کبد چرب غیرالکلی یک اصطلاح مورداستفاده برای طیف وسیعی از مشکلات کبدی است که افراد که مقدار کمی الکل یا نوشیدنی‌های الکلی مصرف می‌کنند یا مصرف نمی‌کنند، به آن مبتلا می‌شوند. همان‌طور که از نام این بیماری برمی‌آید، مشخصه اصلی بیماری مزمن کبد چرب غیر الکی این است که بیش‌ازحد چربی در سلول‌های کبدی فرد مبتلا ذخیره می‌شود. کبد چرب غیرالکلی، شکل بالقوه جدی بیماری است، با التهاب کبدی مشخص می‌شود که ممکن است به زخم و آسیب برگشت‌ناپذیر تبدیل شود. این آسیب شبیه آسیب ناشی از مصرف بالای الکل یا نوشیدنی‌های الکلی است. در شدیدترین حالت بیماری کبد چرب غیرالکلی می‌تواند به سمت بیماری سیروز کبدی و نارسایی کبد پیشرفت کند. در این مقاله به بررسی مفصل این بیماری کبدی می‌پردازیم.
بررسی اجمالی بیماری کبد چرب غیرالکلی
بیماری کبد چرب غیرالکلی در سراسر جهان، به‌ویژه در کشورهای غربی، رایج است. در ایالات‌متحده، این شایع‌ترین نوع بیماری مزمن کبدی است که بر روی حدود ۸۰ تا ۱۰۰ میلیون نفر فرد مبتلابه این بیماری تأثیر می‌گذارد. کبد چرب غیرالکلی در هر گروه سنی رخ می‌دهد، اما به‌ویژه در افراد بالای ۴۰ سال و ۵۰ ساله که به علت عوامل خطر مانند چاقی و دیابت نوع ۲ در معرض خطر ابتلا به بیماری قلبی هستند این بیماری بیشتر شیوع دارد. این وضعیت همچنین به سندرم متابولیک نزدیک است که خوشه‌ای از اختلالات ازجمله افزایش چربی شکمی، توانایی ضعیف استفاده از انسولین هورمون، فشارخون بالا و سطوح بالای تری گلیسیرید( نوع چربی) است.
علائم و نشانه‌های ابتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی
بیماری کبد چرب غیرالکلی معمولاً علائم و نشانه‌ها را در فرد مبتلا ایجاد نمی‌کند. البته هنگامی‌که این علائم ایجاد می‌شود، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
• بزرگی کبد
• خستگی
• درد در قسمت بالا و سمت راست شکم
علائم و نشانه‌های ابتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی و سیروز (زخم پیشرفته) عبارت‌اند از:
• تورم شکم (آسیت)
• تورم عروق خونی عضلانی که زیر سطح پوست است
• بزرگ سینه‌ها در مردان
• بزرگی طحال
• قرمزی کف دست
• قرمزی پوست و چشم (زردی)
زمان مراجعه به پزشک
درصورتی‌که علائم و نشانه‌های مداوم باعث نگرانی شما می‌شود، با پزشک خود ملاقات کنید.
عوامل ایجاد بیماری کبد چرب غیرالکلی
کارشناسان دقیقاً نمی‌دانند چرا برخی افراد دچار تجمع چربی در کبد می‌شوند، درحالی‌که دیگران به این مشکل دچار نمی‌شود. به همین ترتیب درک محدودی از اینکه چرا برخی از افراد مبتلابه عارضه کبد چرب این مشکل در آن‌ها باعث التهاب می‌شوند که به سیروز منجر می‌شود، وجود دارد. هر دو بیماری کبدی چربی غیرالکلی و التهاب کبدی غیرالکلی هر دو با موارد در ارتباط هستند:
• اضافه‌وزن یا چاقی
• مقاومت به انسولین که در آن سلول‌های شمارا در پاسخ به هورمون انسولین نمی‌توانند قند موردنیاز را دریافت کنند
• قند خون بالا (هیپرگلیسمی)، نشان‌دهنده پیش‌آگهی در مورد در معرض بیماری دیابت بودن یا ابتلای واقعی به بیماری دیابت نوع ۲ است
• سطح بالای چربی‌ها، به‌ویژه تری گلیسیرید، در خون.
این مشکلات بهداشتی به نظر می‌رسد که باعث انتقال چربی در کبد می‌شود. برای برخی افراد این چربی بیش‌ازحد به‌عنوان یک سم برای سلول‌های کبدی عمل می‌کند و باعث التهاب کبدی و التهاب کبدی غیرالکلی می‌شود که ممکن است باعث ایجاد بافت اسکار (فیبروز) در کبد شود.
فاکتورهای خطر
طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها و مشکلات می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های کبدی چربی غیرالکلی را افزایش دهد، ازجمله:
• کلسترول بالا
• سطوح بالای تری گلیسیرید در خون
• سندرم متابولیک
• چاقی، به‌ویژه هنگامی‌که چربی در شکم متمرکز است
• سندرم پلی کیستیک تخمدان
• آپنه خواب
• دیابت نوع ۲
• کم‌کاری تیروئید (هیپو تیروئیدیسم)
• کم‌کاری غده هیپوفیز (hypopituitarism)
التهاب کبدی غیرالکلی احتمال بیشتری دارد که در گروه‌های زیر رخ دهد:
• افراد سالمند
• افراد مبتلابه بیماری دیابت
• افراد با چربی بدنی متمرکز در قسمت شکم
تشخیص بیماری کبد چرب غیرالکلی از التهاب کبدی غیرالکلی بدون آزمایش بررسی‌های بیشتر دشوار است.
عوارض بیماری کبد چرب غیرالکلی
عارضه اصلی ناشی از بیماری کبد چرب غیرالکلی و التهاب کبدی غیرالکلی، سیروز کبدی است که مرحله آخر زخم (فیبروز) در کبد است. سیروز در پاسخ به آسیب‌های کبدی، مانند التهاب در التهاب هپاتیت غیر الکل رخ می‌دهد. همان‌طور که کبد سعی دارد التهاب را متوقف کند، ناحیه‌ای از زخم (فیبروز) تولید می‌کند. با التهاب این روند ادامه می‌یابد، فیبروز گسترش می‌یابد تا بیشتر و بیشتر بافت کبدی را جذب کند.
اگر روند متوقف نشود، سیروز کبدی ممکن است منجر به:
• ایجاد مایع در شکم (آسیت)
• تورم رگ‌ها در مری شما (واریس مری) که می‌تواند به پارگی و خونریزی منجر شود
• سردرگمی و گیجی، خواب‌آلودگی و بی‌حسی بودن (آنسفالوپاتی کبدی)
• سرطان کبد
• نارسایی کبدی در مرحله پایانی، یعنی کار کبد کار متوقف‌شده است
در حدود ۲۰ درصد از افراد مبتلابه التهاب کبدی غیرالکلی این مشکل به سمت ابتلا به بیماری سیروز کبدی پیشرفت می‌کند.
پیشگیری
برای کاهش خطر ابتلا به بیماری کبد چرب غیرالکلی:
رژیم سالم را انتخاب کنید: یک رژیم سالم گیاهی را انتخاب کنید که غنی از میوه‌ها، سبزی‌ها، غلات و چربی‌های سالم است. البته به خاطر پیشگیری از داشتن رژیمی مطلقاً گیاهی و مبتلا نشدن به عوارض کمبود ویتامین B12 مانند کم‌خونی پرنیشز مصرف شیر و تخم‌مرغ در کنار این رژیم توصیه می‌گردد.
حفظ وزن متعادل: اگر اضافه‌وزن دارید یا چاق هستید، تعداد کالری که هرروز مصرف می‌کنید را کاهش دهید و تمرین بیشتری انجام دهید. اگر وزن متعادلی را داشته باشید، با انتخاب یک رژیم سالم و ورزش، آن را حفظ کنید.
ورزش: در بیشتر روزهای هفته سعی کنید که ورزش کنید (ترجیحاً با سطح متوسط به بالا). درصورتی‌که به‌طور منظم ورزش نکرده باشید، ابتدا با پزشک خود در این زمینه مشورت و با تائید ایشان ورزش را شروع کنید.
تشخیص بیماری کبدچرب غیر الکلی
ازآنجاکه بیماری کبد چرب غیرالکلی در اغلب موارد باعث ایجاد علائمی در فرد مبتلای به این بیماری نمی‌شود، در صورت انجام آزمایشات به دلایل دیگری، به علت مشکلات کبدی، اغلب پزشکان به این مشکل پی می‌برند. این امر اگر کبد شما در سونوگرافی غیرمعمول ظاهر شود یا اگر شما آنزیم کبدی غیرطبیعی داشته باشید، ممکن است اتفاق بیفتد.
آزمایشات انجام‌شده برای تشخیص دقیق و تعیین شدت بیماری عبارت‌اند از:
• آزمایش خون
• شمارش کامل خون
• آنزیم‌های کبدی و آزمایش‌های عملکرد کبدی
• آزمایش‌های برای هپاتیت ویروسی مزمن (هپاتیت A، هپاتیت C و دیگر موارد)
• آزمون غربالگری سلیاک
• قند خون ناشتا
• هموگلوبین A1C که نشان می‌دهد چقدر قند خون شما پایدار است
• مشخصات لیپیدی که چربی‌های خون مانند کلسترول و تری گلیسیرید را اندازه‌گیری می‌کند
روش‌های تصویربرداری
روش‌های تصویربرداری مورداستفاده برای تشخیص بیماری‌های کبدی چربی غیرالکلی عبارت‌اند از:
• سونوگرافی ساده که اغلب آزمایشی اولیه است و هنگامی انجام می‌شود که مراجعه‌کننده مشکوک به ابتلای به بیماری کبد است.
• توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) شکم. این تکنیک‌ها توانایی تشخیص التهاب کبدی غیرالکلی را از بیماری کبد چرب غیرالکلی ندارند، اما هنوز هم ممکن است مورداستفاده قرار گیرد.
• elastography گذرا، فرم تقویتی از سونوگرافی است که سفتی کبد شمارا اندازه‌گیری می‌کند. سختی کبد نشان‌دهنده فیبروز یا زخم است.
• انعطاف‌پذیری رزونانس مغناطیسی که ترکیبی از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی با الگوهای ایجادشده توسط امواج صوتی است که از کبد خارج می‌شود، برای ایجاد یک نقشه بصری نشان‌دهنده شیب سختی در سراسر کبد است و این روش منعکس‌کننده فیبروز یا وجود زخم در کبد خواهد بود.
معاینه بافت کبد
اگر سایر آزمایش‌ها غیرقابل مفید باشد، پزشک ممکن است یک روش برای حذف یک نمونه از بافت از کبد (بیوپسی کبدی) را توصیه کند. نمونه بافتی در یک آزمایشگاه برای بررسی علائم التهاب و زخم موردبررسی قرار می‌گیرد. بیوپسی کبدی ممکن است در بعضی از بیماران دردناک باشد و خطرات کوچکی دارد که پزشک شما با جزئیات آن را با شما بررسی می‌کند. این روش با قرار دادن سوزن از طریق دیواره شکم و به داخل کبد انجام می‌شود.
درمان بیماری کبد چرب غیرالکلی
خط اول درمان معمولاً کاهش وزن از طریق ترکیب رعایت رژیم غذایی سالم و انجام ورزش است. از دست دادن وزن، به رفع مشکلاتی که به بروز بیماری کبدی چرب غیرالکلی کمک می‌کند، می‌انجامد. در حالت ایده آل، کاهش ۱۰ درصد وزن بدن مطلوب است، اما اگر حتی سه تا پنج درصد از وزن اولیه خود را از دست دهید، بهبود در عوامل خطر می‌تواند به‌طور واضحی روی دهد. جراحی برای کاهش وزن نیز یک گزینه برای کسانی است که نیاز به کاهش مقدار زیادی از وزن خوددارند.
پزشک شما ممکن است توصیه کند دوره‌ای از واکسیناسیون را برای پیشگیری از بیماری‌های هپاتیت A و هپاتیت B دریافت کند تا از شما در مقابل ویروس‌هایی که باعث آسیب بیشتر به کبد می‌شوند، محافظت کند.
برای افرادی که سیروز ناشی از التهاب کبدی غیرالکلی دارند، پیوند کبدی ممکن است یک گزینه باشد. نتیجه پیوند کبد در این گروه جمعیتی به‌طورکلی بسیار خوب است.
درمان‌های دارویی مورداستفاده در آینده
هیچ درمان دارویی مورد تائید FDA برای بیماری کبد چرب غیرالکلی وجود ندارد، اما با توجه به نتایج امیدوارکننده، تعداد کمی از داروها موردبررسی قرار می‌گیرند.
شیوه زندگی سالم و درمان‌های خانگی
با کمک پزشک، شما می‌توانید اقداماتی را برای کنترل بیماری کبدی چرب غیرالکلی خود انجام دهید. شما می‌توانید:
کاهش وزن: اگر اضافه‌وزن دارید یا چاق هستید، تعداد کالری که هرروز می‌خورید را کاهش دهید و فعالیت بدنی خود را به‌منظور کاهش وزن افزایش دهید. کاهش کالری کلیدی برای از کاهش وزن و مدیریت این بیماری است. اگر سعی در کاهش وزن درگذشته داشته باشید و ناکام بوده‌اید، از پزشک خود برای تجربه روندی موفق در کاهش وزن کمک بگیرید.
رژیم غذایی سالمی را انتخاب کنید: یک رژیم غذایی سالم که غنی از میوه‌ها، سبزی‌ها و دانه‌ها است، بخورید و تمام کالری‌هایی را که می‌خورید را پیگیری کنید.
ورزش و فعال بودن: هدف حداقل ۳۰ دقیقه تمرین ورزشی در بیشتر روزهای هفته. است اگر سعی در کاهش وزن‌دارید، ممکن است متوجه شوید که تمرین بیشتر مفید است؛ اما اگر قبلاً ورزش نکردید، ابتدا در مورد شروع فعالیت‌های جسمانی با پزشک خود مشورت کنید و به‌آرامی فعالیت‌های جسمانی خود را شروع کنید.
کنترل بیماری دیابت: دستورالعمل‌های پزشک خود را درزمینهٔ کنترل دیابت ادامه دهید. مصرف داروهای خود را به‌صورت مستقیم انجام دهید و از قند خون خود مراقبت کنید.
کلسترول خون خود را پایین بیاورید: رژیم غذایی سالم عمدتاً گیاهی، ورزش و مصرف داروها موردنیاز می‌تواند به حفظ سطوح سالمی از کلسترول و تری گلیسیرید شما کمک کند.
از کبد خود محافظت کنید: اجتناب از مواجهه با چیزهایی که استرس اضافی را به کبد شما تحمیل می‌کند . به‌عنوان‌مثال، الکل مصرف نکنید. دستورالعمل‌های مربوط به تمام داروهای تجویزی و داروهای بدون نسخه را دنبال کنید. قبل از استفاده از هرگونه داروهای گیاهی، با پزشک خود مشورت کنید، زیرا تمام محصولات گیاهی ایمن نیستند.
درمان‌های جایگزین
درمان‌های جایگزین پزشکی برای درمان بیماری‌های کبدی چرب ثابت نشده است؛ اما محققان مطالعه می‌کنند که آیا برخی ترکیبات طبیعی می‌توانند مفید باشند، از قبیل:
ویتامین E: ازنظر تئوری، ویتامین E و سایر ویتامین‌هایی که آنتی‌اکسیدان نامیده می‌شوند، می‌توانند با کاهش یا خنثی کردن آسیب‌های ناشی از التهاب، از کبد محافظت کنند؛ اما تحقیقات بیشتری در این زمینه لازم است. بعضی از شواهد نشان می‌دهد مکمل‌های ویتامین E ممکن است برای افراد مبتلابه آسیب‌های کبدی ناشی از بیماری‌های کبدی چربی غیرالکلی مفید باشد. اما مصرف بی‌رویه و کنترل نشده ویتامین E با افزایش خطر مرگ همراه است و در مردان خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش می‌دهد.
قهوه: در مطالعات افراد مبتلابه بیماری کبدی چربی غیرالکلی، کسانی که قهوه مصرف می‌کردند، آسیب کبدی کمتری نسبت به کسانی که قهوه نمی‌نوشیدند یا مصرف قهوه کمی داشتند، کمتر بود. روشن نیست که چگونه قهوه ممکن است در جلوگیری از آسیب کبدی و یا مصرف چه مقدار از چایی که می‌خواهید بنوشید در این امر، می‌تواند تأثیر بگذارد. اگر قبلاً قهوه نوشیدید، این نتایج را ممکن است شما در مورد صرف قهوه همراه صبحانه احساس کنید؛ اما اگر قبلاً قهوه ننوشیده‌اید، این موارد احتمالاً دلیل خوبی برای شروع آن نیست. پس لازم است در مورد مزایای (و معایب) بالقوه مصرف قهوه با پزشک خود صحبت کنید.
آماده شدن برای یک قرار ملاقات با پزشک
اگر علائم و نشانه‌هایی که شمارا نگران کرده‌اند دارید، با یک ویزیت توسط پزشک خانوادگی یا پزشک عمومی خود شروع کنید. اگر پزشک شما به ابتلای شما به این بیماری مشکوک باشد ممکن است مشکل کبدی داشته باشید، مانند بیماری کبدی چربی غیرالکلی، شما ممکن است به پزشک متخصص کبد (هپاتولوژیست) ارجاع داده شوید. ازآنجاکه ویزیت‌ها می‌تواند مختصر باشد، ایده خوبی است که شما برای این امر آماده‌باشید. در اینجا برخی از اطلاعات به شما کمک می‌کند آماده شوید و همچنین آنچه از پزشک خود انتظار دارید، وجود دارد.
آنچه شما می‌توانید انجام دهید
• از هرگونه محدودیت قبل از قرار ملاقات مطلع شوید: هنگامی‌که قرار ملاقات می‌کنید، مطمئن شوید که اگر پیش از آن، هر چیزی نیاز باشد مانند محدودیت در رژیم غذایی، آن را انجام دهید.
• هرگونه علائمی را که تجربه کرده‌اید را به پزشک اعلام کنید: حتی اگر آن‌ها به دلایلی که قرار ملاقات را تعیین کرده‌اید، مربوط نیستند.
• لیست تمام داروها، ویتامین‌ها یا مکمل‌هایی را که در حال حاضر مصرف می‌کنید و یا اخیراً مصرف کرده‌اید را فهرست کنید و به پزشک خود ارائه کنید.
• هر سوابق پزشکی مربوطه، مانند سوابق هر آزمایشی که مربوط به وضعیت کنونی سلامت شما است را به پزشک کنید.
• یکی از اعضای خانواده یا دوستان خود را همراه داشته باشید. گاهی اوقات ممکن است دشوار باشد که تمام اطلاعات ارائه‌شده در طی یک قرار ملاقات را درک کنید. کسی که همراه شما باشد ممکن است چیزی را که ازدست‌داده یا فراموش کرده‌اید را به خاطر بسپارد.
• یک لیست از سؤالات را برای پرسیدن از پزشک خود بنویسید.
اگر متوجه شوید که بیماری کبدی چربی غیرالکلی دارد، برخی از پرسش‌های اساسی برای پرسیدن عبارت اند از:
• آیا چربی در کبد من به‌سلامتی من صدمه می‌زند؟
• آیا بیماری کبد چرب من به شکل جدی‌تری پیشرفت می‌کند؟
• گزینه‌های درمان من چه مواردی هستند؟
• برای حفظ سلامت کبد خود چه‌کار کنم؟
• من مشکلات دیگری در مورد سلامتی دارم چگونه می‌توانم به بهترین وجهی آن‌ها را مدیریت کنم؟
• باید یک متخصص را ببینم؟ آیا بیمه من هزینه آن را پوشش می‌دهد؟
• آیا بروشور یا سایر راهنماهای چاپی وجود دارد که می‌توانم آن‌ها را دریافت کنم؟ چه وب‌سایت‌هایی را برای دریافت اطلاعات توصیه می‌کنید؟
آیا باید برای پیگیری وضعیت خود برنامه‌ریزی کنم؟
علاوه بر سؤالاتی که آماده کرده‌اید از دکتر خود بپرسید، در وقت ملاقات خود اگر سؤال دیگری به ذهن شما رسید از پزشک خود بپرسید.
چه مواردی را باید از پزشک خود انتظار داشته باشید
مثال‌هایی از سؤالاتی که ممکن است پزشک سؤال کند، عبارت‌اند از:
• آیا علائمی مانند زردی چشم یا پوست و درد یا تورم شکم دارید؟
• اگر شما آزمایشی را انجام داده‌اید، نتایج آزمایش به چه صورتی بوده است؟
• آیا الکل یا نوشیدنی‌های الکلی مصرف می‌کنید؟
• چه داروهایی را مصرف می‌کنید (ازجمله داروهای بدون نسخه و مکمل‌ها) ؟
• آیا تابه‌حال گفته‌شده است که شما به بیماری هپاتیت مبتلا هستید؟
• آیا افراد دیگر در خانواده شما بیماری کبدی دارند؟
منبع مقاله Drugs.com
این مقاله به‌طور اختصاصی توسط گروه نویسندگان داروباکس ترجمه شده است.
