فتق هیاتال به هنگامی رخ می‌دهد که بخشی از معده به سمت بالای قفسه سینه حرکت کند. اگر فتق موجب علائم شدید یا به احتمال زیاد عوارض شود، جراحی فتق هیاتال ممکن است ضروری باشد. هر کسی که فتق هیاتال دارد لزوما نیاز به جراحی نخواهد داشت. بسیاری از مردم قادر به درمان این بیماری با دارو یا تغییرات سبک زندگی خواهند بود. با این حال برای آنهایی که نیاز به جراحی دارند چندین روش جراحی وجود دارد اما معمولترین روش جراحی فوندوپلیکاسیون نیسن است.
چه موقع جراحی فتق هیاتال ضروری است؟
اغلب موارد فتق هیاتال منجر به علائم نمی‌شود و به عبارت بهتر درمان همیشه ضروری نیست. کسانی که علائمی مثل سوزش سردل، برگشت اسید معده یا اختلال ریفلاکس گوارشی دارند ممکن است قادر به درمان مشکلشان با دارو یا تغییر سبک زندگی باشند. با این حال جراحی فتق هیاتال احتمالا در موارد زیر توصیه خواهد شد:
- علائم شدید هستند و با کیفیت زندگی تداخل ایجاد می‌کنند.
- علائم به درمانهای دیگر پاسخ نمی‌دهند
- فتقی که ممکن است خطر خفگی را ایجاد کند به این صورت که جریان خون به بافت‌های فک بالایی قطع شود وضعیتی که می‌تواند کشنده باشد.
- علائم شامل خونریزی، زخم یا باریک شدن لوله غذا (مری) باشد که به عنوان تنگی مری شناخته می‌شود.
چند نوع جراحی فتق هیاتال وجود دارد؟
سه نوع جراحی فتق هیاتال وجود دارد: فوندوپلیکاسیون نیسن (جراحی کی هول)، جراحی باز و فوندوپلیکاسیون اندولومینال. هر سه روش نیاز به بیهوشی عمومی دارند.
فوندوپلیکاسیون نیسن
فوندوپلیکاسیون نیسن معمولترین روش جراحی فتق هیاتال است. در این روش از لاپاراسکوپی یا جراحی کی هول استفاده می‌شود. این جراحی حداقل تهاجمی است و جراح فقط نیاز به چند برش کوچک در شکم دارد..
جراح یک لاپاروسکوپ را وارد می‌کند که یک لوله نازک با نور و دوربین درون شکم است تا فتق را تعمیر کند. جراح همچنین می‌تواند بخش باز معده را سفت کند تا از بازگشت فتق جلوگیری کند.
روش لاپاراسکوپی نسبت به انواع دیگر جراحی فتق هیاتال برتری‌هایی دارد که شامل موارد زیر هستند:
- خطر کمتر عفونت
- درد کمتر
- کاهش جای بخیه
- کاهش زمان بستری
- بهبودی همیشه سریعتر است
جراحی باز
جراحی باز شامل ایجاد شکافی بزرگتر در شکم است تا جراح بتواند فتق را تعمیر کند. این روش خطر بیشتری را نسبت به روش لاپاراسکوپی دارد.
جراح معده را به داخل حفره شکم خواهد کشید و قسمت فوقانی به نام فوندوس را در اطراف بخش پایینی لوله غذا قرار می‌دهد. این یک اسفنکتر تنگ ایجاد می‌کند که نشت اسیده معده را به لوله غذایی (ریفلاکس معده) متوقف می‌کند.
گاهی اوقات جراح نیاز دارد یک لوله را وارد کند تا معده را در جای خود نگه دارد. پزشک لوله را پس از چند هفته بر می‌دارد.
فوندوپلیکاسیون اندولومینال
این روش نسبتا جدید است و حتی از روش لاپاراسکوپی روشی کم تهاجم‌تر است اگر چه استفاده از آن زیاد معمول نیست. جراح نیازی به استفاده از هیچ برشی ندارد. در عوض یک لوله اندوسکوپ (یک لوله همراه با دوربین و نور) را از طریق گلو وارد لوله غذا می‌کند. جراح این ناحیه را که معده و مری به هم متصل می‌شوند تنگ می‌کند تا از ریفلاکس جلوگیری کند.
البته این درمان ممکن است محدودیت‌های خودش را داشته باشد. با توجه به بررسی انجام شده در مجله گوارش و کبد در سال ۲۰۱۵، دستگاه‌های اندولومینال تا به امروز کاملا قابل اعتماد نیستند و بسیاری از افراد بازگشت علائم خود را تجربه می‌کنند.
زمان بهبود پس از جراحی
پس از جراحی لاپاروسکوپی، اغلب افراد درد زیادی را احساس نمی‌کنند اما ممکن است در شکم و قفسه سینه احساس ناخوشی کنند و مشکل بلع داشته باشند. این مورد معمولا ظرف ۴۸ ساعت از بین می‌رود.
پس از لاپاروسکوپی اگر شخص از ریکاوری بیهوشی خارج شود ممکن است بتواند همان روز به خانه برود. بعضی افراد هم احتمال دارد یک شب در بیمارستان بستری شوند و باید قادر باشند که در طول روز پس از جراحی به پیاده روی بروند.
بیمار پس از عمل دوباره احساس خوبی خواهد داشت اما ممکن است که خیلی زود خسته شود.
در روزهای پس از جراحی همیشه این توصیه‌ها به بیماران داده می‌شود:
- ناحیه برش زده را با آب و صابون ساده بشویید
- به جای حمام کردن فقط دوش بگیرید و از استفاده از استخر و سونای داغ خودداری کنید
- در صورت لزوم برای جلوگیری از ایجاد لخته خون در پا پیاده روی کنید
- از نوشیدن با نی خودداری کنید
- نفس کشیدن خاص و تمرینهای سرفه را برای تقویت دیافراگم تمرین کنید
در هفته‌های بعد توصیه‌های زیر را دنبال کنید:
- از برداشتن چیزهای سنگین به مدت ۲ تا ۳ هفته خودداری کنید
- از رانندگی به مدت ۷ تا ۱۰ روز خودداری کنید
- بعد از ۲ تا ۳ هفته یا هر وقت که احساس کردید به حد کافی خوب شدید، به سر کار برگردید
- چند روز پس از جراحی از مسکن استفاده کنید تا حس ناخوشی را به حداقل برسانید
بیمار پس از جراحی نیاز به رژیم غذایی ویژه‌ای خواهد داشت. توصیه می‌شود که مایعات ساده را بلافاصله پس از جراحی بخورید و روز بعد هم از غذاهای نرم و مایع مثل سیب زمینی پخته و له شده، اسموتی و سوپ استفاده کنید. فرد باید از مواد غذایی که موجب ایجاد گاز و نفخ می‌شوند خودداری کند.
در طول دوره بهبود، بهتر است که به جای مصرف سه وعده غذایی بزرگ در روز آن را به چند وعده کوچک و با تعداد بیشتر تبدیل کنید. اغلب افراد می‌توانند پس از ۳ تا ۶ بعد از جراحی به رژیم غذایی عادی خودشان برگردند.
اگر چه حتی پس از اینکه شخصی بهبودی کامل را به دست می‌آورد پزشک وی ممکن است توصیه کند که محدود کردن غذا را ادامه دهد یا از خوردن غذاهایی که منجر به ایجاد گاز، نفخ و علائم ریفلاکس می‌شوند، خودداری کند. این غذاها شامل:
- غذاهای اسیدی، شامل مرکبات و فراورده‌های گوجه
- الکل
- لوبیا و عدس
- نوشیدنی‌های گازدار
- ذرت
- سبزیجات کلمی از جمله بروکلی، گل کلم و کلم برگ
جراحی باز همیشه نیاز به بستری طولانی‌تر در بیمارستان دارد و زمان بهبودی بیشتری را می‌طلبد .
جراحی فتق هیاتال چقدر موثر است؟
فوندوپلیکاسیون نیسن برای رفع علائم سوزش سردل موثر است. یک تحقیق در سالم ۲۰۰۹ موفقیت این جراحی را حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد تخمین زده است. همچنین همان تحقیق نشان می‌دهد که وقتی جراحی لاپاروسکوپی دوباره برای کنترل بیشتر علائم ریفلاکس انجام شود موفقیت ۸۶ درصد است. سازمان بهداشت انگلیس تخمین می‌زند که افراد تا ۱۰ سال پس از جراحی علائم بیماری را نداشته باشند.
عوارض و خطرات جراحی فتق هیاتال
همه جراحی‌ها خطراتی را به دنبال دارند از جمله:
- خونریزی
- عفونت
- زخمی شدن اندامهای داخلی
البته این خطر در روش لاپاروسکوپی نسبت به روش جراحی باز کمتر است. تخمین زده شده که در جراحی لاپاروسکوپی نرخ مرگ و میر تنها ۰/۵۷ درصد است و در جراحی باز این نرخ به ۱ تا ۲/۷ درصد می‌رسد.
عوارض همراه با جراحی فتق هیاتال عبارتند از:
- نفخ شکمی
- اسهال
- مشکل آروغ یا استفراغ
- مشکل در بلع
- تهوع
- بازگشت فتق یا ریفلاکس
جایگزین‌های جراحی فتق هیاتال
در حالی که جراحی یک درمان موثر برای فتق هیاتالی است که علائم شدید را ایجاد می‌کند اما افرادی که علائم خفیف دارند ممکن است با استفاده از دارو و یا درمانهای خانگی بهبود یابند.
دارو
سوزش سردل و ریفلاکس ممکن است با داروهای زیر درمان شود:
- آنتی اسیدها: داروهای آنتی اسید یا آنتاسید بوسیله خنثی کردن اسید معده کار می‌کنند. از استفاده بیش از اندازه از این داروها اجتناب کنید چون منجر به اسهال یا مشکلات کلیوی می‌شوند. این داروها بدون نسخه یا تجویزی هستند.
- مسدود کننده‌های گیرنده H2: این دارو برای محدود کردن تولید اسید معده طراحی شده است. داروها عمدتا حاوی سایمتدین، فاموتیدین و رانیتیدین هستند. داروهای قوی‌تر این گروه با تجویز پزشک در دسترس هستند.
- بازدارنده‌های پمپ پروتون (PPI): این داروها تولید اسید را برای مدت طولانی‌تری نسبت به مسدود کننده‌های گیرنده H2، مسدود می‌کنند که بافت مری زمان بیشتری برای بهبود دارد. این داروها را می‌توان از داروخانه و یا با تجویز پزشک تهیه کرد.
درمانهای خانگی
بعضی از افراد تسکین ریفلاکس را با دنبال کردن تغییراتی در سبک زندگی به دست می‌آورند:
- کاهش وزن در صورت اضافه وزن داشتن
- خوردن غذا به صورت ۵ تا ۶ وعده در روز با حجم کمتر نسبت به ۳ وعده غذایی در روز
- اجتناب از غذاهایی که موجب ریفلاکس اسید می‌شوند از جمله غذاهای سرخ کرده، غذاهای اسیدی، الکل و قهوه
- خوردن غذا حداقل ۳ ساعت قبل از رفتن به رختخواب
- ترک سیگار
- بالا بردن سر نسبت به بدن موقع خواب به میزان ۶ اینچ تا از بالا رفتن اسید معده موقع خواب جلوگیری کنند
- پوشیدن لباسهای گشادتر برای جلوگیری از فشار روی شکم
خلاصه کلام
فتق هیاتال یا فتق معده همیشه منجر به بروز علائم نمی‌شود. اگر این امر رخ داد، علائم را می‌توان بوسیله داروها یا تغییراتی در سبک زندگی تسکین داد اگر که این روشها موثر نباشند جراحی ممکن است به مدت طولانی ریفلاکس اسید و سوزش معده را بهبود دهد.
حتی وقتی جراحی فتق هیاتال ضروری باشد، این روش با حداقل تهاجم نرخ موفقیت بالایی دارد. اغلب افراد ظرف چند هفته پس از جراحی بهبود می‌یابند.
ترجمه اختصاصی توسط داروباکس
منبع: medicalnewstoday
