فشار خون چیست و نرمال نبودن آن به چه دلایلی رخ می‌دهد؟ قبل از پاسخ به این سوال خوب است بدانیم که ممکن است فردی دارای فشار خون بالا یا پرفشاری خون (hypertension) باشد و همچنان حال کلی‌اش خوب باشد. این موضوع به این دلیل است که در اغلب موارد فشار خون بالا شامل علائمی که بتوانید آن را مشاهده یا احساس کنید نمی‌شود. اما فشار خون بالا، که گاهی اوقات “قاتل خاموش” نیز نامیده می‌شود، در افراد مسن بسیار شایع است و یک مشکل بسیار اساسی برای سلامتی است. اگر فشار خون بالا با تغییر شیوه زندگی و دارو کنترل نشود، می‌تواند منجر به سکته مغزی، بیماری قلبی، مشکلات چشمی، نارسایی کلیه و … شود. فشار خون بالا همچنین می‌تواند باعث تنگی نفس در هنگام فعالیت بدنی سبک یا ورزش شود.
فهرست مطالب ارائه‌شده:
- فشار خون چیست؟
- آیا فشار خون من بالا است؟
- فشار خون بالا برای افراد مسن چیست؟
- اگر فقط اولین عدد فشار خون بالا باشد
- اگر فشار خونم پایین باشد چطور؟
- برخی از دلایل افزایش فشار خون که نمی‌توانیم آن‌ها را تغییر دهیم
- راه‌های کنترل فشار خون چیست؟
- حقایقی درمورد فشار خون بالا
فشار خون چیست؟
فشار خون درواقع نیروی جریان خون است که به دیواره رگ‌ها فشار می‌آورد. هنگامی که پزشک فشار خون شما را اندازه‌گیری می‌کند، در نتیجه آن دو عدد اعلام می‌شود. اولین عدد که فشار خون سیستولیک نامیده می‌شود، فشار ناشی از انقباض قلب و بیرون راندن خون است. عدد دوم که فشار خون دیاستولیک نامیده می‌شود، درواقع فشار در زمانی است که قلب شما منبسط شده و از خون پر می‌شود. فشار خون معمولاً به صورت فشار خون سیستولیک بر فشار خون دیاستولیک، مانند ۱۳۸/۷۲ تعریف می‌شود. فشار خون طبیعی برای بزرگسالان به عنوان فشار سیستولیک، کمتر از ۱۲۰ و فشار دیاستولیک کمتر از ۸۰ تعریف می‌شود. درواقع این مقدار به صورت ۱۲۰/۸۰ بیان می‌شود.
Photo by cottonbro from Pexels
آیا فشار خون من بالا است؟
یکی از دلایلی که باید افراد به طور مرتب به پزشک مراجعه کنند این است که فشار خون خود را چک کنند. چک کردن روتین فشار خون به تشخیص زودرس فشار خون بالا (حتی وقتی حالتان خوب است و هیچ علائمی نیز ندارید) کمک می‌کند. اگر نشانه‌ای وجود دارد که فشار خون شما در دو یا چند معاینه بالا است، ممکن است پزشک از شما بخواهد فشار خون خود را در ساعات مختلف روز در خانه نیز بررسی کنید. اگر فشار همچنان بالا باشد، حتی زمانی که شما در آرامش هستید، ممکن است پزشک‌تان ورزش، تغییر در رژیم غذایی و به احتمال زیاد مصرف داروهایی را پیشنهاد و تجویز کند.
فشار خون بالا برای افراد مسن چیست؟
به روزرسانی‌های اخیر دستورالعمل‌های انجمن قلب آمریکا و کالج قلب آمریکا، تعریف فشار خون بالا یا پرفشاری خون (hypertension) را برای بیشتر افراد تغییر داده است. فشار خون بالا در حال حاضر عموماً برای عدد اول (فشار خون سیستولیک) ۱۳۰ یا بیشتر و برای عدد دوم (فشار خون دیاستولیک) ۸۰ یا بالاتر تعریف شده است. این مقادیر قبلاً ۱۴۰/۹۰ تعریف شده بود. با این حال، ملاحظات مهمی برای افراد مسن در تصمیم‌گیری درمورد شروع درمان بالا بودن فشار خون، از جمله سایر شرایط سلامتی و تناسب اندام کلی وجود دارد. اگر فشار خون شما بالاتر از ۱۳۰/۸۰ باشد، پزشک وضعیت شما را ارزیابی می‌کند تا مشخص شود که چه درمانی برای تعادل خطرات و مزایا در موقعیت خاص شما مورد نیاز است.
اگر فقط اولین عدد فشار خون بالا باشد
در اغلب موارد برای افراد مسن، اولین عدد (سیستولیک) ۱۳۰ یا بیشتر است، اما شماره دوم (دیاستولیک) کمتر از ۸۰ است. این مشکل را بالا بودن فشار خون سیستولیک مجزا ( isolated systolic hypertension) می‌نامند که به دلیل سفت شدن شریان‌های اصلی است و علت آن افزایش سن است. این مورد رایج‌ترین نوع فشار خون بالا در افراد مسن است و می‌تواند منجر به مشکلات جدی در سلامتی (سکته، بیماری قلبی، مشکلات چشمی و نارسایی کلیه)، تنگی نفس در هنگام فعالیت بدنی سبک، سبکی سر و سیاهی رفتن چشم‌ها هنگام بلند شدن سریع و افتادن شود. پرفشاری خون سیستولیک مجزا همانند فشار خون بالای معمولی (برای عدد اول ۱۳۰ یا بیشتر، برای عدد دوم ۸۰ یا بیشتر) درمان می‌شود اما ممکن است به بیش از یک نوع داروی فشار خون نیاز داشته باشد. اگر پزشک تشخیص داد فشار سیستولیک شما بالاتر از حد طبیعی سن شما است، بپرسید چگونه می‌توانید آن را کاهش دهید.
فشار خون پایین چیست؟
اگر فشار خون شما کمتر از ۹۰/۶۰ باشد، فشار خون پایین یا افت فشار خون دارید. ممکن است احساس سبکی سر و سیاهی چشم، ضعف و سرگیجه داشته باشید یا حتی غش کنید. فشار خون پایین می‌تواند ناشی از عدم نوشیدن مایعات کافی (کم‌آبی)، از دست دادن خون، برخی شرایط پزشکی یا مصرف بیش از حد دارو باشد.
برخی از دلایل افزایش فشارخون که نمی‌توانیم آن‌ها را تغییر دهیم
هر کسی می‌تواند به بالا بودن فشار خون مبتلا شود. اما برخی از افراد به دلیل عواملی که قابل تغییر دادن نیستند شانس بیشتری برای ابتلا به آن دارند. مانند:
- سن: احتمال افزایش فشار خون با افزایش سن افزایش می‌یابد.
- جنسیت: قبل از ۵۵ سالگی مردان شانس بیشتری برای ابتلا به بالا بودن فشار خون دارند اما زنان پس از یائسگی بیشتر در معرض فشار خون بالا هستند.
- سابقه خانوادگی: بالا بودن فشار خون در برخی از خانواده‌ها متداول‌تر است.
- نژاد: آمریکایی‌های آفریقایی‌تبار در معرض بالا بودن فشار خون هستند.
بالا بودن فشار خون و کرونا (کووید ۱۹)
افراد مسن مبتلا به بیماری‌های قلبی مانند نارسایی قلبی، بیماری عروق کرونر، کاردیومیوپاتی (بیماری‌های ماهیچه‌های قلب) و احتمالاً بالا بودن فشار خون بیشتر در معرض ابتلا به بیماری کرونای شدید هستند.
Photo by cottonbro from Pexels
چگونه می‌توانم فشار خونم را کنترل کنم؟
بالا بودن فشار خون در افراد مسن بسیار شایع است. با افزایش سن، سیستم عروقی ما نیز تغییر می‌کند. عروق سفت می‌شوند، بنابراین فشار خون بالا می‌رود. این مورد حتی برای افرادی که عادات سالمی دارند که برای قلب خوب است نیز صادق است. خبر خوب این است که فشار خون در اکثر افراد قابل کنترل است.
تغییرات زیادی می‌توان در شیوه زندگی ایجاد کرد تا بتوانید خطر ابتلا به فشار خون بالا را کاهش دهید:
وزن سالمی داشته باشید: اضافه وزن باعث افزایش فشار خون می‌شود. از پزشک خود بپرسید که آیا نیاز به کاهش وزن دارید یا نه.
هر روز ورزش کنید. ورزش متوسط می‌تواند خطر ابتلا به بالا بودن فشار خون را کاهش دهد. اهدافی را برای خود تعیین کنید تا بتوانید به صورت ایمن ورزش کنید و آن را به حداقل ۱۵۰ دقیقه (۲.۵ ساعت) در هفته افزایش دهید. در صورت داشتن هرگونه مشکل سلامتی که قبل از شروع برنامه ورزشی‌تان دارید با پزشک خود مشورت کنید.
رژیم غذایی سالم داشته باشید: رژیم غذایی غنی از میوه‌ها، سبزیجات، غلات سبوس‌دار و محصولات لبنی کم‌چرب می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند.
نمک را کم کنید: با بالا رفتن سن، بدن و فشار خون نسبت به نمک (سدیم) حساس‌تر می‌شود، بنابراین ممکن است لازم باشد میزان نمک موجود در رژیم غذایی خود را بررسی کنید. بیشتر سدیم بدن از غذاهای فرآوری‌شده (به عنوان مثال سوپ و غذاهای پخت‌‌شده آماده در بازار) وارد بدن می‌شود. رژیم کم‌نمک، مانند رژیم غذایی DASH، ممکن است به کاهش فشار خون شما کمک کند. با پزشک خود در مورد مصرف نمک کمتر مشورت کنید.
کمتر الکل بنوشید: نوشیدن الکل می‌تواند بر فشار خون شما تأثیر بگذارد. برای کاهش خطر ابتلا به افزایش فشار خون، مردان نباید بیش از دو بار و زنان بیش از یک بار نوشیدنی الکلی در روز مصرف کنند.
سیگار نکشید: سیگار کشیدن خطر ابتلا به بالا بودن فشار خون، بیماری قلبی، سکته مغزی و سایر بیماری‌ها را افزایش می‌دهد. اگر سیگار می‌کشید، سعی کنید آن را ترک کنید. شما هرگز برای ترک سیگار خیلی پیر نشده‌اید و فواید ترک سیگار برای سلامتی در هر سنی قابل مشاهده است.
شب‌ها خوب بخوابید: اگر به شما گفته شده است که خروپف می‌کنید یا به نظر می‌رسد نفس کشیدن‌تان برای لحظاتی هنگام خواب متوقف می‌شود، به پزشک خود اطلاع دهید. این ممکن است نشانه مشکلی به نام آپنه خواب باشد. درمان آپنه خواب و داشتن یک خواب راحت می‌تواند به کاهش فشار خون کمک کند.
استرس‌تان را مدیریت کنید: آرامش و کنار آمدن با مشکلات می‌تواند به تعدیل فشار خون کمک کند.
اگر این تغییرات در شیوه زندگی‌تان فشار خون شما را به سطح ایمن نرساند، احتمالاً پزشک‌تان داروهایی را تجویز می‌کند. ممکن است قبل از پیدا کردن برنامه شیوه زندگی که برای شما مناسب است، چند نوع یا ترکیبی از داروها را امتحان کنید. دارو می‌تواند فشار خون شما را کنترل کند، اما نمی‌تواند آن را درمان کند. به احتمال زیاد باید تا آخر عمر دارو مصرف کنید. با پزشک خود نحوه مدیریت فشار خون‌تان را برنامه‌ریزی کنید.
Photo by Pavel Danilyuk from Pexels
حقایقی درمورد فشارخون بالا
بالا بودن فشار خون یک مشکل کاملاً جدی است زیرا می‌تواند منجر به مشکلات اساسی در سلامتی شما شود. درمورد فشار خون نکات زیر را بخاطر داشته باشید:
- بالا بودن فشار خون ممکن است در شما احساس بیماری ایجاد نکند، اما مشکلی کاملاً جدی است. بنابراین برای درمان آن به پزشک مراجعه کنید.
- شما می‌توانید فشار خون خود را با تغییر عادات روزمره و در صورت نیاز با مصرف دارو کاهش دهید.
- اگر از داروهای فشار خون بالا استفاده می‌کنید، ایجاد برخی تغییرات در شیوه زندگی می‌تواند به کاهش دوز مورد نیاز شما کمک کند.
- اگر از داروهای فشار خون استفاده می‌کنید و فشار خون شما کاهش می‌یابد، این بدان معناست که تغییرات دارویی و شیوه زندگی موثر است. اگر از پزشک بپرسید که آیا فشار خون دارم، پاسخ این است که “بله، اما تحت درمان است“.
- درمورد تمام داروهایی که مصرف می‌کنید به پزشک خود اطلاع دهید. ذکر داروهایی که بدون نسخه تهیه می‌کنید، ویتامین‌ها و مکمل‌های غذایی را فراموش نکنید. موارد ذکرشده ممکن است بر فشار خون شما تأثیر بگذارند. آین موارد همچنین می‌توانند نحوه عملکرد داروی فشار خون شما را تغییر دهند.
- قرص‌های فشار خون باید هر روز در یک زمان مشخص مصرف شوند. به عنوان مثال، دارو را صبح هنگام صبحانه یا شب بعد از مسواک زدن دندان‌های‌تان مصرف کنید. در صورت فراموش شدن، روز بعد دوز آن را دو برابر نکنید.
- بیش از آنچه پزشک تجویز کرده است از داروهای فشار خون استفاده نکنید. مصرف داروهای خود را متوقف نکنید مگر اینکه پزشک به شما دستور قطع دارو را داده باشد. یک روز را حذف نکنید یا نصف قرص مصرف نکنید. به خاطر داشته باشید که قبل از اتمام قرص، داروی‌تان را دوباره تهیه کنید. اگر توانایی تهیه داروهای‌تان را ندارید، با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید.
- قبل از انجام هرگونه عمل جراحی، از پزشک خود بپرسید که آیا باید داروی فشار خون خود را در آن روز مصرف کنید یا خیر.
- به آرامی از حالت نشسته یا درازکشیده بلند شوید و قبل از راه رفتن کمی بایستید. این امر باعث می‌شود فشار خون شما قبل از راه رفتن تنظیم شده تا از سرگیجه، غش یا افتادن جلوگیری شود.
- با افزایش سن، فشار خون بالا، به ویژه فشار خون سیستولیک مجزا، شایع‌تر است و می‌تواند خطر جدی برای سلامتی داشته باشد. درمان، به‌ویژه اگر شرایط پزشکی خاصی دارید، مستلزم ارزیابی مداوم و مشورت با پزشک است تا بهترین تعادل را در کاهش خطرات و حفظ کیفیت خوب زندگی ایجاد کنید.
اگر پزشک از شما می‌خواهد فشار خون خود را در خانه اندازه‌گیری کنید، به خاطر داشته باشید:
- دستگاه‌های فشارسنج خانگی زیادی در بازار وجود دارد. از پزشک، پرستار یا داروساز خود بپرسید که به کدام دستگاه نیاز دارید و چگونه از آن استفاده کنید. برای اطمینان از عملکرد صحیح، دستگاه خود را در مطب پزشک چک کنید.
- ۳۰ دقیقه قبل از بررسی فشار خون از استعمال دخانیات، ورزش و مصرف کافئین بپرهیزید.
- مطمئن شوید که پاهایتان را به صورت صاف روی زمین قرار داده‌اید و کمرتان به چیزی تکیه داده است.
- قبل از بررسی فشار خون، به مدت پنج دقیقه ریلکس کنید.
- فهرستی از اعداد فشار خون، زمان اندازه‌گیری فشار خون و زمان مصرف داروهای فشار خون (در صورت مصرف) تهیه کنید. این اطلاعات را با پزشک، دستیار پزشک یا پرستار خود به اشتراک بگذارید.
ترجمه اختصاصی توسط داروباکس
منبع: سایت موسسه ملی سالمندی آمریکا (Content reviewed: May 02, 2018)
