نمایه توده بدنی (Body Mass Index): روش محاسبه و دسته بندی های آن

نمایه توده بدنی (Body Mass Index) و در کنار ان اندازه گیری دور شکم از شاخص‌های سنجش بدنی هستند. از این شاخص‌ها برای سنجش وضعیت عمومی و تناسب‌اندام فرد استفاده می‌شود. در جوامع امروزی با ماشینی شدن زندگی، مصرف غذاهای پرانرژی و چرب خیلی از افراد در معرض چاقی و اضافه‌وزن هستند. تشخیص درست اولین گام برای دسته‌بندی مراجعه‌کنندگان به مراکز بهداشتی و طی کردن پروسه درمان و تناسب بدن و درنتیجه آن افزایش سطح سلامتی است. در این مقاله به بررسی این شاخص می‌پردازیم.

روش محاسبه نمایه توده بدنی و دسته بندی های افراد براساس آن چیست؟

نمایه توده بدنی (Body Mass Index) وزن یک فرد برحسب کیلوگرم تقسیم‌بر مربع قد برحسب متر است. شاخص توده بدنی بالا می‌تواند شاخصی برای چاقی بدن نیز باشد. شاخص توده بدنی می‌تواند مورداستفاده قرار گیرد تا برای بر اساس آن مقیاس‌های وزن دسته‌بندی شود که همین امر ممکن است منجر به تشخیص مشکلات سلامتی شود اما لزوماً این شاخص تشخیص چربی بدن یا سلامت فرد نیست. BMI چربی بدن را به‌طور مستقیم اندازه‌گیری نمی‌کند، اما تحقیقات نشان می‌دهد که شاخص توده بدنی با اندازه‌گیری‌های دقیق‌تر چربی بدن از طریق روش‌های اندازه‌گیری ضخامت پوست، امپدانس بیوالکتریک، چگالی سنجی (وزن زیرآب)، جذب سنجی اشعه ایکس دوگانه (DXA) و دیگر روش‌ها صورت می‌گیرد. علاوه بر این، شاخص توده بدنی به‌شدت با نتایج متابولیک و بیماری ممکن است متفاوت باشد. همان‌طور که این اندازه‌گیری‌های مستقیم‌تر از چربی بدن است. به‌طورکلی، شاخص توده بدنی (BMI) یک روش ارزان و آسان برای غربالگری و دسته‌بندی وزن است، به‌عنوان‌مثال بر اساس این شاخص افراد به افرادی با وزن کم، وزن طبیعی و سالم، اضافه‌وزن و چاق دسته‌بندی می‌شوند.

BMI در مراقبت های بهداشتی چگونه استفاده می شود؟

شاخص توده بدنی بالا می‌تواند شاخص چاقی بدن باشد. شاخص توده بدنی می‌تواند به‌عنوان یک ابزار غربالگری استفاده شود اما تشخیص چربی بدن یا سلامت فرد نیست. برای تعیین اینکه آیا یک BMI بالا یک خطر بهداشتی است و یا نه ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی باید ارزیابی‌های بیشتری انجام دهد. این ارزیابی‌ها ممکن است شامل اندازه‌گیری ضخامت پوست، ارزیابی رژیم غذایی، فعالیت بدنی، سابقه خانوادگی و سایر غربالگری‌های بهداشتی مناسب باشد.

شاخص‌های نمایه توده بدنی برای بزرگ‌سالان چگونه است؟

شیوع BMI بیشتر از ۳۰ کیلوگرم بر مترمربع (وضعیت چاق) در افراد بالغ از دهه ۱۹۷۰ تاکنون افزایش‌یافته است. به‌تازگی، بااین‌حال، این روند به‌جز در زنان مسن‌تر دچار وضعیت ثابتی شده است. چاقی در زنان بالغ که سن ۶۰ سال و بالاتر دارند، همچنان در حال افزایش است.

چرا BMI برای اندازه گیری اضافه وزن و چاقی استفاده می شود؟

BMI  را می‌توان برای ارزیابی جمعیت در مورد اضافه‌وزن و چاقی به کاربرد. ازآنجایی‌که محاسبه این شاخص فقط قد و وزن لازم است، برای پزشکان و عموم مردم این روش ارزان و آسان است. BMI می‌تواند به‌عنوان یک ابزار غربالگری برای سطوح چربی بدن استفاده شود اما دارای ارزش تشخیصی نیست. BMI برای بزرگ‌سالان و کودکان به روش یکسانی محاسبه می‌شود.

برخی از روش های دیگر برای تعیین چربی بیش از حد بدن علاوه بر BMI چیست؟

همان‌گونه در بالا اشاره شد روش‌های دیگری برای اندازه‌گیری چربی بدن شامل اندازه‌گیری ضخامت پوست (با کالیپر)، اندازه‌گیری وزن زیرآب، امپدانس بیوالکتریک، جذب پذیری اشعه ایکس دوگانه انرژی (DXA) و رقیق‌سازی ایزوتوپ است. بااین‌حال، این روش‌ها همیشه به‌آسانی در دسترس نیستند و یا با هزینه‌های بالایی همراه هستند و یا باید توسط کارکنان بامهارت و آموزش‌دیده انجام شوند. علاوه بر این، بسیاری از این روش‌ها می‌توانند همراه با نظارت و استانداردسازی دستگاه‌های سنجش شوند و به همین خاطر پیچیدگی‌های مقایسه در طول مطالعات و دوره‌های زمانی افزوده شود.

نمایه توده بدنی چگونه برای بزرگ‌سالان تفسیر می‌شود؟

برای بزرگ‌سالان ۲۰ ساله و بالاتر، نمایه توده بدنی با استفاده از مقادیر استاندارد وزن شناخته می‌شود. این دسته‌بندی‌ها برای مردان وزنان همه انواع و سنین بدن یکسان است. مقادیر استاندارد وزن مرتبط با محدوده نمایه توده بدنی برای بزرگ‌سالان در جدول زیر نشان داده‌شده است.

آیا نمایه توده بدنی برای کودکان و نوجوانان همانند بزرگ‌سالان تفسیر می‌شود؟

BMI برای کودکان و نوجوانان متفاوت است، هرچند که با استفاده از فرمول مشابه BMI بزرگ‌سالان محاسبه می‌شود. BMI کودکان و نوجوانان باید بر اساس سن و جنس خاص باشد، زیرا میزان چربی بدن بر اساس سن تغییر می‌کند و میزان چربی بدن بین دختران و پسران متفاوت است. نمودارهای رشد CDC برای سنین بالا این تفاوت‌ها را در نظر می‌گیرند و به‌صورت بصری نمایه توده بدنی را به بر اساس درصد ارائه می‌دهند. این درصد با استفاده از داده‌های نمایشی جمعیت ۲ تا ۱۹ ساله که در بررسی‌های مختلف از ۱۹۶۳ تا ۱۹۶۵ تا ۱۹۸۸-۱۹۹۴ جمع‌آوری شد، تعیین شد. چاقی در بین افراد ۲ تا ۱۹ ساله به‌عنوان شاخص توده بدنی بالاتر از صدک ۹۵ کودک از همان سن و جنس در این جمعیت سالهای ۱۹۶۳ تا ۱۹۹۴ تعریف‌شده است. به‌عنوان‌مثال، یک پسر ۱۰ ساله با متوسط قد (۵۶ اینچ) که وزن ۱۰۲ پوند دارد، دارای BMI 22.9 کیلوگرم در مترمربع است. این باعث می‌شود که پسر در صدک ۹۵ برای BMI قرار گیرد و این به این معنی است که BMI او بیشتر از ۹۵٪ پسرهای مشابه در این جمعیت مرجع است و او به‌عنوان فردی با عارضه چاقی شناخته می‌شود.

نمایه  توده بدنی به‌عنوان یک معرف برای چاقی بدن چقدر خوب است؟

همبستگی بین BMI و چربی بدن نسبتاً قوی است، اما حتی اگر ۲ نفر BMI مشابه داشته باشند، سطح چربی بدنشان ممکن است متفاوت باشد.

به طور کلی:

• در BMI یکسان، زنان تمایل دارند که چربی بیشتری نسبت به مردان داشته باشند.

• در BMI یکسان، سیاه‌پوستان چربی کمتری نسبت به سپید پوستان دارند و آسیایی‌ها چربی بیشتری نسبت به افراد سپید پوست‌دارند

• در نمایه توده بدنی یکسان، افراد مسن به‌طور متوسط تمایل دارند که چربی بیشتری نسبت به افراد بزرگ‌سالان جوان‌تر داشته باشند.

• در BMI یکسان، ورزشکاران چربی کمتری نسبت به غیر ورزشکاران دارند.

دقت BMI به عنوان شاخص چاقی بدن نیز در افرادی با سطوح بالاتر BMI و چاقی بدن بالاتر است. در حالی که یک فرد مبتلا به BMI بسیار بالا (به عنوان مثال ۳۵ کیلوگرم در متر مربع) احتمالا دارای چربی بالای بدن است، BMI نسبتا بالا می تواند نتایجی از چربی بدن یا چربی بدن بالا (عضله و استخوان) باشد. یک تامین کننده مراقبت بهداشتی آموزش دیده باید به منظور ارزیابی وضعیت سلامتی فرد و خطرات، ارزیابی های بهداشتی مناسب انجام دهد.

اگر یک ورزشکار یا شخص دیگری با عضلات زیادی دارای نمایه توده بدنی بیش از ۲۵ باشد، آیا این فرد هنوز به‌عنوان فردی دارای اضافه‌وزن شناخته می‌شود؟

با توجه به مقادیر وزن و دسته‌بندی‌های موجود، هرکسی که دارای نمایه توده بدنی بین ۲۵ تا ۲۹.۹ باشد، به‌عنوان اضافه‌وزن طبقه‌بندی می‌شود و هرکسی که نمایه توده بدنی بیش از ۳۰ باشد، به‌عنوان چاق طبقه‌بندی می‌شود. بااین‌حال، ورزشکاران ممکن است BMI بالایی را به دلیل افزایش عضله سازی به‌جای افزایش چربی بدن داشته باشند. به‌طورکلی، فردی که دارای شاخص توده بدنی بالا است، احتمالاً دارای چربی بدن است و می‌تواند به‌عنوان اضافه‌وزن یا چاق شناخته شود، اما ممکن است در ورزشکاران این حالت وجود نداشته باشد. یک مراقبت بهداشتی آموزش‌دیده باید به‌منظور ارزیابی وضعیت سلامتی فرد و خطرات، ارزیابی‌های بهداشتی مناسب انجام دهد.

پیامد چاقی برای سلامت در بزرگ‌سالان چیست؟

افرادی که چاق هستند در معرض خطر بیشتری برای بسیاری از بیماری ها و شرایط بهداشتی، از جمله موارد زیر هستند:

• همه علل مرگ (مرگ‌ومیر)

• فشارخون بالا (هایپرتنشن)

• کلسترول LDL بالا، کلسترول HDL کم، یا سطح بالای تری گلیسیرید (دیس لیپیدمی)

• دیابت نوع ۲

• بیماری قلبی عروقی

• سکته مغزی

• بیماری کیسه صفرا

• استئوآرتریت (شکستگی غضروف و استخوان در مفصل)

• آپنه خواب و مشکلات تنفسی

• التهاب مزمن و افزایش استرس اکسیداتیو

• افزایش بروز برخی از سرطان‌ها (آندومتر، سینه، روده بزرگ، کلیه، کیسه صفرا و کبد)

• کیفیت پایین زندگی

• بیماری‌های روانی مانند افسردگی بالینی، اضطراب و سایر اختلالات روانی

• درد بدن و مشکل در عملکرد فیزیکی

منبع مقاله CDC
این مقاله به‌طور اختصاصی توسط گروه نویسندگان سایت داروباکس ترجمه‌ و تالیف شده است.