هگزایم محصول شرکت اشبال شیمی
مصرف قارچها در پزشکی:
دارو‌هایی باستانی که در پزشکی مدرن مورد توجه قرار گرفته‌اند
استفاده از قارچها به عنوان ماده‌ی دارویی سابقه‌ی تاریخی طولانی دارد و می‌توان گفت به زمانی مصر باستان باز می‌گردد.
در گذر تاریخ انسان‌ها با خواص شگفت انگیز قارچها آشنا شدند. برخی از آنها را سمی و کشنده یافتند و در برخی دیگر متوجه خواص دارویی حیات بخش شدند. نکته‌ی جالب توجه این است که تحقیقات برای شناخت بیشتر این جانداران متفاوت و مرموز همچنان ادامه دارد و اتفاقاً تا کنون به نتایج قابل توجهی نیز رسیده است.
قارچها توانایی روییدن در هر محیطی، از روی خاک گرفته تا زیر خاک را دارند.
از زمان‌های دور در آشپزی به عنوان ماده‌ی غذایی مغذی و در طب به عنوان درمان کننده یا مکمل درمان مورد استفاده قرار گرفته‌اند.حدود 2000 گونه قارچ تا کنون شناخته شده است که 25 گونه‌ی آنها برای مصرف خوراکی انسان تایید شده‌اند. این قارچها را با کاربردهای تغذیه‌ای و پزشکی آنها می‌شناسیم.
از معروف‌ترین آنها می‌توان به گونه‌های زیر اشاره کرد:
-گانودرما لوسیدوم یا قارچ ریشی (Ganoderma lucidum or reishii)
-لنتینولا ادودس یا قارچ‌شیتاکه (Lentinula edodes or shiitake)
-کوریولوس ورسیکالر (Coriolus versicolor)
-گریفولا فروندا یا قارچ مایتاکه (Grifola fronda or maitake)
-قارچهای سیلوسابین یا دارویی (psilocybin or magic mushrooms)
برخی اثرات درمانی آنها به علت سابقه‌ی طولانی تاریخی مصرفشان از دوران باستان زودتر از آن که مورد مطالعه قرار بگیرند، نمایان شده است. برای مثال از قارچها به خاطر اثرات تسکینی و ضدالتهابی در طب باستانی چین از بیش از 1000 سال پیش استفاده می‌شده که همچنان نیز مورد تایید می‌باشد و ادامه دارد.
قارچ شیتاکه
اثرات ضدسرطان قارچها
در سال‌های اخیر اثرات ضد سرطان سینه در عصاره یا ترکیبات موجود در گونه‌های بسیار متنوعی از قارچها، در مطالعات بسیاری مورد توجه قرار گرفته است و قارچهای بسیاری از جمله انواع گانودرما ( مثل Ganoderma lucidum or reishii)و کوریولوس ورسیکالر (Coriolus versicolor) اثرات مثبتی در مقابله با سرطان سینه از خود نشان داده‌اند.
در 1 مقاله‌ی مروری در سال 2020 در بین چندین گونه‌ی بررسی شده کوریولوس ورسیکالر بهترین نتایج را داشت و مشخص شد نه تنها در سرطان پستان، بلکه در درمان سایر سرطان‌ها نیز می‌تواند نقش موثری داشته باشد.
قارچ ورسیکالر
اثرات ضدویروس و آنتی‌اکسیدانی قارچها
فعالیت‌های آنتی‌اکسیدانی عصاره‌ی قارچها یا ترکیبات پلی‌ساکاریدی موجود در آنها، اثرات ضد ویروس و حتی ضد کووید۱۹ این ترکیبات نیز مورد مطالعه قرار گرفته است.
پلی‌ساکاریدها(قندهای پیچیده)موجود در قارچها، با مکانیسم‌های مختلفی از جمله محافظت از اجزای میتوکندری سلول‌ها، شلاتوری آهن، مهار اکسید شدن چربی‌ها، افزایش فعالیت آنزیمی،انتقال الکترون و… نقش آنتی اکسیدانی خود را ایفا می‌کنند.
قارچهای بسیاری از جمله گانودرما و شیتاکه حتی اثراتی ضد کووید 19 از خود نشان دادند و توانستند با مکانیسم‌های متنوع از جمله مهار طوفان سایتوکاینی، اثرات ضد التهابی و کاهش علائم تنفسی از وخیم شدن وضعیت بیمار مبتلا به کووید پیشگیری نمایند. مصرف قارچها به عنوان یک درمان خانگی طبیعی در دوران همه‌گیری کووید۱۹ نیز مورد بررسی قرار گرفت.
قارچ مجیک
اثرات درمانی در اختلالات افسردگی و ترک اعتیاد قارچها
محققان اظهار کرده‌اند قارچ جادویی یا مجیک ماشروم (در مقادیر و شرایط مجاز برای مصرف پزشکی) می‌تواند فواید جالب توجهی در درمان برخی اختلالات مرتبط با اعصاب و روان داشته باشد.
سیلوسابین یک ترکیب طبیعی روانگردان است که توسط بیش از ۲۰۰گونه قارچ تولید‌می‌شود که به قارچ های جادویی معروف هستند. قارچهای سیلوسابین که بیشتر به اثرات توهم‌زا و مصرف غیر مجاز معروف می‌باشند، در کمال شگفتی یکی از انواع قارچ‌هایی هستند که امروز به دلیل برخی فواید پزشکی کشف شده در آنها مورد توجه محققان و پزشکان قرار گرفته اند.
نکته‌ی جالب این است که در تحقیقات، سیلوسابین اثرات درمانی در برخی اختلالات روانی و رفتاری از جمله افسردگی‌های مقاوم درمان، وسواس تکرار اجباری، ترک سیگار، ترک اعتیاد به الکل و کوکائین، سردردهای خوشه‌ای (کلاستر)و استرس‌های روانی مرتبط با سرطان‌ها یا بیماری‌های شدید، از خود نشان داده‌‌است.
با این حال سیلوسایبین یک توهم‌زای قوی می‌باشد.
با وجود اینکه این ماده صد برابر ضعیف‌تر از ال‌اس‌دی می‌باشد، ظرفیت بالایی در ایجاد توهمات فضایی،زمانی، بینایی، سرخوشی و غیره دارد و به همین دلیل، علی‌رغم اثرات درمانی ذکر شده به علت خطر سواستفاده‌ی بالا، همچنان مراحل تحقیقاتی را طی می‌کند و در انتظار تایید سازمان غذا و داروی آمریکا برای هر اقدامی می‌باشد و هنوز به عنوان دارو به رسمیت شناخته نشده است چرا که در کنار فواید کشف شده در تحقیقات، عوارض جدی از جمله افزایش فشار خون یا تپش قلب غیرطبیعی و ایجاد مشکلات روانپزشکی جدی دیگری در پی دارد.
در نتیجه استفاده‌ی دارویی از این ترکیب در هاله‌ای از ابهام است و مشخص نیست که چه زمانی به تایید سازمان‌های مربوطه برای ساخت دارو می‌رسد. در حال حاضر نیاز به تحقیقات بیشتر جهت رسیدن به ترکیباتی ایمن از این ماده با کاهش عوارض شناخته شده در عین حفظ اثرات درمانی آن می‌باشد.
اما علاوه بر قارچهای جادویی، قارچهای دیگری هم با فواید دارویی برای حفظ سلامتی و کمک به درمان بیماری‌ها تحت بررسی قرار گرفته‌اند که کاملا بی خطر بوده و حتی مصرف خوراکی دارند.یکی از این قارچهای پرطرفدار، شیتاکه می‌باشد که امروزه در دنیای تولید مکمل‌های غذایی و دارویی مورد توجه خاصی قرار گرفته است.
قارچ شیتاکه و اثرات مطلوب آن در پزشکی و تغذیه:
شیتاکه یا Lentinula edodes در آمریکا از قارچ‌هایی می‌باشد که بیشترین تولید را نسبت به سایر انواع قارچها دارد. قارچهای خوراکی که تاکنون کشف شده‌اند از تنوع بالایی برخوردارند. در بین آنها گونه‌های رایج‌تر یافت می‌شود که دانشمندان با مطالعات متعددی خواص آنها را مورد بررسی قرار داده‌اند.
شیتاکه یکی از انواع قارچهای غنی با طعم و بوی مطلوب می‌باشد و بافت گوشتی دارد. این قارچها کلاهک بزرگی دارند و به رنگ‌های متنوعی از قهوه‌ای شکلاتی تا روشن یافت می‌شوند
.به صورت طبیعی بومی مناطق کوهستانی ژاپن، کره و چین می‌باشد و در شکاف تنه‌ی درختان می‌روید. استفاده از این قارچ، سابقه‌ی تاریخی طولانی در آسیای شرقی برای مصرف خوراکی و طب سنتی داشته است.
مردم چین جمع آوری این قارچ را از 1000 تا 1200 سال پیش آغاز کردند و امروزه قارچهای شیتاکه در سرتاسر جهان به خاطر طعم خوب و امکان پرورش راحت به روش‌های طبیعی و مصنوعی بسیار پرطرفدار شده‌اند.
شیتاکه جهت استفاده‌ی تجاری در چین، ژاپن، آمریکا، کره و برزیل پرورش داده می‌شود.در ایران نیز این قارچ در شهرستان اسکو کشت داده می‌شود.
ارزش تغذیه‌ای قارچ شیتاکه:
شیتاکه یکی از قوی‌ترین منابع طبیعی مس می‌باشد. این ماده‌ی معدنی از سلامت عروق، استخوان‌ها و سیستم ایمنی محافظت می‌نماید.
نصف پیمانه قارچ شیتاکه‌ی خام می‌تواند 72 درصد مقدار نیاز روزانه‌ی بدن شما به مس را تامین نماید.در کنار تامین مس، این قارچ منبع خوبی برای تامین سلنیوم نیز می‌باشد.
(33 درصد نیاز روزانه‌ی بدن انسان به سلنیوم با همین مقدار نصف پیمانه از قارچ شیتاکه تامین می‌گردد.)
از مواد مغذی موجود در شیتاکه می‌توان به ویتامین دی، مس، سلنیوم، ویتامین‌های گروه ب ( از جمله تیامین، ریبوفلاوین، نیاسین
، ویتامین ب 6)، فولات، پتاسیم، منگنز، منیزیم، آهن و فسفر اشاره کرد.
علاوه بر تامین نیازهای معدنی بدن، شیتاکه فواید دیگری نیز برای سلامتی دارد که امروزه به سبب آنها مشهور و محبوب شده است. از موارد دیگری که تا کنون طبق مطالعات در شیتاکه مورد بررسی قرار گرفته است، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
بهبود سلامت قلبی
شیتاکه با دارا بودن ماده‌ی اریتادنین به کاهش سطح کلسترول خون کمک می‌نماید. این قارچ همچنین با دارا بودن بتا گلوکن در کاهش التهاب و کمک به پیشگیری از بیماری‌های روده‌ی ناشی از جذب کلسترول، کمک می‌نماید.
تقویت سیستم ایمنی
شیتاکه غنی از پلی‌ساکاریدهایی همچون لنتینان و سایر بتا گلوکن‌ها می‌باشد. این ترکیبات از سلول‌های بدن در برابر تخریب و آسیب سلولی محافظت می‌نمایند و به این ترتیب به سیستم ایمنی کمک می‌کند. همچنین باعث تقویت تولید گلبول‌های سفید خون که مسئول مقابله با میکروب‌ها هستند، می‌شوند.
این قندهای پیچیده (پلی‌ساکاریدی)، واجد اثرات ضد التهاب نیز می‌باشند.
اثرات ضد سرطان
طبق اعلام مرکز مطالعات سرطان memorial sloan keltering cancer center قارچ شیتاکه به دلیل داشتن پلی‌ساکاریدی به نام لنتینان که از درختن محل رویش این قارچ به دست می‌آید، در ترکیبات داروهای شیمی درمانی در برخی بیماران مبتلا به سرطان کاربرد دارد.
لنتینان در واقع با تقویت سیستم ایمنی بدن از رشد سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کند. این ماده قادر از بین بردن ویروس‌ها و میکروب‌ها در مطالعات آزمایشگاهی نیز بوده است.
کاهش کلسترول
قارچها منبع خوبی برای کیتین و بتا گلوکن هستند. شیتاکه حاوی ترکیباتی می‌باشد که به هضم کلسترول مضر و خروج آن از جریان خون کمک می‌کنند.
خاصیت ضدتورم:
تقریبا تمامی قارچها حاوی 1 ماده‌ی آنتی اکسیدان به نام ارگوتیونین هستند که خاصیت ضد تورم دارد.این خاصیت باعث می‌شود که مصرف قارچها در موارد آلرژیک و حساسیت مفید واقع شود. همچنین سرعت رشد تومورهای سرطانی را نیزکاهش می‌دهد.
اثرات ضدچاقی
مردم ژاپن به داشتن رژیم غذایی سالم معروف هستند. یکی از موارد شاخص در رژیم غذایی آنها مصرف روزانه‌ی انواع قارچها می‌باشد. در مطالعات زیادی در مورد اثرات ضد چاقی قارچها صحبت‌شده‌است. در مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۸ با همکاری چند مرکز تحقیقاتی قارچها در ژاپن انجام شد، مشخص شد مصرف قارچهای پرطرفدار مثل شیتاکه و مایتاکه، تجمع چربی احشایی (چربی دور اندام‌ها) را کنترل می‌کند و فراوانی برخی از اسیدهای چرب و لاکتیک اسید تولید شده توسط باکتری‌های مفید دستگاه گوارش را افزایش می‌دهد.
این یافته‌ها نشان می‌دهد که مصرف قارچ در رژیم غذایی می‌تواند یک استراتژی موثر و مهم در جلوگیری از چاقی باشد. مصرف قارچ با مهار سنتز اسیدهای چرب و بهبود شکستن چربی‌های دور اندام، مانع تجمع چربی در اطراف اندام‌ها می‌شود. همچنین از بزرگ شدن سلول‌های چربی و تولید سلول‌های چربی بیشتر جلوگیری می‌نماید.
علاوه بر آن قارچهای پرطرفدار از جمله شیتاکه به علت دارا بودن فیبر، موجب عملکرد بهتر باکتری‌های مفید دستگاه گوارشی می‌شود و با افزایش تولید برخی از اسیدهای چرب که در افزایش متابولیسم نقش دارند مانع از تجمع چربی می‌شود.
موارد احتیاط در مصرف قارچ شیتاکه
و در موارد نادری برخی از افراد به قارچهای خام شیتاکه به علت داشتن ترکیب لنتینان حساسیت دارند. این ترکیب که موجب فواید قارچها نیز می‌باشد، از طرفی می‌تواند منجر به واکنش‌های آلرژیک همچون التهاب پوستی (درماتیت )شود.
درماتیت پوستی ناشی از مصرف شیتاکه علائمی همچون خارش و احساس ناراحتی در پوست ایجاد می‌کند که معمولا در مدت یک تا دوهفته برطرف می‌گردد.
استفاده از قارچ پخته شده احتمال بروز این عوارض را کاهش می‌دهد و البته باعث کاهش فواید قارچ نیز می‌شود.
نحوه‌ی مصرف شیتاکه
شیتاکه سومین قارچ پرطرفدار دنیا بعد از قارچ صدفی و دکمه‌ای سفید است. علاوه بر مصرف آن به صورت قارچهای تازه به صورت خوراکی و در آشپزی، امروزه به صورت خشک شده نیز در بعضی فروشگاه‌ها وجود دارد.
علاوه بر آن برای برخوردار شدن بیشتر از فوایدی که این قارچ برای سلامتی دارد، مکمل‌های خوراکی استاندارد و متنوعی بر پایه‌ی آن تولید شده است که در داروخانه‌ها موجود است و با مصرف آنها می‌توانید از اثرات ضد التهابی و تقویتی این قارچ حداکثر استفاده را بنمایید.
