معرفی متفورمین

متفورمین یک داروی تجویزی است که برای درمان دیابت نوع 2 استفاده می شود.این دارو متعلق به یک گروه از داروها به نام بیگوانید هاست.

افراد مبتلا به دیابت نوع 2 دارای سطوح قند خون (گلوکز) بالاتر از حد طبیعی هستند. متفورمین دیابت را درمان قطعی نمی کند ولی سطح قند خون خود را به محدوده امن کاهش می دهد.

متفورمین باید حتما طولانی مدت مصرف شود. متفورمین می تواند عوارض جانبی خفیف و جدی ایجاد کند که در مردان و زنان تاحدودی یکسان است. در اینجا چیزی است که شما باید در مورد این عوارض جانبی بدانید و زمانی که باید با پزشک خود تماس بگیرید.

[box type=”shadow” ]

درباره دیابت نوع 2 :

دیابت نوع 2 شایع ترین نوع دیابت است. دیابت نوع 2 وضعیتی است که بدن به درستی انسولین را فرآوری نمی کند و در نتیجه قند خون (قند خون) را افزایش می دهد.

انسولین هورمونی است که در پانکراس تولید می شود. دیابت نوع 2 بیشتر در افراد دارای اضافه وزن یا چاق دیده می شود که از لحاظ جسمی فعال نیستند.

بیماران مبتلا به دیابت نیز باید توجه داشته باشند که وزن سالم سطح کلسترول و سلامت کلی بدن را افزایش می دهد. مقاومت به انسولین وضعیتی است که معمولا در دیابت نوع 2 مشاهده می شود. برخی از ژنهای تولید انسولین به جای مقاومت به انسولین، عامل خطر ابتلا به دیابت نوع 2 هستند.

سابقه خانوادگی دیابت یک عامل خطر است و افراد نژادها یا قومیت های خاص در معرض خطر بیشتری هستند. تولید غیر طبیعی گلوکز توسط کبد نیز می تواند منجر به افزایش قند خون (گلوکز) نیز شود.

متفورمین نام های تجاری مختلفی دارد: Glucophage، Glucophage XR، Fortamet، Glumetza و Riomet.[/box]

[divider]

عوارض جانبی رایج متفورمین عبارتند از:

سوزش سر دل
دل درد
تهوع یا استفراغ
نفخ
گاز زیاد معده
اسهال
یبوست
کاهش وزن
سردرد
احساس طعم فلزی ناخوشایند در دهان

[divider]

عوارض جانبی جدی متفورمین

اسیدوز لاکتیک
جدی ترین عارضه جانبی متفورمین می تواند اسیدوز لاکتیک باشد.

اسیدوز لاکتیک یک مشکل نادر اما جدی است که می تواند به علت افزایش سطح متفورمین در بدن شما رخ دهد. این حالت نوعی اورژانس پزشکی است که برای درمان حتما باید در بیمارستان بستری انجام شود.

در صورت بروز هر یک از علائم زیر از اسیدوز لاکتیک، بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید:

خستگی شدید
ضعف شدید
کاهش اشتها
حالت تهوع و استفراغ
مشکل در تنفس بصورت تنگی نفس
سرگیجه
احساس گیجی و سرگردانی
ضربان قلب سریع یا آهسته
احساس سرما
درد عضلانی
سوزش (قرمزی ناگهانی و گرما در پوست شما)
درد معده با هر کدام از این علائم دیگر

کم خونی
متفورمین می تواند سطح ویتامین B-12 را در بدن شما کاهش دهد.

در موارد نادر، این موضوع می تواند باعث کم خونی (سطح پایین گلبول قرمز) شود. اگر مقدار زیادی ویتامین B-12 یا کلسیم را از طریق رژیم غذایی خود دریافت نکنید، ممکن است برای شما خطر ابتلا به کمبود ویتامین B-12 بالا باشد. اگر شما مصرف متفورمین را متوقف کنید یا مکمل های ویتامین B-12 دریافت کنید، سطح ویتامین B-12 شما می تواند بهبود یابد. با این وجود، مصرف متفورمین را بدون صحبت با پزشک خود قطع نکنید.

علائم شایع آنمی (کم خونی) عبارتند از:

خستگی
سرگیجه
گیجی و منگی
اگر شما فکر می کنید که ممکن است کم خونی داشته باشید بهتر است  برای آزمایش تعیین سطح سلول های قرمز خون خود، با پزشکتان ملاقات کنید.

 

هیپوگلیسمی
متفورمین به تنهایی معمولا باعث ایجاد هیپوگلیسمی (قند خون پایین) نمی شود.

با این حال، در موارد نادر،متفورمین ممکن است هیپوگلیسمی ایجاد کند مخصوصا در موارد زیر:

رژیم غذایی بد و دریافت کالری کم و نامناسب
تمرین های ورزشی سخت
مصرف زیاد الکل
مصرف همزمان سایر داروهای دیابت

[box type=”note” align=”alignright” ]

برای جلوگیری از افت قند خون کارهای زیر را انجام دهید:

مصرف داروها به صورت منظم

یک رژیم غذایی متعادل

تمرین های ورزشی متعادل

در مورد تمام داروهای دیگر که مصرف می کنید به پزشک خود اطلاع دهید.

[/box]

[divider]

در صورتی که علائم افت قند خون (علائم زیر) را دارید، با پزشک خود تماس بگیرید:

ضعف
خستگی
حالت تهوع
استفراغ
دل درد
سرگیجه
سبکی سر
ضربان قلب سریع یا نامنظم

[divider]

احتیاط های مصرف متفورمین

چندین فاکتور خطر ابتلا به اسیدوز لاکتیک را درزمان مصرف متفورمین افزایش می دهند.

اگر هر یک از شرایط زیر را دارا هستید، قبل از مصرف این دارو با پزشک خود مشورت کنید.

مشکلات کلیوی
کلیه های شما متفورمین را از بدن شما حذف می کند. اگر کلیه های شما خوب کار نکنند، سطح متفورمین در بدنتان بالاتر خواهد رفت و این موضوع خطر ابتلا به اسیدوز لاکتیک را افزایش می دهد.

اگر اختلال متوسط ​​کارکرد کلیه دارید، پزشک ممکن است متفورمین را برای شما با دوز پایین شروع کند. اگر دچار مشکلات کلیوی شدید هستید یا 80 سال سن دارید، ممکن است متفورمین (metformin) برای شما مناسب نباشد.

پزشک شما احتمالا قبل از شروع مصرف متفورمین و سپس هر سال، عملکرد کلیه تان را آزمایش خواهد کرد.

مشکلات قلبی
اگر نارسایی حاد قلبی دارید یا اخیرا یک حمله قلبی داشته اید، نباید متفورمین مصرف کنید.

قلب شما ممکن است خون شما را به کلیه ها نفرستد و این باعث جلوگیری از عملکرد صحیح کلیه های شما در از بین بردن متفورمین از بدن و همچنین افزایش خطر ابتلا به اسیدوز لاکتیک خواهد شد.

مشکلات کبدی
اگر دچار مشکلات شدید کبدی هستید،نباید متفورمین مصرف کنید.

کبد شما اسید لاکتیک را از بدن شما پاک می کند. بنابراین، مشکلات شدید کبد می تواند باعث ایجاد اسید لاکتیک زیادی در بدن شود. ساخت اسید لاکتیک خطر ابتلا به اسیدوز لاکتیک را افزایش می دهد.

مصرف الکل
مصرف الکل هنگام مصرف متفورمین باعث افزایش خطر ابتلا به هیپوگلیسمی (افت قند خون) می شود. همچنین الکل خطر ابتلا به اسیدوز لاکتیک را افزایش می دهد. این به این دلیل است که الکل سطوح اسید لاکتیک در بدن شما را افزایش می دهد.

در هنگام مصرف متفورمین، نباید مقدار زیادی الکل مصرف کنید. این موضوع شامل مصرف طولانی مدت الکل نیز می شود. در صورت مصرف متفورمین، اگر مشروب نوشیدید، با پزشک خود درمورد اینکه چقدر الکل برای شما سالم است، صحبت کنید.

روش های جراحی یا رادیولوژیک
اگر قصد دارید عمل جراحی یا روش رادیولوژیکی را انجام دهید که از ماده تزریقی کنتراست ید استفاده می کند، باید مصرف متفورمین 48 ساعت قبل از عمل متوقف شوید. چراکه این روش ها می توانند حذف متفورمین از بدن شما را افزایش دهد و خطر ابتلا به اسیدوز لاکتیک را افزایش دهد.

چگونه دیابت، پاهای افراد مبتلا را هدف قرار می دهد؟

[divider]

پاسخ به سوالات رایج در مورد متفورمین:

آیا متفورمین باعث کاهش وزن می شود؟

جواب:
متفورمین می تواند باعث کاهش وزن در طول زمان شود، اگر که با رژیم غذایی و ورزش همراه شود. با این حال، متفورمین فقط برای کاهش وزن استفاده نمی شود.

متفورمین عوارض جانبی جدی و همچنین خطر تداخل با داروهای دیگر را نیز دارد. همچنین متفورمین باعث کاهش وزن طولانی مدت نیز نمی شود.

پس از متوقف کردن مصرف متفورمین احتمالا به وزن سابق برمی گردید.

[divider]

متفورمین در بارداری و شیردهی

مطالعات کافی در زنان باردار وجود ندارد و به همین دلیل اکثر متخصصان معتقدند انسولین بهترین درمان برای زنان باردار مبتلا به دیابت است.

متفورمین به شیر مادر منتقل می شود و بنابراین می تواند به نوزاد شیرخوار نیز منتقل شود. مادران شیرده نباید از متفورمین استفاده کنند.

[divider]

[box type=”warning” align=”alignright” ]! هشدار مهم!

تجويز و تعيين دوز دارو همیشه به عهده پزشک مي باشد و داروباکس مسئوليتی در قبال مصرف خود سرانه دارو ندارد.

اغلب داروها موارد مصرف بسیار متنوعی دارند و ممکن است هدف پزشک شما در تجویز این دارو در این سایت ذکر نشده باشد.[/box]

این مطلب فقط برای آموزش اطلاعات عمومی پزشکی برای عموم مردم است و به هیچ عنوان جنبه تشخیصی درمانی ندارد و جایگزین ویزیت تخصصی و حضوری پزشک نیست.

دکتر مصطفی امیری متخصص مغزواعصاب و فوق تخصص اختلالات خواب

بورد تخصصی مغزواعصاب از دانشگاه تهران

[divider]