چرا تبخال می‌زنیم؟

ویروس تبخال (Cold sores) یا تاول تب، نوعی عفونت ویروسی شایع است که بسیاری از افراد حداقل یک بار در عمرشان آن راتجربه کرده‌اند. این عفونت ویروسی به صورت تاول‌های ریز و پر از مایع روی لب و اطراف آن است. در ادامه این مطلب از وبلاگ اسنپ‌دکتر با علت بروز تبخال در افراد مختلف و راه‌های درمان آن آشنا خواهید شد.

ویروس تبخال چیست؟

این تاول‌ها اغلب به صورت تاول‌های به هم پیوسته و خوشه‌ای، در اطراف لب ظاهر می‌شوند. پس از این که این تاول‌ها سر باز کنند پوسته‌هایی را ایجاد می‌کنند که درمان آن‌ها می‌تواند چندین روز طول بکشد. تبخال‌ها معمولاً طی دو تا سه هفته بهبود می‌یابند بدون اینکه جای زخم باقی بماند. تبخال از طریق تماس نزدیک مانند بوسیدن، از فردی به فرد دیگر سرایت می‌کند.

تبخال‌ها معمولاً به علت ویروس هرپس سیمپلکس (herpes simplex virus) نوع 1 (HSV-1) و در موارد نادر از ویروس هرپس سیمپلکس نوع 2 (HSV-2) ایجاد می‌شوند.

انواع ویروس هرپس سیمپلکس

در واقع به طور کلی ویروس هرپس سیمپلکس که با نام (HSV) نیز شناخته می‌شود، عفونت ایجادکننده تبخال است. هر دوی این ویروس‌ها می‌توانند بر روی دهان یا دستگاه تناسلی شما تأثیر بگذارند و با رابطه جنسی نیز منتشر شوند. تبخال‌ها حتی اگر موجب زخم هم نشوند اما خاصیت مسری دارند.

• ویروس (HSV-1) در درجه اول باعث ایجاد تبخال دهانی می‌شود و به طور کلی مسئول ایجاد تبخال و تاول عفونی در اطراف دهان و صورت است.
• ویروس (HSV-2) در درجه اول باعث ایجاد تبخال در دستگاه تناسلی می‌شود و به طور کلی مسئول شیوع تبخال دستگاه تناسلی است.

عوامل ایجادکننده تبخال

ویروس هرپس سیمپلکس یک ویروس مسری است که از طریق تماس مستقیم از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. کودکان غالباً از تماس با بزرگسالی که دچار عفونت به (HSV-1) است، مبتلا می‌شوند.

سپس تا آخر عمر ناقل این ویروس هستند. آلوده شدن به ویروس (HSV-1) از طریق فعالیت‌های عمومی مانند، غذا خوردن از ظروف آلوده به ویروس، تماس داشتن با لب و صورت فرد مبتلا، بوسیدن و موارد دیگر رخ می‌دهد.

دیگر عوامل بروز تبخال

در طی مبتلا شدن به این ویروس، با سرعت زیادی در اطراف لب و صورت شما گسترش پیدا می‌کند. حدود 67 درصد از افراد 49 ساله یا کمتر به ویروس (HSV-1) مبتلا می‌شوند.

همچنین اگر با کسی که مبتلا به ویروس نوع یک تبخال است، رابطۀ دهانی و جنسی انجام داده باشید به احتمال بسیار زیاد به ویروس نوع دو تبخال یعنی (HSV-2) که مرتبط با تبخال دستگاه تناسلی است نیز مبتلا می‌شوید.

دلایل بروز ویروس (HSV-2)

ویروس (HSV-2) از طریق تماس جنسی با شخصی که مبتلا به این ویروس است، ایجاد می‌شود. طبق تحقیقات انجام شده، تقریباً 20 درصد از بزرگسالان در ایالات متحده مبتلا به ویروس (HSV-2) هستند. عفونت‌های (HSV-2) از طریق تماس با زخم تبخال انتشار پیدا می‌کنند.

در مقابل، بیشتر افراد مبتلا به (HSV-1) از فرد مبتلا به ویروس تبخالکه بدون علامت باشد یا زخم در اطراف دهان و صورت خود نداشته باشد، عفونت می‌گیرند.

افراد در معرض ابتلا به ویروس هرپس سیمپلکس

هر کسی فارغ از سن می‌تواند به ویروس (HSV) مبتلا شود. افرادی که دارای رابطه جنسی متعددی هستند و از روش‌های جلوگیری محافظت‌شده استفاده نمی‌کنند، بیشتر در معرض خطر هستند.

سایر عوامل خطر ابتلا به ویروس (HSV-2)

• داشتن چندین شریک جنسی
• داشتن رابطه جنسی در سنین پایین
• داشتن عفونت مقاربتی (STI)
• داشتن سیستم ایمنی ضعیف

تولد نوزاد با تبخال دستگاه تناسلی

خانم‌ها بیشتر در معرض این ویروس قرار می‌گیرند. اگر یک زن باردار در هنگام زایمان، تبخال دستگاه تناسلی داشته باشد، می‌تواند نوزاد خود را در معرض هر دو نوع ویروس (HSV) قرار دهد.

در واقع نوزادانی که با تبخال دستگاه تناسلی متولد می‌شوند، می‌توانند دچار عوارض دردناک و تجربه بسیار شدیدی مانند نابینایی، ضربه مغزی و حتی مرگ شوند. بنابراین این موضوع بسیار اهمیت دارد که اگر به تبخال دستگاه تناسلی مبتلا هستید و باردار هستید به پزشک خود بگویید.

آن‌ها اقدامات احتیاطی را برای جلوگیری از انتقال ویروس به کودک در حین زایمان انجام می‌دهند و در بسیاری از موارد کودک شما به جای زایمان طبیعی از طریق سزارین به دنیا می‌آید.

شناخت علائم هرپس سیمپلکس (HSV)

ممکن است فردی دارای زخم یا علائم قابل مشاهده از ویروس تبخال نباشد، اما دارای عفونت باشد و ممکن است ویروس را به دیگران نیز منتقل کنند.

برخی از علائم مرتبط با ویروس هرپس سیمپلکس

وجود زخم‌های تاول زده (در دهان یا دستگاه تناسلی)، درد هنگام ادرار (تبخال دستگاه تناسلی)، خارش و همچنین علائمی شبیه به آنفولانزا از علائم بروز ویروس هرپس سیمپلکس است.

این علائم می‌تواند شامل موارد تب، تورم غدد لنفاوی، سردرد، خستگی، بی‌اشتهایی و لثه درد باشد. زخم‌های ویروس تاول لب به احتمال زیاد در قسمت بیرونی دهان و لب‌های شما ظاهر می‌شوند.

اما حتی می‌توان آن‌ها را روی بینی و گونه‌های خود نیز ببیند. ممکن است تا 20 روز پس از آلوده شدن به این ویروس، دچار زخم در صورت و اطراف لب و دهان خود شوید. این زخم‌ها ممکن است در نزدیکی محل ورود ویروس به بدن شما ظاهر شوند.

مراحل ایجاد تبخال

زخم‌های ویروس تاول یا تبخال به صورت مرحله‌ای اتفاق می‌افتد:

• حدود 12 تا 24 ساعت بعد از آلوده شدن به این ویروس،  تاول‌ها ظاهر می‌شوند و نواحی اطراف لب و صورت قرمز، متورم و دردناک می‌شوند.
• تاول‌ها باز می‌شوند و مایعات داخل آن‌ها خارج می‌شوند. مایع موجود در تاول‌ها ممکن است شفاف یا کدر باشد.
• قسمت زیر تاول‌ها قرمز خواهد شد. تاول‌هایی که باز شدند به زخم‌های باز تبدیل می‌شوند. معمولاً 2 یا 3 روز طول می‌کشد تا تاول‌ها سر باز کنند.
• پوسته‌ای روی زخم‌ها ایجاد می‌شود که ممکن است ترک بخورد یا خونریزی کند.

ویروس (HSV) همچنین می‌تواند به چشم منتقل شود و باعث ایجاد بیماری به نام هرپس کراتیت شود. این مسئله می‌تواند علائمی چون درد چشم، ترشح و احساس سوزش و اشک در چشم ایجاد کند.

چگونه تبخال تشخیص داده می‌شود؟

ظاهر تاول‌ها به عنوان شیوع ویروس تبخال شناخته می‌شود. این تاول‌ها ممکن است 2 تا 30 روز بعد از ابتلا به ویروس ظاهر شوند. این تاول‌ها در بخش‌هایی از دستگاه تناسلی مانند آلت تناسلی مرد، کیسه بیضه و باسن (نزدیک یا اطراف مقعد) و واژن مشاهده شوند. این نوع ویروس به طور کلی با معاینه فیزیکی تشخیص داده می‌شود. پزشک ممکن است بدن شما را از نظر وجود زخم بررسی کند و در مورد برخی علائم از شما سؤال کند.

آزمایش تشخیص تبخال

• پزشک شما همچنین ممکن است آزمایش (HSV) را درخواست کند. این موضوع به عنوان کشت ویروس تبخال شناخته می‌شود. اگر در دستگاه تناسلی زخم داشته باشید، این موضوع وجود ویروس تبخال را تأیید می‌کند. در طول این آزمایش، پزشک شما یک نمونه از مایعات را از زخم گرفته و سپس آن را برای آزمایش به آزمایشگاه می‌فرستد.
• آزمایش خون برای آنتی‌بادی‌های (HSV-1) و (HSV-2) نیز می‌تواند به تشخیص این عفونت‌ها کمک کند. این مورد به ویژه در صورت عدم وجود زخم نیز برای تشخیص ویروس تبخال بسیار مفید است.
• روش دیگر، انجام آزمایش‌هایی در خانه برای تشخیص ویروس هرپس سیمپلکس است.

مراجعه زودهنگام به پزشک

در هر صورت زخم‌های تبخال به طور کلی بدون درمان و رفتن به پیش پزشک و متخصص نیز برطرف می‌شوند. اما اگر به موارد زیر مبتلا هستید حتماً به پزشک مراجعه کنید:

• سیستم ایمنی ضعیفی دارید و تبخال پس از دو هفته همچنان بهبود نیافته است.
• علائم تبخال در بدن شما بسیار شدید است.
• شما به صورت مکرر تبخال می‌زنید.
• در چشمان خود احساس سوزش و اشک می‌کنید.

راه‌های درمان ویروس هرپس سیمپلکس

در حال حاضر هیچ درمانی برای این ویروس وجود ندارد اما روش‌هایی یافت شده که بتوان شیوع ویروس تبخال را محدود کرد. علاوه بر این درمان‌هایی برای برطرف شدن تاول‌ها روی پوست وجود دارد.

درمان تبخال با دارو

با این حال، پزشک ممکن است تشخیص دهد شما به یک یا چند دارو از جمله آسیکلوویر (acyclovir)، فامسیکلوویر (famciclovir) و والاسیکلوویر (valacyclovir) احتیاج دارید. این داروها می‌توانند به افراد مبتلا به عفونت تبخال کمک کنند تا خطر انتقال ویروس به دیگران را کاهش دهند. این داروها همچنین به کاهش شدت و دفعات شیوع ویروس نیز کمک می‌کنند. این داروها ممکن است به صورت خوراکی (قرص) وجود داشته باشند یا ممکن است به عنوان کرم استفاده شوند. برای مواردی که شیوع ویروس شدید است، این داروها ممکن است از طریق تزریق نیز تجویز شوند.

درمان خانگی تبخال

می‌توانید از نشاسته ذرت کمک بگیرید. می‌توانید نشاسته ذرت را به ناحیه آسیب دیده آغشته کنید. برای کاهش درد هنگام ادرار کردن از یک بطری آب استفاده کنید. قبل از ادرار کردن آب را بر روی تاول‌ها بریزید. همچنین از ژل آلوئه‌ورا در درمان زخم‌ها کمک بگیرید. مصرف داروهای تسکین‌دهنده درد مانند استامینوفن یا ایبوپروفن را فراموش نکنید.

دیگر درمان خانگی تبخال

• استحمام در آب نمک با غلظت کم
• استفاده از ژل پترولیوم
• پوشیدن لباس گشاد برای جلوگیری از تحریک تاول‌ها
• خودداری از فعالیت‌های جنسی تا زمان برطرف شدن علائم
• استفاده از کرم یا لوسیون در قسمت مجرای ادرار قبل از ادرار کردن. (کرم حاوی لیدوکائین هم اثر بسزایی در درمان این ویروس دارد.)

بروز دوباره تبخال

هنگامی که در یک قسمت از صورت یا دستگاه تناسلی خود عفونت تبخال را تجربه کردید، ویروس در سلول‌های عصبی پوست شما خفته است و ممکن است به عنوان یک زخم باز هم در همان محل قبلی ظاهر شود. بازگشت دوباره ویروس تبخال در همان نواحی قبلی ممکن است به دلیل موارد زیر باشد:

• داشتن عفونت ویروسی یا تب
• تغییرات هورمونی (مانند تغییرات مربوط به قاعدگی)
• فشار و خستگی
• قرار گرفتن در معرض نور خورشید و باد
• تغییرات در سیستم ایمنی بدن
• آسیب دیدن پوست

جلوگیری از شیوع عفونت‌های هرپس سیمپلکس

اگرچه هیچ درمانی برای تبخال وجود ندارد، اما شما می‌توانید برای جلوگیری از ابتلا به ویروس یا جلوگیری از انتقال (HSV) به شخص دیگر اقداماتی انجام دهید. اگر شیوع (HSV-1) را تجربه کردید، چند مرحله پیشگیرانه را در نظر بگیرید:

• سعی کنید از تماس مستقیم جسمی با افراد دیگر خودداری کنید.
• مواردی را که می‌تواند ویروس را در اطراف شما منتقل کند مانند لیوان، حوله، ظروف، لباس، لوازم آرایشی یا رژ لب را به هیچ عنوان به صورت مشترک استفاده نکنید.
• در هنگام ابتلا به ویروس از انجام رابطه جنسی دهانی، بوسیدن یا هر نوع فعالیت جنسی بپرهیزید.
• دستان خود را کاملاً بشویید و روی زخم‌های خود را با پنبه‌هایی که دارای الیاف طبیعی هستند بپوشانید تا از تماس دست یا لباستان بر روی آن جلوگیری کنید.

بررسی نهایی

احساس گناه یا شرمندگی هنگام تشخیص ویروس هرپس معمول است. ممکن است احساس کنید که دیگر شریک زندگی خود را از دست داده‌اید یا کسی که فکر می‌کردید می‌توانید به او اعتماد کنید به شما آسیب زده است و ممکن است از این موضوع ناراحت و آزرده خاطر شوید. بنابراین در مورد احساس خود با پزشک یا خانواده خود صحبت کنید. به خاطر داشته باشید که تبخال بسیار بیماری شایع است.

تقریباً از هر 6 بزرگسال 1 نفر به ویروس هرپس مبتلا است. با گذشت زمان ممکن است شدت بیماری تبخال کمتر شود. شما می‌توانید با نداشتن رابطه جنسی در هنگام شیوع و استفاده از وسایل مراقبتی در مواقع دیگر از شریک زندگی و اطرافیان خود محافظت کنید.