اطلاعات تخصصی
موارد مصرف اتوپوزاید
اتوپوزید در درمان کارسینوم ریه و بیضه به کار می رود. همچنین در درمان کارسینوم مثانه، لنفوم های هوچکینی و غیر هوچکینی، لوسمی حاد میلوسیتیک، سارکوم اوینگ وکاپوسی مصرف شده است.
مکانیسم اثر اتوپوزاید
*
-به تاخیر انداختن عبور سلول از فاز S چرخه سلولی و توقف در مرحله انتهایی فاز S و ابتدای فاز G2
– مهار انتقال میتوکندری در سطح NADH دهیدروژناز یا مهار جذب نوکلئوزید به سلول هلا (HeLa cell)
– مهار آنزیم توپوایزومراز II
– شکست رشته DNA
فارماکوکینتیک اتوپوزاید
*
جذب: نوسانات چشمگیر در طول زمان برای هر فرد و تفاوت قابل توجه در بیماران مختلف
فراهمی زیستی: 75-25%
پیک پلاسمایی: 1 ساعت
اتصال به پروتئین: 98-94%
متابولیسم:
کبدی (توسط CYP3A4 و CYP3A5 به متابولیت های مختلف)
توسط پروستاگلاندین سنتاز یا میلوپراکسیداز (به متابولیت های O-دمتیله مانند کاتکول و کینین)
توسط GSTT1/GSTP1 و UGT1A1 (کونژوگه شدن با گلوتاتیون و گلوکورونید)
نیمه عمر:
کودکان (وریدی، عملکرد نرمال کبد و کلیه) 8-6 ساعت
بزرگسالان (وریدی، عملکرد نرمال کبد و کلیه) 11-4 ساعت
دفع:
کودکان (وریدی) ادرار (55%، به صورت داروی تغییرنیافته طی 24 ساعت)
بزرگسالان (وریدی) ادرار (56%، 45% به صورت داروی تغییرنیافته طی 120 ساعت)، مدفوع (44% طی 120 ساعت)
عوارض جانبی اتوپوزاید
*
عوارض ناشی از مصرف دوز بالا در پیوند مغز استخوان:
ریزش مو، مستی ناشی از اتانول، هپاتیت، افت فشارخون (ناشی از انفوزیون)، اسیدوز متابولیک، موکوزیت، تهوع و استفراغ (شدید)، بدخیمی ثانویه، جراحت پوستی (مشابه سندرم استیونس جانسون)
عوارض شایع (%10<):
پوستی: ریزش مو
گوارشی: تهوع و استفراغ، بی اشتهایی، اسهال
هماتولوژی و انکولوژی: لکوپنی (فروکش: 14-7 روز، بهبود: تا روز 20)، ترومبوسیتوپنی (فروکش: 16-9 روز، بهبود: تا روز 20)، آنمی
عوارض نسبتا شایع (%10-1):
قلبی عروقی: افت فشار خون (ناشی از انفوزیون سریع)
سیستم اعصاب مرکزی: نوروپاتی محیطی
گوارشی: التهاب دهان، درد شکمی
کبدی: سمیت کبدی
واکنش ازدیاد حساسیت: واکنش شبه آنافیلاکسی (شامل برونکواسپاسم، لرز، تنگی نفس، تب، تاکی کاردی)
تداخلات دارویی اتوپوزاید
*مشخصات کلی تداخلات:
– سوبسترای CYP3A4
– سوبسترای P-gp
– عامل انکولوژیک سرکوب‌کننده سیستم ایمنی
– عامل انکولوژیک سرکوب‌کننده مغز استخوان
تداخلات رده X (پرهیز):
ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، کلادریبین، دیپیرون، لاسمیدیتان، ناتالیزومب، پیمکرولیموس، تاکرولیموس (موضعی)، اوپاداستینیب، واکسن (زنده)
کاهش اثرات داروها توسط اتوپوزاید:
ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، تست پوستی کوکسیدیوئید ایمیت، لنوگراستیم، لیپگفیلگراستیم، نیولومب، پیدوتیمود، سیپولوسل-تی، واکسن آبله و آبله میمونی (زنده)، ترتوموتید، واکسن (زنده)، واکسن (غیرفعال)
کاهش اثرات اتوپوزاید توسط داروها:
القاکننده‌های قوی و متوسط CYP3A4، دابرافنیب، دفراسیروکس، انزالوتامید، اردافتینیب، ایوسیدنیب، میتوتان، ساریلومب، سیلتوکسیمب، توسیلیزومب، القاکننده‌های P-gp/ABCB1
افزایش اثرات داروها توسط اتوپوزاید:
باریسیتینیب، کلوزاپین، دفریپرون، فینگولیمود، لفلونومید، ناتالیزومب، اوزانیمود، سیپونیمود، توفاسیتینیب، اوپاداسیتینیب، واکسن (زنده)، آنتاگونیست های ویتامین کا
افزایش اثرات اتوپوزاید توسط داروها:
آتوواکون، کلرامفنیکل (چشمی)، کلادریبین، سیکلوسپورین (سیستمیک)، دنوزومب، دیپیرون، اردافتینیب، اینبلیزومب، لاسمیدیتان، مزالامین، اوکرلیزومب، پالیفرمین، مهارکننده‌های P-gp/ABCB1، پیمکرولیموس، پرومازین، رانولازین، رفلومیلاست، تاکرولیموس (موضعی)، تراستوزومب
تداخل با غذا:
ذکر نشده است.
هشدار ها اتوپوزاید
*
1- شمارش افتراقی سلول های خونی (CBC with diff) در ابتدای درمان، پیش از هر دوره درمان، پس از اتمام دوره درمان و در صورت نیاز بالینی ارزیابی شود.
2- عملکرد کبدی (بیلی روبین، آسپارتات آمینوترانسفراز، آلانین آمینوترانسفراز) و عملکرد کلیوی، پیش از هر درمان به صورت منظم پایش شود.
3- علایم حیاتی، فشار خون و سطح آلبومین بیمار پایش گردد.
4- بیمار از لحاظ بروز واکنش های ناشی از انفوزیون و واکنش های آنافیلاکسی (تب، لرز، تاکی کاردی، برونکواسپاسم، تنگی نفس، افت فشارخون) به دقت پایش شود.
5- لازم است که تجهیزات لازم برای مدیریت واکنش آنافیلاکسی احتمالی، در دسترس باشد.
– ضرورت مصرف منظم دارو و تکمیل دوره درمان به بیمار گوشزد شود.
توصیه های دارویی اتوپوزاید
1- در مورد شکل تزریقی، برای جلوگیری از افت فشار خون، تجویز دارو به صورت انفوزیون و در مدت بیش از 60-30 دقیقه انجام شود. از راه های دیگر تزریق یا تزریق سریع ورید خودداری شود.
2- تعداد گرانولوسیت ها 14-7 روز پس از تجویز و تعداد پلاکت ها 16-9در روز بیستم به میزان طبیعی بر می گردد.
