اسهال سوزناک اگر چه ناخوشایند است اما معمولا نشانه مشکلی جدی در سلامتی نیست. اغلب موارد در عرض چند ساعت یا چند روز خودش به خودی خود یا با کمک درمانهای خانگی رفع می‌شود. با این وجود اسهال شدید یا طولانی مدت می‌تواند سبب سوء تغذیه و کم شدن آب بدن شود. در صورت درمان نکردن، کم آبی منجر به مرگ می‌شود. هر گاه اسهال خونی بیش از ۲ یا ۳ روز طول کشید یا بسیار دردناک یا همراه با خونریزی باشد، باید به پزشک مراجعه کرد.
اسهال سوزناک چیست
اسهال زمانی رخ می‌دهد روده‌ها مایع کافی از مواد زائد بدن جذب نمی‌کنند. بدین معنی که شخص مدفوع مایع همراه یا بدون درد را ۳ بار یا بیشتر در روز تجربه می‌کند. بعضی اوقات، به ویژه در موارد شدید یا مزمن، اسهال می‌توانند باعث دردناکی و احساس سوزش شود.
عوامل اسهال سوزناک
دلایل متعددی وجود دارد که ممکن است باعث بوجود آوردن اسهال سوزناک شود.
اسیدهای معده، آنزیم‌های گوارشی و صفرا
وقتی غذا وارد معده می‌شود، اسیدهای خاص و آنزیم‌های گوارشی خود را به آن متصل می‌کنند و شروع به تجزیه آن می‌کنند. با گذشت زمان غذا از طریق روده کوچک عبور کرده است، جایی که صفرا برای کمک به جذب مواد مغذی به مخلوط اضافه می‌شود، این اسیدها و آنزیم‌ها باید خنثی شوند.
اسهال فرایند هضم را سرعت می‌بخشد، بنابراین غذاها اغلب به درستی تجزیه نمی‌شوند، این به این معنی است که اسید معده، آنزیم‌های گوارشی وصفرا ممکن است هنوز در اسهال وجود داشته باشند. این می‌تواند به بافت آسیب برساند و موجب احساس سوزش شود.
آسیب جسمانی
به دلیل اینکه غذاها ممکن است کاملا تجزیه نشده باشند، غذاهای بزرگ، خشن و یا آنهایی که با دانه‌های خوراکی، غلاف یا پوسته‌ها هستند ممکن است موجب سایش، برش یا حتی پارگی مختصر در بافت ظریف مقعد شوند. گاهی اوقات افزایش در تعداد دفعات پاک کردن بدن، حتی با دستمال توالت نرم، کافی است که باعث ایجاد تحریک و سوزش در بافت مقعد شود.
غذاهای تند
بعضی از ادویه‌ها حاوی ترکیبات شیمیایی هستند که در اثر تماس با بافت‌ها باعث سوزش و گرم شدن می‌شوند. کپسایسین، ماده اولیه فعال در اکثر غذاهای تند، همچنین در محصولات بی حس کننده نیز وجود دارد. کپسایسین می‌تواند بافت‌های گوارشی، اسهال را تحریک کند. و از آنجایی که اسهال فرایندهای گوارش را سرعت می‌دهد، کپسایسین استفاده شده در غذاهای تند ممکن است قبل از تجزیه شدن از بدن خارج شود و موجب احساس سوزش شود.
سایر علل
- سوء مصرف الکل
- استرس
- کافئین
- شیرین کننده‌های مصنوعی
- فروکتوز، شکر طبیعی موجود در میوه‌ها
- سوء مصرف دارو
بیماری‌های مربوط به آن
تعدادی از مشکلات سلامتی وجود دارد که می‌تواند خطر ابتلا به اسهال را افزایش دهد.
IBS و سایر اختلالات گوارشی
اسهال یکی از علائم سندرم روده تحریک پذیر (IBS) است. برای افراد مبتلا به IBS، اسهال می‌تواند مزمن باشد یا ممکن است بین دوره‌های یبوست متغیر باشد.
بر طبق یک مطالعه، افراد مبتلا به IBS-D (IBS همراه با اسهال) به طور متوسط حدود ۲۰۰ بار نفخ و اسهال را در سال تجربه می‌کنند.
سایر مشکلات گوارشی که باعث ایجاد اسهال مزمن می‌شوند عبارتند از:
- بیماری کرون
- بیماری سلیاک
- کولیت اولسراتیو
هموروئید
هموروئیدها رگهای در رکتوم پایینتر یا در اطراف مقعد هستند. آنها اغلب توسط اسهال تحریک می‌شوند و می‌توانند باعث سوزش، احساس درد درناک شود.
دیابت
متفورمین که دارویی برای کنترل دیابت نوع ۲ است، موجب اسهال می‌شود.
آلرژی غذایی یا عدم تحمل غذایی
هنگامی که روده باریک یک ترکیب یا ماده حساس را که حساسیت زا است را احساس می‌کند، یک پاسخ ایمنی را ایجاد می کند. یک واکنش اسهال است که برای دفع مسمومیت غذایی عمل می‌کند.
مسمومیت غذایی
تقریبا تمامی انواع مسمومیت‌های غذایی باعث اسهال می‌شود. بعضی موارد مسمومیت غذایی ممکن است چندین روز، هفته یا ماه طول بکشد، و این باعث افزایش احتمال سوزش از تمیز کردن مکرر شود. اکثر انواع عفونت باکتریایی و انگلی نیاز به درمان پزشکی دارد.
آنتی بیوتیک‌ها
آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند باعث ایجاد اسهال با ایجاد اختلال در توازن طبیعی میکروب‌های روده‌ای می‌شوند، به طوری که باکتری‌ها رشد بیش از حد و یا عفونت باکتری‌های تولید کننده سم را ممکن می‌سازند.
موارد اسهال مربوط به آنتی بیوتیک ممکن است نیاز به درمان پزشکی داشته باشند.
جراحی یا درمانهای پزشکی
طبق گفته انجمن جامعه سرطان آمریکا، پرتودرمانی، شیمی درمانی و چندین داروی دیگر برای مدیریت سرطان می‌تواند باعث اسهال شود. رشد تومور نیز می‌تواند باعث اسهال شود. اسهال ناشی از درمان سرطان می‌تواند تا ۳ هفته پس از پایان جلسات درمان ادامه یابد. جراحی‌های مربوط به اندامهای گوارشی نیز به عنوان عامل اسهال شناخته شده‌اند.
درمان و بهبودی
برای موارد شدید یا مزمن اسهال سوزناک، چند درمان خانگی وجود دارد که ممکن است به کاهش علائم کمک کند بدون اینکه مداخله شدید با روند ایمنی داشته باشد.
اسهال معمولا باعث از دست دادن مایعات می‌شود، بنابراین افزایش مصرف مایعات می‌تواند به جلوگیری از کم آبی کمک کند. خیلی خوب است که در طول دوره‌های اسهال آب بیشتری بنوشید اما جایگزینی نمک و قندها با نوشیدنیهای شور و آب میوه نیز مهم است. یک جایگزین مناسب آبرسانی خوراکی که حاوی الکترولیت‌ها هستند و در اکثر داروخانه‌ها به فروش می‌رسند. فرد باید در صورت داشتن علائم اسهال سعی کند غذاهای مطلوب مانند توت، برنج یا موز مصرف کند. کربوهیدراتهای متراکم می‌تواند مدفوع را بیشتر جامد کنند. ماست نیز ممکن است به بازگرداندن تعادل طبیعی فلور دستگاه گوارش یا میکروب‌ها پس از اسهال کمک کند.
فرد مبتلا به اسهال باید موارد زیر را نیز رعایت کند:
- اجتناب از غذاهای تند و یا آلرژن‌های غذایی
- شستشو و تمیز کردن بدن باید ملایم باشد
- آن ناحیه را با آب ولرم و دستمال مرطوب بدون عطر بشوید.
- در حمام با نمک اپسوم بنشیند
- اجتناب از خوردن مواد غذایی مانند کافئین یا الکل
- اجتناب از تنباکو
- کرم ضد آب یا پماد را در ناحیه تحت تاثیر استفاده کنید.
- از مواد غذایی با قند یا چربی اجتناب کنید.
- استفاده از کرم‌های ضد خونریزی بدون نسخه
- از داروهای ضد درد استفاده کنید.
- استفاده از مکمل‌های پروبیوتیک
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد
اکثر موارد سوزش ناشی از اسهال خود به خود در عرض یک یا دو روز برطرف خواهد شد. با این حال، گاهی اوقات دوره های طولانی‌تر یا شدیدتر اسهال ممکن است یکی از نشانه‌های بیماری جدی باشد.
دلایل مراجعه به پزشک برای درمان اسهال سوزناک
- اسهالی که در عرض یا دو روز به راحتی درمان نشود
- اسهالی که بسیار دردناک است
- وجود خون در مدفوع
- مدفوع سیاه رنگ
- اسهال ایجاد شده به وسیله آنتی بیوتیک یا داروی جدید
- اسهالی که بوی غیر طبیعی دارد
- تب، لرز یا عرق شبانه
- بثورات پوستی
- نشانه‌های کمبود آب شدید از جمله تشنگی شدید، خستگی، سرگیجه و ادرار تیره
- کاهش وزن قابل توجه و کمبود اشتها
- استفراغ
- مسافرت
ترجمه و تالیف اختصاصی توسط داروباکس
منبع: medicalnewstoday
