آزوتمی چیست؟ علائم، روشهای تشخیص و درمان آن چگونه است

آزوتمی تولید مواد زائد نیتروژنی در خون است. این شرایط در نتیجه مشکلات کلیه است که مانع از فیلتر کردن خون به درستی می‌شود.

آزوتمی چیست

کلیه‌ها و سیستم ادراری معمولا مواد زائد را از خون خارج می‌کنند. آنها همچنین با تولید ادرار به از بین بردن این ضایعات از بدن همراه با آب اضافی کمک می‌کنند.

اگر کلیه‌ها آسیب دیده و یا به درستی کار نکنند، قادر به حذف مواد زائد از خون نیستند.

سه نوع آزوتمی وجود دارد :

آزوتمی پیش کلیوی: آزوتمی پیش کلیوی زمانی رخ می‌دهد که یک مشکل در گردش خون بر چگونگی عملکرد کلیه تاثیر بگذارد. وقتی فشار خون برای کلیه پایین بیاید، کلیه قادر نیست مواد زائد تولید شده را بطو کامل خارج کند یا ادرار تولید کند.

آزوتمی داخل کلیوی: آزوتمی داخل کلیوی همچینین به عنوان نارسایی حاد کلیه (ARF) یا آسیب حاد کلیه (AKI)، مربوط به مشکلات خود کلیه است.

آزوتمی پس کلیوی: آزوتمی پس کلیوی یا پس از کلیه، زمانی رخ می دهد که پس از اینکه ادرار از کلیه خارج شده باشد، انسدادی در مجاری ادراری رخ دهد.

علائم

برخی از افراد مبتلا به آزوتمی هیچ علائمی ندارند. سایر افراد ممکن است دارای علائم کم آبی بدن باشند که می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• دهان خشک
• کاهش ادرار
• نبض سریع
• خستگی
• پوست رنگ پریده
• ورم
• گیجی

عوامل

عوامل آزوتمیا بستگی به نوع آن دارد.

آزوتمی پیش کلیوی

آزوتمی پیش کلیوی رایج ترین نوع در افرادی است که به دلیل مشکلات مختلف در بیمارستان هستند. هر بیماری که باعث کاهش جریان خون به کلیه شود، موجب این نوع آزوتمی شود.

شرایط ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• سوختگی
• خشکی
• خونریزی
• استفراغ طولانی مدت یا اسهال
• قرار گرفتن در معرض گرما
• نارسایی قلبی
• شوک
• انسداد شریانی که خون کلیه را تامین می‌کند.

آزوتمی داخل کلیوی یا نارسایی کلیه

علتهای مختلفی موجب آزوتمی داخل کلیوی می‌شوند. این علتها شامل

داروها و مسکن‌های قوی : نفروتوکسین‌ها ممکن است به کلیه آسیب برسانند. نفروتوکسین‌های معمول شامل کوکائین، سیکلوسپورین، برخی از آنتی بیوتیک‌ها، آنزیم مهار کننده تبدیل آنژیوتانسین (ACE) و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAID) است.

عفونت : عفونت‌‌ کلیه می‌تواند به لوله‌های داخل کلیه که خون را فیتر می‌کنند، آسیب برسانند.

بیماری عروق: آسیب به مویرگها در کلیه می‌تواند باعث انسداد و آسیب به بافتها شود. لخته‌های خون در کلیه یا محدود شدن شریان‌‌ها شایع‌ترین عامل عروقی آزوتمی داخل کلیوی است.

آزوتمی پس کلیوی

آزوتمی پس کلیوی زمانی رخ می‌دهد که در لوله‌های ادراری که پس از کلیه قرار دارند، انسداد وجود داشته باشد. علل شایع این انسداد عبارتند از :

• تومور
• سوند ادراری
• کریستالهای ادرار
• بزرگی پروستات

تشخیص

آزمایش خون

آزمایش ادرار و آزمایش خون روش‌های معمول برای تشخیص آسوتمی است.

پزشک قبل از انجام هر آزمایش تشخیصی، شرح حال کامل پزشکی، از جمله داروهای مصرف شده، عفونت‌ها و سایر علائم را می‌گیرد. بعد از آن یک معاینه فیزیکی را انجام می‌دهد تا علل احتمالی یا مشکلات بیمار را جستجو کند. تشخیص آزوتمی معمولا با آزمایش خون یا ادرار ساده انجام ‌می‌شود. پزشک برای نشانگرهای عملکرد کلیه، از جمله کراتینین خون و نیتروژن اوره خون (BUN) ، آزمایش تجویز خواهد کرد.

این دو ماده‌ای هستند که کلیه آنها را فیلتر می‌کند. اگر وجود سطح بالایی از این دو ماده در خون مشخص شود، نشان دهنده این است که کلیه‌ها به خوبی کار نمی‌کنند.

آزمایش ادرار برای اسمولالیته، گرانش، سدیم و کراتینین نیز می‌تواند اطلاعاتی در مورد چگونگی جریان آب بدن بیمار ارائه دهد که یکی دیگر از نشانه‌های عملکرد کلیه است.

گاهی اوقات پزشک بسته به معاینات فیزیکی و آزمایش خون یا ادرار که قبلا انجام شده، یک تست سونوگرافی یا آزمایش‌های اضافی دیگر را تجویز می‌کند.

درمان

عوامل بسیاری برای تعیین برنامه درمانی برای بیمار دارای آزوتمی موثر است.

اگر پزشک علت را شناسایی کند، باید نخست آن را در نظر بگیرد. مثلا :

در مورد کسی که  آزوتمی پس کلیوی به علت تومور است، ابتدا باید تومور برداشته شود و سپس درمان کلیه انجام شود.

کسی که داروهای نفروتوکسیک را مصرف می‌کند باید داروی دیگری که بر کلیه‌ها اثر سو نداشته باشد را جایگزین کند.

ممکن است برای از بین بردن یک انسداد که باعث برگشت ادرار در سیستم کلیه می‌شود، جراحی نیاز باشد.

افرادی که مبتلا به آزوتمی داخل کلیوی هستند نیز در معرض خطر ابتلا به اختلالات الکترولیتی یا مایع هستند. درمان این موارد ممکن است شامل مصرف دارهای خوراکی یا داخل وریدی باشد.

در بیشتر موارد این بدین معنی است که بستری شدن تا زمانی که عفونت کلیه و اختلال الکترولیتی درست و ثابت شود، ضروری است. مایعات داخل وریدی را می‌توان برای افزایش حجم خون استفاده کرد.

داروها اغلب به منظور کمک به پمپ موثرتر قلب و یا افزایش فشار خون مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دوره درمانی کمک می‌کند تا جریان خون و فشار خون از طریق کلیه بهبود یابد.

در بعضی موارد، فرد مبتلا به آزوتمی داخل کلیه، ممکن است نیازمند دیالیز کلیه باشد. دیالیز روشی است که خون را از طریق یک لوله داخل وریدی (IV) از بدن خارج می‌کند، در یک دیالیز فیلتر می‌شود و سپس از طریق لوله دوم دوباره به بدن می‌رساند.

دیالیز کلیه باید ۳ تا ۴ بار در هفته انجام شود و برای هر جلسه، چند ساعت طول می‌کشد.

علاوه بر درمان علت، برای پزشکان مهم است که در صورت امکان از نارسایی کلیوی جلوگیری شود.

برای فردی که دارای عوامل خطرزای ازوتمی است نباید داروهای نفروتکس را تجویز کرد و باید آزمایش تشخیصی که نیاز به استفاده از رنگ کنتراست دارد، اجتناب کرد.

آزوتمی پس کلیوی، به راحتی درمان می شود و حتی زمانی که علت مشخص شده و مورد توجه قرار گرفته است، می‌توان آن را برگرداند.

اگر علت شناسایی شده و خیلی زود، درمان انجام شود، می‌توان آن را تغییر داد. در غیر اینصورت آسیب جدی به کلیه‌ها می‌تواند بوجود آید.

آزوتمی داخل کلیوی یک بیماری جدی است که اگر درمان نشود، می‌تواند کشنده باشد. این امر بستگی به عوامل متعددی دارد، از جمله شدت آسیب و علت اصلی.

به عنوان مثال، فرد سالم با ARF (نارسایی حاد کلیه) ممکن است وضعیت بهتری نسبت به بیماری بستری شده با مشکلات متعدد پزشکی داشته باشد.

هر کسی که با عوامل خطر آزوتمی یا نشانه‌های این وضعیت گریبانگیر است، باید تحت نظر پزشک باشد. ادامه برنامه درمانی برای جلوگیری از آسیب شدید کلیه و یا از دست دادن زندگی ضروری است.

ترجمه و تالیف اختصاصی توسط داروباکس

منبع : medicalnewstoday