داروی دگزامتازون چیست و چه کاربردهایی دارد؟ در چه شرایطی و به چه صورت مصرف می شود؟ عوارض جانبی آن کدامند؟ چه داروهایی را نباید به طور همزمان با داروی دگزامتازون مصرف کرد؟ این سوالات، به همراه نکات و اطلاعات مهم درباره‌ی این دارو، در مطلب پیش‌رو بررسی خواهد شد.
معرفی دارو
داروی دگزامتازون (dexamethesone)، تحت برندهای Baycadron, Dexamethasone Intensol, DexPak 10 Day Taperpak, نیز در بازار یافت می‌شود. این دارو، از انتشار موادی که در بدن باعث ایجاد التهاب می‌شوند، جلوگیری می‌کند. داروی دگزامتازون در شرایط مختلفی مصرف می‌شود؛ مانند: اختلالات آلرژیکی (حساسیتی)، وضعیت‌های پوستی، آرتریت، لوپوس، پسوریازیس، کولیت اولسراتیو یا اختلالات تنفسی؛ این دارو ممکن است در موارد دیگری نیز استفاده گردد.
اطلاعات مهم درباره دگزامتازون
در صورتی که یک عفونت قارچی – در هر قسمت از بدن خود – داشتید، نباید از دگزامتازون استفاده کنید.
در مورد وضعیت سلامتی خود و هرگونه دارویی که مصرف می‌کنید، همه چیز را با دکتر در میان گذارید. بسیاری از بیماری‌های دیگر وجود دارند که استفاده از استروئیدها روی آن‌ها تاثیراتی دارد و داروهای زیادی هستند که با استروئیدها تداخل دارند.
اگر هر گونه استرس غیر طبیعی، مثلاً یک بیماری جدی، تب یا عفونت دارید یا تحت عمل جراحی یا فوریت های پزشکی قرار دارید، ممکن است نیاز به تغییر دوز مصرف دگزامتازون در شما باشد. در دوره‌ی درمان، هر گونه شرایطی که بر وضعیت شما تاثیر گذار است را به دکترتان اطلاع دهید.
دگزامتازون می‌تاند باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن شما شود؛ به طوری که باعث شود شما زودتر دچار عفونت شوید و یا اگر قبلاً عفونتی در بدن شما بوده، بدتر شود. هر بیماری یا عفونتی که در طی چند هفته‌ی اخیر داشته‌اید، با دکتر خود درمیان گذارید.
واکسیناسین در دوره‌ی مصرف این داروهای استروئیدی، ممکن است تاثیر مطلوبی نداشته باشد.
مصرف داروی دگزامتازون را به صورت ناگهانی متوقف نکنید؛ چرا که در این صورت ممکن است عوارض ناخوشایندی در شما بروز پیدا کند. برای جلوگیری از ایجاد این عوارض ناخواسته، در مورد قطع مصرف این دارو با دکتر خود صحبت کرده و از او راهنمایی بخواهید.
نکات مهمی که قبل از مصرف دگزامتازون باید رعایت کرد
در صورتی که نسبت به داروی دگزامتازون حساسیت دارید، یا مورد زیر را دارید، نباید از این دارو استفاده کنید:
- یک عفونت قارچی در هر کجای بدنتان؛
یادآوری می‌شود که این دارو می‌تواند باعث تضعیف سیستم ایمنی بدن شما شود؛ به طوری که باعث شود شما زودتر دچار عفونت شوید و یا اگر قبلاً عفونتی در بدن شما بوده، بدتر شود. هر بیماری یا عفونتی که در طی چند هفته‌ی اخیر داشته‌اید، با دکتر خود درمیان گذارید.
برای اطمینان از اینکه داروی مورد نظر برای شما خطری در پی نخواهد داشت، اگر موارد زیر را دارید، به دکتر خود اطلاع دهید:
- بیماری کبدی (مثلاً سیروز کبدی)؛
- بیماری کلیوی؛
- اختلالات تیوئیدی؛
- سابقه‌ی ابتلا به انگل مالاریا؛
- بیماری سل؛
- پوکی استخوان؛
- یک اختلال عضلانی یا ماهیچه‌ای؛
- آب‌سیاه یا آب‌مروارید؛
- عفونت‌های چشمی، تبخال چشمی؛
- زخم معده، بیماری التهابی روده، و بیماری‌های مشابه آن؛
- افسردگی یا بیماری‌های روحی روانی؛
- نارسایی احتقانی قلب؛
- فشار خون بالا؛
همچنین در صورتی که دیابت دارید، به دکتر خود اطلاع دهید. زیرا مصرف داروهای استروئیدی می‌تواند باعث افزایش میزان گلوکز (قند) در خون یا ادرار شما شود. ممکن است نیاز باشد که دوز مصرفی داروهای دیابتی خود را بر طبق این داروی استروئیدی – دگزامتازون – تنظیم کنید.
هنوز مشخص نشده است که آیا این دارو برای جنین آسیب‌زاست یا خیر. اگر باردار هستید و یا قصد باردار شدن دارید، به دکتر خود اطلاع دهید.
دگزامتازون می‌تواند در شیر مادر نفوذ پیدا کرده و باعث آسیب به نوزاد شود. در صورتی که دوران شیردهی قرار دارید، قبل از مصرف این دارو به دکترتان اطلاع دهید.
استروئیدها، بر نحوه‌ی رشد کودکان تاثیرگذار هستند. در دوره مصرف داروی دگزامتازون، اگر کودک شما با یک نرخ طبیعی رشد نمی‌کند، به دکتر اطلاع دهید.
نحوه مصرف
دگزامتازون را حتماً با تجویز پزشک مصرف کنید و قبل از مصرف، تمامی مواردی که روی جلد این دارو نوشته شده است را به دقت مطالعه نمایید. همچنین از مصرف دوز بیشتر یا کمتر از مقداری که برای شما تجویز شده است، خودداری کنید و فقط در همان دوره ی زمانی که برای شما تجویز شده، آن را مصرف کنید. دکتر شما ممکن است برای اینکه نتیجه‌ی بهتری در اثر مصرف این دارو بگیرید، دوز مصرفی شما را هر از گاهی تغییر دهد.
اگر دچار استرس‌های غیر طبیعی، مثلاً بیماری‌های جدی، تب یا عفونت هستید و یا یک عمل جراحی پیش رو دارید و یا باید تحت مراقبت های پزشکی باشید، ممکن است نیاز باشد که دوز مصرفی شما تغییراتی داشته باشد. در مورد وضعیت و شرایطی که در آن قرار دارید و بر ری شما تاثیرگذار است، با دکتر خود صحبت کنید.
مصرف داروی دگزامتازون ممکن است باعث شود که جواب برخی از آزمایشات شما، غیر معمول شود. بنابراین به دکتر خود قبل از اقدام برای انجام هر گونه آزمایش، اطلاع دهید که در حال مصرف این دارو می‌باشید.
مصرف داروی دگزامتازون را به صورت ناگهانی متوقف نکنید؛ چرا که در این صورت ممکن است عوارض ناخوشایندی در شما بروز پیدا کند. برای جلوگیری از ایجاد این عوارض ناخواسته، در مورد قطع مصرف این دارو با دکتر خود صحبت کرده و از او راهنمایی بخواهید.
همیشه به همراه خود نوشته یا یک کارت مخصوص به همراه داشته باشید که نشان دهد شما در حال مصرف داروی دگزامتازون هستید. دکتر یا فردی که مسئول سلامتی شماست، باید از این که شما در حال استفاده از یک داروی استروئیدی هستید، اطلاع داشته باشد.
دارو را در دمای اتاق نگهداری کرده و دور از گرما و رطوبت قرار دهید.
اگر یک یا چند بار مصرف این دارو را فراموش کردید، باید با دکتر خود تماس گرفته و از او راهنمایی بخواهید.
چنانچه بیشتر از میزان مورد نیاز، این دارو را مصرف کردید، به موارد اورژانسی در مورد مصرف زیاد این دارو مراجعه کنید و یا از پزشک کمک بگیرید. مصرف بیش از حد این دارو به نظر نمی‌رسد که باعث ایجاد علائم خطرناک شود. البته در صورتی که در طولانی مدت، به میزان زیاد از این داروی استروئیدی مصرف شود، می‌تواند منجر به ایجاد علائمی مثل نازک شدن پوست، به آسانی دچار کبودی شدن، تغییرات در شکل یا مکان چربی‌های موجود در بدن (خصوصاً در صورت، پشت، گردن و کمر)، افزایش جوش‌های پوستی یا موهای صورت، مشکلات قاعدگی، ضعف یا ناتوانی جنسی، از دست دادن علاقه به آمیزش جنسی گردد.
از چه مواردی در حین مصرف داروی دگزامتازون باید خودداری کرد؟
از قرار گرفتن در کنار افرادی که بیمار بوده و یا دچار عفونت هستند، خودداری کنید. اگر در معرض ابتلا به آبله‌مرغان یا سرخک هستید، برای اقدامات پیشگیرانه به دکترتان مراجعه کنید و از او راهنمایی بگیرید. چرا که این وضعیت، در افرادی که از داروهای استروئیدی استفاده می‌کنند، می‌تواند خطرناک و یا حتی کُشنده باشد.
اگر واکسنی نیاز دارید، در دوره مصرف این دارو نزنید؛ زیرا در این دوران که شما داروی دگزامتازون را مصرف می‌کنید، زدن واکسن بر روی شما تاثیر زیادی نخواهد داشت و از شما در برابر بیماری‌ها محافظت چندانی نمی‌نماید. منظور واکسن هایی است که شامل موارد زیر باشند: واکسن سرخک، سرخجه، فلج اطفال، روتا ویروس، تیفوئید، تب زرد، واریسلا (آبله‌مرغان)، زوستر (زونا) و واکسن آنفولانزا؛
در دوره مصرف این دارو، از مصرف الکل اجتناب کنید.
اگر هر گونه علائم آلرژیکی نسبت به این دارو – شامل کهیر، به دشواری نفس کشیدن، التهاب صورت، لب ها، زبان یا گلو – در خود مشاهده کردید، حتماً به دکتر اطلاع دهید.
اگر موارد زیر را دارید، بلافاصله به دکتر اطلاع دهید:
- سفت شدن عضلات، ضعف، یا احساس لرز؛
- مشکلات در دید؛
- تنگی نفس (حتی اگر خفیف باشد)، التهاب یا تورم، افزایش وزن سریع؛
- افسردگی شدید، افکار یا رفتار غیر معمول؛
- تشنج؛
- مدفوع به رنگ قیر یا مدفوع خونی، سرفه‌کردن به همراه بالا آوردنِ خون؛
- درد در قسمت پایین کمر، خون در ادرار، ادرار ناچیز یا عدم ادرار؛
- گیجی و سردرگمی، بی‌حسی یا احساس سوزش در اطراف دهان؛
- ضربان قلب تند یا آهسته، نبض ضعیف؛
- اختلال در لوزالمعده – علائم: درد شدید در قسمت بالای شکم که تا قسمت پشت نیز گسترش یابد، حالت تهوع و استفراغ، ضربان قلب تند؛
- میزان پتاسیم پایین در خون – علائم: گرفتگی عضلات پا، یبوست، ضربان قلب نامنظم، لرزش در قفسه سینه، افزایش ادرار یا تشنگی، بی‌حسی یا سوزن‌سوزن شدن؛
- فشار خون بسیار بالا و خطرناک – علائم: سردرد شدید، تاری دید، تپش در گردن یا گوش های شما، خون دماغ شدن، اضطراب؛
- حبس مایعات در بدن (التهاب و تورم در قسمت دست و مچ پا)؛
- مشکلات خواب (بی‌خوابی)، تغییرات خلق و خو؛
- آکنه (جوش)، رنگ‌پریدگی یا کبود شدن، نازک شدن پوست، خشکیِ پوست؛
- دیر خوب شدن زخم؛
- افزایش میزان تعریق، افزایش رشد موها؛
- سردرد، سرگیجه، احساس چرخش؛
- حالت تهوع، دل‌درد، نفخ؛
- ضعف عضلات؛
- تغییرات در شکل یا مکان چربی‌های موجود در بدن (خصوصاً در بازوها، پاها، صورت، گردن، سینه ها و کمر)؛
البته لازم است ذکر شود که ممکن است عوارض جانبی دیگری نیز در صورت استفاده از این دارو رخ دهد. چنانچه موارد دیگری را مشاهده نمودید، به دکتر مراجعه کنید.
تاثیر داروهای دیگر بر دگزامتازون – تداخل های دارویی
بسیاری از دارو ها ممکن است با دگزامتازون تداخل داشته باشند. تعداد کمی از این دارو ها در زیر آورده شده است. هر دارویی که مصرف می‌کنید یا قصد شروع یا قطع مصرف آن را دارید، با دکتر در میان گذارید؛ خصوصاً داروهای زیر:
- آسپرین (مصرف روزانه‌ی آن یا به مقدار زیاد)؛
- سیکلوسپورین؛
- دیگوکسین؛
- آنتی‌بیوتیک ها – مثلاً اریترومایسین یا ریفامپین؛
- داروهای ضد قارچ مانند کتوکونازول؛
- قرص‌های کنترل بارداری یا درمان‌های هورمونی جایگزین؛
- رقیق کننده‌های خون – مانند: وارفارین (Coumadin, Jantoven)؛
- داروهای ادرار آور؛
- داروهای گلوکوم (آب سیاه)؛
- انسولین یا داروهای دیابت که به صورت ماهیانه مصرف می‌شود؛
- داروهای درمان زوال عقل یا بیماری پارکینسون؛
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی – مانند: ایبوپروفن (Advil, Motrin)، ناپروکسن (Aleve)، سلکوکسیب، ملوکسیکام و غیره؛
- داروهای تشنج – مثل: کاربامازپین، فنیتوئین یا فنوباربیتال؛
البته لیست بالا همه‌ی داروهایی که با دگزامتازون تداخل دارند را در بر ندارد و سایر داروها نیز ممکن است با این دارو تداخل داشته باشند؛ اعم از داروهای با نسخه و بدون نسخه، ویتامین ها و داروهای گیاهی. لیستی از تمامی داروهایی که مصرف می‌کنید را به دکتر خود بدهید.
