آندوسکوپی (به انگلیسی Endoscopy) ورود یک لوله نازک بلند بطور مستقیم داخل برای مشاهده اندامهای داخلی یا جزئیات یک بافت است. همچنین از آن می‌تواند برای انجام کارهای دیگری از جمله تصویر برداری و جراحیهای کوچک استفاده کرد.
اندوسکوپی با حداقل تهاجم است و می‌تواند درون بخشهای باز بدن مانند دهان و مقعد وارد شود. همچنین می‌توان از طریق برشهای کوچک به عنوان مثال زانو یا شکم وارد کرد. جراحی تکمیلی از طریق یک برش کوچک شروع میشود و با ابزارهای خاصی همراه میشود که جراحی کی هول نامیده میشود.
از آنجایی که آندوسکوپی مدرن خطرات نسبتا کمی دارد، تصاویر را با جزئیات ارسال می‌کند و به سرعت به بیرون حرکت می‌کند، در بسیاری از زمینه‌های پزشکی از آن استفاده میشود. امروزه دهها میلیون اندوسکوپی در هر سال انجام میشود. در این مقاله برخی از انواع آندوسکوپی، چرا و چگونگی انجام آنها، روش کلی و هر گونه خطرات احتمالی را توضیح خواهیم داد.
انواع آندوسکوپی
اندوسکوپی برای بررسی بسیاری از سیسمتهای بدن سودمند است این مناطق عبارتند از:
- دستگاه گوارش: مری، معده و دوازدهه (اندوسکوپی مری معده)، روده کوچک (انتروسکوپی)، روده بزرگ، کولون (کولونوسکوپی، سیگموئیدوسکوپی)، مجرای صفراوی، رکتوم (رکتوسکوپی) و مقعد (آنوسکوپی)
- دستگاه تنفسی: بینی (رینوسکوپی)، بخش تنفسی پایینتر (برونشوسکوپی).
- چشم: اوتوسکوپی
- اندوسکوپی مجاری ادراری: سیستوسکوپی
- دستگاه ادراری: کیستوسکوپی
- دستگاه تناسلی زنانه (ژینوسکوپی): سرویکس (کولپوسکوپی)، رحم (هیستروسکوپی)، لوله‌های فالوپ (فالوسکوپی).
- از طریق برش کوچک: حفره لگنی یا شکمی (لاپاروسکوپی)، از طریق یک مفصل (آرتروسکوپی)، اندامهای قفسه سینه (توراکوسکوپی و مدیاستینوسکوپی).
آندوسکوپی کپسولی چیست؟
آندوسکوپی کپسول در اواسط دهه ۹۰ میلادی توسعه یافت و شامل یک دوربین بدون سیم بود. دوربین به اندازه کافی کوچک است به اندازه یک کپسول (به اندازه یک قرص ویتامین) و به عبارت بهتر می‌توان آن را بلعید.
از آنجایی که کپسول در کل دستگاه گوارش حرکت می‌کند، هزاران تصویر می‌گیرد که به یک دستگاه متصل به کمربند پوشیدنی ارسال میشود.
آندوسکوپی کپسول برای تصویربرداری روده باریک استفاده میشود چون تصویربرداری از این ناحیه با استفاده از آندوسکوپی استاندارد مشکل است. همچنین برای بررسی مخاط روده باریک و تشخیص بیماری کرون بسیار مفید است. کپسول معمولا طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت از طریق دستگاه گوارش عبور می‌کند.
این تکنیک نسبتا جدید است و در سال ۲۰۰۱ از طریق سازمان FDA برای استفاده در ایالات متحده پذیرفته شد. تا به امروز بیش از ۵۰۰ هزار اندوسکوپی کپسول انجام شده و نزدیک به ۱۰۰۰ مقاله برای استفاده بالینی از آن منتشر شده است.
آمادگی برای آندوسکوپی
این روش نیازی به بستری در بیمارستان ندارد و معمولا فقط حدود ۱ ساعت وقت می‌گیرد تا انجام شود. پزشک دستورالعمهای مربوط به آماده سازی این روش را ارائه میدهد.
برای بسیاری از انواع اندوسکوپی فرد لازم است که حدود ۱۲ ساعت ناشتا باشد که بر اساس نوع آن متفاوت است.
برای روشهای بررسی روده، ملینها را می‌توان شب قبل از آن استفاده کرد تا سیستم را پاک کرد.
پزشک قبل از اندوسکوپی یک آزمایش انجام میدهد. لازم است که همه داروهای در حال مصرف (از جمله مکملها) و هر عملی که قبل انجام شده را ذکر کنید.
روش انجام آندوسکوپی چگونه است؟
این روش تا حدودی بستگی به دلیل آندوسکوپی دارد.
سه دلیل عمده برای انجام آندوسکوپی وجود دارد:
- بررسی: اگر یک فرد مبتلا به استفراغ، درد شکمی، اختلالات تنفسی، زخم معده، مشکل بلع یا خونریزی باشد مثلا آندوسکوپی را می‌توان برای جستجوی علت استفاده کرد.
- تایید تشخیص: آندوسکوپی می‌تواند برای انجام نمونه برداری برای تایید تشخیص سرطان یا سایر بیماریها مورد استفاده قرار گیرد.
- درمان: می‌توان از آندوسکوپی بطور مستقیم برای درمان بیماریها استفاده کرد. به عنوان مثال، آندوسکوپی را می‌توان برای کاوتریز (بستن بوسیله گرما) رگ در حال خونریزی یا برداشتن پولیپ استفاده کرد.
گاهی اوقات آندوسکوپی با روشی دیگر همچون سونوگرافی ترکیب خواهد شد. این را می‌توان برای قرار دادن سونو نزدیک به اندامها قرار داد که تصویر برداری از آنها مشکل است مانند لوزالمعده.
اندوسکوپهای مدرن گاهی اوقات لامپهای حساس که از تصویر برداری باند باریک استفاده می‌کنند، نصب می‌شوند. این نوع تصویر برداری از طول موجهای سبز و آبی استفاده می‌کند که به پزشک اجازه میدهد تا راحت‌تر شرایط پیش سرطانی را مشخص کند.
معمولا اندوسکوپی در حالی که بیمار هوشیار است انجام میشود البته گاهی اوقات بیمار بی حسی موضعی (معمولا اسپری بی حسی به گلوی بیمار) زده میشود، اغلب اوقات بیمار آرام است.
برای انجام اعمال آندوسکوپی که شامل ورود به داخل دهان می‌شوند، محافظ دهان برای محافظت از دندانها و لبها از لوله وارد شده استفاده میشود.
استفاده از آندوسکوپی در جراحی
آندوسکوپی در سالهای اخیر بعضی از اشکال جراحی را با استفاده از یک آندوسکوپی خاص امکان پذیر می‌سازد که این روش جراحی را کمتر تهاجمی می‌کند.
اعمالی همچون برداشتن مثانه، بستن و تنگ کردن لوله‌های فالوپ و برداشتن تومورهای کوچک از سیستم گوارشی یا ریه‌ها در حال حاضر رایج هستند.
لاپاروسکوپ یک آندوسکوپ تغییر یافته است که برای جراحی کی هول استفاده میشود (همچنین به جراحی لاپاروسکوپی اشاره دارد).
جراحی لاپاروسکوپی تنها به یک برش کوچک نیاز دارد ومی‌توان از آن برای آپندکتومی (برداشتن آپاندیس)، هیسترکتومی (برداشتن رحم) و پروستاتکتومی (برداشتن بافت پروستات) استفاده کرد.
با استفاده از این روش، بیماران خون کمتری را در حین جراحی و پس از آن از دست می‌دهند و در مقایسه با عملهای جراحی استاندارد سریعتر بهبود پیدا می‌کنند.
خطرات و اثرات جانبی آندوسکوپی
اندوسکوپی روش نسبتا مطمئنی است اما خطرات خاصی را شامل میشود. خطرات بستگی به ناحیه‌ای که در آن انجام میشود، دارد.
خطرات آندوسکوپی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- بی حسی زیاد اگر چه بی حسی شدید نیازی نیست
- احساس نفخ برای مدتی کوتاه پس از عمل
- گرفتگی ملایم
- بی حسی گلو برای چند ساعت بسته به استفاده از بی حسی موضعی
- عفونت ناحیه مورد بررسی: این امر معمولا به هنگامی که عملهای دیگری همزمان انجام شود رخ میدهد. عفونتها معمولا کم و قابل درمان با مصرف یک دوره آنتی بیوتیک هستند.
- درد مداوم در ناحیه آندوسکوپی
- سوراخ یا پارگی معده یا مری که از هر ۲۵۰۰ تا ۱۱۰۰۰ تا، ۱ مورد رخ میدهد
- خونریزی داخلی، معمولا جزئی و گاهی اوقات با سوزاندن بوسیله آندوسکوپی قابل درمان است
- عوارض مربوط به هر یک از مشکلات پیش از آن
هر یک از علائم زیر باید به پزشک گزارش شود:
- مدفوع تیره رنگ
- تنگی نفس
- درد شدید و مداوم شکم
- درد قفسه سینه
- استفراغ خون
بهبود
بهبود بستگی به نوع عمل دارد. برای آندوسکوپی بالای بدن که با استفاده از آن پزشک قادر خواهد بود که مسیر دستگاه گوارش را بررسی کند، بیمار بعضی اوقات پس از عمل، معمولا در حدود یک ساعت بعد در حالی که اثر داروی بی حسی از بین می‌رود، فعال خواهد شد.
به دلیل اثرات آرام بخش داروی بی حس کننده که برای پیشگیری از درد استفاده میشود، شخص نباید بقیه اوقات روز را کاری انجام دهد یا رانندگی کند.
ممکن است مقداری درد ناک باشد. با این نوع آندوسکوپی ممکن است نفخ و گلو درد وجود داشته باشد اما معمولا به سرعت از بین می‌رود.
آندوسکوپی به صورت خلاصه
– آندوسکوپیها عملهایی سریع و نسبتا مطمئن هستند.
– آندوسکوپی نخستین بار در سال ۱۸۰۶ طراحی شد
– دلایل اساسی برای استفاده از آندوسکوپی، بررسی، تایید و درمان بیماری است.
– آندوسکوپی را می‌توان برای برداشتن تومورها یا پولیپهای دستگاه گوارش استفاده کرد.
ترجمه اختصاصی توسط داروباکس
منبع: medicalnewstoday
