آزمایش سرطان سینه؛ راهنمای جامع سرطان سینه، بخش چهارم

پیگیری و انجام آزمایش های سرطان سینه اهمیت بسیار بالایی دارد. زیرا درمان موثر این بیماری به تشخیص هر چه سریعتر آن بستگی دارد.

سرطان سینه بیماری‌ای است که در آن بافت سینه دچار سلول‌های سرطانی می‌شود. تشخیص این بیماری ابتدا بر اساس معاینات بالینی صورت می‌پذیرد و اگر موارد مشکوکی تشخیص داده شوند برای آزمایش سرطان سینه ارجاع داده می‌شوند. به‌طور کلی آزمایش های سرطان سینه از طریق نمونه‌گیری (biopsy) بافت سینه انجام می‌شود. سپس این نمونه از جنبه‌های مختلف مورد آزمایش قرار می‌گیرد.

برای تشخیص سرطان سینه دو آزمایش «گیرنده‌ استروژن و پروژسترون» و «آزمایش ژن HER2» بسیار معمول هستند. روش درمانی مناسب فرد، پس از مشخص شدن نتایج این آزمایش‌ها تعیین می‌شود. درواقع نتایج این آزمایش‌ها برای اتخاذ روش درمانی مناسب، بسیار اهمیت دارد.

این مقاله یکی از سری‌مقالات « راهنمای جامع سرطان سینه» است. ما در این سری‌مقالات درباره موضوعات زیر صحبت می‌کنیم:

• مراحل سرطان سینه
• درمان سرطان سینه
• سرطان سینه التهابی
• آزمایش های سرطان سینه
• سرطان سینه در مردان
• سرطان سینه در کودکان
• داروهای سرطان سینه
• پیشگیری از سرطان سینه

منبع این سری‌مقالات، موسسه ملی سرطان آمریکا (National Cancer Institute) است و به همین دلیل این مقالات از اعتبار بالایی برخوردار هستند. مع‌الوصف اعتبار این مقالات به معنای تجویز دارو یا توصیه‌ی پزشکی نیست. با اینکه مطالب این مقالات از اعتبار بالایی برخوردار است همواره به‌یاد داشته باشید که درباره‌ی هر مداخله‌ی درمانی یا حتی مداخله در سبک زندگی‌تان با پزشک یا متخصص معتبر آن حوزه مشورت نمایید.

ارائه‌ی اطلاعات مربوط به حوزه‌ی سلامت به معنی تجویز دارو یا رفتار خاصی نیست و فقط جنبه‌ی آگاهی‌بخشی دارد. بنابراین مطالب مربوط به حوزه‌ی سلامت که در فضای اینترنت موجود است را از فیلتر مسئولیت‌پذیری خود عبور دهید.

فهرست مطالبی که خدمتتان ارائه می‌شود به‌صورت زیر است:

• آزمایش گیرنده استروژن و گیرنده پروژسترون
• نتایج آزمایش گیرنده هورمونی سرطان سینه
• آزمایش HER2 سرطان سینه
• چرا به آزمایش HER2 سرطان سینه نیاز دارم؟
• در طول آزمایش سرطان سینه HER2 چه اتفاقی می افتد؟
• نتایج آزمایش HER2 سرطان سینه
• بیوپسی سینه
• چه وقت به بیوپسی سینه نیاز دارم؟
• در طول بیوپسی پستان چه اتفاقی می افتد؟
• آیا برای آماده شدن برای بیوپسی سینه باید کاری انجام دهم؟
• آیا انجام بیوپسی سینه می‌تواند خطری داشته باشد؟
• نتایج بیوپسی سینه
• آیا چیزی دیگری وجود دارد آیا لازم است درمورد بیوپسی سینه بدانم؟

بنابراین با ما همراه باشید و در انتها نظرات و تحربیات ارزشمندتان را با ما و دیگران به اشتراک بگذارید 🙂

آزمایش گیرنده استروژن و گیرنده پروژسترون

آزمایش‌های گیرنده استروژن یا ER (ٍمخفف Estrogen Receptor) و گیرنده پروژسترون یا PR(مخفف Progesterone Receptor ) برای کمک به درمان سرطان سینه استفاده می‌شوند. گیرنده‌ها درواقع پروتئین‌هایی هستند که به مواد خاصی متصل می‌شوند. آزمایش‌های ER/PR در نمونه‌ای از بافت مبتلا به سرطان سینه به‌دنبال گیرنده‌هایی هستند که به هورمون‌های استروژن و پروژسترون متصل می‌شوند. استروژن و پروژسترون نقش کلیدی در رشد جنسی و عملکرد تولید مثل زنان دارند. مردان نیز دارای این هورمون‌ها هستند، اما در مقادیر بسیار کمتر.

حدود ۷۰ درصد از تمام سرطان‌های سینه در زنان دارای گیرنده‌هایی هستند که به استروژن و/یا پروژسترون متصل می‌شوند. حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد سرطان‌های سینه در مردان دارای این گیرنده‌ها هستند. سرطان سینه‌ی دارای گیرنده‌های استروژن و/یا پروژسترون شامل انواع زیر است:

• ER مثبت (ER+): سرطان‌هایی که گیرنده‌های استروژن (ER) دارند
• PR مثبت (PR+): سرطان‌هایی که گیرنده‌های پروژسترون (PR) دارند
• گیرنده هورمونی مثبت (HR+ مخفف Hormone receptor-positive): سرطان‌هایی که یک یا هر دو نوع این گیرنده‌ها را دارند.

سرطان سینه‌ی بدون گیرنده ER یا PR با عنوان HR منفی (HR-) شناخته می‌شود.

آزمایش‌های ER/PR نشان می‌دهند که آیا گیرنده‌های ER و/یا PR روی سلول‌های سرطانی سینه وجود دارند یا خیر. نتایج این آزمایش اغلب به‌عنوان «وضعیت گیرنده‌ی هورمونی (hormone receptor status)» نامیده می‌شود. اگر وضعیت گیرنده هورمونی شما نشان دهد که یک یا هر دوی این گیرنده‌ها را روی سلول‌های سرطانی خود دارید، ممکن است بدن شما به انواع خاصی از درمان‌ها پاسخ خوبی بدهد.

نام‌های دیگر: آزمایش ER/PR IHC، وضعیت گیرنده هورمونی

• این آزمایش ها برای چه مواردی مناسب هستند؟ تست‌های ER/PR برای راهنمایی درمان بیماران مبتلا به سرطان پستان استفاده می‌شوند.
• چرا به تست ER/PR نیاز دارم؟ اگر سرطان سینه در فردی تشخیص داده شده باشد، ممکن است به انجام این آزمایش نیاز باشد. دانستن وضعیت گیرنده هورمونی فرد به پزشک کمک می‌کند تا تصمیم بگیرد که چه روش درمانی برای آن فرد مناسب است. اگر سرطان ER مثبت، PR مثبت یا HR مثبت دارید، داروهایی که سطح این هورمون‌ها را کاهش می‌دهند یا مانع از تحریک هورمون‌ها در رشد سرطان می‌شوند، می‌توانند بسیار موثر باشند. اگر سرطان HR منفی دارید، این نوع داروها برای شما کارایی ندارند.
• در طول آزمایش ER/PR چه اتفاقی می افتد؟ ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی باید نمونه‌ای از بافت پستان را در روشی به نام بیوپسی (biopsy) سینه بگیرد. در ادامه‌ی همین مقاله درباره بیوپسی سینه صحبت کرده‌ایم.

نتایج آزمایش گیرنده هورمونی سرطان سینه

نتایج نشان خواهد داد که آیا شما دارای یک نوع سرطان گیرنده هورمونی مثبت یا منفی هستید. اگر وضعیت گیرنده هورمونی شما مثبت باشد، آزمایش، سطح گیرنده‌های استروژن و/یا پروژسترون را نیز نشان می‌دهد. هر چه میزان گیرنده‌ها بالاتر باشد، ممکن است داروهای خاصی در درمان سرطان مؤثرتر باشند. اگر وضعیت گیرنده هورمونی شما منفی باشد، این داروها موثر نخواهند بود.

• آیا چیز دیگری وجود دارد که باید در مورد آزمایشات ER/PR بدانم؟ اغلب همزمان با آزمایش‌های ER/PR، آزمایش HER2 هم انجام می‌شود. به این دلیل که برخی از سرطان‌های گیرنده هورمونی،  HER2 مثبت نیز هستند. HER2 پروتئینی است که در سطح تمام سلول‌های سینه یافت می‌شود. درمان‌هایی که برای سرطان سینه HER2 مثبت می‌توانند بسیار موثر باشند برای سرطان‌های HER2 منفی موثر نیستند.

آزمایش HER2 سرطان سینه

HER2 مخفف گیرنده فاکتور رشد اپیدرمی انسانی ۲ (human epidermal growth factor receptor 2)است. این ژن درواقع پروتئینی است که در سطح تمام سلول‌های پستان یافت می‌شود و در رشد طبیعی سلول نقش دارد.

ژن‌ها واحدهای اصلی وراثت هستند که از مادر و پدر به فرزندان منتقل شده‌اند. در برخی از سرطان‌ها، به‌ویژه سرطان سینه، ژن HER2 جهش می‌یابد (تغییر می‌کند) و کپی‌های اضافی از ژن می‌سازد. وقتی این اتفاق می‌افتد، ژن HER2، بیش از جد  پروتئین HER2 را تولید می‌کند و باعث می‌شود سلول‌ها خیلی سریع تقسیم شوند و رشد کنند.

سرطان‌هایی که در آن‌ها پروتئین HER2 دارای سطح بسیار بالایی است با عنوان سرطان HER2 مثبت شناخته می‌شوند. سرطان‌هایی که دارای سطوح پایین این پروتئین هستند با عنوان HER2 منفی شناخته می‌شوند. حدود ۲۰ درصد از سرطان‌های سینه، HER2 مثبت هستند. سرطان‌های HER2 مثبت نسبت به سایر انواع سرطان پستان سریع‌تر رشد می‌کنند و گسترش می‌یابند. اما درمان‌هایی که به‌طور خاص سرطان سینه HER2 مثبت را مورد هدف قرار می‌دهند، می‌توانند بسیار موثر باشند.

آزمایش HER2 نمونه‌ای از بافت تومور را بررسی می‌کند تا مشخص شود آیا سرطان سینه HER2 مثبت است یا خیر.

نام‌های دیگر: human epidermal growth factor receptor 2, ERBB2 amplification, HER2 overexpression, HER2/neu tests

• این آزمایش در چه مواردی استفاده می‌شود؟ آزمایش HER2 بیشتر برای یافتن اینکه آیا سرطان، HER2 مثبت است یا خیر استفاده می‌شود. همچنین گاهی اوقات برای مشاهده اینکه آیا سرطان به درمان پاسخ می‌دهد یا اینکه آیا سرطان پس از درمان بازگشته است نیز استفاده می‌شود.

چرا به آزمایش HER2 سرطان سینه نیاز دارم؟

اگر در شما  سرطان سینه تشخیص داده شده است، ممکن است به انجام این آزمایش نیاز باشد تا بفهمید سرطان شما HER2 مثبت است یا HER2 منفی. اگر در حال حاضر برای سرطان سینه HER2 مثبت تحت درمان هستید، ممکن است برای موارد زیر به این آزمایش نیاز داشته باشید:

• بفهمید که آیا روش درمانی شما موثر است یا خیر. سطوح طبیعی HER2 ممکن است به این معنی باشد که بدن شما به درمان پاسخ خوبی می‌دهد. سطوح بالا ممکن است به این معنی باشد که درمان، موثر نبوده است.
• بررسی کنید که آیا سرطان پس از درمان عود کرده است یا خیر.

در طول آزمایش سرطان سینه HER2 چه اتفاقی می افتد؟

اکثر آزمایشات HER2 شامل نمونه‌برداری از بافت تومور در روشی به نام بیوپسی است. درباره‌ی بیوپسی سینه در ادامه‌ی همین مقاله صحبت خواهیم کرد.

بیوپسی انواع مختلفی دارد و نوع بیوپسی مناسب هر فرد به عوامل مختلفی از جمله اندازه و محل تومور بستگی دارد. HER2 را می‌توان در آزمایش خون نیز اندازه‌گیری کرد، اما آزمایش خون برای HER2 در اکثر بیماران مفید نبوده است. بنابراین معمولا توصیه نمی‌شود.

پس از اینکه نمونه‌ی بافت سینه‌ی فرد گرفته شد، به یکی از دو روش زیر مورد آزمایش قرار می‌گیرد:

• آزمایش ایمونوهیستوشیمی (IHC مخفف Immunohistochemistry) که میزان پروتئین HER2 موجود در سطح سلول‌ها را اندازه‌گیری می‌کند.
• آزمایش هیبریداسیون فلورسانس درجا (FISH مخفف Fluorescence in situ hybridization)، که به دنبال نسخه‌های اضافی از ژن HER2 است.

هر دو نوع آزمایش ذکرشده می‌توانند نشان دهند که آیا فرد سرطان HER2 مثبت دارد یا خیر.

نتایج آزمایش HER2 سرطان سینه

اگر سطح پروتئین HER2 بالاتر از حد طبیعی باشد یا نسخه‌های اضافی از ژن HER2 یافت شود، احتمالاً به این معنی است که فرد سرطان HER2 مثبت دارد. اگر نتایج این آزمایش مقادیر طبیعی پروتئین HER2 یا تعداد طبیعی ژن‌های HER2 را نشان دهد، احتمالاً فرد سرطان HER2 منفی دارد.

اگر نتایج این آزمایش به‌وضوح مثبت یا منفی نبود، احتمالاً با استفاده از نمونه‌ای دیگر از تومور یا روش آزمایش دیگر، مجدداً آزمایش انجام خواهد شد. اغلب، ابتدا IHC (آزمایش پروتئین HER2) و سپس FISH (آزمایش کپی‌های اضافی از ژن) انجام می‌شود. تست IHC هزینه کمتری دارد و نتایج سریع‌تری نسبت به FISH ارائه می‌دهد. اما اکثر متخصصان می‌گویند آزمایش FISH دقیق‌تر است.

درمان سرطان سینه HER2 مثبت می‌تواند تومورهای سرطانی را به میزان قابل توجهی کوچک کند و عوارض جانبی بسیار کمی دارد. این درمان‌ها در سرطان‌های HER2 منفی موثر نیستند.

اگر برای سرطان HER2 مثبت تحت درمان هستید و نتایج این آزمایش برای شما در محدوده‌ی طبیعی است به این معنی باشد که بدن شما به درمان پاسخ مناسبی می‌دهد. اگر نتایج این آزمایش مقادیر بالاتر از حد طبیعی را نشان دهند ممکن است به این معنی باشد که این درمان برای بدن شما کار نمی‌کند یا سرطان، پس از درمان عود کرده است.

• آیا چیز دیگری هست که باید در مورد آزمایش HER2 بدانم؟ اگرچه سرطان سینه، از جمله سرطان سینه HER2 مثبت، در زنان بسیار شایع‌تر است، اما می‌تواند مردان را نیز مبتلا کند. اگر در مردی سرطان سینه تشخیص داده شده باشد، ممکن است انجام آزمایش HER2 توصیه شود. علاوه‌بر این، در صورت تشخیص سرطان معده و مری، هم مردان و هم زنان ممکن است به آزمایش HER2 نیاز داشته باشند. این سرطان‌ها گاهی دارای سطوح بالایی از پروتئین HER2 هستند و می‌توانند به درمان‌های سرطان HER2 مثبت، به‌خوبی پاسخ دهند.

بیوپسی سینه

بیوپسی سینه روشی است که در آن نمونه کوچکی از بافت سینه برای آزمایش برداشته می‌شود. بافت برداشته شده، از نظر سرطان سینه زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود. روش‌های مختلفی برای انجام بیوپسی سینه وجود دارد. یک روش برای برداشتن بافت از سوزن مخصوص استفاده می‌کند. روش دیگر بافت را در یک جراحی جزئی و سرپایی خارج می‌کند.

بیوپسی سینه می‌تواند مشخص کند که آیا فرد سرطان سینه دارد یا خیر. اما اکثر زنانی که بیوپسی سینه انجام می‌دهند سرطان ندارند.

نام‌های دیگر: بیوپسی با سوزن مرکزی. بیوپسی مرکزی، آسپیراسیون با سوزن ظریف، بیوپسی جراحی باز

بیوپسی پستان برای تایید یا رد ابتلای فرد به سرطان سینه استفاده می‌شود. این کار پس از انجام آزمایش‌های دیگر سینه، مانند ماموگرافی یا معاینه فیزیکی پستان، که نشان می‌دهد احتمال سرطان سینه وجود دارد انجام می‌شود.

چه وقت به بیوپسی سینه نیاز دارم؟

ممکن است نیاز به بیوپسی پستان داشته باشید اگر:

• شما یا پزشکتان توده‌ای را در سینه‌تان احساس کنید
• آزمایشات ماموگرافی، ام‌آر‌آی یا اولتراسوند شما یک توده، سایه یا سایر موارد نگران‌کننده را نشان می‌دهد.
• تغییراتی در نوک پستان خود دارید، مانند ترشحات خونی

اگر پزشکتان دستور بیوپسی سینه را داده است، لزوماً به این معنی نیست که سرطان سینه دارید. اکثر توده‌های سینه که مورد آزمایش قرار می‌گیرند خوش‌خیم هستند که به معنای غیرسرطانی بودن است.

در طول بیوپسی پستان چه اتفاقی می افتد؟

سه نوع اصلی بیوپسی سینه وجود دارد:

• بیوپسی آسپیراسیون با سوزن ظریف (Fine needle aspiration)، که برای برداشتن نمونه‌ای از سلول‌های سینه یا مایع داخل سینه از یک سوزن بسیار نازک استفاده می‌کند.
• بیوپسی سوزن مرکزی (Core needle)، که برای برداشتن نمونه از یک سوزن بزرگتر استفاده می‌کند.
• بیوپسی جراحی، که در یک جراحی جزئی و سرپایی نمونه را خارج می‌کند.

آسپیراسیون با سوزن ظریف و بیوپسی با سوزن مرکزی معمولاً شامل مراحل زیر است:

• به پهلو دراز می‌کشید یا روی میز آزمایش می‌نشینید.
• یک ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی محل بیوپسی را تمیز می‌کند و یک ماده بی‌حس‌کننده تزریق می‌کند، بنابراین در طول عمل هیچ دردی احساس نخواهید کرد.
• وقتی ناحیه بی‌حس شد، ارائه‌دهنده یک سوزن آسپیراسیون ظریف یا سوزن مرکزی را در محل بیوپسی وارد کرده و نمونه‌ای از بافت یا مایع را خارج می‌کند.
• ممکن است هنگام برداشتن نمونه کمی فشار احساس کنید.
• تا زمانی‌که خونریزی متوقف شود به محل بیوپسی فشار وارد می‌شود.
• ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی یک باند استریل را در محل بیوپسی اعمال می‌کند.

در بیوپسی جراحی، جراح یک برش کوچک در پوست شما ایجاد می‌کند تا تمام یا بخشی از توده سینه را خارج کند. گاهی اوقات اگر نتوان با بیوپسی سوزنی به توده رسید، بیوپسی جراحی انجام می‌شود. بیوپسی جراحی معمولاً شامل مراحل زیر است:

• روی میز عمل دراز می‌کشید. ممکن است یک خط داخل وریدی ((intravenous line) در بازو یا دست شما قرار داده شود.
• ممکن است یک داروی آرامبخش به شما داده شود تا ارامش داشته باشید.
• روی فرد بیهوشی موضعی یا عمومی اعمال خواهد شد، بنابراین در طول عمل احساس دردی نخواهد داشت.
• برای بی‌حسی موضعی، یک ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی به محل بیوپسی دارو تزریق می‌کند تا ناحیه را بی‌حس کند.
• برای بیهوشی عمومی، یک متخصص به نام متخصص بیهوشی به شما دارو می‌دهد تا در طول عمل بیهوش باشید.
• وقتی ناحیه بیوپسی بی‌حس شد یا بیهوشی اتفاق افتاد، جراح یک برش کوچک در سینه ایجاد می‌کند و بخشی یا تمام یک توده را برمی‌دارد. برخی از بافت های اطراف توده نیز ممکن است برداشته شود.
• بریدگی پوست با بخیه یا نوارهای چسبی، بسته می‌شود.

آیا برای آماده شدن برای بیوپسی سینه باید کاری انجام دهم؟

اگر بی‌حسی موضعی (بی‌حس کردن محل بیوپسی) انجام می‌دهید، نیازی به آماده‌سازی خاصی نخواهید داشت. اگر بیهوشی عمومی دریافت می‌کنید، احتمالاً باید چندین ساعت قبل از عمل ناشتا باشید (چیزی نخورید و ننوشید). جراح، دستورالعمل‌های دقیق‌تری را به شما خواهد داد. همچنین، اگر آرام‌بخش یا بیهوشی عمومی دریافت می‌کنید، حتماً ترتیبی دهید که شخصی شما را به خانه برساند. زیرا ممکن است پس از بیدار شدن از عمل، احساس گیجی و سردرگمی داشته باشید.

آیا انجام بیوپسی سینه می‌تواند خطری داشته باشد؟

ممکن است در محل بیوپسی کمی کبودی یا خونریزی داشته باشید. گاهی اوقات محل بیوپسی دچار عفونت می‌شود. اگر این اتفاق بیفتد، با آنتی‌بیوتیک درمان خواهید شد. بیوپسی جراحی می‌تواند باعث درد و ناراحتی بیشتری شود. ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما می‌تواند برای کمک به احساس بهتر دارویی را توصیه یا تجویز کند.

نتایج بیوپسی سینه

ممکن است چند روز تا یک هفته طول بکشد تا نتایج آزمایش خود را دریافت کنید. این نتایج ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• طبیعی. هیچ سرطان یا سلول غیرطبیعی پیدا نشده است.
• غیرطبیعی، اما خوش‌خیم. این نتیجه، تغییرات سینه که سرطانی نیستند را نشان می‌دهد. این تغییرات شامل رسوبات کلسیم و کیست‌ها هستند. گاهی هم ممکن است به آزمایش بیشتر نیاز باشد.
• سلول‌های سرطانی پیدا شد. نتایج این آزمایش شامل اطلاعاتی درمورد سرطان خواهد بود تا به شما و پزشکتان کمک کند یک برنامه درمانی را ایجاد کنید که به بهترین شکل نیازهای شما را برآورده می‌کند. در این مرحله احتمالاً به یک پزشک متخصص در درمان سرطان سینه ارجاع داده می‌شوید.

آیا چیزی دیگری وجود دارد آیا لازم است درمورد بیوپسی سینه بدانم؟

در ایالات متحده، سالانه ده‌ها هزار زن و صدها مرد بر اثر سرطان سینه جان خود را از دست می‌دهند. بیوپسی سینه، در صورت لزوم، می‌تواند به یافتن سرطان سینه در مراحل اولیه یعنی زمانی که قابل درمان است، کمک کند.

اگر سرطان پستان در مراحل اولیه تشخیص داده شود یعنی زمانی که فقط به پستان محدود می‌شود، میزان بقای پنج‌ساله ۹۹ درصد است. این بدان معناست که به‌طور متوسط از هر ۱۰۰ نفر مبتلا به سرطان سینه که بیماری شان در مراحل اولیه تشخیص داده شده است، ۹۹ نفر، ۵ سال پس از تشخیص هنوز زنده هستند. اگر درمورد غربالگری سرطان سینه، مانند ماموگرافی یا بیوپسی پستان، سؤالی دارید، با پزشک خود صحبت کنید.

اطلاعات موجود در این سایت نباید به‌عنوان جایگزینی برای مراقبت‌های پزشکی حرفه‌ای یا مشاوره استفاده شود. اگر درمورد سلامت خود سوالی دارید با پزشک، پرستار یا متخصص آن حوزه مشورت کنید.

ترجمه اختصاصی توسط داروباکس

منابع:

MedlinePlus, National Library of Medicine, Estrogen Receptor, Progesterone Receptor Tests

MedlinePlus, National Library of Medicine,HER2 (Breast Cancer) Testing

MedlinePlus, National Library of Medicine,Breast Biopsy