اطلاعات تخصصی
موارد مصرف کربوپلاتین
کربوپلاتین در درمان کارسینومای تخمدان، ریه سر و گردن، بیضه و سینوما مصرف می شود.
مکانیسم اثر کربوپلاتین
*-ترکیب آلکیله کننده مشتق پلاتین
در چرخه سلولی به صورت غیراختصاصی عمل می کند.
– اختلال در عملکرد DNA (با ایجاد کراس لینک بین رشته های DNA با پیوند کووالانسی)
فارماکوکینتیک کربوپلاتین
*پیک پلاسمایی: 4-2 ساعت
اتصال به پروتئین: صفر
*پلاتین (متابولیت کربوپلاتین) به صورت برگشت ناپذیر به پروتئین های پلاسما متصل می شود (87%).
متابولیسم: کبدی به میزان محدود
نیمه عمر:
کربوپلاتین (500-300 میلی گرم/ متر مربع) 5.9-2.6 ساعت
پلاتین (متابولیت کربوپلاتین) بیش از 5 روز
دفع: ادرار (70% به صورت کربوپلاتین طی 24 ساعت، 5-3% به صورت پلاتین طی 4-1 روز)
عوارض جانبی کربوپلاتین
*عوارض شایع (%10<):
سیستم اعصاب مرکزی: درد
غدد درون ریز و متابولیسم: کاهش سدیم خون، کاهش منیزیم خون، کاهش کلسیم خون، کاهش پتاسیم خون
گوارش: استفراغ، درد شکمی، تهوع
هماتولوژی و انکولوژی: سرکوب مغز استخوان (وابسته به دوز؛ محدود کردن دوز به 21 روز به صورت مونوتراپی)، آنمی، لکوپنی، نوتروپنی، ترومبوسیتوپنی
کبدی: افزایش سطح سرمی آلکالین فسفاتاز، افزایش سطح سرمی آسپارتات آمینوترانسفراز
ازدیاد حساسیت: ازدیاد حساسیت
عصبی، عضلانی و اسکلتی: ضعف
کلیوی: کاهش کلیرانس کراتینین، افزایش BUN
عوارض نسبتا شایع (%10-1):
سیستم اعصاب مرکزی: نوروپاتی محیطی، سمیت عصبی
پوستی: ریزش مو
گوارشی: یبوست، اسهال، اختلال چشایی، موکوزیت، التهاب دهان
هماتولوژی و انکولوژی: اختلالات خونریزی، خونریزی
کبدی: افزایش بیلی روبین سرم
عفونی: عفونت
چشمی: اختلالات بینایی
گوشی: سمیت گوشی
کلیوی: افزایش سرم کراتینین
سایر عوارض (%1>، مهم یا تهدید کننده حیات):
آنافیلاکسی، بی اشتهایی، برونکواسپاسم، نارسایی قلبی، حوادث عروق مغزی، دهیدراسیون (کاهش آب بدن) آمبولی، اریتم، تب نوتروپنی، آنمی همولیتیک (حاد)، سندرم اورمیک همولیتیک، افزایش فشار خون، افت فشار خون، واکنش محل تزریق (درد، قرمزی، تورم)، ایسکمی دست و پا (حاد)، کسالت، متاستاز، خارش، راش پوستی، نکروز بافت (به علت نشت دارو هنگام تزریق)، کهیر، کاهش بینایی
تداخلات دارویی کربوپلاتین
*مشخصات کلی تداخلات:
– تشدید هیپوکالمی
– عامل انکولوژیک سرکوب‌کننده سیستم ایمنی
– عامل انکولوژیک سرکوب‌کننده مغز استخوان
– تشدید سمیت کلیوی
-تشدید سمیت گوشی
تداخلات رده X (پرهیز):
ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، کلادریبین، دیپیرون، ناتالیزومب، پیمکرولیموس، سورافنیب، تاکرولیموس (موضعی)، اوپاداسیتینیب، واکسن (زنده)
کاهش اثرات داروها توسط کربوپلاتین:
ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)، تست پوستی کوکسیدیوئید ایمیت، فوس فنی‌توئین-فنی‌توئین، لنوگراستیم، لیپگفیلگراستیم، نیوولومب، پیدوتیمود، سیپولوسل-تی، واکسن آبله و آبله میمونی (زنده)، ترتوموتید، واکسن (غیرفعال)، واکسن (زنده)
کاهش اثرات کربوپلاتین توسط داروها:
اکیناسه
افزایش اثرات داروها توسط کربوپلاتین:
باریسیتینیب، بکساروتن، کلوزاپین، دفریپرون، فینگولیمود، لفلونامید، ناتالیزومب، اوزانیمود، سیپونیمود، مشتقات تاکسان، توفاسیتینیب، توپوتکان، اوپاداسیتینیب، واکسن (زنده)
افزایش اثرات کربوپلاتین توسط داروها:
آمینوگلیکوزیدها، کلرامفنیکل (چشمی)، کلادریبین، دنوزومب، دیپیرون، اینبلیزومب، مزالامین، اوکرلیزومب، پالیفرمین، پیمکرولیموس، پرومازین، رفلومیلاست، سورافنیب، تاکرولیموس (موضعی)، تراستوزومب
تداخل با غذا:
ذکر نشده است.
هشدار ها کربوپلاتین
*1- شمارش افتراقی سلول های خونی (CBC with diff)، سطح پلاکت ها، سطح الکترولیت های سرم، عملکرد کلیوی (مانند کراتینین سرم، کلیرانس کراتینین ، BUN) و عملکرد کبدی پیش از شروع درمان و سپس به صورت دوره ای پایش شود.
2- پیش از شروع درمان، سابقه حساسیت بیمار بررسی شود.
3- بیمار از لحاظ بروز تهوع و استفراغ پایش شود و در صورت نیاز پیش از دریافت دارو، داروهای ضدتهوع مناسب برای بیمار تجویز گردد.
4- بیمار از لحاظ بروز سمیت گوشی ، سرکوب مغز استخوان، آنمی، خونریزی و نوروپاتی محیطی به دقت پایش شود.
5- شنوایی سنجی (خصوصا در کودکان کمتر از 6 ماه) انجام گیرد.
6- سرکوب مغز استخوان و اختلال عملکرد کلیوی جزو موارد ویژه احتیاط مصرف می باشند.
7- دیگر داروهای مصرفی بیمار، از لحاظ بروز تداخلات دارویی بررسی شود (به ویژه داروهایی با سمیت گوشی و کلیوی؛ که باید دارو را با مشتقات تاکسان جایگزین کرد).
توصیه های دارویی کربوپلاتین
1- توصیه می شود کربوپلاتین برای بیماران بستری در بیمارستان و تحت مراقبت پزشک متخصص تجویز شود. ضمناً تسهیلات لازم برای درمان آنافیلاکتیک احتمالی باید در دسترس باشد.
2- مقدار مصرف نگهدارنده باید برای هر بیمار به صورت انفرادی و با توجه به پاسخ های بالینی و تغییرات هماتولوژیک بیمار و ظهور یا شدت سمیت دارو تعیین شود.
3- توصیه می شود انفوزیون وریدی کربوپلاتین طی 60 -15 دقیقه انجام شود. ضمناً کربوپلاتین از طریق انفوزیون مداوم وریدی طی 24 ساعت قابل تجویز است.
4- تقسیم مقدار مصرف تام روزانه به 5 قسمت ممکن است شدت تهوع و استفراغ را کاهش دهد.
