فواید و عوارض ملاتونین در کودکان و بزرگسالان

آیا مصرف مکمل ملاتونین توصیه می‌شود؟ خطرات و عوارض ملاتونین چیست؟ شواهد علمی در این‌باره چه می‌گویند؟

ملاتونین هورمونی است که مغز ما در پاسخ به تاریکی تولید می‌کند. این هورمون به زمان‌بندی ریتم‌ شبانه‌روزی بدن (یعنی ساعت داخلی بده که ۲۴ ساعته است) و خواب کمک می‌کند. قرار گرفتن در معرض نور در طول شب می‌تواند تولید ملاتونین را متوقف کند.

تحقیقات نشان می‌دهد که ملاتونین به غیر از خواب، نقش‌های مهم دیگری را نیز در بدن بازی می‌کند. با این حال، اثرات این هورمون به‌طور کامل کشف نشده است.

مکمل‌های غذایی حاوی ملاتونین را می‌توان از طریق حیوانات یا میکروارگانیسم‌ها تهیه کرد، اما اغلب این مکمل‌ها به‌صورت مصنوعی ساخته می‌شوند. مقاله‌ی حاضر درمورد مکمل‌های حاوی ملاتونین است.

فواید مصرف ملاتونین برای سلامتی چیست؟

مکمل‌های ملاتونین می‌توانند در برخی از شرایط مانند جت‌لگ ( jet lag: به هم خوردن ساعت بیولوژیکی بدن ناشی از مسافرت یا پرواز)، اختلال تاخیر در فاز خواب و بیداری، برخی اختلالات خواب در کودکان و اضطراب قبل و بعد از عمل جراحی کمک‌کننده باشند.

-) جت‌لگ

جت‌لگ در مسافرت و جابجایی‌هایی که دارای مسافت زیاد و زمان کم هستند اتفاق می‌افتد. در جت‌لگ، ممکن است به‌طور کلی احساس خوبی نداشته باشید و یا ممکن است اختلال خواب، خستگی در طول روز، اختلال در عملکرد بدن و مشکلات گوارشی را تجربه کنید.

تحقیقات نشان می‌دهد که مکمل‌های ملاتونین می‌توانند در جت‌لگ کمک‌کننده باشند. این تحقیقات بر اساس مطالعات مروری در ابعاد متوسط ​​از سال ۲۰۱۰ و ۲۰۱۴ است.

• چهار مطالعه شامل ۱۴۲ مسافر نشان داد که ملاتونین ممکن است در کاهش علائم کلی جت‌لگ پس از پروازهای رو به شرق، بهتر از دارونما (یک ماده غیرفعال) باشد. مطالعه دیگری بر روی ۲۳۴ مسافر در پروازهای رو به شرق فقط کیفیت خواب را بررسی کرد و شواهدی با کیفیت پایین یافت مبنی بر اینکه ملاتونین ممکن است برای بهبود کیفیت خواب بهتر از دارونما باشد.
• دو مطالعه که در مجموع شامل ۹۰ مسافر بود، نشان داد که ملاتونین ممکن است در کاهش علائم جت‌لگ پس از پرواز به سمت غرب بهتر از دارونما باشد.

Photo by Karolina Grabowska from Pexels

-) اختلال تاخیر در فاز خواب-بیداری

افراد مبتلا به اختلال تاخیر در فاز خواب-بیداری یا DSWPD (مخفف Delayed sleep-wake phase disorder ) در به خواب رفتن در زمان‌های معمول و بیدار شدن در صبح مشکل دارند. این افراد معمولاً در خوابیدن قبل از ساعت ۲ تا ۶ صبح مشکل دارند و ترجیح می‌دهند بین ساعت ۱۰ صبح تا ۱ بعدازظهر از خواب بیدار شوند.

به نظر می‌رسد مکمل‌های ملاتونین به خواب افراد مبتلا به DSWPD کمک می‌کند، اما مشخص نیست که آیا مزایای آن بیشتر از مضرات احتمالی است یا خیر. این نتیجه‌گیری بر اساس یک دستورالعمل بالینی، یک مقاله مروری کوچک، و یک مطالعه جدیدتر است.

• در سال ۲۰۱۵، آکادمی پزشکی خواب آمریکا توصیه کرد که در زمان‌های خاصی برای DSWPD مکمل‌های ملاتونین تجویز شود. اما این توصیه ضعیف بود، و با عدم اطمینان درمورد اینکه آیا مزایای ملاتونین بیشتر از مضرات بالقوه آن است، همراه بود.
• یک بررسی در سال ۲۰۱۶ که تعداد کمی از افراد (۵۲) را از دو مطالعه بررسی کرد، نشان داد که مکمل‌های ملاتونین زمان خواب افراد مبتلا به DSWPD را در مقایسه با دارونما کاهش می‌دهد. درواقع به‌طور متوسط ​​حدود ۲۲ دقیقه کمتر طول می‌کشید تا افراد مبتلا به  DSWPD بخوابند.
• یک کارآزمایی تصادفی‌ و کنترل‌شده در سال ۲۰۱۸ که ۴ هفته به طول انجامید و شامل ۳۰۷ نفر مبتلا به DSWPD بود، نشان داد که مصرف ملاتونین ۱ ساعت قبل از زمان موردنظر برای خواب و رفتن به رختخواب در یک زمان معین منجر به بهبودهای متعددی شد. این بهبودها شامل به خواب رفتن به‌طور متوسط ​​۳۴ دقیقه زودتر، خواب بهتر در یک سوم اول شب و عملکرد بهتر در روز بود.

-) برخی از اختلالات خواب در کودکان

مشکلات خواب در کودکان می‌تواند اثرات نامطلوبی بر رفتار، عملکرد روزانه و کیفیت زندگی آن‌ها داشته باشد. کودکان مبتلا به بیماری‌های خاصی مانند درماتیت آتوپیک، آسم، اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی (ADHD) یا اختلال طیف اوتیسم (ASD) نسبت به سایر کودکان بیشتر مستعد مشکلات خواب هستند.

هیچ دستورالعمل کلی درمورد بهترین رویکرد برای بهبود خواب در کودکان وجود ندارد. با این حال، دستورالعمل‌ها برای شرایط خاص، درمان‌های رفتاری، مانند عادات خوب قبل از خواب و آموزش والدین را به‌عنوان درمان اولیه که ممکن است داروها نیز به آن اضافه شوند، توصیه می‌کنند.

یک مطالعه مروری در سال ۲۰۱۹، ۱۸ مطالعه‌ی مصرف مکمل ملاتونین را بررسی کرد که در مجموع شامل ۱۰۲۱ کودک بود. بیشتر مطالعات، کوچک و همه نسبتاً کوتاه (۱ تا ۱۳ هفته) بودند. به‌طور کلی، مطالعات نشان دادند که ملاتونین برای بهبود زمان به خواب رفتن و خواب کامل بهتر از دارونما بود. با این حال، اثرات ملاتونین بر رفتار و عملکرد روزانه مشخص نبود زیرا مطالعات از روش‌های مختلفی برای اندازه‌گیری این نتایج استفاده کرده بودند.

لیست زیر نتایج این مطالعه مروری در‌مورد اثرات کوتاه‌مدت ملاتونین بر کودکان با شرایط خاص را نشان می‌دهد.

• کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم،  ۳۷ دقیقه زودتر به خواب رفتند و ۴۸ دقیقه بیشتر خوابیدند.
• کودکان مبتلا به اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی، ۲۰ دقیقه زودتر به خواب رفتند و ۳۳ دقیقه بیشتر خوابیدند.
• کودکان مبتلا به درماتیت آتوپیک، ۶.۸ دقیقه زودتر به خواب رفتند و ۳۵ دقیقه بیشتر خوابیدند.
• کودکان مبتلا به بی‌خوابی مزمن در شروع خواب، ۲۴ دقیقه زودتر به خواب رفتند و ۲۵ دقیقه بیشتر خوابیدند.

از آنجایی که مطالعات زیادی روی کودکان و مکمل‌های ملاتونین انجام نشده است، چیزهای زیادی درمورد استفاده از ملاتونین در کودکان نمی‌دانیم. به‌عنوان مثال، درمورد دوز مصرفی و زمان تجویز آن، اثرات استفاده از ملاتونین در دوره‌های زمانی طولانی و اینکه آیا فواید ملاتونین بیشتر از عوارض جانبی ان است یا خیر عدم اطمینان وجود دارد.

از آنجایی که ملاتونین یک هورمون است، ممکن است مکمل‌های ملاتونین بر رشد هورمونی از جمله بلوغ، سیکل‌های قاعدگی و تولید بیش‌ازحد هورمون پرولاکتین تأثیر بگذارد، اما ما هنوز درمورد این موضوعات مطمئن نیستیم.

به دلیل این عدم قطعیت‌ها، اگر قصد دارید برای مشکلات خواب به کودک‌تان ملاتونین بدهید، بهتر است حتما زیر نظر پزشک متخصص این کار را انجام دهید.

اضطراب قبل و بعد از جراحی

اضطراب قبل و بعد از جراحی در ۸۰ درصد بیماران رخ می‌دهد. به نظر می‌رسد مکمل‌های ملاتونین در کاهش اضطراب قبل از جراحی مفید باشند، اما مشخص نیست که آیا به کاهش اضطراب بعد از جراحی کمک می‌کنند یا خیر. این نتیجه بر اساس یک مقاله مروری در سال ۲۰۱۵ است.

• یک مقاله مروری که در سال ۲۰۱۵ ارائه شده است، ۱۲ مطالعه را بررسی کرد که شامل ۷۷۴ نفر بود و مکمل‌های ملاتونین را برای درمان اضطراب قبل از جراحی، اضطراب پس از جراحی یا هر دو مورد ارزیابی قرار داد. این مطالعه شواهد قوی نشان داد که ملاتونین در کاهش اضطراب قبل از جراحی بهتر از دارونما است. مکمل‌های ملاتونین ممکن است به اندازه درمان استاندارد (داروی ضد اضطراب میدازولام (midazolam)) موثر باشد. با این حال، نتایج درمورد مزایای ملاتونین برای کاهش اضطراب پس از جراحی متفاوت بود.

Photo by Nataliya Vaitkevich from Pexels

آیا ملاتونین برای پیشگیری یا درمان COVID-19 مفید است؟

تحقیقات کنونی که به بررسی اثرات ملاتونین بر COVID-19 می‌پردازد، در مراحل اولیه است. چند کارآزمایی تصادفی‌ و کنترل‌شده (مطالعاتی که ملاتونین را در افراد ارزیابی می‌کنند) در حال انجام است. در این مرحله، برای رسیدن به نتیجه‌گیری درمورد مفید بودن ملاتونین برای COVID-19 خیلی زود است.

آیا ملاتونین به علائم سرطان کمک می کند؟

مطالعات درمورد تأثیر مکمل‌های ملاتونین بر علائم سرطان یا عوارض جانبی مرتبط با درمان اندک بوده و نتایج متفاوتی داشته است.

به خاطر داشته باشید که موارد اثبات‌نشده نباید برای جایگزینی یا به تأخیر انداختن درمان‌های پزشکی مرسوم برای سرطان استفاده شوند. همچنین، برخی از موارد و راه‌حل‌های درمان سرطان می‌توانند با درمان‌های استاندارد سرطان تداخل داشته باشند یا برای افرادی که سرطان دارند، خطرات خاصی داشته باشند.

افرادی که مبتلا به سرطان تشخیص داده شده‌اند قبل از استفاده از هر رویکرد درمانی مکمل، از جمله مصرف مکمل ملاتونین، باید با پزشکان خود صحبت کنند تا مطمئن شوند که تمام جنبه‌های مراقبتی و درمانی آن‌ها با هم سازگار هستند.

آیا ملاتونین می تواند به رفع بی خوابی کمک کند؟

افراد مبتلا به بی‌خوابی در به خواب رفتن یا خواب ماندن یا هر دو مشکل دارند. وقتی این علائم یک ماه یا بیشتر طول بکشد، به آن بی‌خوابی مزمن می‌گویند.

با توجه به دستورالعمل‌های عملی آکادمی پزشکی خواب آمریکا (۲۰۱۷) و کالج پزشکان آمریکا (۲۰۱۶)، شواهد قوی کافی درمورد اثربخشی یا بی‌خطر بودن مکمل ملاتونین برای بی‌خوابی مزمن وجود ندارد تا استفاده از آن را توصیه کنند. دستورالعمل‌های کالج پزشکان آمریکا قویاً استفاده از درمان شناختی-رفتاری برای بی‌خوابی (CBT-I) را به‌عنوان درمان اولیه برای بی‌خوابی توصیه می‌کند.

آیا ملاتونین برای افراد شیفت کار مفید است؟

شیفت‌کاری‌ای که شامل شیفت‌های شب می‌شود ممکن است باعث شود افراد در محل کار احساس خواب‌آلودگی کنند و بعد از پایان شیفت، خوابیدن در طول روز را دشوار کند.

بر اساس دو بررسی تحقیقاتی در سال ۲۰۱۴، مطالعات درمورد اینکه آیا مکمل‌های ملاتونین به کارگران شیفت‌کاری کمک می‌کند یا نه، عموماً کوچک یا بی‌نتیجه بوده‌اند.

• اولین مطالعه‌ی مروری ۷ مطالعه را بررسی کرد که در مجموع شامل ۲۶۳ شرکت‌کننده بود. نتایج نشان داد که (۱) افرادی که ملاتونین مصرف می‌کنند ممکن است حدود ۲۴ دقیقه بیشتر در طول روز بخوابند، اما (۲) جنبه‌های دیگر خواب، مانند زمان لازم برای به خواب رفتن، ممکن است تغییر نکند. با این حال، شواهد ارائه‌شده با کیفیت پایین بوده‌اند.
• مطالعه‌ی مروری دیگر به ۸ مطالعه (۵ مورد از آن‌ها در مطالعه‌ی مروری قبلی بوده‌اند) با مجموع ۳۰۰ شرکت‌کننده توجه کرد تا ببیند آیا ملاتونین به بهبود خواب در افراد شیفت‌کار کمک می‌کند یا خیر. شش مورد از مطالعات با کیفیت بالا بودند و نتایج غیرقطعی داشتند. این مطالعه‌ هیچ توصیه‌ای برای استفاده از ملاتونین در افراد شیفت‌کار نداشته است.

خطرات و عوارض ملاتونین

درمورد مکمل‌های ملاتونین، به‌ویژه در دوزهای بالاتر از آنچه بدن به‌طور معمول تولید می‌کند، هنوز اطلاعات کافی در‌مورد عوارض جانبی احتمالی وجود ندارد تا تصویر روشنی از ایمنی کلی داشته باشیم. استفاده کوتاه‌مدت از مکمل‌های ملاتونین برای اکثر افراد بی‌خطر به نظر می‌رسد، اما اطلاعاتی در مورد ایمنی طولانی‌مدت مکمل‌های ملاتونین وجود ندارد.

همچنین این موارد را به خاطر داشته باشید:

-) تداخلات با داروها

افرادی که دارو مصرف می‌کنند، مانند سایر مکمل‌های غذایی، باید قبل از استفاده از ملاتونین با پزشک خود مشورت کنند. به‌ویژه، افراد مبتلا به صرع و کسانی که از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده می‌کنند باید هنگام مصرف مکمل‌های ملاتونین تحت نظارت پزشکی باشند.

-) خطر احتمالی واکنش آلرژیک
ممکن است خطر واکنش‌های آلرژیک به مکمل‌های ملاتونین وجود داشته باشد.

-) نگرانی‌های ایمنی برای زنان باردار و شیرده
تحقیقاتی درمورد بی‌خطر بودن استفاده از ملاتونین در زنان باردار یا شیرده انجام نشده است.

-) نگرانی‌های ایمنی برای افراد مسن
دستورالعمل‌های آکادمی پزشکی خواب آمریکا در سال ۲۰۱۵، مصرف ملاتونین را در افراد مبتلا به زوال عقل توصیه نمی‌کند.
ملاتونین ممکن است در افراد مسن بیشتر از افراد جوان فعال بماند و باعث خواب‌آلودگی در طول روز شود.

-) ملاتونین به‌عنوان یک مکمل غذایی تجویز می‌شود
در ایالات متحده، ملاتونین یک مکمل غذایی در نظر گرفته می‌شود. این بدان معناست که سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) آن را با دقت کمتری نسبت به داروهای نسخه‌ای یا بدون نسخه بررسی می‌کند. در چند کشور دیگر، ملاتونین تنها با نسخه در دسترس است و به عنوان یک دارو در نظر گرفته می‌شود.

-) محصولات حاوی ملاتونین ممکن است حاوی موارد ذکر شده روی برچسب محصول نباشند
برخی از مکمل‌های ملاتونین ممکن است حاوی آنچه در برچسب محصول ذکر شده است نباشند. یک مطالعه در سال ۲۰۱۷، ۳۱ مکمل مختلف ملاتونین را که از فروشگاه‌های مواد غذایی و داروخانه‌ها خریداری شده بودند، آزمایش کرد. در اکثر مکمل‌ها، میزان ملاتونین موجود در محصول با آنچه روی برچسب محصول ذکر شده بود مطابقت نداشت. همچنین، ۲۶ درصد از مکمل‌ها حاوی سروتونین بودند، هورمونی که حتی در سطوح نسبتاً پایین نیز می‌تواند اثرات مضری داشته باشد.

عوارض ملاتونین در کودکان

علاوه بر موارد ذکرشده در بالا، مواردی وجود دارد که باید درمورد ایمنی ملاتونین در کودکان در نظر گرفته شوند.

به نظر می‌رسد مکمل‌های ملاتونین در اکثر کودکان برای استفاده کوتاه‌مدت بی‌خطر هستند، اما مطالعات زیادی درمورد کودکان و ملاتونین وجود ندارد. همچنین، اطلاعات کمی درمورد اثرات طولانی‌مدت استفاده از ملاتونین در کودکان وجود دارد. از آنجایی که ملاتونین یک هورمون است، ممکن است مکمل‌های ملاتونین بر رشد هورمونی از جمله بلوغ، سیکل‌های قاعدگی و تولید بیش‌ازحد هورمون پرولاکتین تأثیر بگذارد، اما در این موارد اطلاعات قطعی در دسترس نیست.

عوارض جانبی احتمالی مکمل ملاتونین گزارش‌شده در کودکان معمولاً خفیف بوده و شامل موارد زیر است:

• خواب‌آلودگی
• افزایش شب‌ادراری یا ادرار کردن در عصر
• سردرد
• سرگیجه
• آشفتگی و پریشانی.

عوارض ملاتونین چیست؟

یک مطالعه‌ی مروری انجام‌شده در سال ۲۰۱۵، درمورد ایمنی مکمل‌های ملاتونین نشان داد که تنها عوارض جانبی خفیفی در مطالعات کوتاه‌مدت مختلف که شامل بزرگسالان، بیماران در موقعیت جراحی و بیماران بدحال بود گزارش شده است. برخی از عوارض جانبی خفیف که در مطالعات گزارش شده‌اند عبارتند از:

• سردرد
• سرگیجه
• حالت تهوع
• خواب‌آلودگی

عوارض جانبی طولانی‌مدت احتمالی استفاده از ملاتونین نامشخص است.

بنابراین نکات زیر را باید در نظر داشته باشید:

• به یاد داشته باشید که اگرچه FDA مکمل‌های غذایی مانند ملاتونین را کنترل می‌کند، اما مقررات مکمل‌های غذایی، متفاوت و کمتر سخت‌گیرانه‌تر از مقررات مربوط به داروهای تجویزی یا بدون نسخه است.
• برخی از مکمل‌های غذایی ممکن است با داروها تداخل داشته باشند یا در صورت داشتن برخی از بیماری‌ها یا جراحی، خطراتی ایجاد کنند.
• اگر باردار یا شیرده هستید، به‌ویژه مهم است که قبل از مصرف هر دارو یا مکملی، از جمله ملاتونین، به پزشک خود مراجعه کنید.
• اگر از مکمل‌های غذایی مانند ملاتونین استفاده می‌کنید، دستورالعمل‌های روی برچسب محصول را بخوانید و دنبال کنید. “طبیعی” بودن همیشه به معنای “ایمن” بودن نیست.
• مسئولیت سلامتی خود را بر عهده بگیرید. با پزشکان خود درمورد هر رویکرد مکملی که درمورد سلامتی‌تان (انواع طب‌های مکمل) استفاده می‌کنید صحبت کنید. در این‌صورت می‌توانید با پزشکتان تصمیمات مشترک و آگاهانه بگیرید.

ترجمه اختصاصی توسط داروباکس

منبع:

National Center for Complementary and Integrative Health (NCCIH), Melatonin: What You Need To Know, Last Updated:January 2021