اطلاعات تخصصی
موارد مصرف پروکاربازین
پروکاربازین در درمان بیماری هوچکین و لنفوم های غیر هوچکینی و تومورهای مغزی و کارسینوم های با منشاءنایژه ای، ملانوم بدخیم، میلوم مولتیپل و پلی سیتمی ورا مصرف می شود.
مکانیسم اثر پروکاربازین
-مشتق متیل هیدرازین
– مهار سنتز DNA، RNA و پروتئین (از طریق مهار ترانس متیله کردن متیونین به tRNA)
– تخریب مستقیم DNA (از طریق آلکیله کردن آن)
– سرکوب میتوز
– مهارکننده نسبی MAO
فارماکوکینتیک پروکاربازین
جذب: سریع و کامل
پیک پلاسمایی: کمتر از 1 ساعت
متابولیسم: عمدتا کبدی (به متابولیت های فعال و غیرفعال)، کلیوی
نیمه عمر: 1 ساعت
دفع: ادرار (70% به صورت متابولیت غیرفعال، کمتر از 5% به صورت داروی تغییرنیافته)
منع مصرف پروکاربازین
پروکاربازین در عیب شدید کار کبد، فئوکروموسیتوم، عیب شدید کار کلیه،بیماری های قلبی – عروقی یا بی کفایتی عروق کرونر و آریتمی قلبی یا بیماری های پیشرفته عروقی مغز نباید مصرف شود.
عوارض جانبی پروکاربازین
عوارض با درصد نامشخص:
قلبی عروقی: ادم، گرگرفتگی، افت فشار خون، سنکوپ، تاکی کاردی
سیستم اعصاب مرکزی: دلهره، آتاکسی، لرز، اغما، گیجی، افسردگی، سرگیجه، خواب آلودگی، زمین افتادن، خستگی، توهم، سردرد، هیپورفلکسی، بی خوابی، لتارژی، عصبانیت، نوروپاتی، کابوس شبانه، درد، خواب رفتگی اندام، تشنج، اختلال در ریتم تکلم، عدم تعادل
پوستی: ریزش مو، درماتیت، افزایش تعریق، هایپرپیگمانته شدن، خارش، راش پوستی، کهیر
غدد درون ریز و متابولیسم: ژینکوماستی (در آقایان پیش از دوران بلوغ و در ابتدای آن)
گوارشی: تهوع و استفراغ (افزایش تدریجی دوز طی چندین روز، این عارضه را کاهش می دهد)، درد شکمی، بی اشتهایی، یبوست، اسهال، اختلال در بلع، استفراغ خونی، ملنا (مدفوع خونی تیره)، التهاب دهان، خشکی دهان
ادراری تناسلی: کاهش باروری، آزواسپرمی یا فقدان اسپرم (در شیمی درمانی های ترکیبی)، خون در ادرار، شب ادراری
هماتولوژی و انکولوژی: تومور بدخیم (ثانویه و غیرلنفاوی، در شیمی درمانی های ترکیبی)، آنمی، سرکوب مغز استخوان، افزایش سطح ائوزینوفیل، همولیز (در بیماران مبتلا به فاویسم)، آنمی همولیتیک، پان سیتوپنی (کاهش تمام سلول های خون)، پتشی، پورپورا، ترومبوسیتوپنی
کبدی: بی کفایتی کبدی، یرقان
ازدیاد حساسیت: واکنش ازدیاد حساسیت
عفونی: عفونت هرپس ویروس، افزایش ریسک ابتلا به عفونت
عصبی، عضلانی و اسکلتی: درد مفاصل، افتادگی پا، درد عضلانی، لرزش، ضعف
چشمی: اختلالات تطابق، دوبینی، نیستاگموس (حرکات غیرارادی چشم)، تورم دیسک بینایی، هراس از نور، خونریزی شبکیه
گوشی: کاهش شنوایی
کلیوی: پر ادراری
تنفسی: سرفه، خون دماغ، هموپتزی (خلط خونی)، گرفتگی صدا، آب آوردن ریه، پنومونی، سمیت ریوی
متفرقه: تب
تداخلات دارویی پروکاربازین
*تداخلات دارویی:
مشخصات کلی تداخلات:
-مهارکننده غیر انتخابی مونوآمینو‌اکسیداز
-تشدید اثرات تضعیف کننده CNS
-تشدید اثرات افزاینده فشارخون
-تشدید هیپوگلایسمی
– تشدید اثرات کاهنده فشارخون
-عامل انکولوژیک سرکوب‌کننده سیستم ایمنی
-تداخل با اثر آنالوگ های نوراپینفرین رادیونشان شده
-کاهش آستانه ی تشنج
-عامل انکولوژیک سرکوب‌کننده مغز استخوان
– تشدید اثرات سروتونرژیک (MAOI)
تداخلات رده X (پرهیز):
ب.ث.ژ (داخل مثانه ای)، کلادریبین، دیپیرون، ناتالیزومب، پیمکرولیموس، تاکرولیموس (موضعی)، اوپاداسیتینیب، واکسن (زنده)
کاهش اثرات داروها توسط پروکاربازین:
ب.ث.ژ (داخل مثانه ای)، تست پوستی کوکسیدیوئید ایمیت، لنوگراستیم، لیپگفیلگراستیم، نیولومب، پیدوتیمود، سیپولوسل-تی، واکسن آبله و آبله میمونی (زنده)، ترتوموتید، واکسن (زنده)، واکسن (غیرفعال)
کاهش اثرات پروکاربازین توسط داروها:
اکیناسه
افزایش اثرات داروها توسط پروکاربازین:
آمی‌فامپریدین، باریسیتینیب، کربوسیستئین، کلوزاپین، دفریپرون، فینگولیمود، آیوهگزول، آیومپرول، آیوپامیدول، لفلونومید، لووسولپیرید ، ناتالیزومب، اوزانیمود، سیپونیمود، سمپاتومیمتیک ها، توفاسیتینیب، داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای، اوپاداسیتینیب، واکسن (زنده)
افزایش اثرات پروکاربازین توسط داروها:
بوپروپیون، کلرامفنیکل (چشمی)، کلادریبین، دنوزومب، دیپیرون، مزالامین، اوکرلیزومب، پالیفرمین، پیمکرولیموس، پرومازین، روفلومیلاست، تاکرولیموس (موضعی)، تراستوزومب
تداخل با غذا:
اتانول: باعث افزایش اثرات شبه دی سولفیرام می‌گردد.
مصرف همزمان غذاهای غنی از تیرامین، دوپامین، تیروزین، فنیل آلانین، تریپتوفان یا کافئین با این دارو ممکن است باعث افزایش ناگهانی و خطرناک فشارخون شود (بحران فشارخون یا سندروم سروتونین).
راهکار: از مصرف غذاهای حاوی تیرامین خودداری شود. (مانند: برخی از انواع پنیر، گوشت‌های فراوری‌شده یا دودی مانند سوسیس‌ها و سالامی ها، پوست باقلا، آبجو بشکه‌ای، عصاره‌های گوشت، کلم آب پز، سس سویا و سایر ادویه‌های سویا) تازه بودن غذاها نیز یکی از مسائل مهم است، نگهداری اشتباه و فساد مواد غذایی ممکن است شرایطی را ایجاد کنند که در آن تیرامین زیاد شود. از مصرف غذاهای حاوی دوپامین، تیروزین، فنیل آلانین، تریپتوفان، کافئین و نوشیدنی‌های حاوی تیرامین خودداری شود.
هشدار ها پروکاربازین
1- شمارش افتراقی سلول های خونی (CBC with diff)، سطح پلاکت و شمار رتیکلوسیت، در ابتدای درمان و سپس هر 4-3 روز ارزیابی شود.
2- آنالیز ادرار در ابتدای درمان و سپس به صورت هفتگی انجام گیرد.
3- فعالیت کبدی و فعالیت کلیوی بیمار ارزیابی گردد.
4- بیمار از لحاظ بروز عفونت، سمیت سیستم اعصاب مرکزی، تهوع، استفراغ، پنومونی، درد مفاصل، خواب رفتگی اندام و سمیت گوارشی پایش شود.
5- لازم است که داروی ضدتهوع مناسب برای بیمار تجویز شود (خطر بروز تهوع بسیار زیاد است).
– ضرورت مصرف منظم دارو و تکمیل دوره درمان به بیمار گوشزد شود.
– مصرف سرکوب کننده های سیستم اعصاب مرکزی خطر بروز عوارض جانبی را افزایش می دهد.
– ملاحظات تغذیه ای و احتیاط مصرف الکل به بیمار گوشزد شود (در صورت مصرف پروکاربازین با مواد غذایی حاوی تیرامین، به علت اثرات نسبی مهارکنندگی MAO، خطر بروز پرفشاری خون کشنده وجود دارد. الکل نیز منجر به واکنش شبه دی سولفیرام خواهد شد).
