امروزه داشتن کلسترول بالا بسیار شایع شده و متخصصان هشدار می‌دهند که اگر برای کاهش کلسترول اقدامی صورت نگیرد به انواع بیماری‌های قلبی دچار خواهیم شد. کلسترول بالا می‌تواند سلامتی هر کسی را تحت تاثیر قرار دهد. کلسترول بالا یک وضعیت جدی است که خطر بیماری قلبی را افزایش می‌دهد. هر چه کلسترول شما بالاتر باشد ریسک بیماری قلبی در شما بالاتر است.
اگر کلسترول خونتان بالاست، خوشبختانه اقداماتی وجود دارد که برای کاهش آن و محافظت از سلامتی خود می‌توانید انجام دهید. این مقاله به شما نشان می‌دهد که چگونه با پیروی از “برنامه‌ی TLC” برای کاهش کلسترول خونتان اقدام کنید. TCL مخفف Therapeutic Lifestyle Changes به معنای درمان با تغییرات سبک زندگی، است که شامل سه بخش رژیم غذایی، فعالیت بدنی و مدیریت وزن است.
گاهی اوقات برای کاهش کافی در کلسترول خون به درمان دارویی هم نیاز است. اما حتی در این صورت نیز باید برنامه TLC را دنبال کرد.
این مقاله به دلیل طولانی بودن در چند پست خدمتتان ارائه می‌شود و دارای چهار بخش اصلی است:
- ابتدا توضیح می‌دهیم که چرا کلسترول مهم است و به شما کمک می‌کنیم تا میزان خطر بیماری قلبی در خود را پیدا کنید.
- برنامه TLC را با جزئیات توضیح می‌دهیم.
- درمورد وضعیتی به نام سندرم متابولیک صحبت می‌کنیم که می‌تواند با برنامه TLC درمان شود.
- توصیه‌هایی در مورد چگونگی سالم‌سازی سبک زندگی برای سالم ماندن قلب ارائه می‌دهیم.
اهمیت کاهش کلسترول
کلسترول یک ماده مومی‌شکل و چربی‌مانند است که در دیواره سلول‌ها، در تمام قسمت‌های بدن از سیستم عصبی گرفته تا کبد و قلب و سایر بافت‌های بدن یافت می‌شود. بدن ما از کلسترول برای ساخت هورمون‌ها، اسیدهای صفراوی، ویتامین D و موارد دیگر استفاده می‌کند.
بدن، تمام کلسترول مورد نیاز خود را می سازد. کلسترول در جریان خون گردش می‌کند اما به خودی خود نمی‌تواند در جریان خون حرکت کند. مانند روغن و آب، کلسترول (چربی) و خون (که آبکی است) با هم مخلوط نمی‌شوند. بنابراین کلسترول در بسته‌هایی به نام لیپوپروتئین‌ها که در داخل دارای چربی (لیپید) و در خارج دارای پروتئین هستند حرکت می‌کند.
دو نوع اصلی از لیپوپروتئین‌ها کلسترول را در خون حمل می کنند:
- لیپوپروتئین با چگالی کم یا LDL ( مخفف Low density lipoprotein) که به آن کلسترول “بد” نیز می‌گویند، زیرا کلسترول را به سمت بافت‌ها از جمله شریان‌ها حمل می‌کند. بیشتر کلسترول موجود در خون از فرم LDL است. هر چه سطح کلسترول LDL در خون بالاتر باشد، خطر ابتلا به بیماری قلبی هم بیشتر است.
- لیپوپروتئین با چگالی بالا یا HDL (مخفف High density lipoprotein) که به آن کلسترول “خوب” نیز می‌گویند، زیرا کلسترول را از بافت‌ها به کبد می‌برد و آن را از بدن خارج می‌کند. سطح پایین کلسترول HDL خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش می‌دهد.
اگر کلسترول بیشازحد در خون وجود داشته باشد، مقداری از کلسترول اضافی می‌تواند در دیواره‌های شریان گیر کند. این کلسترول اضافی با گذشت زمان، باعث ایجاد پلاک می‌شود. پلاک می‌تواند رگ‌ها را باریک کرده و انعطاف‌پذیری آن‌ها را کم کند، وضعیتی که نام تصلب شرایین یا «سخت شدن شریان‌ها» نامیده می‌شود.
این فرآیند می‌تواند برای رگ‌های خونی در هر نقطه از بدن اتفاق بیفتد، از جمله رگ‌هایی که در قلب قرار دارند و عروق کرونر (coronary) نامیده می‌شوند. اگر شریان‌های کرونر تا حدی توسط پلاک مسدود شوند، ممکن است خون نتواند اکسیژن و مواد مغذی کافی را به عضله قلب برساند. این مسئله می‌تواند باعث درد قفسه سینه یا آنژین قلبی شود.
برخی از پلاک‌های حاوی کلسترول، ناپایدار هستند یعنی پوشش نازکی دارند و ممکن است ترکیده و کلسترول و چربی را در جریان خون آزاد کنند. این انتشار می‌تواند باعث ایجاد لخته‌ی خون بر روی پلاک شده و جریان خون را مسدود کرده و باعث حمله قلبی شود.
وقتی تصلب شرایین، عروق کرونر را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بیماری عروق کرونر قلب یا بیماری عروق کرونر نامیده می‌شود. این بیماری نوع اصلی بیماری قلبی است و در این مقاله با عنوان بیماری قلبی به آن اشاره می‌کند. از آنجایی که کلسترول بالا بر عروق کرونر تأثیر می‌گذارد، یک عامل خطر اصلی برای بیماری قلبی است. عوامل خطر، علل و شرایطی هستند که شانس ابتلا به بیماری را افزایش می‌دهند. سایر عوامل خطر اصلی بیماری قلبی در ادامه آورده شده است.
عوامل خطر بیماری قلبی
عوامل خطر، شرایط یا رفتارهایی هستند که شانس ابتلا به بیماری را افزایش می‌دهند. برای بیماری قلبی، دو نوع عامل خطر وجود دارد: عواملی که نمی‌توانید تغییر دهید و آن‌هایی که می‌توانید تغییر دهید. خوشبختانه، بسیاری از عوامل خطر بیماری قلبی را می‌توان تغییر داد.
عوامل خطری که نمی‌توانید تغییر دهید:
● سن: ۴۵ یا بیشتر برای مردان؛ ۵۵ سال یا بیشتر برای زنان
● سابقه خانوادگی بیماری قلبی زودرس: بیماری قلبی برای پدر یا برادر قبل از ۵۵ سالگی و مادر یا خواهر قبل از ۶۵ سالگی تشخیص داده شده است.
عوامل خطری که می‌توانید تغییر دهید:
● سیگار کشیدن
● فشار خون بالا
● کلسترول خون بالا
● اضافه وزن / چاقی
● عدم تحرک بدنی
● دیابت
برای کاهش کلسترول روی چه عواملی تمرکز کنیم؟
عوامل مختلفی می‌توانند باعث ایجاد سطوح ناسالم کلسترول شوند. برخی از این عوامل را نمی‌توان تغییر داد اما بیشتر آن‌ها را می‌توان اصلاح کرد.
-) عواملی که نمی‌توانید تغییر دهید:
- وراثت. میزان کلسترول LDL بدن و سرعت دفع آن از بدن تا حدی توسط ژن‌ها تعیین می‌شود. با این حال همه‌ی افراد می‌توانند برای کاهش کلسترول خود اقدام کنند. علاوه‌بر این، حتی اگر در خانواده و سابقه‌ی فامیلی شما کلسترول بالا وجود نداشته باشد، هنوز هم می‌توانید به آن مبتلا شوید.
کلسترول بالا یک بیماری شایع است حتی در بین جوانان و کسانی که سابقه خانوادگی آن را ندارند. - سن و جنسیت. کلسترول خون در حدود ۲۰ سالگی شروع به افزایش می‌کند و تا حدود ۶۰ یا ۶۵ سالگی ادامه دارد. قبل از ۵۰ سالگی، سطح کلسترول مردان بیشتر از زنان هم‌سن‌شان است اما بعد از ۵۰ سالگی، برعکس این اتفاق می‌افتد. این اتفاق به این دلیل است که سطح LDL زنان در یائسگی اغلب افزایش می‌یابد.
-) عواملی که تحت کنترل شما هستند:
- رژیم غذایی: سه ماده موجود در رژیم غذایی شما باعث افزایش سطح LDL می‌شود:
• چربی اشباع‌شده: نوعی چربی که بیشتر در غذاهای حیوانی یافت می‌شود.
• چربی ترانس: بیشتر در غذاهای تهیه‌شده با روغن‌ها و چربی‌های هیدروژنه مانند مارگارین، کراکر و سیب‌زمینی سرخ‌شده یافت می‌شود.
• کلسترول: که فقط از محصولات حیوانی به دست می‌آید.
اما مهم است که بدانید بیش از هر چیز دیگری در رژیم غذایی‌تان، چربی اشباع‌شده سطح کلسترول LDL را افزایش می‌دهد. رژیم‌های غذایی دارای چربی‌های اشباع‌شده، چربی‌های ترانس و کلسترول بیشازحد عامل اصلی سطح بالای کلسترول خون هستند. کلسترول بالا عامل اصلی نرخ بالای حملات قلبی در میان آمریکایی‌ها است.
- اضافه وزن: اضافه وزن باعث افزایش سطح LDL می‌شود. همچنین، معمولاً باعث افزایش تری‌گلیسیرید و کاهش کلسترول HDL می‌شود. از دست دادن وزن اضافی می‌تواند به کاهش LDL و تری‌گلیسیرید کمک کرده و در عین حال HDL شما را افزایش دهد.
- عدم تحرک بدنی: عدم فعالیت بدنی باعث اضافه وزن شده و می‌تواند LDL را افزایش و HDL را کاهش دهد. فعالیت بدنی منظم می‌تواند HDL را افزایش داده، تری‌گلیسیرید را کاهش دهد و به کاهش وزن کمک کند و از این طریق به کاهش LDL کمک کند.
تری گلیسیرید چیست؟
تری‌گلیسیرید که در کبد تولید می شود، نوع دیگری از چربی است که در برخی از مواد غذایی و در بدن ما یافت می‌شود. علل افزایش تری‌گلیسیرید عبارتند از اضافه وزن/چاقی، عدم تحرک بدنی، سیگار کشیدن، مصرف بیشازحد الکل، و رژیم غذایی دارای کربوهیدرات بسیار بالا (به‌گونه‌ای که ۶۰ درصد یا بیشتر از کالری مصرفی شما را تشکیل دهد).
تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که سطح تری‌گلیسیرید مرزی (۱۵۰-۱۹۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر) یا بالا (۲۰۰-۴۹۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر) ممکن است خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش دهد. (سطح ۵۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بیشتر باید با دارو کاهش یابد تا از التهاب لوزالمعده جلوگیری شود.)
سطح تری‌گلیسیرید ۱۵۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بالاتر یکی از عوامل خطر سندرم متابولیک است (در ادامه‌ی این مقاله به سندروم متابولیک هم خوهیم پرداخت).
برای کاهش سطح تری‌گلیسیرید خون: وزن خود را کنترل کنید، از نظر بدنی فعال باشید، سیگار نکشید، مصرف الکل را محدود کنید و قندهای ساده و نوشیدنی‌های شیرین‌شده با قند را محدود کنید. گاهی اوقات، دارو هم مورد نیاز است.
اطلاع از سطح کلسترول
ممکن است شما کلسترول بالا داشته باشید و از آن اطلاع نداشته باشید.بیشتر از ۶۵ میلیون آمریکایی دارای کلسترول بالا هیچ علامتی ندارند. بنابراین مهم است که سطح کلسترول خون خود را بررسی کنید. تمام بزرگسالان ۲۰ ساله و بالاتر از آن باید حداقل هر ۵ سال یک بار سطح کلسترول خود را بررسی کنند. اگر کلسترول بالا دارید، باید بیشتر از این مقدار آزمایش دهید. با پزشک خود صحبت کنید تا بدانید هر چند وقت یکبار باید آزمایش بدهید. آزمایش توصیه‌شده برای بررسی کلسترول آزمایش “پروفایل لیپوپروتئین (lipoprotein profile)” نامیده می‌شود.
این آزمایش سطح کلسترول کل ( total cholesterol: که شامل کلسترول تمام لیپوپروتئین‌ها می‌شود)، LDL، HDL و تری‌گلیسیرید را اندازه‌گیری می‌کند. آزمایش پروفایل لیپوپروتئین پس از ۹ تا ۱۲ ساعت ناشتایی انجام می‌شود. اگر ناشتا نیستید، همچنان می‌توانید آزمایش سطح کلسترول کل و HDL را انجام دهید. سطح این معیارها به‌صورت میلی‌گرم در دسی‌لیتر (mg/dL) اندازه‌گیری می‌شود.
طبقه‌بندی سطح کلسترول خون
۱. کلسترول کل (Total Cholesterol)
- کمتر از ۲۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر: مطلوب است
- ۲۰۰-۲۳۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر: محدوده‌ی بالا و مرزی
- ۲۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر و بالاتر: بالا
۲. کلسترول LDL
- کمتر از ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر: بهینه (ایده‌آل)
- ۱۰۰-۱۲۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر نزدیک به بهینه / بالاتر از حد مطلوب
- ۱۳۰-۱۵۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر: محدوده‌ی بالا و مرزی
- ۱۶۰-۱۸۹ میلی‌گرم در دسی‌لیتر: بالا
- ۱۹۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر و بالاتر: بسیار زیاد
۳. کلسترول HDL
- کمتر از ۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر: عامل خطر اصلی بیماری قلبی
- ۶۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر و بالاتر: در برابر بیماری قلبی محافظت ایجاد می‌کند
برای کاهش کلسترول چگونه هدف گذاری کنیم؟
هدف اصلی در درمان کلسترول بالا کاهش سطح LDL است. مطالعات ثابت کرده‌اند که کاهش LDL می‌تواند از حملات قلبی جلوگیری کرده و مرگ‌ومیر ناشی از بیماری قلبی را در بین مردان و زنان کاهش داده و حتی می‌تواند تجمع پلاک را کُند، متوقف یا حتی معکوس کند.
کاهش LDL خون همچنین می‌تواند محتوای کلسترول را در پلاک‌های ناپایدار کاهش داده و باعث پایداری بیشتر آن‌ها و احتمال ترکیدن آن‌ها و ایجاد حمله قلبی را کم کند. کاهش LDL خون مخصوصاً برای کسانی که قبلاً بیماری قلبی یا حمله قلبی داشته‌اند بسیار مهم است و خطر حمله قلبی آینده را کاهش می‌دهد و درواقع می‌تواند عمر را طولانی‌تر کند.
برنامه TLC برای تعیین هدف درمورد LDL و مراحل درمانی از چهار دسته‌ی ریسک بیماری قلبی استفاده می‌کند. اگر بیماری قلبی یا دیابت دارید، در دسته اول قرار دارید که بیشترین خطر را دارند. اگر هیچ یک از این بیماری‌ها را ندارید، با انجام ارزیابی از طریق بخش بعدی یعنی “خطر بیماری قلبی در من چقدر است؟”، طبقه‌بندی ریسک خود را پیدا کنید که در صورت نیاز شما را به بخش “ریسک شما برای ابتلا به حمله‌ی قلبی در ۱۰ سال آینده چقدر است؟” ارجاع می‌دهد.
هر چه گروه ریسک شما بالاتر باشد، کاهش LDL و کنترل سایر عوامل خطر بیماری قلبی (از جمله سیگار کشیدن و فشار خون بالا) اهمیت بیشتری دارد. علاوه‌بر این، هر چه رده‌ی خطر شما بالاتر باشد، از انجام اصلاحات سبک زندگی بیشتر سود خواهید برد. اما در هر گروه ریسکی که باشید، از اتخاذ رویکرد TLC به‌عنوان بخشی اساسی از درمان خود سود خواهید برد.
خطر بیماری قلبی در من چقدر است؟
درمان کلسترول بالا به خطر (ریسک) ابتلا به بیماری قلبی در شما بستگی دارد. برای یافتن این خطر و اهداف درمانی، به سوالات زیر پاسخ دهید. شاید لازم باشد در این خصوص با پزشک خود مشورت کنید:
مرحله ۱: چند مورد از عوامل خطر زیر را دارید؟ هر موردی که درمورد شما صدق می‌کند علامت بزنید.
عوامل خطر اصلی که بر اهداف شما درمورد سطخ LDL شما تأثیر می‌گذارد:
_____a. سیگار کشیدن
_____b. فشار خون بالا (۱۴۰/۹۰ میلی‌متر جیوه یا بالاتر یا مصرف داروهای فشار خون)
_____c. کلسترول HDL پایین (کمتر از ۴۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر) ….. اگر سطح HDL شما ۶۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر یا بالاتر است، از تعداد کل (در انتهای چک‌لیست) یکی کم کنید زیر این سطح از HDL در برابر بیماری قلبی برای شما محافظت ایجاد می‌کند.
_____d. سابقه خانوادگی بیماری قلبی زودرس (بیماری قلبی تشخیص داده‌شده در پدر یا برادر قبل از سن ۵۵ سالگی؛ یا در مادر یا خواهر قبل از ۶۵ سالگی)
_____e. سن (۴۵ یا بیشتر برای مردان. ۵۵ یا بیشتر برای زنان)
_____ تعداد کل عوامل خطر (تعداد موارد علامت‌خورده را بشمارید)
توجه: چاقی و کم‌تحرکی در لیست بالا نیست اما برای حفظ سلامت قلبتان این موارد هم باید اصلاح شوند. دیابت یک عامل خطر قوی است که به خودی خود خطر ابتلا به بیماری قلبی را بالا می‌برد (مرحله ۳ را ببینید).
مرحله ۲: خطر ابتلا به حمله قلبی در ۱۰ سال آینده در من چقدر است؟ این معیار “میزان ریسک” نامیده می‌شود. اگر از عوامل خطر اشاره‌شده در مرحله اول به تعداد ۲ (یا بیشتر) را دارا هستید، برای دریافت میزان ریسک خود از بخش “ریسک شما برای ابتلا به حمله‌ی قلبی در ۱۰ سال آینده چقدر است؟” در ادامه‌ی مقاله استفاده کنید و سپس به مرحله سوم بروید. اگر تعداد ۰ یا ۱ عدد از فاکتورهای مرحله اول را دارید، میزان ریسک شما کم تا متوسط است و می‌توانید به مرحله ۳ بروید.
مرحله ۳: گروه ریسک شما برای بیماری قلبی چیست؟ برای یافتن گروه ریسک خود از تعداد عوامل خطر و “میزان ریسک” بدست‌آمده در مراحل قبلی و اطلاعات زیر استفاده کنید:
“تعیین هدف LDL براساس گروه ریسک بیماری قلبی”
- اگر شما بیماری قلبی یا دیابت دارید یا میزان ریسک شما بیشتر از ۲۰ درصد است: شما در گروه یک ( پرخطر) قرار دارید و باید برای رسیدن به سطح LDL زیر ۱۰۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر هدف‌گذاری کنید.
- اگر از عوامل خطر اشاره‌شده به تعداد ۲ یا بیشتر را دارا هستید و امتیاز ریسک شما بین ۱۰ تا ۲۰ درصد است: شما در گروه دو (در آینده پرریسک خواهید بود) قرار دارید و باید برای رسیدن به سطح LDL زیر۱۳۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر هدف‌گذاری کنید.
- اگر از عوامل خطر اشاره‌شده به تعداد ۲ یا بیشتر را دارا هستید و امتیاز ریسک شما زیر ۱۰ درصد است: شما در گروه سه (ریسک متوسط) هستید و باید برای رسیدن به سطح LDL زیر۱۳۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر هدف‌گذاری کنید.
- اگر از عوامل خطر اشاره‌شده به تعداد صفر یا ۱ عدد را دارا هستید: شما در گروه چهار (ریسک کم تا متوسط) قرار دارید و باید برای رسیدن به سطح LDL زیر۱۶۰ میلی‌گرم در دسی‌لیتر هدف‌گذاری کنید.
ریسک شما برای ابتلا به حمله‌ی قلبی در ۱۰ سال آینده چقدر است؟
جداول زیر بر اساس داده‌های حاصل از تحقیقات مهم و برجسته‌ی موسسه‌ی تحقیقاتی فرامینگهام (framingham) درمورد قلب است که درواقع یک مطالعه‌ی بلندمدت بر روی افراد در فرامینگهام و فرزندانشان است. این جداول به شما یک امتیاز خطر (میزان ریسک) یا احتمال حمله قلبی در ۱۰ سال آینده می‌دهند. از این امتیاز ریسک برای یافتن گروه ریسک و سطح LDL مورد هدف خود استفاده کنید.
امتیاز خطر ۲۰ درصد به این معنی است که ۲۰ نفر از ۱۰۰ نفر در آن گروه ریسک، در عرض ۱۰ سال آینده دچار حمله قلبی می‌شوند.
در هر کدام از جداول زیر یک امتیاز (point) به شما تعلق می‌گیرد. این امتیازها را با هم جمع کنید. میزان ریسک شما برای ابتلا به حمله قلبی در ده سال آینده، از طریق جدول آخر بدست خواهد آمد.
بدست آوردن امتیاز ریسک حمله قلبی در ده سال آبنده برای مردان:
بدست آوردن امتیاز ریسک حمله قلبی در ده سال آبنده برای زنان:
در مقاله‌ی بعد خواهیم گفت که چگونه با اصلاح رژیم غذایی، ورزش و تحرک بدنی و کاهش وزن، عدد کلسترول خود را کاهش دهید.
ترجمه اختصاصی توسط داروباکس
