اطلاعات تخصصی
موارد مصرف لیراگلوتاید
+دیابت نوع دو، درمان (ویکتوزا)
+کاهش ریسک حوادث قلبی عروقی در مبتلایان به دیابت نوع۲ که همزمان مبتلا به مشکلات قلبی عروقی پایدار هستند(ویکتوزا)
+کنترل وزن، مزمن (ساکسندا)
لیراگلوتاید یک آگونیست GLP-1 محسوب می‌شود که برای کنترل قندخون در مبتلایان به دیابت نوع دو به تنهایی یا به صورت درمان کمکی تجویز می‌شود.
تجویز این دارو در بیمارانی که در معرض خطر حوادث آترواسکلروتیک قلبی عروقی قراردارند و نیاز به کاهش وزن دارند و/یا در بیمارانی که HbA1c آنها از اهداف درمانی دور می‌باشد(۹و۱۰) و دیابت نوع یک در آنها محتمل نیست، در اولویت است.
لیراگلوتاید علاوه بر کنترل قند خون در کاهش وزن در بیماران با شرایط خاص(BMI بیشتر از ۳۰ یا بیماران با BMIبیشتر از۲۷ که یک یا بیشتر بیماری مرتبط با اضافه وزن(مانند فشارخون، چربی خون بالا و…) دارند) در کنار رژیم درمانی و فعالیت بدنی استفاده می شود.
ساکسندا جهت کنترل وزن در کودکان و نوجوانان بالای ۱۲سال که وزن بیشتر از ۶۰کیلوگرم دارند و BMI آنها ۳۰یا بیشتر است(چاقی) قابل تجویز است.
این دارو با نام‌های تجاری Saxenda و Victoza معروف شده است و به صورت قلم آماده تزریق۱۸میلی‌گرم در سه میلی‌لیتر تولید می‌شود.
مکانیسم اثر لیراگلوتاید
یک آنالوگ طولانی اثر پپتید-1 شبه گلوکاگون انسانی (GLP-1) ( یک هورمون اینکرتین ) است که ترشح وابسته به گلوکز انسولین را افزایش می دهد، هم چنین باعث کاهش ترشح ناکافی گلوکاگون شده، رشد و تکثیر B Cell را افزایش داده، تخلیه معدی را آهسته کرده و مصرف غذا را افزایش می دهد. مصرف Liraglutide منجر به کاهش هموگلوبین A1C به میزان حدود 1% می شود.
این دارو با فعال‌سازی گیرنده‌های GLP-1در مغز، اشتها و دریافت کالری را تنظیم می‌کند.
فارماکوکینتیک لیراگلوتاید
*نکته: اطلاعات فارماکوکینتیکی در کودکان و‌نوجوانان ۱۰تا۱۷سال مشابه بزرگسالان می‌باشد)
متابولیسم: نامشخص؛ CYP450:مختصر؛ به طور درون زا توسط دی پپتیدیل پپتیداز 4 (DPP-4) و اندوپپتیدازهای درون زا متابولیزه می شود (Croom 2009). متابولیسم کندتر از آنچه در GLP-1 طبیعی دیده می شود، رخ می دهد.
اتصال به پروتئین: بیشتر از ۹۸درصد
دفع:ادرار (۶درصد به صورت متابولیت)مدفوع (۵درصد به صورت متابولیت)
نیمه‌عمر:۱۳ساعت
مدت زمان رسیدن به پیک پلاسمایی: ۸تا۱۲ساعت
منع مصرف لیراگلوتاید
-حساسیت به لیراگلوتاید یا داروهای مشابه
-سابقه ی فردی یا خانوادگی کانسر مدولاری تیروئید (MTC)
-سندرم نئوپلازی غدد درون ریز متعدد تیپ دو (MEN 2)
-بارداری
-شیردهی
-تزریق وریدی یا عضلانی
-سابقه‌ی پانکراتیت
-سابقه‌ی اقدام یا افکار خودکشی
-دیابت نوع یک
-کتواسیدوز دیابتی
موارد احتیاط:
-نارسایی کلیوی
-مصرف همزمان سایر ترکیباتی که سمیت کلیوی دارند
-اختلالات شدید گوارشی
-تاخیر در تخلیه معده
-افراد در خطر پانکراتیت
-خانم‌هایی که امکان باروری دارند
-دیابت
عوارض جانبی لیراگلوتاید
عوارض شایع:
افت قندخون،تهوع، استفراغ، اسهال، سردرد، نازوفارنژیت، یبوست، بادگلو زیاد، کاهش اشتها،سوهاضمه،، GERD، نفخ، گاستروانتریت، سرگیجه، تب، خستگی، افزایش آمیلاز، افزایش لیپاز، عوارض محل تزریق، عفونت تنفسی فوقانی، کمردرد، افزایش بیلی‌روبین، دردشکمی، دیس‌لیپیدمی(اطفال)،عفونت مجاری ادراری، سرفه(اطفال)، افسردگی(اطفال)، درد اندام‌های انتهایی(اطفال)، افزایش CK(اطفال)، راش پوستی(اطفال)، بی‌خوابی، خشکی دهان، کوله‌لیتیازیس، آستنی، اضطراب، تاکی‌کاردی
عوارض جدی:
تومور سلول‌های سی تیروئید(مطالعات حیوانی)، افزایش ریسک سرطان مدولاری تیروئید، کانسر تیروئید پاپیلاری، علائم بیش حساسیتی، شوک آنافیلاکسی، آنژیوادم، آسیب کلیوی حاد، تشدید نارسایی کلیوی مزمن، پانکراتیت، کوله‌سیستیت، کوله‌لیتیازیس، بدخیمی کولورکتال(ساکسندا)، افکار خودکشی
تداخلات دارویی لیراگلوتاید
مکانیسم کلی تداخلات:
نامشخص
منع مصرف همزمان(کنترا اندیکه):
آگونیست‌های شبه گلوکاگونی پپتید یک، سماگلوتاید
تداخلات ماژور:
آلفالیپوئیکوم اسیدوم، فلورکینولون‌ها، کلروکین(انواع)، فلومکوئین، هیدروکسی‌کلروکین، انسولین(انواع)، لانرئوتاید، اکترئوتاید، پازیرئوتاید، سدیم تیوکتات، تیوکتیک‌اسید
تداخلات متوسط:
آسبوتولول، آتنولول، بنازپریل، بتاکسولول، بیزوپرولول، کاپتوپریل، کارتلول، کارودیلول، سلیپرولول، کلروتیازید، کلرتالیدون، انالاپریل، انالاپریلات، اسمولول، فوزینوپریل، فوروزماید، هیدروکلروتیازید، هیدروفلومتیازید، اینداپامید، لابتالول، لووبونولول،
لیزینوپریل، متیپرانولول، متولازون، متوپرولول، موئگزیپریل، نادولول، نبیوولول، اکس‌پرنولول، پن‌بوتولول، پریندوپریل، پیندولول، پلی‌تیازید، پراکتولول، پروپرانولول، کوئیناپریل، رامیپریل، سوتالول، تیمولول، تراندولاپریل، تریامترن، زوفنوپریل
افزایش اثرداروها توسط لیراگلوتاید:
آگونیست‌های شبه گلوکاگونی پپتید یک، عوامل کاهنده‌ی قندخون، انسولین‌ها، لووتیروکسین، مگلیتینایدها، سولفونیل‌اوره‌ها
داروهایی که سطح خونی لیراگلوتاید را بالا می برند:
آلفالیپوئیک‌اسید، آندروژن‌ها، بتابلاکرها، بورتزومیب، ضدویروس با اثر مستقیم (HCV)، گوانتیدین، مایتاکه، مهارکنندگان مونوآمین اکسیداز، پگ‌ویزومانت، پروتیونامید، کینولون‌ها، سالیسیلات‌ها، مهارکنندگان بازجذب اختصاصی سروتونین، سماگلوتاید
کاهش اثرات داروها توسط لیراگلوتاید:
سینکالاید
داروهایی که سطح لیراگلوتاید را کاهش می دهند:
بتابلاکرها، بورتزومیب، فوروزماید، عوامل افزاینده‌ی قندخون، کینولون‌ها، ریتودرین، دیورتیک های تیازیدی و شبه تیازیدی
تداخل با غذا:
تداخلی ندارد.
هشدار ها لیراگلوتاید
-تومورهای C-Cell تیروئیدی در مطالعات حیوانی تحت درمان با Liraglutide به صورت وابسته به دوز و طول اثر بررسی شده است ولی ارتباط آن در انسان شناخته شده نیست. در مطالعات بالینی موارد کمی از هایپرپلازی C-Cell تیروئید گزارش شده است. بر اساس نتایج مطالعات حیوانی، بیماران در مطالعات بالینی از نظر کلسی تونین سرم و یا بررسی فراصوتی تیروئید تحت نظر قرار می گیرند. هرچند مشخص نشده است که این کار می تواند در کاهش خطر تومورهای تیروئید مفید باشد. در بیمارانی که غلظت کلسی تونین افزایش یافته دارند باید با یک متخصص غدد مشورت شود.
همچنین لازم است به بیمار آگاهی بخشی لازم در مورد وجود خطر سرطان و تومورهای تیروئید(که می‌تواند علائمی همچون وجود سفتی یا توده در گردن، اختلال بلع، اختلال تنفس و ضخیم شدن صدا) پیش از شروع درمان با این دارو، داده شود.
– در بیماران مبتلا یا دارای سابقه فامیلی سرطان مدولاری تیروئید و در بیماران مبتلا به سندروم مالتیپل اندوکرین نئوپلازی نوع 2 (MEN2) منع مصرف دارد.
– مواردی از پانکراتیت حاد و مزمن دیده شده است. در صورت بروز درد شکمی شدید و بدون علت و در صورت شک به پانکراتیت مصرف دارو قطع شود. در بیماران مبتلا به سابقه پانکراتیت، سنگ صفراوی و یا سوء مصرف الکل با احتیاط مصرف شود.
– اکثر واکنش های ایجاد شده در اثر مصرف دارو، گوارشی است که وابسته به دوز بوده و در صورت افزایش تدریجی و طی مدت زمانی عوارض کاهش می یابد.
– مصرف دارو می تواند در ارتباط با کاهش وزن باشد ( احتمالا به علت کاهش دریافت غذا ) که ارتباطی به تغییر در HbA1c ندارد.
– مصرف همزمان با انسولین مطالعه نشده است.
– مصرف همزمان با ترشح کننده های انسولین ( مثل سولفونیل اوره ها و مگلتینید ) می تواند خطر هایپوگلایسمی را تشدید کند.
– به عنوان جایگزین انسولین تجویز نشود.
-به دلیل اینکه مواردی از افکار خودکشی در کسانی که از سایر داروهای کاهش وزن استفاده کرده‌اند مشاهده شده، از تجویز این دارو در افراد با سابقه ی قصد یا اقدام به خودکشی، خودداری شود.
-در حمل، نگهداری و تزریق قلم‌های تزریقی احتیاط شود.برخی منابع استفاده از دو دستکش روی هم در زمان آماده‌سازی و تزریق را توصیه می‌کنند.
دستکش (تک) در هنگام دریافت، باز کردن بسته بندی و قرار دادن در انبار باید پوشیده شود. همچنین توصیه می‌شود در حین تزریق زیر جلدی از دو دستکش و یک روپوش محافظ استفاده شود.
توصیه های دارویی لیراگلوتاید
-می‌توان تزریق این دارو را بدون توجه به زمان صرف غذا انجام داد.
-قلم‌های تزریقی لیراگلوتاید پیش از باز کردن در یخچال در دمای ۲تا۸درجه سانتیگراد نگهداری شود. پس از بازکردن می‌توان در ۲تا۸درجه یا ۱۵تا۳۰درجه سانتیگراد نگهداری کرد. از فریز کردن و قرار دادن در معرض نور مستقیم خودداری شود. پس از باز کردن، هر قلم حداکثر تا ۳۰روز مصرف شود.
-نحوه‌ی تزریق زیرجلدی، مواضع تزریق و کلیه‌ی نکات لازم در این مورد(نظیر چرخش محل تزریق) به بیمار آموزش داده‌شود.
-برای هر قلم جدید، سوزن را قبل از اولین تزریق با چرخاندن انتخابگر دوز روی علامت بررسی، و تزریق در هوا، هواگیری کنید(برای تزریق های بعدی نیازی به پرایمینگ یا هواگیری نیست). برای هر تزریق از یک سرسوزن جدید استفاده کنید. پس از تزریق، دکمه را تا زمانی که شمارنده به دوز 0 برگردد فشار دهید و سپس برای 6 ثانیه نگه دارید و پس از آن سوزن را از پوست خارج کنید.
-در موارد کاهش وزن در اطفال بهتر است دوز روزانه برای ۸صبح (۲ساعت عقب‌تر یا جلوتر)تنظیم شود.
-از اختلاط این دارو با سایر داروهای تزریقی خودداری شود. همچنین از تزریق این دارو با سایر داروهای تزریقی در یک موضع خودداری شود.
-تنها محلول شفاف و بدون ذرات معلق قابل تزریق می‌باشد.
-به دلیل عدم وجود اثرات مطلوب بیشتر بر روی کنترل قندخون، از مصرف همزمان این دارو با مهارکننده دی پپتیدیل پپتیداز-4 خودداری شود.ممکن است نیاز به کاهش دوز انسولین و/یا داروهای محرک ترشح انسولین(سولفونیل‌اوره‌ها، مگلیتینیدها) مصرفی بیمار جهت پیشگیری از افت قندخون باشد.
– درمان تغذیه ای فردی (MNT) بر اساس توصیه های ADA یک بخش جدانشدنی درمان است.
– تزریق زیر جلدی: فقط در صورت شفاف، بی رنگ و فاقد ذرات بودن فرآورده مصرف شود. در بالای بازو، ران و شکم تزریق گردد.
– بدون توجه به وعده های غذایی می توان تجویز نمود. سوزن را با هر بار استفاده تعویض نمایید و قلم های دارو به صورت مشترک بین بیماران استفاده نگردد.
– به علت اثرات این دارو بر تخلیه معدی، سرعت و میزان جذب داروهای خوراکی کاهش می یابد. در بیمارانی که داروهای با پنجره درمانی باریک یا داروهایی که نیازمند جذب سریع گوارشی هستند با احتیاط مصرف شود.
– به عنوان خط اول درمان توصیه نمی شود و به عنوان عامل کمکی به رژیم غذایی و ورزش افزوده می شود.
-این دارو انتخاب مناسبی برای خانم‌های مبتلا به دیابت تیپ۲ که تصمیم به بارداری دارند، نمی‌باشد. توصیه می‌شود افراد در سنین باروری در مدت درمان با این دارو از یک روش ضدبارداری مناسب استفاده کنند و در صورت تصمیم به بارداری حتماً پزشک خود را درجریان قرار دهند.
-قندخون ناشتا و بعد غذا توسط بیمار به صورت روزانه چک شود.
-عملکرد کبدی و کلیوی بیمار در ابتدای درمان و سپس به صورت منظم و دوره‌ای ارزیابی شود.
-برنامه ی هفتگی درمانی به صورت کامل در اختیار بیمار قرار بگیرد و توضیحات و هشدارهای لازم به وی داده شود.
-ضربان قلب و وزن بیمار به صورت منظم پایش شود.
-از قلم تنها برای تزریق به یک بیمار استفاده شود. اگر قلم‌ها بین چندین بیمار مشترک استفاده شود، ممکن است آلودگی متقاطع رخ دهد.
-در جراحی‌های چاقی، پس از جراحی وضعیت هیدراسیون بدن بیمار، پیش از شروع درمان با این دارو ارزیابی شود و بیمار به دقت از نظر علائم مشکلات کلیوی حاد یا مزمن پایش شود.همچنین لازم است این بیماران از جهت علائم پانکراتیت (درد شکمی شدید که به پشت می‌زند همراه یا بدون استفراغ) به دقت تحت نظر قرار گیرند.
-بیمار از لحاظ تری گلیسیرید خون، علائم و نشانه‌های مشکلات مثانه به صورت دوره‌ای ارزیابی شود.
-پیش از تزریق لازم است دارو به دمای محیط برسد.(حداقل ۱۵دقیقه پس از خروج از یخچال صبر کند)
-از آنجا که لیراگلوتاید تخلیه‌ی معده را به تاخیر می‌اندازد، می تواند در جذب سایر داروها اختلال ایجاد کند. مخصوصا ً در زمان شروع درمان با این دارو، نحوه ی اثر گذاری سایر داروهای بیمار پایش شود.
-درمدت درمان با لیراگلوتاید، بیمار از جهت علائم افسردگی، تغییرات رفتاری و افکار خودکشی تحت نظر قرار گیرد.
-در صورت تجویز جهت کاهش وزن، لازم است تغییرات وزن بیمار پس از ۱۲هفته درمان با حداکثر دوز قابل تحمل یا ۱۶هفته پس از شروع درمان ارزیابی شود. چنانچه حداقل ۴تا۵درصد وزن اولیه، کاهش وزن مشاهده نمی‌شود، از ادامه ی درمان صرف نظر شود.
-در صورت فراموشی یک نوبت تزریق لیراگلوتاید، در رژیم‌های روزانه می‌توان از دوز فراموش‌شده صرف نظر کرد و نوبت‌های بعدی را طبق روال سابق ادامه داد.(از از تزریق دوز اضافه یا افزایش دوز بعدی خودداری شود). چنانچه بیشتر از سه روز از آخرین تزریق لیراگلوتاید گذشته و در این مدت تزریقی انجام نشده‌است، درمان با دوز ۰/۶میلی‌گرم در روز مجدد آغاز شود(جهت جلوگیری از بروز عوارض گوارشی) و به تدریج تا حد تحمل بیمار افزایش یابد.
-HbA1c بیمار دست‌کم دوبار در سال در بیماران با قندخون تحت کنترل و ۴بار درسال در بیمارانی که به اهداف درمانی نرسیده‌اند، چک شود.در افرادی که نوسانات قندخون زیادی دارند(مانند کسانی که کمبود ترشح انسولین دارند) یا در بیمارانی که HbA1c آنها با قندخون یا علائمشان تطابق ندارد، حتماً ارزیابی HbA1c همراه با سایر فاکتورهای قندخون انجام شود.
-این دارو در کودکان بالای ده سال قابل تجویز است.
