تستوسترون یک هورمون جنسی است که با مردانگی ارتباط دارد اگر چه زنها هم مقدار کمی دارند. اگر مردی دچار کمبود تستوسترون شود علائم آن می‌تواند شامل اختلال نعوظ و کاهش توده استخوانی و میل جنسی باشد.
این هورمون وظایف بسیاری دارد از جمله:
- رشد استخوانها و عضلات
- ضخیم شدن صدا، رشد مو و عوامل دیگر مرتبط با ظاهر
- تولید اسپرم
تولید تستوسترون می‌تواند پیر شدن شخص را کند کند و بسیاری از مردان با ظاهر پیرتر نسبت به سن، علائم کمبود تستوسترون را دارند.
انجمن اورولوژی آمریکا کمبود تسترون را به صورت کمتر از ۳۰۰ نانو گرم (ng) هورمون در هر دسی لیتر خون تعیین کرد. همچنین گزارش دادند که حدود ۲ نفر از هر ۱۰۰ مرد کمبود تستوسترون دارند.
۱۲ علامت و نشانه کمبود تستوسترون
در زیر علائم و نشانه‌های کمبود تستوسترون در مردان آمده است. زنان نیز بعضی از علائم زیر را تجربه می‌کنند.
مشکلاتی در نعوظ
کمبود تستوسترون می‌تواند مشکلاتی برای ایجاد یا نگه داشتن نعوظ ایجاد کند. تستوسترون بافت آلت تناسلی را تحریک می‌کند تا اکسید نیتریک تولید کند که چندین واکنش را شروع می کند و منجر به نعوظ می شود. اگر مردی سطح هورمون در وی خیلی پایین باشد ممکن است قادر به ایجاد نعوظ نباشد.
موارد زیر عوامل دیگری هستند که موجب اختلال نعوظ می‌شوند
- سیگار کشیدن
- مشکلات مربوط به تیروئید
- کلسترول بالا
- استرس یا اضطراب
- مصرف الکل
- دیابت
- فشار خون بالا
ریزش مو
بسیاری از مردان ریزش مو را به عنوان بخشی از طبیعت افزایش سن تجربه می‌کنند و ریزش موی مربوط به افزایش سن ممکن است بر زنان نیز تاثیر بگذارد. نویسندگان یک تحقیق در سال ۲۰۱۲ دریافتند که ایمپلنتهای تستوسترون رشد دوباره مو در بعضی از زنانی که درمانی برای علائم کمبود هورمون جنسی را داشتند، تامین کرد.
کاهش توده استخوانی
تستوسترون به تولید بافت استخوانی و نگهداری حجم استخوان کمک می‌کند. کمبود تستوسترون منجر به کاهش حجم می‌شود که استخوانها را بیشتر مستعد شکستن می‌کند.
کاهش اندازه بیضه
یک مرد با تستوسترون پایین ممکن است متوجه کاهش سایز بیضه‌های خود شود که به سرمای هوا مربوط نیست. کیسه بیضه ممکن است نرمتر از حالت معمول احساس شود.
کاهش مقدار منی
مایع منی در برگیرنده اسپرم است و به اسپرم کمک می‌کند که بهتر به سوی تخمک حرکت کند. تستوسترون باعث تحریک تولید مایع منی می‌شود و کاهش میزان منی می‌تواند نشان دهنده کاهش تستوسترون باشد. همچنین منجر به مشکلات در باروری می‌شود.
مشکل خواب
مردانی که مشکل کمبود تستوسترون را دارند ممکن است متوجه شوند که به سختی به خواب می‌روند یا اکثر اوقات بیدار هستند. بسیاری از مردان مبتلا به کمبود تستوسترون آپنه خواب هم دارند. این اختلال بالقوه شدید موجب می‌شود شخص مرتبا تنفسش قطع شود که می‌تواند باعث اختلال خواب شود.
کاهش میل جنسی
مردانی با تستوسترون پایین اغلب دچار کاهش میل جنسی می‌شوند. در حالت عادی با افزایش سن، در میل جنسی هم کاهش بوجود می‌آید اما وقتی مشکل کمبود تستوسترون باشد، مرد متوجه کاهش چشمگیر در میل جنسی خود خواهد شد.
کاهش توده عضلانی
تستوسترون نقش مهمی در رشد توده عضلانی بازی می‌کند و کاهش سطح هورمون می‌تواند منجر به کاهش چشمگیر در توده عضلانی شود. با این حال طبق بررسی انجام شده در سال ۲۰۱۶ اگر چه کمبود تستوسترون موجب کاهش حجم می‌شود اما عملکرد و قدرت عضلانی کاهش نمی‌یابد.
گر گرفتگی
در حالی که در بسیاری از افراد گر گرفتگی همراه با تغییر سطح استروژن است که در طول یائسگی دچار نوسان می‌شود اما سطح پایین تستوسترون نیز ممکن است این علائم را ایجاد کند.
کاهش انرژی
کمبود تستوسترون می‌تواند منجر به کاهش سطح انرژی و خستگی می‌شود. شخص ممکن است حتی پس از استراحت کافی هم احساس خستگی کند یا ممکن است نسبت به ورزش یا حرکت علاقه‌اش کاهش یابد.
افزایش چربی بدن
کاهش تستوسترون می‌تواند منجر به افزایش توده چربی شود. در بعضی از موارد، مردان مبتلا به کمبود هورمون، دچار ژنیکوماستی می‌شوند که موجب بزرگی سینه‌ها در آنها می‌شود.
تغییر در خلق و خو یا نوسانات خلقی
بعضی از شواهد نشان می‌دهد که مردان مبتلا به کمبود تستوسترون به احتمال بیشتری کمبود تمرکز، تحریک پذیری و افسردگی را تجربه می‌کنند.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد
کمبود تستوسترون همیشه موجب بروز علائم نمی‌شود و بعضی از افراد فقط بعد از انجام آزمایش خون متوجه آن می‌شوند. البته هر کسی که یک یا چند تا از این علائم فهرست شده در بالا را تجربه می‌کند باید به پزشک مراجعه کند.
پزشک برای تشخیص کمبود تستوسترون یک معاینه انجام خواهد داد و علائم شخص را بررسی خواهد کرد. پزشک ممکن است تستهایی هم برای توجه به علائم دیگر، تجویز کند. مثلا تست تراکم استخوانی می‌تواند کاهش توده استخوانی را نشان دهد که در نتیجه کمبود تستوسترون بوجود می‌آید.
درمان
اغلب درمانهای تستوسترون درمان جایگزین تستوسترون (TRT) است. معمولا اگر شخصی چند تا از علائم کمبود تستوسترون را طبق نتایج آزمایش خون داشته باشد، پزشک فقط TRT تجویز خواهد کرد.
چندین روش برای رساندن TRT به بدن وجود دارد از جمله:
- پچ پوستی
- ژل
- قرصهایی که در دهان حل می‌شوند
- تزریق
- جراحی کاشتن ایمپلنت که هورمون را در بدن آزاد می‌کند
اکثر افراد علائمشان طی ۴ تا ۶ هفته پس از درمان جایگزین تستوسترون، برطرف خواهد شد.
روشهای طبیعی افزایش هورمون تستوسترون
کاهش وزن و ورزش در اغلب موارد می‌تواند سطح تستوسترون را افزایش دهد. در عین حال تغییر در سبک زندگی و تغذیه به این کار کمک می‌کند اما به تنهایی موثر نیستند. لازم است بخاطر داشته باشید که مردان معمولا با افزایش سن دچار کمبود تستوسترون می‌شود و فواید بالقوه تغییر در سبک زندگی به مرور زمان کاهش می‌یابد. به عنوان مثال ورزش نتایج چشمگیر را بیشتر در افراد جوان نشان می‌دهد.
برای حمایت از تقویت سطح تستوسترون، رژیم غذایی باید غنی از مواد مغذی باشد. بهتر است که غذاهای زیر را در رژیم غذایی خود بگنجانید:
- گوشت گوساله
- صدف دو کفه‌ای
- غلات غنی شده
- تخم مرغ
- تن ماهی
- شیر غنی شده با ویتامین D
- لوبیا
- صدف حلزونی
از مکملهای غذایی که ادعای افزایش تستوسترون را دارند، اجتناب کنید. درست است که بدن صدمه نمی‌زنند اما نتیجه خوبی هم به بار نمی‌آورند. پزشک می‌تواند روشهای مطمئنی را برای تقویت تستوسترون به شما پیشنها کند.
کلام آخر
انجمن اورولوژی آمریکا گزارش کرد که از هر ۱۰۰ مرد ۲ نفر دچار کمبود تستوسترون هستند. این خطر با افزایش سن بیشتر می‌شود البته اکثر مردان به طور طبیعی با افزایش سن، تستوسترون از دست می‌دهند. اکثر موارد کمبود تستوسترون قابل درمان است و آگاهی از علائم می‌تواند به شخص کمک کند تا تشخیص اولیه و درمان را انجام دهد.
ترجمه اختصاصی توسط داروباکس
منبع: medicalnewstoday
