اطلاعات تخصصی
موارد مصرف کانامایسین
کانامایسین یک آنتی باکتریال آمینوگلیکوزیدی است با عملکرد مشابه با جنتامایسین است. این دارو در درمان عفونت های گرم منفی و استافیلوکوکی از جمله گونوره آ و عفونت های گنوکوکی چشم نوزادان کاربرد دارد، اگرچه مصرف آن در بسیاری از مراکز به خاطر گسترش مقاومت به آن کاهش یافته است. همانند جنتامایسین، این دارو را هم می توان همراه با پنی سیلین و با سفالوسپورین ها تجویز نمود که تزریقات باید در محل های مجزا صورت گیرند. هم چنین از کانامایسین به عنوان داروی خط دوم در توبرکلوزیس استفاده می شود اما دیگر داروهای مطمئن تر ترجیح داده می شوند. اغلب از نمک های سولفات یا اسیدسولفات استفاده می شود. در ایالات متحده آمریکا فرآورده حاوی بی سولفات نیز موجود است. دوزهای تجویزی بر اساس کانامایسین پایه بیان می شوند. 2/1 گرم سولفات کانامایسین و 34/1 گرم اسیدسولفات کانامایسین تقریباً معادل با یک گرم کانامایسین می باشند. تجویز معمولاً به صورت تزریق داخل عضلانی صورت می گیرد و در عفونت های حاد بالغین دوز15 میلی گرم بر کیلوگرم به صورت روزانه و تا حداکثر 5/1 گرم در روز در 2 تا 4 دوز تقسیم شده تجویز می گردد. دوزهای مشابهی به صورت انفوزیون داخل وریدی محلول 25/0 تا 5/0 درصد در طی 30 تا 60 دقیقه داده می شود، در انگلستان دوزهایی تا حد 30 میلی گرم بر کیلوگرم در روز در 2 یا 3 دوز تقسیم شده از این راه داده می شوند. دوزهایی مشابه در مورد کودکان تجویز می گردد. ترجیحاً طول درمان عفونت حاد نباید بیش از 7 تا 10 روز ادامه یابد و یا نباید جمعا از 10 گرم کانامایسین تجاوز کند. در مورد عفونت های مزمن باکتریایی در انگلستان دوز 3 تا 4 گرم در هفته به صورت یک گرم یک روز در میان یا یک گرم 2 بار در روز و 2 بار در هفته توصیه می شود و دوز حداکثر تجمعی 50 گرم می باشد اما مصرف طولانی مدت باعث افزایش خطر نفروتوکسیسیتی می گردد و عموماً توصیه نمی شود.
مکانیسم اثر کانامایسین
کانامایسین یک آنتی بیوتیک آمینوگلیکوزیدی است که مانند سایر داروهای این گروه با عبور فعال ازغشای باکتری مانع بیوسنتز پروتیئن توسط ریبوزوم ها می شود.
فارماکوکینتیک کانامایسین
آمینوگلیکوزیدها از راه گوارش جذب نمی شوند. البته در صورت زخم گوراش یا التهاب روده مقادیری از دارو جذب می شود. آمینوگلیکوزیدها بصورت تزریق عضلانی یا وریدی مصرف می شود.
جذب این داروها پس از تزریق عضلانی سریع و کامل است. آمینوگلکوزیدها از راه پوست هم جذب می شوند. پس از جذب در اغلب بافت ها و مایعات بدن منتشر می شوند و بیشترین غلظت را در ادرار دارند. غلظت سرمی این داروها نیم الی یک و نیم ساعت پس از تزریق عضلانی و ۱۵ الی ۳۰ دقیقه پس از تزریق وریدی به حداکثر خود می رسد. دفع آمینوگلیکوزیدها عمدتا کلیوی است و در صورت وجود عیب کار کلیه ممکن است در بدن تجمع یابند.
نیمه عمر آمینوگلیکوزیدها ۲ الی ۴ ساعت است که در صورت عیب کار کلیه ممکن است تا ۱۰۰ ساعت نیز افزایش یابد.
عوارض جانبی کانامایسین
اوج غلظت پلاسمایی کانامایسین نباید از 30 میکروگرم در میلی لیتر فراتر رود. مسمومیت شنوایی کلکتاراز مسمومیت ویستبولار شایع تر است. در محل تزریق داخل عضلانی درد موضعی و التهاب به همراه کبودی و هماتوم رخ می دهد. متعاقب مصرف خوراکی اختلالات گوارشی و سندرم سوءجذب مشابه آن چه در مصرف خوراکی نئومایسین دیده می شود، ایجاد می گردد و در بیماران مبتلا به زخم های گوارشی مصرف خوراکی کانامایسین ممنوع می باشد.
تداخلات دارویی کانامایسین
در صورت مصرف همزمان آمینوگلیکوزیدها با سفالوسپورین ها ( به ویژه سفالوتین )، آمفوتریسین، سیکلوسپورین وداروهای سیتوتوکسیک، خطر بروز مسمومیت کلیوی ( واحتمالاً مسمومیت گوشی ) افزایش می یابد. مصرف همزمان آمینوگلیکوزیدها با نئوستیگمین و پیریدوستیگمین، به دلیل اثر آنتاگونیستی اثر این داروهای کولینرژیک را کاهش می دهد. مصرف همزمان آمینوگلیکوزیدها با داروهای مسدد عصب – عضله ممکن است موجب ضعف بیشتر عضلات اسکلتی، ضعف تنفس و حتی آپنه شود. خطر بروز مسمومیت گوشی در صورت مصرف آمینوگلیکوزیدها با داروهای مدر گروه لوپ ممکن است افزایش یابد . از مصرف همزمان دو یا چند آمینوگلیکوزید با یکدیگر و مصرف همزمان این داروها با کاپرئومایسین باید خوداری کرد، زیرا خطر بروز مسمومیت گوشی وکلیوی و انسداد عصب – عضله ممکن است افزایش یابد. در مورد تداخل آمینوگلیکوزیدها با داروهای مدر بالقوه سمی برای گوش به تک نگار کلی این داروها مراجعه شود.
هشدار ها کانامایسین
1- فاصله بین دفعات مصرف دارو در بیماران مبتلا به عیب کار کلیه باید افزایش داده شود .
2- مصرف این دارو در بیماران سالخورده مبتلا به پارکینسون و نوزادان باید با احتیاط فراوان صورت گیرد.
3- از مصرف طولانی مدت این دارو باید خوداری کرد.
توصیه های دارویی کانامایسین
1- از آنجا که دفع آمینوگلیکوزیدها عمدتاً کلیوی است و غلظت این داروها در ادرار زیاد خواهد بود، بیمار باید به اندازه کافی آب یا مایعات مصرف کند تا غلظت زیاد دارو موجب آسیب به مجاری ادراری نشود.
2- مقدار مصرف کانامایسین به ویژه در بیمارانی که دچار سوختگی شده اند یا عمل جراحی در پیش دارند و در زنان باردار یا مبتلا به بیماری های زنان ممکن است کمتر یا بیشتر از مقدار توصیه شده باشد که این به دلیل تفاوت زیاد بین نیاز این گروه بیماران به دارو است.
3- از آنجا که احتمال تشکیل کمپلکس بین کانامایسین و سایر داروها وجود دارد، مخلوط کردن این دارو با سایر داروها در یک محلول توصیه نمی شود.
دارو های هم گروه کانامایسین
گروه D
استفاده نشود: شواهدی دال بر خطر مرگ جنین با مصرف این دارو در دوران بارداری وجود دارد. این شواهد به واسطه تحقیقات، تجربه عرضه در بازار و یا مطالعات انسانی به دست آمده است. منافع دارو در مقابل خطرات احتمالی، تعیین کننده مصرف یا عدم مصرف این دارو در دوران بارداری است
