکسیفیلین، دوکسوروبیسین، داکسی سیکلین، دورانابینول، دروندارون، دوولیسیب، ادوکسابان، افاویرنز، الاگولیکس، الباسویر، الکساکافتور ، تزاکافتور و ایواکافتور، الیگلوستات، الویتگراویر، انکورافنیب، انفورتومب ودوتین، انترکتینیب، اراواسیکلین، اردافیتینیب، ارلوتینب، اسلیکاربازپین، استریول (سیستمیک و موضعی)، مشتقات استروژن (ضد بارداری)، اتوسوکسیمید، اتیزولام، اتوپوزید فسفات، اتراویرین، اورولیموس، اووگلیپتین، اگزمستان، ازوگابین، فدراتینیب، فلبامات، فنتانیل، فلیبانسرین، فلوناریزین، فوس امپرناویر، فوس اپرپیتانت، فوس نتوپیتانت، فوس تاماتینب، فوتموستین، جفیتینیب، جمیگلیپتین، جسترینون، گیلتریتینیب، گلاسدگیب، گلکاپرویر و پیبرنتاسویر، گرازوپرویر، گوانفاسین، استاتین ها، هیدروکودون، هیدروکورتیزون (سیستمیک)، ایبروتینیب، ایدلالیزیب، ایفوسفامید، ایماتینیب، فرآورده های ایرینوتکان، ایساووكونازونیوم سولفات، ایسترادفیلین، ایتراکونازول، ایوبابرادین، ایواکافتور، ایووسیدنیب، ایکسابپیلون، ایکسازومیب، لاموتریژین، لاپاتینب، لاروترکتینیب، لدیپاسویر، لفامولین (داخل وریدی)، لمبورکسانت، لترموویر، لوتیراستام، فرآورده های حاوی لوودوپا، لوومتادون، لیناگلیپتین، دیورتیک لوپ، لوپیناویر، لورلاتینیب، لوماکافتور و ایواکافتور، لوماتپرون، لومفانترین، لوراسیدون، ماسیمورلین، ماسیتنتان، مانیدیپین، ماراویروک، مبندازول، مپریدین، متادون، متیل پردنیزولون، مترونیدازول (سیستمیک)، متیراپون، مكسیلتین، میانسرین، میدوستاورین، میفپریستون، میرودنافیل، میرتازاپین، نالدمدین، نالوکسگل، نلفیناویر، نراتینیب، نتوپیتانت، عوامل مسدود کننده عصبی-عضلانی (غیردپولاریزه کننده)، نیفدیپین، نیلوتینیب، نیمودیپین، نینتدانیب، نیسولدیپین، اولانزاپین، اولاپاریب، امپرازول، اوسیمرتینیب، اکس کاربازپین، پالبوسیکلیب، پالیپریدون، پانوبینوستات، پازوپانیب، پرامپانل، پکسیدارتینیب، سوبسترا های P-gp ABCB1، پیماوانسرین، پیپراكین، پیتولیسانت، پولاتوزوماب ودوتین، پوناتینیب، پرازیکوانتل، پردنیزولون (سیستمیک)، پردنیرون، پرتومانید، پریمیدون، پروژستین ها (ضد بارداری)، پروپاستامول، پروپافنون، کوئتیاپین، کینیدین، کینین، رادوتینیب، راملتئون، رانولازین، ربوکستین، رگورافنیب، ریبوسیکلیب، ریلپیویرین، ریسپریدون، ریتوناویر، ریواروکسابان، روفلومیلاست، رولاپیتانت، رومیدپسین، روفینامید، روکسولیتینیب، ساکساگلیپتین، سرترالین، سیمپرویر، سیرولیموس، سوفوسبویر، سونیدجیب، سورافنیب، سوفنتانیل، سونیتینیب، تاکرولیموس (سیستمیک)، تادالافیل، تاموکسیفن، تازیملتئون، تازمتوستات، تلیترومایسین، تمسیرولیموس، تنیپوزید، تنوفوویر آلافنامید، تتراهیدروکانابینول، کانابیدیول، تازاکافتور و ایواکافتور، مشتقات تئوفیلین، تیوتپا، تیوتیکسن، فرآورده های تیروئیدی، تیاگابین، تیکاگرلور، تیپراناویر، توفاسیتینب، تولواپتان، توپیرامات، توپوتکان، تورمیفن، ترابکتدین، ترامادول، ترازودون، تریمتوپریم، تروپیسترون، ابروگپانت، اودنافیل، اولیپریستال، اوپاداسیتینیب، والبنازین، فرآورده های والپروات، واندتانیب، والپاتاسویر، ومورافنیب، ونتوکلاکس، ویلازودون، وین کریستین (لیپوزومال)، وینفلونین، وراپاکسار، وورتيوكستين، وکسلوتور، وکسیلاپرویر، زالپلون، زانوبروتینیب، زولپیدم، زونیسامید، زكلوپنتيكسول

کاهش اثرات فنی توئین توسط داروها:
اتانول، آمفتامین ها، بلئومایسین، کاربامازپین، سیپروفلوکساسین (سیستمیک)، کولسولام، القاکننده های CYP2C19 (متوسط و قوی)، دابرافنیب، داروناویر، دگزامتازون (سیستمیک)، دیازوکسید، انزالوتامید، اسید فولیک، فوسامپرناویر، فوتموستین، لئوکوورین کلسیم-لوولئوکوورین، لوومفولات، لوپیناویر، مفلوکین، متوترکسات، متیل فولات، میانسرین، مولتی ویتامین/مینرال (با ADEK، فولات، آهن)، نلفیناویر، ارلیستات، فنوباربیتال، مشتقات پلاتین، پیریدوکسین، ریفامپین، ریفاپنتین، ریتوناویر، استریپنتول، مشتقات تئوفیلین، تیپرانویر، ویگاباترین، وین کریستین، ویندزین

افزایش اثرات داروها توسط فنی توئین:
کلرامفنیکل (سیستمیک)، کلاریترومایسین، دوکسرکلسیفرول، ایفوسفامید، لاکوزامید، لیتیوم، بی حسی کننده های موضعی، لورلاتینیب، متوترکسات، عوامل مسدود کننده عصبی عضلانی (غیردپولاریزه کننده)، فنوباربیتال، پریلوکائین، نیتریت سدیم، تیوتپا، آنتاگونیست های ویتامین K

افزایش اثرات فنی توئین توسط داروها:
آسمتاسین ،اتانول، آمیودارون، عوامل ضد قارچ (مشتقات آزول، سیستمیک)، بنزودیازپین ها، بریواراستام، مسدود کننده های کانال کلسیم، کاربامازپین، مهارکننده های انهیدراز کربنیک، سفازولین، سنوبامات، کلرامفنیکل (سیستمیک)، کلرفنیرامین، سایمتیدین، کلاریترومایسین، کوسینتروپین، مهار کننده های CYP2C19 (متوسط)، مهار کننده های CYP2C9 (متوسط)، داپسون (موضعی)، دلاویریدین، دگزامتازون (سیستمیک)، دکس کتوپروفن، دکس متیل فنیدیت، دیسولفیرام، افاویرنز، ارلوتینب، اسلیکاربازپین، اتوسوکسیمید، فلبامات، فکسینیدازول [INT]، فلوکونازول، فرآورده های فلورواوراسیل، فلوکستین، فلووکسامین، هالوتان، ایزونیازید، لترموویر، متیل فنیدیت، مترونیدازول (سیستمیک)، مایکونازول (خوراکی)، نیفدیپین، نیتریک اکسید، امپرازول، اکس کاربازپین، فنیل بوتازون، روفینامید، سرترالین، سولفادیازین، سولفامتوکسازول، سولفین پیازون، سولتیام، تاکرولیموس (سیستمیک)، تیکلوپیدین، تولبوتامید، توپیرامات، ترازودون، تریمتوپریم، فرآورده های والپروات، آنتاگونیست های ویتامین K

تداخلات با غذا:
مصرف غذا می تواند سطح سرمی فنی توئین را تغییر دهد.
تغذیه با لوله (انترال) می تواند منجر به کاهش غلظت خونی دارو گردد و حملات تشنجی از کنترل خارج شوند.
راهکار: از مصرف فنی توئین همراه با تغذیه لوله ای خودداری گردد.(توصیه می شود تغذیه با لوله 2ساعت پیش از دریافت دوز فنی توئین قطع گردد و 2ساعت پس از دریافت دوز، برقرار شود.)
اتانول:
مصرف حاد: متابولیسم فنی توئین را مهار می کند و منجر به تشدید اثرات سرکوب کنندگی CNS می گردد. راهکار: بیمار به دقت پایش شده و هشدارهای لازم گوشزد شود.
مصرف مزمن: متابولیسم فنی توئین را تحریک می کند. راهکار: بیمار پایش شود.

هشدار ها فنی توئین

1- اندازه گیری غلظت سرمی فنی توئین تا 2 ساعت پس از اتمام انفوزیون وریدی و 4 ساعت پس از اتمام تزریق عضلانی(همچنین در صورت تغییر شکل یا برند دارو)، محاسبه CBC، فولات، عملکرد کبدی و کراتینین سرم
2- پایش مداوم فشارخون، نوار قلب و وضعیت تنفس هنگام دریافت لودینگ دوز و هر 20-10 دقیقه هنگام دریافت انفوزیون تا یک ساعت پس از اتمام آن.
3- پایش عوارض جانبی در طول انفوزیون و پس از آن (عوارض شایع: نیستاگموس، سرگیجه، خارش، خواب رفتگی اندام ها، کاهش سطح هوشیاری و آتاکسی. این عوارض گذرا هستند و طی 10 دقیقه پس از اتمام انفوزیون برطرف می گردند.)
4- سطح فنی توئین آزاد موجود در سرم، در بیمارانی با نارسایی کبدی یا کلیوی اندازه گیری شود.
5- معاینات دندانپزشکی هر 3 ماه
6- پایش سطح ویتامین D در مصرف طولانی مدت دارو
7- پایش از نظر وجود علائم افسردگی، افکار خودکشی و تغییرات خلقی
– هنگام قطع درمان، دوز دارو به تدریج کاهش داده شود.