آب مروارید اختلالی در چشم است که در آن نقاطی تیره و ابری بر روی عدسی چشم به وجود می‌آید که باعث اشکالی در وضوح و تمرکز در هنگام دیدن می‌شود. عدسی یک اندام با ساختار شفاف است که تصاویر را بر روی شبکیه چشم که حساس به نور است، متمرکز می‌کند. هنگامی‌که پروتئین‌های مخصوصی در آن شکل گرفته می‌شوند، توده‌های غیرطبیعی ایجاد و بعد از بزرگ‌تر از طریق منحرف یا مسدود کردن مسیر عبور نور از عدسی چشم، باعث تداخل در عمل و راندمان چشم فرد مبتلا خواهند شد. کلمه آب مروارید (Cataract) به معنی آبشار عظیم یا باران پر حجم است، شاید به همین خاطر باشد که افراد مبتلا این عارضه و دید مبهم خود را مثل نگاه کردن به آبشار توصیف می‌کنند. اگر این وضع پیش‌رونده درمان نشود می‌تواند به‌طورجدی بینایی فرد مبتلا را تحت تأثیر قرار داده و بر کیفیت زندگی روزانه فرد اثر منفی بگذارد. درحالی‌که انجام عمل جراحی یک روش محبوب برای رفع این مشکل رنج‌آور و دگرگون‌کننده است ولی در بعضی از نقاط دنیا استفاده از این روش کاربردی ندارد بنابراین در طول تاریخ داروهای گوناگون گیاهی و درمان طبیعی برای رفع و پیشگیری از بروز این عارضه در فرد ابداع و استفاده‌شده است. در اهمیت این بیماری می‌توان گفت که عامل اصلی نابینای در دنیا بوده و ۴۲ درصد موارد ابتلا به نابینایی را شامل می‌شود. اکثر موارد ابتلا در ارتباط با بالا رفتن سن در فرد مبتلا بوده چنانچه تنها در ایالات‌متحده آمریکا این عارضه بیش از نیمی از افراد با سن بالاتر از ۶۵ را تحت تأثیر خود قرار می‌دهد.
علل ابتلا به عارضه آب مروارید
در آب مروارید در کودکان یا آب مروارید در نوزادان، این امر می‌تواند به خاطر ابتلای به آب مروارید مادرزادی باشد و در اثر یک عفونت در زمان بارداری به علتی مثل توکسوپلاسموزیس، ابتلای به سیتو مگالو ویروس، سیفلیس، سرخجه و یا هرپس سیمپلکس رخ دهد. در نوزادان و کودکان کم سن و سال این بیماری می‌تواند نشانه‌ای از ابتلا به بیماری باشد که بر فرایند موادی مثل کربوهیدرات‌ها، کلسیم، اسیدهای آمینه و مس تأثیر می‌گذارد.
البته بروز این عارضه معمولاً در ارتباط با افزایش سن است. این مشکل در فرد مبتلا شونده برای اولین بار در ۴۰-۵۰ سالگی دیده می‌شود ولی معمولاً تا بعد از ۶۰ سالگی ممکن است اثری بر روی بینایی فرد مبتلا نداشته باشد. اگرچه علت دقیق ابتلا به آب مروارید وابسته به سن نامشخص است، ولی برخی از پژوهشگران و دانشمندان متخصص در این زمینه معتقدند که تغییرات شیمیایی که سلول‌های چشمی که a-crystallins نامیده می‌شوند باعث بروز این بیماری می‌شوند. بر اساس تحقیقاتی که در حال حاضر انجام می‌شود نشان داده‌شده که این پروتئین‌ها از تجمع غیرطبیعی انواع دیگر پروتئین‌ها که می‌تواند زمینه‌ساز ابتلا به این بیماری باشد جلوگیری می‌کند؛ اما چه مواردی باعث این امر می‌شود موضوعی است که در تحقیقات مختلفی دستمایه بررسی قرارگرفته است، از دو عامل قرار گرفتن در معرض آفتاب و به مدت طولانی سیگار کشیدن به‌عنوان علائم تغییر در این پروتئین‌ها یاد می‌شود.
در مجموع اگر بخواهیم تیتروار به عوامل ابتلا به این عارضه بپردازیم مهم‌ترین این عوامل عبارت‌اند از:
- فرایند طبیعی پیر شدن (که طبیعتاً شامل پیر شدن چشم یا به‌اصطلاح پیرچشمی نیز می‌شود)
- کشیدن طولانی‌مدت سیگار
- ابتلا به بیماری دیابت
- مصرف الکل و نوشیدنی‌های الکلی
- قرار گرفتن در معرض نور آفتاب به‌طور گسترده
- عوامل ارثی
- وارد شدن آسیب یا ضربه به چشم (تروما)
- کمبود ویتامین (مثلاً ویتامین A)
- دریافت مواد استروئیدی
انواع این عارضه
انواع گوناگونی از این بیماری وجود دارد که می‌تواند ما را دستخوش خود کرده و آن را تجربه کنیم. در ادامه جزئیات مربوط به آن‌ها را شرح داده‌ایم:
- آب مروارید ثانویه: گونه‌ای از این بیماری که می‌تواند پس از جراحی چشم و در اثر عواملی مثل عفونت چشمی و یا گلوکوم ایجاد شود. جدای از موارد فوق نیز ابتلای به بیماری دیابت و نیز می‌تواند باعث ابتلای به این نوع از آب مروارید که از علائم طولانی‌مدت ابتلا به دیابت است (آسیب چشمی) شود.
- آب مروارید تروماتیک: نوعی از آب مروارید که می‌تواند به خاطر آسیب و صدمه به چشم ایجاد شود و گاهی تا سال‌ها بعد از آسیب به چشم بروز پیدا می‌کند.
- آب مروارید مادرزادی: نوعی از این بیماری که به‌طور مادرزادی و یا در دوران کودکی ایجاد می‌شود و خصوصیت آن ابتلای هردو چشم به این بیماری است.
- آب مروارید ناشی از تشعشع: گونه‌ای از این بیماری که نتیجه قرار گرفتن در معرض نوعی اشعه است.
علائم آب مروارید
در آب مروارید ضایعات تا زمانی که به‌اندازه کافی بزرگ نشده‌اند در کار چشم تداخل ایجاد نمی‌کنند. علائم اندکی وجود دارد که می‌تواند به تشخیص این عارضه توسط پزشک کمک کند.
- دیده تیره یا تار
- ضعیف بودن دید در شب
- مشکل دوبینی (diplopia) یا چند بینی در یک چشم
- تیره شدن رنگ
- وجود یک تابش خیره‌کننده در دید
- هاله نور در اطراف لامپ
- افزایش حساسیت به اشعه تابشی
تشخیص
کلاً موارد مشکوک به این عارضه که جهت تشخیص به پزشک مراجعه می‌کنند بر اساس سن، سابقه پزشکی و علائم موجود در آن‌ها بررسی شوند. بعد از طی مراحل زیر پزشک می‌تواند با بزرگ کردن مردمک فرد مراجعه‌کننده از طریق مصرف دارو و آزمایش آن ابتلا به بیماری آب‌مروارید را تشخیص دهد. همچنین برای بررسی اثر یا عدم اثر آب‌مروارید بر روی بیماری فرد از فرد مراجعه‌کننده با استفاده از چارت مخصوص تست بینایی (مثل چارت اسنلن) یک تست بینایی به عمل خواهد آمد.
دوره بیماری
آب‌مروارید جز دسته بیماری‌های طولانی‌مدت است و در فرد بیماری، چشم او به خاطر روند پیش‌رونده بیماری روزبه‌روز ازنظر بینایی بدتر خواهد شد.
پیشگیری از ابتلای به آب مروارید
متأسفانه در مورد آب‌مروارید که در اثر کهولت سن به وجود می‌آید، هیچ راه پیشگیری وجود ندارد، هرچند در افراد مبتلا به بیماری دیابت، ازآنجاکه عوارض و صدمات چشمی یکی از عوارض دیررس میزان بالای قند خون در فرد است، فرد مبتلای به این بیماری مزمن می‌تواند با کنترل و کاهش میزان قند خون و شدت بیماری از عوارض دیررس این بیماری که آب‌مروارید هم ممکن است جز آن‌ها باشد، پیشگیری کند. در مورد موارد آب‌مروارید که مرتبط با عفونت در دوران بارداری است، مادر باردار باید با مراجعه به مراکز بهداشتی و پیگیری و پایش مستمر وضعیت سلامتی خود قبل از انجام زایمان از احتمال ابتلا به مواردی مثل سرخجه یا توکسوپلاسموز و عدم آلودگی به این عوامل زیان‌بار اطمینان حاصل کند.
درمان آب مروارید
اگرچه بعضی از افراد مبتلا به این بیماری می‌توانند دید خود را با استفاده از عینک‌های چشمی، لنزهای بزرگ کننده و افزایش میزان روشنایی محیط بهبود بخشند ولی تنها راه درمان و از بین بردن عامل این بیماری جراحی چشم است. در هنگام تصمیم برای انجام عمل جراحی شما باید مقایسه‌ای بین عوارض این بیماری بر روی بیماری و خطرات مرتبط با عمل جراحی داشته باشید و با توجه به شرایط نسبت به انجام عمل یا عدم انجام عمل جراحی چشم تصمیم بگیرید. در طی عمل جراحی سایه چشم از بین رفته و لنز چشمی و یا لنزهای تماسی یا عینک‌های مخصوص این بیماری جایگزین خواهد شد.
گزینه‌های در دسترس عمل جراحی آب مروارید عبارت‌اند از:
خارج کردن خارج از پوشش آب مروارید: در بیشتر موارد ضایعت ایجاد شده به صورت دستی جراحی و برداشته شده و یا همچنین با استفاده از امواج صوتی عدسی مبهم را به قطعات کوچکی تبدیل کرده و سپس انها را مکش می‌کنند (و در نتیجه از بین می‌برند). جدای از موارد زیر و بعد از عمل جراحی البته پوشش اطراف چشم به صورت دست نخورده باقی خواهد ماند.
خارج کردن داخل پوششی آب مروارید: در این روش هم عدسی چشم و هم پوشش عدسی چشم برداشته می‌شوند.
پس از برداشتن عدسی چشم، برای جایگزین کردن آن سه گزینه وجود دارد:
- استفاده از عدسی داخل چشمی: برای استفاده از این گزینه در طی عمل جراحی آب مروارید، یک لنز پلاستیکی در داخل چشم بیمار قرار خواهد گرفت. در حال حاضر تقریباً تمام بیمارانی که از عمل جراحی برای رفع این عارضه در خود استفاده می‌کنند از لنزهای چشمی استفاده می‌کنند.
- لنزهای تماسی
- عینک‌های مخصوص آب مروارید همراه با بزرگنمایی بسیار زیاد
در چه زمانی با پزشک متخصص تماس بگیرید؟
هرزمانی که حس می‌کنید که دید واضحی ندارید و دچار مشکلی در بیناییشده‌اید با پزشک خود تماس بگیرید. حتی اگر هی گونه تغییراتی را در بینایی خود احساس نمی‌کنید بهتر است که هردو سال یک بار برای معاینه چشم خود توسط یک پزشک حاذق اقدام کنید.
پیش آگهی
گزینه عمل جراحی چشم می‌تواند باعث بهبودی میزان بینایی چشم تا ۹۵ درصد شود. در افرادی که از لنزهای داخل چشمی استفاده می‌کنند، بیش از۹۰ درصد بهبودی و قدرت دید ۲۰/۴۰ و حتی بهتر برای بیمار حاصل خواهد شد. در بیمارانی که از عمل جراحی خارج کردن آب مروارید خارج از پوشش، بخشی از پوشش چشم ممکن است دچار سایه شده و باعث بروزیک بیماری به نام بیماری بعد از آب مروارید خواهد شد. البته لازم به ذکر است که مورد فوق از طریق جراحی لیزر قابل اصلاح و درمان است.
منبع: drugs.com
این مقاله توسط داروباکس به صورت اختصاصی، ترجمه شده است.
