آب معدنی از چشمه‌های زیرزمینی بدست می‌آید. برخلاف آب آشامیدنی معمولی، آبهای معدنی تحت فرایندهای شیمیایی قرار نمی‌گیرند. آبهای معدنی همچنان که از اسمشان پیداست حاوی مقادیر بالایی از مواد معدنی بخصوص منیزیم، کلسیم و سدیم است. اما آیا این آب نسبت به آب معمولی بهتر است و چه فوایدی دارد؟
مقایسه آب معدنی و آب نوشیدنی معمولی
همه موجودات زنده برای زنده مانی نیاز به آب دارند. نه تنها آب عملکردهای ضروری جسم را تامین می‌کند بلکه مواد مغذی را تامین می‌کند که بدن خودش نمی‌تواند تولید کند. اگر چه اغلب ما به آب تمیز دسترسی داریم اما بسیاری از افراد بخاطر طبیعی و خالص بودن و خواص بهداشتی بالقوه آن انتخاب می‌کنند.
آب معدنی در مقایسه با آب شیر چگونه است؟ بر اساس شواهد اخیر تفاوتها خیلی شدید نیست. هر دو حاوی مواد معدنی و تحت نوعی فراوری قرار می‌گیرند. البته ظاهر آبهای معدنی باید حاوی مقداری مواد معدنی خاص باشند و فرایند در بطری کردن که در منبع انجام می‌گیرد.
آب آشامیدنی شهری
آبی که در شیر خانه وجود دارد از آب سطحی یا منابع زیر زمینی بدست می‌آید. آبهای شهری دارای استانداردهای خاص مربوط به آن منطقه هستند که مقدار آلودگیها باید به حداقل برسد.
آب شهری از منبع خود که رودخانه یا چشمه است گرفته شده و تحت فرایندهای تصفیه، تمیز شده و آب تمیز شده از طریق سیستم لوله کشی زیر زمینی به خانه‌ها انتقال داده می‌شود. آب شیر حاوی مواد معدنی افزوده همچون کلسیم، منیزیم و پتاسیم است. آب سخت شیر حاوی مواد معدنی بیشتر است که مقداری مفیدتر است. البته مواد معدنی در آب سخت رسوباتی را تشکیل می‌دهد که می‌توانند لوله‌ها را مسدود کرده یا جریان آب را کاهش دهند.
همچنین با وجود تلاشهای تامین کنندگان آب، باز هم آلاینده‌ها از طریق لوله‌های زنگ زده یا نشت می‌توانند آب آشامیدنی را آلوده کنند.
آب معدنی
آبهای معدنی از چشمه‌های زیر زمینی طبیعی و چشمه‌های آبِ معدنی به دست می‌آیند که در نتیجه میزان مواد معدنی بیشتری نسبت به شیر دارند. به گفته سازمان غذا و دارو، آب معدنیها باید حاوی حداقل ۲۵۰ سهم در هر میلیون از کل ذرات حل شده باشند. سازمان غذا و دارو افزودن مواد معدنی به محصولات توسط شرکتهای سازنده را ممنوع کرده است.
مواد معدنی که عمدتا در آب معدنیها وجود دارند عبارتند از:
- کلسیم
- منیزیم
- پتاسیم
- سدیم
- بیکربنات
- آهن
- روی
برخلاف آب شیر، آبهای معدنی در منبع خود وارد بطری می‌شوند بعضی از افراد آب معدنیها را بخاطر خلوص واقعی و کاهش عملیات تصفیه شیمیایی ترجیح می‌دهند. البته ممکن است بعضی از فرایندها هم در مورد آبهای معدنی انجام شود. این مراحل شامل افزودن یا برداشتن گاز دی اکسید کربن یا از بین بردن مواد سمی همچون آرسنیک است. CO۲ به پیشگیری از اکسید شدن کمک کرده و رشد باکتریها در آبهای معدنی را کاهش می‌دهد. در حالت طبیعی آب کربناته دی اکسید کربن را از منبع می‌گیرد. تولید کنندگان می‌توانند پس از برداشتن آب از سرچشمه نیز به آب دی اکسید کربن اضافه کنند. در زیر ۵ مزیت آب معدنیها را بررسی می‌کنیم.
۱) منبع منیزیم
آبهای معدنی و آب شیر هر دو می‌توانند منابع منیزیم باشند. این ماده مغذی نقش مهمی در تنظیم فشار خون، قند خون و عملکرد اعصاب ایفا می‌ند. بعضی از منابع منیزیم بیشتر یا کمتری نسبت به سایرین دارند. مقدار منیزیم در آب را می‌توان از ۱ میلی گرم در هر لیتر تا بیش از ۱۲۰ میلی گرم بر لیتر بسته به نوع منبع، درجه بندی کرد. مقدار مصرف توصیه شده منیزیم در روز به قرار زیر است:
- ۳۱۰ تا ۳۲۰ میلی گرم برای زنان بزرگسال
- ۴۰۰ تا ۴۲۰ میلی گرم برای مردان بزرگسال
علائم کمبود منیزیم به صورت زیر هستند:
- کاهش اشتها
- خستگی
- ضعف عضلانی
- تهوع و استفراغ
کمبود شدید هم عمدتا موجب علائم زیر می‌شود:
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن
- گرفتگی عضلات
- پایین آمدن میزان کلسیم یا پتاسیم
- تغییرات خلقی
- ضربان قلب نامنظم
- تشنج
۲) کاهش فشار خون
پایین بودن میزان منیزیم در بدن ممکن است با فشار خون بالا، نارسایی احتقانی قلب و بیماریهایی که موجب ضربان قلب نامنظم می‌شوند مرتبط باشد. آب معدنیهای سرشار از منیزیم ممکن است به کاهش خطر بیماریهای قلبی عروقی کمک کنند. یک تحقیق کوچک بر روی ۷۰ بزرگسال مبتلا به فشار خون مرزی و کمبود منیزیم نشان داد که نوشیدنی یک لیتر از این آب در روز فشار خون آنها را کاهش داد.
۳) تنظیم گردش خون
آبهای معدنی حاوی مقادیر زیادی کلسیم، منیزیم و پتاسیم هستند که همگی گردش خون را تقویت می‌کنند. کلسیم علاوه بر اینکه برای ساختن و قوی نگه داشتن استخوانها ضروری است. همچنین تعداد و ریتم ضربان قلب را تنظیم می‌کند.
۴) تقویت استخوانها 
آب معدنیها حاوی کلسیم هستند که به تقویت استخوان کمک می‌کند. وقتی بافت استخوانی بشکند، بدن استخوان جدید را جایگزین می‌کند. در دوران نوجوانی استخوان جدید سریعتر از استخوانهای قدیمی شکسته جایگزین می‌شود. با این حال پس از ۲۰ سالگی از دست دادن بافت استخوانی می‌تواند شروع تشکیل استخوان را کند کرده که می‌تواند منجر به ایجاد استخوانهای ضعیف و شکننده شود. ورزش منظم و رژیم غذایی غنی از کلسیم می‌تواند استخوانها را تقویت کند و از دست رفتن استخوان را پیشگیری نماید.
نویسندگان یک پژوهش در سال ۲۰۱۷ چگونگی جذب کلسیم توسط بدن از شیر، مکملهای کلسیم و آب معدنی را مورد بررسی قرار دادند آنها نتیجه گرفتند که آب معدنی با مقادیر بالای کلسیم می‌تواند تامین کلسیم بدن را بهبود بخشد.
۴) تقویت سلامت سیستم گوارشی
وجود منیزیم کافی در رژیم می‌تواند به پیشگیری از یبوست و بهبود سلامت سیستم گوارشی کمک کند. منیزیم آب را درون روده‌ها جاری می‌کند که غلظت مدفوع را بهتر می‌کند. همچنین عضلات روده را آرام می‌کند که تامین کننده حرکات منظم روده است. با توجه به یافته‌‌های تحقیق کنترل تصادفی، نوشیدن آبهای معدنی حاوی منیزیم سولفات و سدیم سولفات منجر به حرکات روده بیشتر و بهبود کیفیت زندگی در میان افراد مبتلا به یبوست خواهد شد.
خطرات
آب معدنیها معمولا برای نوشیدن بی خطر هستند. تحقیقات بسیار کمی به تاثیر منفی آبهای معدنی ساده بر سلامت اشاره دارند. آبهای معدنی کربناته حاوی اسید کربنیک هستند که می‌تواند موجب سکسکه یا نفخ شود. البته آب معدنی و هر نوع آب دیگر در بطری ممکن است حاوی آلودگیهای خاصی باشد. طبق اصول، آبهای معدنی باید دارای مقدار حداقلی از میکروبها باشند. به عبارت بهتر، آب معدنیها را نمی‌توان تحت همان نوع فرایندهای مربوط به آب شهری قرار داد چون در همان منبع ایجاد بسته بندی می‌شود بنابراین میزان میکروبها می‌تواند متفاوت باشد.
مسمومیت پلاستیکی ناشی از بطری آب معدنی
بسیاری از ظرفهای پلاستیکی حاوی بیزوفنول آ یا BPA هستند. این ماده شیمیایی می‌تواند با عملکرد طبیعی هورمونها تداخل داشته باشد. میکروپلاستیکها، قطعات کوچک پلاستیکی، نگرانی بالقوه دیگری هستند. دانشمندان میکروپلاستیکها را در غذاها و نوشیدنیها همانند فراورده‌های دریایی، آب جو و نمک خوراکی شناسایی کرده‌اند.
در سال ۲۰۱۸ پژوهشگران یک بررسی سیستماتیک از داده‌های جدید را در مورد مسمومیت پلاستیک منتشر کردند. در عین حال که لزوم تحقیقات بیشتر را تصدیق کردند، گزارش کردند که میکروپلاستیکهای داخل آبهای معدنی به نظر نمی‌رسد خطری تهدید کننده باشند.
آب کربناته به دندانه صدمه می‌زند.
کربناته کردن آب می‌تواند به مینای دندان صدمه بزند. آب کربناته pH بیشتری نسبت به آب معمولی دارد که آن را کمی اسیدیتر می‌کند. با توجه به یک تحقیق جدید، آب گازدار ایجاد شده بوسیله کربوناتور سودا به میزان زیادی سختی مینای دندان را در شرایط آزمایشگاهی کاهش می‌دهد.
البته آب کربناته باز هم اثر کمتری نسبت به نوشیدن سودا بر دندانها دارد. یک تحقیق نشان داد که آب گازدار ساده و طعم دار هر دو برای مینای دندان کمتر از سودا ضرر دارند.
نگرانیهای زیست محیطی
یک مساله خیلی مهم در مورد آبهای معدنی مربوط به بطریهای آنهاست. تولید بطریهای پلاستیکی در اندازه بالا موجب آلودگی و عواقب جدی برای محیط زیست خواهد شد. در یک تحقیق در سال ۲۰۱۶، پژوهشگران به اثرات مختلف زیست محیطی عملیات تصفیه آب شهری، آبهای معدنی در بطریهای پلاستیکی و آب معدنیهای موجود در بطری شیشه‌ای مورد توجه قرار دادند. آنها متوجه شدند که روشهای تصفیه آب شهری بهترین گزینه است. دانشمندان همچنین خاطر نشان کردند که بطریهای شیشه‌ای بیشترین مقدار ماده معدنی خام را مصرف می‌کنند و نیازمند صرف انرژی بیشتری برای تولید هستند.
چشم انداز مزایا و معایب آب معدنی
آبهای معدنی حاوی مقادیر زیادی منیزیم، کلسیم، سدیم و سایر مواد معدنی مفید هستند. تحقیقات نشان می‌دهد که نوشیدن آبهای معدنی ممکن است خواصی برای سلامتی داشته باشد اگر چه تحقیقات کمی به طور مستقیم نشان می‌دهد که برای سلامتی فرد بهتر از آب شهری است. نوشیدن آب کربناته ممکن است موجب فرسایش دندان شود اما نه به اندازه‌ای که نوشیدنیهای شیرین همانند سوداها موجب می‌شوند.
نوع استانداردهای آبهای معدنی در کشورها متفاوت است. افزودن هر گونه ماده نگهدارنده و یا مواد معدنی اضافه در آبهای معدنی ممنوع است.
ترجمه اختصاصی توسط مجله قرمز
منبع: medicalnewstoday
