تست RBC آزمایش خون یا شمارش گلبول قرمز خون (Red Blood Count) تستی است که پزشکان برای پی بردن به تعداد گلبولهای قرمز خون بیمار استفاده می‌کنند. این تست به عنوان شمارش اریتروسیت هم شناخته می‌شود.
تست RBC مهم است چون گلبولهای قرمز خون حاوی هموگلوبین هستند که اکسیژن را به همه بافتهای بدن حمل می‌کنند. تعداد گلبولهای قرمز بر مقدار اکسیژنی که بافتها می‌توانند دریافت کنند، اثر می‌گذارد. بافتهای شما برای عملکرد خود نیاز به اکسیژن دارند.
علائم تعداد غیر نرمال گلبولهای قرمز
اگر RBC شما خیلی بالا یا خیلی پایین باشد، می‌بایست دچار علائم و اختلالاتی شده باشید.
اگر RBC شما خیلی پایین است، علائم شامل موارد زیر هستند:
- خستگی
- تنگی نفس
- سرگیجه، ضعف، سبکی سر بخصوص هنگام تغییر حالت سریع
- افزایش ضربان قلب
- سردرد
- رنگ پریدگی
اگر RBC بالا باشد، احتمالا علائم زیر دارید:
- خستگی
- تنگی نفس
- درد مفصلی
- حساسیت به لمس در کف دست یا پا
- خارش پوست، بخصوص پس از حمام
- اختلال خواب
اگر دچار این علائم شدید، پزشک شما یک تست RBC برای شما خواهد نوشت.
چرا به تست RBC نیاز داریم؟
این آزمایش خون تقریبا همیشه بخشی از آزمایش کامل خون (CBC) است. تست CBC تعداد کلیه اجزای خونی را اندازه می‌گیرد. از جمله:
- گلبولهای قرمز خون
- گلبولهای سفید خون
- هموگلوبین
- هماتوکریت
- پلاکت
هماتوکریت، حجم گلبولهای قرمز در بدن شماست. تست هماتوکریت نسبت تعداد گلبولهای قرمز را در خون شما اندازه می‌گیرد.
پلاکتهای سلولهای کوچکی هستند که در خون گردش می‌کند و موقع زخمی شدن ایجاد لخته می‌کند تا زخم بهبود یافته از خونریزی شدید جلوگیری کنند.
اگر پزشک شما به مشکلاتی که بر گلبولهای قرمز خون شما اثر می‌گذارند، مشکوک شود یا اگر علائم کمبود اکسیژن را نشان دهید، تست RBC را توصیه خواهد کرد. این علائم شامل موارد زیر هستند:
- آبی شدن پوست
- گیجی
- تحریک پذیری و بی قراری
- تنفس نامنظم
تست CBC اغلب بخشی از معاینه معمول خواهد بود. این آزمایش خون می‌تواند نشان دهنده سلامت کلی شما باشد. همچنین قبل از جراحی انجام می‌شود.
اگر مشکلات خونی که بر تعداد گلبولهای قرمز اثر می‌گذارند در شما تشخیص داده شده باشد یا در حال مصرف داروهایی هستید که بر RBC اثر می‌گذارند، پزشک شما این تست را برای کنترل مشکلات یا درمان آنها، توصیه خواهد کرد. پزشکان می‌توانند از تست CBC برای کنترل مشکلاتی همچون لوسمی و عفونتهای خونی استفاده کنند.
تست RBC چگونه انجام می‌شود؟
تست RBC یک آزمایش خون ساده است. در آزمایشگاه یا درمانگاه این تست به این صورت انجام خواهد شد.
- مسئول درمانی ناحیه مورد استفاده روی دست را با یک پنبه الکلی تمیز خواهد کرد.
- یک باند پلاستیکی دور بازوی شما بسته می‌شود تا خون داخل رگ جمع شده و رگ متورم شود.
- یک سوزن به آرامی داخل رگ فرو داده می‌شود و خون داخل آن از طریق سرنگ یا لوله جمع آوری خواهد شد.
- سوزن و باند پلاستیکی از روی دست شما برداشته می‌شود.
- کارشناس آزمایشگاه نمونه خون شما را به بخش آنالیز آزمایشگاه خواهد فرستاد.
آمادگی برای تست RBC
این آزمایش نیاز به هیچ آمادگی خاصی ندارد. اما اگر در حال مصرف دارو هستید باید به پزشکتان بگویید. اینها شامل داروهای بدون نسخه یا مکمل هم می‌شوند. پزشکتان به شما در مورد موارد احتیاطی ضروی، نکاتی را خواهد گفت.
خطرات هنگام انجام تست RBC چیست؟
همانند هر آزمایش خون دیگری، خطر خونریزی، کبودی یا عفونت در ناحیه خونگیری شده وجود دارد. شما ممکن است متوجه دردی ملایم یا احساس سوزش موقع فرو رفتن سوزن در دست شوید.
محدوده نرمال برای تست RBC چقدر است؟
با توجه به نظر جامعه لوسمی و لنفوم رنج نرمال تست RBC به قرار زیر است:
- محدوده نرمال RBC برای مردان ۴/۷ تا ۶/۱ میلیون سلول در هر میکرولیتر (mcl) است.
- محدوده نرمال RBC برای زنانی که باردار نیستند، ۴/۲ تا ۵/۴ میلیون mcl است.
- محدوده نرمال RBC برای کودکان ۴ تا ۵/۵ میلیون mcl است.
این محدوده‌ها ممکن است بسته به آزمایشگاه یا پزشک، متفاوت باشد.
بالا بودن نتیجه تست RBC چه معنی می‌دهد؟
اگر تعداد گلبولهای قرمز خون شما از محدوده نرمال بالاتر باشد، اریتروسیوتز دارید. این ممکن است به دلایل زیر باشد:
- سیگار کشیدن
- بیماری قلبی احتقانی
- کم آبی بدن
- کارسینومای سلول کلیوی، یک نوع سرطان کلیه
- فیبروز ریوی
- پلی سیتمی ورا، بیماری مغز استخوان که موجب تولید بیش از حد گلبولهای قرمز خون شده و با جهش ژنتیکی رابطه دارد
وقتی به ارتفاعات بالا می‌روید، تعداد گلبولهای قرمز شما برای چند هفته افزایش می‌دهد چون در ارتفاعات اکسیژن هوا کم است.
داروهای خاصی همچون جنتامایسین و متیل دوپا می‌توانند RBC را افزایش دهند. جنتامایسین آنتی بیوتیکی ست که برای درمان عفونتهای خون استفاده می‌شود. متیل دوپا برای درمان فشار خون بالا استفاده می‌شود. این دارو با آرام کردن رگهای خونی عمل می‌کند تا به خون اجازه دهد راحت‌تر در بدن جریان پیدا کند. در مورد هر دارویی که مصرف می‌کنید با پزشکتان صحبت کنید.
RBC بالا ممکن است ناشی از آپنه خواب، فیبروز ریوی و مشکلات دیگری باشد که موجب کاهش اکسیژن در بدن می‌شوند. داروهای افزایش دهنده عملکرد همچون تزریق پروتئین و استروئیدهای آنابولیک هم می‌توانند گلبولهای قرمز خون را افزایش دهند. بیماری کلیوی و سرطان کلیه هم می‌تواند به تعداد زیاد گلبولهای قرمز منجر شود.
تست RBC پایینتر از حد نرمال چه معنی می‌دهد؟
تعداد گلبولهای قرمز خون پایینتر از حد نرمال است که این ممکن است به دلایل زیر ایجاد شده باشد:
- کم خونی
- نارسایی مغز استخوان
- کمبود اریتروپویتین که علت اولیه کم خونی در بیماران مبتلا به بیماری مزمن کلیه است
- همولیز یا تخریب گلبولهای قرمز خون ایجاد شده بوسیله تزریق خون و جراحت مویرگی
- لوسمی
- سو تغذیه
- کمبود مواد مغذی از جمله آهن، مس، فولات و ویتامینهای B6 و B12
- بارداری
- اختلالات تیروئید
داروهای خاصی هم می‌توانند باعث کاهش گلبولهای قرمز خون شوند بخصوص داروهای زیر:
- داروهای شیمی درمانی
- کلرومفنیکل که عفونتهای آنتی بیوتیکی را درمان می‌کند
- کوینیدین که می‌تواند ضربان قلب نامنظم را درمان کند
- هیداتونین که معمولا برای درمان صرع و اسپاسم عضلانی استفاده می‌شود
گلبولهای قرمز خون و سرطانهای خون
سرطانهای خون می‌توانند بر تولید و عملکرد گلبولهای قرمز خون اثر بگذارند. آنها همچنین منجر به سطوح غیر طبیعی RBC می‌شوند.
هر سرطان خونی اثر بخصوصی روی تعداد گلبولهای قرمز دارد. سه نوع اصلی سرطان خون عبارتند از:
- لوسمی که قابلیت مغز استخوان برای تولید پلاکت و گلبول قرمز را دچار اختلال می‌کند
- لنفوم که بر گلبولهای سفید و سیستم ایمنی اثر می‌گذارد
- میلوما که از تولید طبیعی آنتی بادیها جلوگیری می‌کند
اگر تست RBC غیر نرمال باشد چه باید کرد؟
پزشک شما در مورد نتایج غیر نرمال با شما صحبت خواهد کرد. بسته به نتایج بدست آمده ممکن است آزمایشهای دیگری را هم تجویز کنند.
این آزمایشات می تواند شامل نمونه خون باشد که یک لایه از خون شما زیر میکروسکوپ گذاشته می‌شود (آزمایش اسمیر خون). اسمیر خون می‌تواند به تشخیص اختلالات در سلولهای خونی (مانند کم خونی سلول داسی شکل)، اختلال گلبولهای سفید خون مانند لوسمی و انگلهای خونی مانند مالاریا، کمک کند.
نمونه برداری مغز استخوان می‌تواند چگونگی تفاوت سلولهای خونی که در مغز استخوان ساخته شده را نشان دهد. تستهای تشخیصی همچون سونوگرافی یا نوار قلب می‌توانند مشکلات موثر بر قلب یا کلیه را بررسی کنند.
تغییرات سبک زندگی
تغییرات سبک زندگی می‌توانند بر تعداد گلبولهای قرمز اثر بگذارند. بعضی از این تغییرات شامل موارد زیر هستند:
- ادامه یک رژیم غذایی سالم و اجتناب از کمبود ویتامین
- ورزش منظم که بدن را ملزم می‌کند تا از اکسیژن بیشتری استفاده کند
- خودداری از مصرف آسپرین
- خودداری از سیگار کشیدن
با انجام تغییرات زیر در سبک زندگی قادر خواهید بود که گلبولهای قرمز را کاهش دهید.
- کاهش مقدار آهن و گوشت قرمز مصرفی
- نوشیدن آب بیشتر
- خودداری از نوشیدنیهای مدر همچون نوشیدنیهای حاوی الکل یا کافئین
- ترک سیگار
تغییر در رژیم غذایی
تغییر در رژیم غذایی می‌تواند نقش مهمی در درمان خانگی کاهش یا افزایش تعداد گلبولهای قرمز داشته باشد. شما با تغییرات زیر در رژیم غذایی قادر به افزایش گلبول قرمز خواهید بود:
- افزودن غذاهای پر آهن همچون اسفناج به رژیم غذایی
- افزایش دریافت مس از طریق غذاهایی همچون صدف، بوقلمون و آجیلها
- مصرف بیشتر غذاهای حاوی ویتامین B12 همانند تخم مرغ، گوشت، غلات غنی شده
ترجمه اختصاصی توسط داروباکس
منبع: healthline
