تست MPV آزمایش خونی ست که میانگین شمارش تعداد پلاکتها در خون را اندازه گیری می‌کند. پلاکتها به بهبود زخمها کمک کرده و از خونریزی شدید جلوگیری می‌کند. بالا یا پایین بودن سطح پلاکت می‌تواند نشانه یک بیماری شدید باشد.
تست MPV چیست؟
خون حاوی سلولهای مختلفی ست از جمله گلبولهای قرمز، گلبولهای سفید و پلاکتها. پزشکان آزمایش خون را توصیه می‌کنند چون می‌خواهند این سلولها را به منظور بررسی علائم مشکلات سلامتی، آزمایش کنند. یکی از مهمترین آزمایشهایی که پزشکان تجویز می‌کنند آزمایش کامل خون (CBC) است. CBC یک اصطلاح برای مجموعه‌ای از تستهاست که به انواع خاصی از سلولها در خون شما توجه می‌کند. یکی از تستهایی که به هنگام آزمایش خون کامل انجام می‌شود تست میانگین حجمی پلاکت (MPV) است. این تست تعداد پلاکتها را در هر میکرولیتر خون (mcl) بدست می‌آورد. این اندازه میانگین تعاد پلاکتی که شخص دارد بصورت میانگین در هر میکرولیتر است. تعداد ایده آل پلاکت بین ۱۵۰ هزار تا ۴۰۰ هزار در هر میلی لیتر خون در افراد سالم است. این مقدار به تست محاسبه پلاکت که تعداد پلاکتهای خون را اندازه گیری می‌کند، ارتباط نزدیکی دارد. پلاکت پایین به عنوان ترومبوسیتوپنی شناخته می‌شود. پلاکت بالا هم ترومبوسیتوز است.
پلاکتها سلولهای کوچکی در خون هستند که نقش اساسی در لخته شدن خون دارند. به عنوان مثال وقتی خودتان را مجروح می‌کنید، پلاکتها به هم می‌چسبند تا خونریزی را متوقف کنند. در بعضی موارد، اختلالات پلاکت نشانه اختلال یا مشکلات سلامتی است. پلاکتها ترومبوسیت نیز نامیده می‌شوند که مشتقات سلولهای بزرگتر ساخته شده در مغز استخوان به نام مگاکاریوسیت هستند.
بخاطر داشته باشید که چند چیز می‌تواند بر MPV اثر بگذارد از جمله زندگی در ارتفاعات یا انجام تمرینات شدید به طور منظم. قبل از هر نوع تصمیم گیری در مورد نتایجتان و سبک زندگی تان با پزشکتان صحبت کنید تا نتایج به صورت دقیقی ترسیم شود.
تست MPV چگونه انجام می‌شود؟
تست MPV شامل گرفتن خون از رگ در بازو یا دست است. گرفتن نمونه خون از رگ فقط چند دقیقه وقت می‌گیرد و در کل ناراحتی حداقلی دارد. گاهی اوقات بعضی از افراد ممکن است احساس سرگیجه یا سبکی سر به هنگام خونگیری یا کمی پس از آن کنند. انجام چند تنفس عمیق و کند معمولا برای آرام کردن این حالت کافی است.
در بعضی از افراد ممکن است یک کبودی یا لک کوچک بوجود آید. اکثر بیماران پس از انجام آزمایش احساس خوبی دارند اما بعضی نیز ممکن است درد خفیفی در ناحیه‌ای که سوزن فرو رفته به مدت ۱ تا روز داشته باشند. کارشناس آزمایشگاه نمونه خون را داخل دستگاه قرار می‌دهد تا تعداد پلاکتها را محاسبه کرده و نتایج یافته‌ها را به دست آورد.
آیا این آزمایش بی خطر است؟
این تست بسیار مطمئن و بی خطر است و اختلالات بوجود آمده نادر هستند. افراد مبتلا به اختلالات خونریزی باید به پزشکشان در مورد هر گونه سابقه‌ای از مشکلات خونریزی، اطلاع دهند. اکثر افراد متوجه می‌شوند که این تست فقط یک ناراحتی مختصر ایجاد می‌کند.
چه موقع نتایج تست MPV حاضر می‌شود؟
مقدار زمانی که این تست نتایجش به دست می‌آید، متفاوت است. مدیریت بیمارستانها این تست را برای افرادی که برای عمل جراحی به بیمارستان می‌روند به صورت اورژانسی انجام می‌دهند و نتایج را هم فورا حاضر می‌کنند. اگر آزمایش را در آزمایشگاه خصوصی یا وابسته به موسسات دانشگاهی انجام دهید، آماده کردن نتایج چند روز وقت می‌گیرد.
بالا بودن نتیجه تست MPV به چه معناست؟
بالا بودن تعداد پلاکت موقعی اتفاق می‌افتد که چیزی باعث می‌شود مغز استخوان تعداد زیادی پلاکت بسازد. وقتی دلیل آن ناشناخته باشد، ترومبوسیتوز اولیه یا اساسی نامیده می‌شود. وقتی پلاکتهای زیاد به علت عفونت یا مشکلات دیگر باشد، ترومبوسیتوز ثانویه نام دارد.
افزایش خطر لخته خون
وقتی تعداد پلاکتها زیاد باشد، خون انسان به راحتی لخته می‌شود. لخته شدن خون فرایند طبیعی حفاظت در برابر خونریزی است. بدن پلاکت بیشتری را به هنگام یک جراحت و پس از آن تولید می‌کند. البته از آنجایی که پلاکت موجب لخته شدن خون می‌شود می‌توانند موجب ایجاد لخته‌های خطرناک در بازو یا پاها شوند. لخته خون ممکن است به سایر نقاط بدن حرکت کند.
خطر لخته خون در افرادی که به دلیل بیماری بستری هستند یا به دلیل فلج بودن نمی‌توانند اعضای بدنشان را حرکت دهند، بیشتر است. افرادی که پلاکت بالایی دارند اما به دلیل آسیب دیدگی باید در بستر بمانند ممکن است نیاز به کنترل مرتب پلاکت داشته باشند تا خطر لخته شدن خون در نتیجه بی تحرکی در آنها کاهش یابد.
مشکلات موقتی و با خطر کمتر
بعضی از بیماریهای موقت می‌توانند موجب بالا رفتن MPV بیش از حد نرمال شوند. پزشک ممکن است چند روز یا چند هفته بعد از این اتفاق دوباره تست MPV را تکرار کند. بعضی از علل شایعی که پلاکتها را به طور موقت بالا می‌برد عبارتند از:
- بهبودی پس از جراحی یا تصادف
- از دست دادن خون پس از جراحی
- نوشیدن زیاد الکل یا کمبود ویتامین B12
- فعالیت جسمانی شدید یا ورزش سخت همانند دوی ماراتن
- استفاده از قرصهای ضد بارداری
بیماریهای مزمن و جدی
اگر تعداد پلاکت کسی بالا بماند، بیماریها و مشکلات بهداشتی زیر ممکن است علت آن باشد:
- سرطان: سرطانهای ریه، معده، سینه و تخمدان و همچنین لنفوم می‌توانند موجب بالا رفتن تعداد پلاکت شوند. تستهای دیگر خون، اسکنهای تصویری یا نمونه برداری را می‌توان برای سرطان انجام داد.
- کم خونی: افرا مبتلا به کم خونی نشای از فقر آهن یا همولیتیک معمولا تعداد پلاکت بالایی دارند. تستهای بیشتر می‌تواند اکثر شکلهای دیگر کم خونی را تشخیص دهد.
- اختلالات التهابی: بیماریهایی همانند آرتریت روماتوئید یا بیماری التهاب روده (IBD) شوند می‌تواند تعداد پلاکتها را هم افزایش دهد. شخص بیمار در اکثر موارد علائم دیگری هم خواهد داشت.
- عفونتها: بعضی از عفونتها همانند توبرسلولوز می‌توانند موجب افزایش تعداد پلاکت شوند.
- اسپلنکتومی: برداشتن طحال ممکن است باعث افزایش پلاکت به طور موقت شود.
پایین بودن نتیجه تست MPV چه معنی می‌دهد؟
تعداد پلاکت پایین بند آمدن خون را دشوار می‌کند و شخص را در معرض خونریزی شدید قرار می‌دهد. این امر ممکن است به دلیل مشکلات ارثی باشد که موجب می‌شوند پلاکت کافی تولید نشود اما همچنین ممکن است علت آن ناشناخته باشد. در موارد دیگر به علت بیماریهای زمینه‌ای است.
بالا رفتن خطر خونریزی
اگر تعداد پلاکت خون به زیر ۲۰ هزار در هر میلی لیتر سقوط کند شخص دچار خونریزی خود به خود شود. افرادی که دچار خونریزی بدون دلیل و خود بخود شوند ممکن است نیازمند دریافت خون باشند. تعداد پایین پلاکت خطر مرگ در افرادی که اخیرا دچار تصادف و جراحت ناشی از ضربه شدند، خیلی زیاد است.
علل شایع
- علل شایع پایین بودن میانگین حجمی پلاکت به قرار زیر است:
- ویروسها: ویروسهایی همانند مونونوکلئوزیس، HIV، AIDS، میسل و هپاتیت ممکن است پلاکتها را کاهش دهد.
- داروها: داروهایی همانند آسپرین، مسدود کننده‌های H2، کوئینیدین، آنتی بیوتیکهای حاوی سولفا و بعضی از دیورتیکها ممکن است پایین آورنده تعداد پلاکت باشند.
- سرطان: سرطانی که بر مغز استخوان اثر می‌گذارد می‌تواند به قابلیت بدن برای ساخت پلاکتهای جدید صدمه بزند. لنفوم و لوسمی عوارض شایع هستند.
- کم خونی: یک نوع کم خونی به نام آپلاستیک تعداد انواع سلولهای خون از جمله پلاکتها را کاهش می‌دهد.
- عفونت: عفونت باکتریایی بخصوص عفونت خونی می‌تواند موجب کاهش تعداد پلاکت شود.
- اختلالات خود ایمن: بیماریهای خود ایمن از جمله لوپوس و بیماری کرون به دلیل وادار کردن بدن به حمله به بافتها موجب کاهش تعداد پلاکت می‌شوند.
- شیمی درمانی: شیمی درمانی به بافتهای اطراف سلولهای سرطانی صدمه می‌زند که می‌تواند ساختن پلاکت برای بدن را دشوار سازد.
- مسمومیت: قرار گرفتن در معرض بعضی از آفت کشها می تواند به پلاکتها صدمه بزند.
- سیروز: سیروز کبدی که اغلب ناشی از مصرف زیاد الکل است عمدتا موجب کاهش تعداد پلاکت می‌شود.
- خونریزی مزمن: هر اختلالی که موجب پیشروی خونریزی بدون کنترل شود از جمله زخم معده می‌تواند باعث سقوط تعداد پلاکتها شود.
سن
تعداد پلاکت نیز با افزایش سن نزول می‌کند. شمارش پلاکتی که پایینتر از حدی است که قبلا بوده یا اینکه پایینتر از حد نرمال باشد، ممکن است هیچ علتی برای نگرانی در افراد مسن نداشته باشد بخصوص اگر هیچ علائم دیگری نداشته باشد.
خلاصه کلام
تست MPV میانگین اندازه پلاکتها را اندازه می‌گیرد. در حالی که ارتباط نزدیکی با تعداد پلاکت دارد اما با آن متفاوت است و می‌توانید ترکیبی از MPV بالا و تعداد پلاکت پایین یا MPV پایین یا شمارش پلاکت بالا داشته باشد. تغییرات در MPV به این معناست که یک بیماری مزمن یا مشکلاتی در مغز استخوان دارید. با این وجود تشخیص بیماری بر اساس شمارش پلاکت به تنهایی امکان پذیر نیست. افرادی که نتیجه تست نشان دهنده پایین بودن تعداد پلاکت است باید با پزشکشان در مورد انجام تستهای بیشتر گفتگو کنند.
MPV پایین ممکن است با توجه به سبک زندگی شما کاملا نرمال باشد. البته بر اساس نتایج دیگر تست CBC به پزشک شما هشدار می‌دهد که تستهای دیگر نیز توصیه کند تا بیماریهای زمینه‌ای ممکن است رد شود. بالا یا پایین بودن تست MPV همیشه به معنای سرطان یا داشتن بیماری خاص نیست.
ترجمه اختصاصی توسط داروباکس
منابع:healthline medicalnewstoday
