گلوکزامین ترکیبی طبیعی موجود در غضروف است، بافت سختی که مفاصل را روان نگه می‌دارد. این ماده نقش حیاتی در ساخت و ترمیم غضروف ایفا می‌کند. مکمل آن از پوسته صدفها برداشته می‌شود یا در آزمایشگاه ساخته می‌شود. چندین شکل از گلوکزآمین وجود دارد از جمله گلوکزامین سولفات، گلوکوز آمین هیدروکلراید و ان- استیل گلوکزآمین. این مکملها قابل تبدیل به همدیگر نیستند. اگر به دنبال مکملی برای کاهش درد مفاصل خود هستید، گلوکزامین ارزش مصرف کردن را دارد.
گلوکزامین چیست
گلوکزامین قندی طبیعی ست که در مایع اطراف مفاصل و همچنین در استخوانهای حیوانی، مغز استخوان، صدف و قارچها موجود است. این ماده به حفظ سلامت غضروف کمک می‌کند که بافت لاستیکی که استخوانهای مفصل را نرم و و قابل انعطاف می‌کند اما با افزایش سن، سطح این ترکیب شروع به کاهش می‌کند که منجر به تجزیه تدریجی مفصل می‌شود. شواهدی وجود دارد که گلوکزآمین به مقابله با این اثر کمک می‌کند اگر چه کارشناسان دقیقا مطمئن نیستند که اینطور باشد. برخی افراد نیز از گلوکزآمین برای درمان آرتریت روماتوئید و بیماریهای دیگری همچون بیماری روده تحریک پذیر، آسم، آلرژی، مشکلات مفصل گیجگاهی (TMJ) و کمردرد طولانی مدت است. با این حال تاکنون، شواهدی علمی زیادی وجود ندارد که برای این مشکلات مفید باشد.
بعضی از مکملها حاوی گلوکزامین با ترکیبات دیگری همچون کوندرویتین سولفات، غضروف کوسه یا متیل سولفونی متان هستند که به عنوان MSM شناخته می‌شود. جامعه روماتولوژی و آرتروز آمریکا توصیه می‌کند که از مکملهای گلوکوزامین سولفات کوندرویتین یا گلوکزامین برای آرتروز استفاده نشود. چون بنا بر گفته کارشناسان اثر آن برای این بیماری پذیرفته نشده در حالی که بقیه می‌توانند استفاده کنند. در زیر به برخی از فواید گلوکزامین اشاره می‌شود.
کاهش التهاب
گلوکزامین اغلب بطور مکمل برای درمان علائم بیماریهای التهابی گوناگونی استفاده می‌شود. مکانیسم گوکزامین تا کنون به میزان ناچیزی درک شده است که ظاهرا کاهش دهنده التهاب است. پژوهشی آزمایشگاهی نشان دهنده اثر ضد التهابی چشمگیر گوکزامین به هنگام استفاده بر سلولهای موثر بر تشکیل استخوان است. بیشتر تحقیقات در مورد گلوکزامین شامل مکمل همزمان با کندرویتین است؛ ترکیبی مشابه گوکزامین که در تولید و حفظ غضروف سالم بدن نیر نقش دارد. تحقیقی روی ۲۰۰ نفر مکملهای گلوکزامین را با ۲۸% و ۲۴% کاهش در دو نشانگر بیوشیمیایی التهاب مرتبط دانست: CRP و PGE. البته این نتایج به لحاظ آماری چشمگیر نیستند. قابل توجه است که همان تحقیق متوجه کاهش ۳۶ درصدی در این مارکرهای التهابی برای افراد مصرف کننده کوندرویتین شد. این نتیجه در حقیقت جالب توجه است. سایر مطالعات چنین یافته‌هایی را تقویت می‌کنند. به خاطر داشته باشید که بسیاری از شرکت کنندگان که از کندرویتین استفاده می‌کنند، گزارش می‌دهند، همزمان گلوکزامین نیز مصرف می‌کنند.
بنابراین هنوز مشخص نیست که آیا نتایج بدست آمده توسط کندرویتین بدست آمده یا هر دو مکمل با هم. در نهایت در مورد نقش گلوکزامین در کاهش نشانگرهای التهاب باید تحقیقات بیشتری انجام شود.
حمایت از سلامت مفاصل
گلوکزامین بطور طبیعی در بدن وجود دارد. یکی از نقشهای مهم آن حمایت از سلامت بافتهای بین مفصلهاست. غضروف مفصلی یک نوع بافت سفید صاف است که انتهای استخوان را در جایی که به هم می‌رسند تا مفاصل را شکل دهند، می‌پوشاند. این نوع بافت همراه با مایعی روان کننده به نام مایع سینوویال به استخوانها امکان می‌دهد تا به راحتی روی یکدیگر حرکت کنند، شکستگی را به حداقل رسانده و امکان حرکت بدون درد مفاصل را فراهم می‌کند. گلوکزامین به تشکیل چندین ترکیب شیمیایی کمک می‌کند که در تشکیل غضروف مفصلی و مایع سینوویال مشارکت دارند. برخی مطالعات نشان می‌دهد که مکمل گلوکزامین احتمالا از بافت مفصلی بوسیله جلوگیری از تجزیه غضروف محافظت می‌کند.
یک پژوهش کوچک در مورد ۴۱ دوچرخه سوار نشان داد که مصرف ۳ گرم گلوکزامین روزانه تخریب کلاژن را در زانوها تا ۲۷% در مقایسه با ۸% در گروه دارونما، کاهش داد. پژوهش کوچک مقیاس دیگری نشان دهنده کاهش چشمگیر نسبت نشانگرهای تجزیه کلاژن به سنتز کلاژن در مفاصل غضروفی بازیکنانی که با ۳ گرم گلوکزامین روزانه به مدت سه ماه درمان شدند. این نتایج نشان دهنده اثر محافظت کننده مفصلی گلوکزامین است. البته باید تحقیقات بیشتری انجام شود.
برای درمان بیماریهای استخوان و مفصل
مکملهای گلوکزامین اغلب برای درمان مشکلات استخوان و مفصل استفاده می‌شوند. این ملکول بخصوص برای اثر بالقوه آ« برای درمان علائم و بهبود بیماری مربوط به آرتروز، آرتروز روماتوئید و پوکی استخوان مطالعه شده است. تحقیقات چندگانه نشان می‌دهد مصرف روزانه گلوکزامین سولفات ممکن است اثر طولانی مدت درمانی با ایجاد کاهش چشمگیر در درد، نگهداری فضای مفاصل و در کل کند کردن پیشرفت بیماری داشته باشد.
برخی تحقیقات نشان دهنده کاهش چشمگیر نشانگرهای آرتریت روماتوئید در موشهای درمان شده با شکلهای مختلف گلوکزامین است. بر خلاف این، یک تحقیق انسانی هیچ تغییر مهمی در پیشرفت آتریت روماتوئید با مصرف گلوکزامین نشان نداد. البته شرکت کنندگان تحقیق به میزان زیاد بهبود کنترل علائم را گزارش کردند. برخی تحقیقات اولیه در موشهای دارای پوکی استخوان نیز نشان دهنده اثر بالقوه استفاده از مکمل گلوکزامین برای تقویت استخوان است. اگر چه این نتایج تشویق کننده است اما باید تحقیقات انسانی بیشتری انجام شود تا به مکانیسمهای گلوکزامین و بهترین کاربردهای آن در بیماریهای مفصل و استخوان پی برده شود.
استفاده‌های دیگر از گلوکزامین
اگر چه مردم از گلوکزامین برای درمان انواع مختلفی از بیماریهای مزمن، داده‌های علمی که از این استفاده‌ها حمایت کند، محدود است.
سیستیت بینابینی
گلوکزامین به شدت به عنوان درمانی برای سیستیت بینابینی که بیماری مربوط به کمبود ترکیب گلیکوز امینوگلیکان است، تبلیغ می‌شود. از آنجایی که گلوکزامین پیش ماده این ترکیب است، این نظریه وجود دارد که مکملهای گلوکزامین ممکن است به کنترل سیستیت بینابینی کمک کنند.
اثر گلوکزامین بر بیماری روده تحریک پذیر (IBD)
همانند سیستیت بینابینی، بیماری التهاب روده با نقص گلیکوز آمینوگلیکان همراه است. تحقیقات بسیار کمی این تصور را تایید می‌کند که گلوکزامین می‌تواند IBD را درمان کند. با این حال، یک مطالعه بر روی موشهای مبتلا به بیماری التهاب روده نشان داد که مکمل گلوکزامین ممکن است التهاب را کاهش دهد. در نهایت برای نتیجه گیری قطعی، باید تحقیقات بیشتری انجام شود.
مولتیپل اسکلروزیس (MS)
بعضی از منابع ادعا می‌کنند که گلوکزامین ممکن است درمانی موثر برای ام اس باشد. البته تحقیقات حمایت کننده کم هستند. یک تحقیق اثر استفاده از گلوکزامین سولفات را همراه با درمان سنتی برای ام اس عود کننده ارزیابی کردد. نتایج هیچ تاثیر معنی داری بر میزان عود یا پیشرفت بیماری در نتیجه مصرف گلوکزامین نشان نداد.
اثر گلوکزامین بر گلوکوم (آب سیاه چشم)
بسیاری بر این باورند که گلوکوم با گلوکوزامین قابل درمان است. برخی از تحقیقات اولیه نشان می‌دهد گلوکوزامین سولفات ممکن است سلامت چشم را از طریق کاهش التهاب و اثرات آنتی اکسیدانی آن بر شبکیه چشم تقویت کند. برعکس آن، یک مطالعه کوچک نشان داد که مصرف بیش از حد گلوکزامین ممکن است به افراد مبتلا به گلوکوم آسیب برساند. به طور کلی، داده‌های فعلی بی نتیجه هستند.
مفصل گیجگاهی فکی
بعضی منابع ادعا می‌کنند که گلوکوزامین درمانی موثر برای مفصل فکی گیجگاهی است. البته تحقیقات برای حمایت از این ادعا ناکافی است. یک تحقیق کوچک نشان داد که کاهش چشمگیری در نشانگرهای درد و التهاب و همچنین افزایش تحریک فک در افرادی که مکمل ترکیبی گلوکوزامین و کندرویتین دریافت کردند، بوجود آمد. تحقیق کوچک دیگری هیچ اثر معنی دار کوتاه مدتی مکملهای هیدرکلرید گلوکوزآمین برای افراد با مشکل در مفصل فکی گیجگاهی نداشت. البته تاثیر خوبی در کنترل طولانی مدت درد گزارش شد. نتایج این تحقیقات امیدوار کننده است اما اطلاعات کافی برای حمایت از نتایج قطعی نمی‌دهد. باید تحقیقات بیشتری انجام شود.
عوارض جانبی و خطرات
عوارض جانبی گلوکوزامین ظاهرا خفیف و کم هستند اما می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- سو هاضمه
- یبوست
- اسهال
- سردردها
- دانه‌های قرمز روی پوست
موسسه ملی سلامت تذکر می‌دهد که مکملهای گلوکزامین احتمالا موقع مصرف صحیح و بوسیله بزرگسالان بی خطر هستند اما در بعضی افراد عوارض جانبی خفیفی ایجاد می‌شود از جمله خواب آلودگی، آلرژیهای پوستی و سردرد. فرم تزریقی به هنگامی که به صورت عضلانی و دو بار در هفته و به مدت حداکثر ۶ هفته تزریق شود، بی خطر است.
گلوکوزامین برای برخی افراد با شرایطی که در زیر می‌آید، مشکلاتی را ایجاد کند:
- زنان باردار و شیرده: استفاده از گلوکوزامین برای چنین افرادی در این اوقات، قابل توصیه نیست زیرا اثرات آن ناشناخته است.
- سرطان: بعضی از مکملها اثر درمان سرطان را کاهش می‌دهند. اگر تحت این نوع درمان هستید و دوست دارید از گلوکوزامین استفاه کنید ابتدا با پزشک خود صحبت کنید.
- دیابت: یک تحقیق نشان داد که مکملهای گلوکوزامین ممکن است بر سطح گلوکوزامین در بدن اثر بگذارد. این مکمل می‌تواند برای افراد مبتلا به دیابت یا عدم تحمل گلوکز، وضعیت را بدتر کند.
- آسم: در سال ۲۰۰۸، نویسندگان یک تحقیق هشدار دادند که گلوکزامین ممکن است عوارض جانبی مختلفی از جمله تنگی نفس در افراد مبتلا به آسم شود.
- آلرژی: محصولات گلوکزامین بدست آمده از صدف ممکن است باعث واکنشهای آلرژیک شود.
- مشکلات خون و گردش خون: گلوکزامین ممکن است بر فشار خون و لخته شدن خون تاثیر بگذاترد. افرادی که آن را مصرف می‌کنند باید: از استفاده گلوکزامین همراه با وارفارین و سایر رقیق کننده‌های خون اجتناب کنند و همچنین اگر از گلوکوزامین استفاده می‌کنند، فشار خون خود را کنترل کنند.
خلاصه کلام در مورد مکمل گلوکزامین
گلوکزامین به طور طبیعی داخل بدن وجود دارد و نقش حیاتی در رشد و حفظ سلامت استخوان بازی می‌کند. با وجود اینکه گلوکوزامین برای درمان بیماریهای مختلف مشکلات مختلف مفصل، استخوان و بیماریهای التهابی همچون بیماری التهاب روده، سیستیت بینابینی و مفصل گیجگاهی فکی استفاده می‌شود، اما اکثر تحقیقات فقط از اثر آن برای کنترل طولانی مدت علائم آرتروز را حمایت می‌کند.
ظاهرا برای اکثر افراد دوز ۱۵۰۰ میلی گرم در روز بی خطر است اما ممکن است موجب عوارض جانبی خفیف شود. اگر به دنبال کاهش درد آرتروز هستید، مصرف گلوکزامین ممکن است ارزش امتحان کردن را داشته باشد اما پیش از آن ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.
ترجمه اختصاصی توسط مجله قرمز
منابع
