خواص میخک بالغ بر چندین مورد متفاوت هستند که سعی خواهیم کرد در این مقاله آنها را بررسی کنیم. در ابتدا باید اذعان داشت که میخک‌ها نوعی گیاه ادویه‌ای هستند که بومی کشورهایی نظیر اندونزی، هند، پاکستان و حتی مناطقی از آفریقای شرقی بومی هستند.
استفاده از این دارو می‌تواند برای فرد استفاده کننده فوایدی نظیر کمک به فرایند گوارش، تقویت سیستم ایمنی بدن و غلبه بر بیماری دیابت است. همچنین استفاده از این دارو از موتاسیون و خطرات آن پیشگیری کرده و با ویژگی‌های ضد میکروبی است. در این مقاله سعی خواهیم کرد به بررسی فواید ناشی از استفاده از این گیاه بپردازیم.
میخک چیست؟
گونه‌های مختلفی از این گیاه در سرتاسر جهان به ویژه در ناحیه آسیا رشد می‌کنند. میخک از درخت Syzygium aromaticum و متعلق به خانواده Myrtaceae جمع آوری می‌شود. این گیاه که غالباً در نواحی گرمسیری و نیمه گرمسیری رشد می‌کنند؛ غالباً همیشه سبز است و از قسمت‌های مختلف آن نظیر جوانه، برگ و ساقه استفاده مختلف دارویی دارد.
جدای از موارد یاد شده روغن میخک نیز از دیرباز دارای استفاده گسترده‌ای در زمینه پزشکی بوده است. میخک به مانند دیگر ادویه‌های مورد استفاده دارای تاریخ جالبی در زمینه استفاده از آن است.
در طول قرن سیزدهم و چهاردهم، این گیاهان از راه کشور اندونزی به چین، هند، ایران، آفریقا و اروپا منتقل شده و مورد استفاده مردمان این سرزمین‌ها قرار گرفتند. قیمت این گیاه بالا بود و رقابت بر سر انحصار استفاده از آن شکل گرفت.
در حال حاضر هم این ماده دارای استفاده‌های زیادی در سراسر جهان است.
خواص میخک و معرفی چند مورد مهم از آن
از دیرباز جدای از استفاده در غذا این گیاه دارای مواد مورد استفاده در زمینه پزشکی و تأمین دارو بوده است که در ادامه تیتر وار چند مورد از آنها ذکر می‌شود:
- در طب آیورودا از خواص میخک برای کنترل و درمان پوسیدگی دندان و هالیتوزیس (بوی بد دهان) استفاده می‌شود.
- در طب چینی، میخک دارای خواص بالا برنده قدرت جنسی در فرد استفاده کننده است.
- میخک‌های زمینی به طور سنتی برای اهداف درمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- چای میخک یک گینه گرم محبوب برای رفع گرفتگی بینی ( احتقان ) است.
- روغن میخک با ویژگی‌های خود به سرکوب سردرد، نفخ شکم و همچنین کاهش علائم گرفتگی بدن کمک می‌کند.
- جدای از موارد یاد شده میخک در دفع حشرات و ساس مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای این منظور باید این ماده را به آب کرد و افشانه آن را برای دفع حشرات به کار برد.
خواص تغذیه ای میخک
بنابر گزارش انجمن مرکزی داده‌های غذایی ایالات متحده آمریکا، مواد مغذی موجود در میخک شامل کربوهیدرات، پروتئین، انرژی و فیبر رژیم غذایی است. مواد معدنی موجود در میخک شامل پتاسیم، کلسیم، سدیم و منیزیم است. ویتامین‌های موجود در این ماده ویتامین‌هایی نظیر ویتامین E، فولات و نیاسین را در بر می‌گیرد. آنها همچنین این ماده غذایی مقادیر قابل توجهی از مواد معدنی نظیر فسفر، آهن، روی، ویتامین C، تیامین، ریبوفلاوین و ویتامین‌های A و K را دارد.
مواد فعال زیستی در میخک به شرح زیر است:
براساس مطالعاتی که در گروه‌های تحقیقاتی دانشگاه تگزاس در آستین انجام شد، این نتایج به دست آمد که ترکیبات فعال زیستی موجود در ازعصاره میخک شامل فلاونوئیدها، هگزان، متیلن کلراید، اتانول، تیمول، اوژنول و بنزن بود. در این مطالعه همچنین ثابت شد این مواد بیوشیمیایی خاصیت آنتی اکسیدانی، محافظتی از ارگان‌های بدن به مانند کبد، ضد میکروبی و ضد التهابی دارند.
میخک برای تقویت سلامت دستگاه گوارش
از این دارو از طریق تقویت هضم و کنترل سوزش دستگاه گوارش در درمان ناراحتی‌های معده استفاده می‌شود. همچنین به دلیل کمک به ایجاد بی حسی در بد این ماده در پیشگیری از بروز حالت استفراغ می‌تواند نقش به سزایی داشته باشد. همچنین این ماده به بهبود زخم‌های گوارشی کمک کرده و دارای خواص مسهلی است.
خواص میخک در کنترل میکروب‌ها
این ماده به خاطر توانایی در کنترل میکروارگانیسم های ورودی به بدن انسان مورد توجه است. عصاره میخک چنان قوی است که می‌تواند خیلی میکروارگانیسم‌ها را از میان ببرد.
خواص میخک در شیمی درمانی
ویژگی‌های شیمیایی و پیشگیری کننده یا ضد سرطان زای این ماده اخیراً به میزان زیادی مورد توجه قرار گرفته است. در یک تحقیقی که در مجله Carcinogenesis انتشار پیدا کرد این نتایج به دست آمد که این ماده می‌تواند در مراحل اول سرطان ریه از پیشرفت آن به نحو به سزایی پیشگیری کند. همچنین اولئانولیک اسید موجود در این گیاه دارای خواص ضد توموری بوده و همچنین ماده اوژنول موجود در آن دارای نقش مهمی در پیشگیری از بیماری سرطان دهانه رحم است.
محافظت از کبد از خواص میخک
یکی از بهترین مواد موجود در میخک مقادیر متنابهی از آنتی اکسیدان است که در حفظ و افزایش سلامت ارگان‌های بدن به ویژه کبد نقش به سزایی دارد. در طولانی مدت سوخت و ساز بدن باعث افزایش تولید رادیکال آزاد و پروفایل‌های لیپیدی و در عین حال کاهش آنتی اکسیدان های موجود در کبد خواهد شد. عصاره میخک یکی از بهترین مواد برای خنثی سازی این روند متابولیکی بدن انسان است.
کنترل دیابت با میخک
بنابر مطالعه‌ای که نتایج آن در مجله Ethnopharmacology منتشر شد، این حقیقت به اثبات رسید که اگر در رژیم غذایی وجود داشته باشد دارای اثرات مفیدی در پیشگیری از بیماری دیابت خواهد بود. همچنین عصاره این ماده با توجه به شباهت به انسولین سبب کترل قند خون در فرد استفاده کننده از این ماده غذایی می‌شود.
حفظ سلامت استخوان از خواص میخک
عصاره‌های هیدروالکلی این گیاه در برگیرنده موادی فنولیک، نظیر اوژنول و مشتقات آن مانند فلاون، ایزوفلاون و فلاونوئیدها است. تحقیقی که در این زمینه انجام شده است نشان می‌دهد که این عصاره‌ها ممکن است در حفظ تراکم استخوان و محتوای مواد معدنی استخوان و همچنین افزایش استحکام کششی استخوان‌ها در صورت پوکی استخوان تأثیر قابل ملاحظه‌ای باشد. البته هنوز برای تأیید این یافته‌ها و خواص میخک در این زمینه، تحقیقات بیشتری لازم است.
حفظ ایمنی بدن
جوانه خشک شده گل میخک در بر گیرنده موادی است که با افزایش میزان گلبول‌های سفید خون به بهبود سیستم ایمنی بدن فرد استفاده کننده از این ماده غذایی یاری رسانده و از این طریق باعث بهبود سطوح ایمنی فرد خواهند شد.
اثرات ضد التهابی میخک
این ادویه دارای اثرات ضد التهابی و ضد درد است. در این زمینه پژوهش‌هایی که بر روی عصاره میخک بر روی موشهای آزمایشگاهی انجام گرفته است این امر را نشان می‌دهد که وجود اوژنول باعث کاهش التهاب ناشی از آدم در بدن فرد استفاده کننده از میخک می‌شود. همچنین نشان داده شد که اوژنول با تحریک گیرنده‌های درد می‌تواند سطوح درد را در فرد کاهش دهد.
سلامت دهان
کاهش بیماری‌های لثه و سرکوب پاتوژن های موجود در این ناحیه و همچنین خواص ضد درد از اثرات این ماده است که به اثبات رسیده است. در زمینه درد میخک باعث بی حسی و سرکوب حس درد می‌شود.
افزایش قدرت جنسی در فرد استفاده کننده
از روزگاران کهن و از جمله در طب یونانی هم از میخک و هم جوز هندی در این زمینه استفاده می‌شد و براساس بازخورد استفاده کنندگان نتایج مفید و خوبی در افزایش حس جنسی در مصرف به همراه داشت.
درمان سردرد
ترکیبی از میخک به همراه شیر، مقداری ادویه و سنگ نمک می‌تواند در زمینه کاهش سردرد اثر خوبی و سریعی به همراه داشته باشد.
چگونه می‌توان میخک را خریداری نمود؟
این ماده را می‌توان در فروشگاه‌های بزرگ مواد غذایی یا عطاری‌ها، داروخانه‌ها یا حتی مراکز فروش اینترنتی خریداری کرد. البته به هنگام خرید باید این امر با دقت انجام شود تا ماده خریداری شده دارای کیفیت خوبی باشد. این مواد معمولاً در مکان‌های خنک و در شیشه نگهداری می‌شوند. میخک‌های تازه از نظر عطر و طعم خوب و مشهود هستند.
اثرات جانبی محتمل ناشی از استفاده از میخک
مقادیر بیش از حد یا رقیق نشده این ماده اگر مورد استفاده قرار گیرند، ممکن است سبب بروز مشکلاتی در فرد استفاده شوند که در ادامه به بررسی آنها خواهیم پرداخت:
اسانس میخک: اسانس میخک نباید به طور مستقیم مورد استفاده قرار گیرد و باید در آب یا روغن زیتون رقیق گردد وگرنه بنابر تحقیقی که در این زمینه انجام شود ممکن است استفاده از آن برای فرد استفاده کننده خطرناک باشد.
سیگار میخک: این هم یکی از اقلامی است که به ویژه در کشور اندونزی به میزان زیادی مورد استفاده قرار می‌گیرد و به نام کریتک مشهور است و تحقیقاتی نشان می‌دهد که زیان ناشی از استنشاق این ماده حتی از کشیدن سیگار هم برای سلامتی انسان بیشتر است. نکته مهم در مورد سیگارهای میخک این است که مقدار نیکوتین، مونواکسید کربن و میزان ورود دود به ریه‌ها از سیگارهای طبیعی تنباکویی به میزان معنی داری بیشتر بود.
