شقاق مقعد یا فیشر چیست و علائم آن کدامند؟ چه عواملی باعث ایجاد شقاق می‌شود؟ درمان شقاق مقعد به چه صورت است؟ چه کسانی در خطر ابتلا به شقاق مقعد هستند و شقاق چه گونه تشخیص داده می‌شود؟ چه طور می‌توانیم از بروز شقاق مقعد یا فیشر پیشگیری کنیم؟
درباره‌ی همه‌ی این موضوعات در این مطلب از داروباکس برای شما توضیحات کاملی آورده‌ایم.
شقاق مقعد چیست؟
شقاق مقعد، یک بریدگی یا پارگی کوچک در امتداد سوراخ مقعد است. این بریدگی باعث ایجاد درد شدید شده و در هنگام تحرکات روده و بعد از این تحرکات (هنگام مدفوع کردن و پس از آن)، باعث ایجاد خونریزی به رنگ قرمز روشن می‌شود. گاهی اوقات این شکاف یا پارگی به قدری عمیق است که بافت زیرین را نمایان می‌کند و می‌توان آن را مشاهده کرد.
شقاق مقعد ممکن است در اثر زاییدن، زور زدن در هنگام دفع، یبوست یا اسهال داشتن به مدت طولانی به وجود آمده باشد. شقاق مقعد همچنین ممکن است در اثر وضعیت‌های پزشکی خاصی مانند بیماری التهابی روده (inflammatory bowel disease (IBD))، عفونت و سرطان به وجود بیاید.
شقاق مقعد می‌تواند در هر سنی رخ دهد و اغلب در نوزادان و کودکان دیده می‌شود. یبوست، مساله‌ای رایج در بین این گروه سنی است. شقاق مقعد، معمولاً مشکلی جدی نیست. در بیشتر افراد، پارگی به خودیِ خود پس از ۴ الی ۶ هفته بهبود پیدا می‌کند. در مواردی که شقاق بیشتر از ۸ هفته به طول می‌انجامد، مزمن یا طولانی‌مدت تلقی می‌شود.
روش‌های درمانیِ خاصی، می‌تواند باعث سرعت بخشیدن به بهبودی این پارگی گردد و کمک کند که احساس ناراحتی از بین برود. از جمله داروهای نرم کننده‌ی مدفوع و تسکین دهنده‌های درد. اگر شقاق مقعد یا فیشر با کمک این درمان‌ها بهبود پیدا نکند، ممکن است جراحی مورد نیاز باشد. یا این که ممکن است لازم باشد که دکتر شما به دنبال ناهنجاری‌های داخلی که باعث ایجاد شقاق مقعد می‌شوند، باشد.
علائم شقاق مقعد
شقاق مقعد، ممکن است باعث ایجاد یک یا چند تا از علائم زیر شود:
یک چاک یا پارگی در پوست اطراف مقعد؛
یک تکه پوست یا یک توده‌ی کوچک در کنار پارگی؛
درد شدید در ناحیه‌ی مقعد در هنگام دفع و حرکات روده‌ای؛
رگه‌هایی از خون روی مدفوع یا روی دستمال توالت پس از پاک کردن ناحیه؛
سوزش یا خارش در ناحیه‌ی مقعد؛
عوامل ایجاد کننده‌ی شقاق مقعد
شقاق مقعد معمولاً زمانی ایجاد می‌شود که مدفوع سفت و یا مدفوع با قطر زیاد از داخل مقعد خارج می‌شود. یبوست مزمن و یا اسهال مداوم هم می‌توانند باعث ایجاد شکاف در اطراف مقعد شوند. سایر دلایل دیگری که باعث ایجاد شقاق می‌شوند، شامل موارد زیر می‌باشد:
بیماری کرون یا سایر بیماری‌های التهابی روده؛
زور زدن به هنگام زایمان؛
کاهش جریان خون در ناحیه‌ی مقعد؛
تنگی یا اسپاستیک بودن بیش از حدِ عضلات مقعدی؛
در موارد نادرتر، شقاق مقعدی ممکن است در اثر موارد زیر باشد:
سرطان مقعد؛
HIV؛
بیماری سل؛
بیماری سیفلیس؛
بیماری هرپس؛
چه کسانی در خطر ابتلا به شقاق مقعد هستند؟
شقاق مقعد در دوران نوزادی رایج است. افراد مسن‌تر نیز به خاطر کاهش جریان خون در ناحیه‌ی مقعد، احتمال دارد به شقاق دچار شوند. در حین زایمان و بعد از آن، به دلیل زور زدن در هنگام زایمان نیز خانم‌ها احتمال دارد که به شقاق مقعد دچار شوند.
افرادی که بیماری التهابی روده دارند (مانند بیماری کرون)، در خطر بیشتری برای ابتلا به شقاق مقعد قرار دارند. التهابی که در امتداد روده ایجاد می‌شود، باعث می‌شد که بافت پیرامون مقعد پاره شود.
افرادی که مدام دارای یبوست هستند نیز در خطر ابتلا به شقاق مقعد می‌باشند. زور زدن به هنگام دفع و وجود مدفوع با قطر زیاد و یا سفت، مهم‌ترین دلایل ایجاد شقاق به حساب می‌آیند.
چه طور بفهمیم که شقاق وجود دارد یا خیر؟ تشخیص شقاق مقعد
دکتر متخصص، با مشاهده‌ی ناحیه‌ی پیرامون مقعد شما به راحتی می‌تواند تشخیص بدهد که شما شقاق مقعد یا فیشر دارید یا خیر؛ اگر چه ممکن است یک معاینه‌ی مقعدی نیز لازم باشد انجام دهید تا دکتر به تشخیص خودش مطمئن شود. در طول این معاینه، دکتر یک آنوسکوپ را به داخل ببرد تا بتواند پارگی را بهتر مشاهده کند. آنوسکوپ، یک لوله‌ی باریک پزشکی است که به دکتر اجازه می‌دهد تا بتواند درون کانال مقعدی را مشاهده نماید. استفاده از آنوسکوپ همچنین ممکن است به دکتر کمک کند که سایر دلایل درد مقعدی شما را (مثلاً هموروئید یا بواسیر) پیدا کند. در مورد سایر دردهای مقعدی، ممکن است لازم باشد تا آندوسکوپی انجام دهید تا علائم شما به دقت مورد بررسی قرار گیرد.
درمان شقاق مقعد
بیشتر شقاق‌های مقعدی نیازی به درمان‌های گسترده ندارند. بسیاری از درمان‌های خانگی می‌تواند بهبود زخم را تسریع بخشد و علائم ناخوشایند را درمان کند. شما می‌توانید درمان شقاق مقعد را در خانه انجام دهید. برای این کار:
- استفاده از نرم‌کننده‌های مدفوع (موادی که باعث نرم شدن مدفوع می‌شوند) از داروخانه‌ها (این داروها را به صورت آزاد می‌توانید تهیه نمائید)؛
- نوشیدن مایعات زیاد؛
- مصرف مکمل‌های فیبردار و خوردن غذاهایی که فیبر زیادی دارند (مانند میوه‌های خام و سبزیجات)؛
- استفاده از تشت آب گرم برای ریلکس کردن و شل کردن عضلات مقعد، تسکین سوزش و افزایش جریان خون به اطراف ناحیه‌ی مقعد؛
- زدن پماد نیتروگلیسیرین به اطراف مقعد برای بهبود جریان خون در آن ناحیه، یا کِرِم هیدروکورتیزون (مثل کورتیزون ۱۰) برای بهبود التهاب؛
- استفاده از تسکین‌دهنده‌های درد موضعی (مثل لیدوکائین) به ناحیه‌ی مقعد، برای تسکین ناراحتی؛
در صورتی که علائم شما پس از دو هفته استفاده از روش‌های درمانی بهبود پیدا نکرد، مجدداً به دکتر مراجعه کنید. دکتر شما باید مطمئن شود که تشخیص به درستی صورت گرفته و یا داروهای دیگری را پیشنهاد کند.
یک پماد مسدود کننده‌ی کانال کلسیم، می‌تواند ماهیچه‌های مقعد را شل کند و به شقاق فرصت دهد تا خودش را ترمیم نماید.
یک درمان دیگر، می‌تواند تزریق بوتاکس به داخل اسفینکتر مقعد باشد. این تزریق می‌تواند با بی حس کردن موقت عضله، از اسپاسم و گرفتگی در ناحیه‌ی مقعد شما جلوگیری نماید. این کار باعث می‌شود که شقاق فرصت بهبود پیدا کند و از ایجاد شقاق جدید در این ناحیه پیشگیری نماید.
اگر شقاق مقعد شما به سایر درمان‌ها پاسخ نداد، دکتر شما ممکن است اقدام به عمل جراحی کند. در این جراحی، یک برش کوچک در ناحیه‌ی مقعد زده می‌شود تا باعث شود ماهیچه ریلکس شود. ریلکس شدن ماهیچه باعث می‌شود که شقاق مقعد التیام پیدا کند. این کار موقعی انجام می‌شود که سایر درمان‌های کمتر تهاجمی، روی شما اثری نداشته باشند.
لازم است ذکر شود که همه‌ی شقاق‌های مقعدی ناشی از رژیم غذایی کم‌فیبر و یبوست نیستند. شقاق‌هایی که به خوبی بهبود پیدا نمی‌کنند، یا شقاق‌هایی که در قسمت عقبی یا ناحیه‌ی میانی مقعد هستند، احتمال دارد که نشان دهنده‌ی یک بیماری اساسی مانند سل، ایدز یا سرطان مقعد باشند. اگر شما نگران شقاق خود هستید که بهبود پیدا نمی‌کند، در حالی که درمان‌های خانگی زیادی را انجام داده‌اید، به دکتر مراجعه کنید تا اگر لازم است آزمایشات دیگری بر روی شما انجام شود.
روش‌های پیشگیری از بروز شقاق مقعد
نمی‌توان در همه‌ی مواقع از بروز شقاق مقعد پیشگیری کرد اما شما می‌توانید احتمال بروز آن را کاهش دهید. این کار را می‌توانید با تبعیت از موارد زیر انجام دهید:
- خشک نگه داشتن ناحیه‌ی مقعد؛
- تمیز کردن ناحیه‌ی مقعد به طور کامل با آب گرم و صابون ملایم؛
- جلوگیری از ایجاد یبوست با مصرف زیاد مایعات، خوردن غذاهای پر فیبر، و ورزش کردن منظم؛
- درمان فوری اسهال؛
- (در مورد نوزادان) تعویض کردن منظم پوشک به دفعات؛
دوست گرامی؛ اگر در مورد مطالب مربوط به بخش سلامت پیشنهاد یا انتقادی دارید، خوشحال می‌شویم آن را با تیم داروباکس در میان بگذارید.
ترجمه ی اختصاصی داروباکس / با اندک تصرف و تلخیص
منبع : www.healthline.com
