پزشکان آنتی بیوتیکها را برای درمان عفونتهای باکتریایی تجویز می‌کنند. اکثر عوارض جانبی آنتی بیوتیکها تهدید کننده زندگی نیستند. البته در بعضی موارد آنتی بیوتیکها می‌توانند موجب عوارض جانبی همچون آنافیلاکسی شوند.
به گفته سازمان کنترل و پیش بینی بیماریها (CDC)، واکنشهای نامطلوب به آنتی بیوتیکها عامل ۱ مورد از ۵ مورد مراجعات اورژانس مربوط به دارو هستند. در صورتی که آنتی بیوتیکها موجب علائم دردسر ساز شوند باید با پزشکتان صحبت کنید. در صورتی که عوارض جانبی آنتی بیوتیکها شدید یا موجب اختلال تنفسی باشند باید با اورژانس تماس بگیرید.
موارد شایع عوارض جانبی آنتی بیوتیکها
آنتی بیوتیکها برای عفونتهای باکتریایی استفاده می‌شوند. البته آنتی بیوتیکها ممکن است در بعضی از افراد موجب عوارض جانبی شدید شوند. عوارض جانبی آنتی بیوتیکها عبارتند از:
مشکلات هاضمه
مشکلات مربوط به گوارش یکی از شایعترین عوارض جانبی گزارش شده در مورد آنتی بیوتیکهاست. علائم مشکلات گوارشی عبارتند از:
- تهوع
- سو هاضمه
- استفراغ
- نفخ
- اسهال
- احساس سیری
- کاهش اشتها
- کرامپ یا درد معده
اکثر مشکلات گوارشی به هنگام توقف مصرف آنتی بیوتیکها قطع شود. اگر کسی دچار علائم شدید یا علائم پایدار شود باید مصرف آنتی بیوتیک را قطع کند و با پزشک خود گفتگو کند.
علائم شدید عبارتند از:
- خون یا مخاط در مدفوع
- اسهال شدید
- کرامپ یا درد شدید معده
- تب
- استفراغ غیر قابل کنترل
برای کاهش خطر مشکلات گوارشی، مطمئن شوید که دستورالعملهای همراه با دارو را خوانده باشید.
عفونتهای قارچی
آنتی بیوتیکها برای کشتن باکتریها طراحی شده‌اند. البته گاهی اوقات باکتریهای خوب که بدن را از عفونتهای قارچی محافظت می‌کنند، از بین می‌برند. در نتیجه بسیاری از افراد که آنتی بیوتیک مصرف می‌کنند دچار عفونتهای قارچی می‌شوند.
- واژن
- دهان
- گلو
افرادی که در حال مصرف آنتی بیوتیک هستند یا کسانی که آنها را قبلا مصرف کرده‌اند و فکر می‌کنند که عفونت قارچی دارند باید خیلی زود با پزشکشان در میان بگذارند. داروهای ضد قارچ در اکثر موارد، عفونتهای قارچی را درمان می‌کنند. علائم شایع عفونت قارچی عبارتند از:
- خارش واژن، تورم و زخم
- درد و احساس سوزش به هنگام رابطه جنسی و موقع ادرار کردن
- ترشح غیر طبیعی واژن، معمولا سفید تا خاکستری و حالت توده‌ای
- تب و لرز
- یک لایه ضخیم و سفید در دهان و گلو
- درد هنگام غذا خوردن یا بلعیدن
- لکه‌های سفید روی گلو، گونه‌ها، سقف دهان یا زبان
- کاهش احساس مزه
- احساس وجود پنبه در دهان
تداخلات دارویی
بعضی از داروهای معمولی که با آنتی بیوتیکهای خاصی تداخل دارند از قرار زیر هستند:
- رقیق کننده‌های خون
- قرصهای ضد بارداری (ممکن است فقط با ریفامایسین تداخل داشته باشند)
- قرصهای آنتی اسید
- آنتی هیستامین‌ها
- مولتی ویتامین و بعضی از مکملها، بخصوص آنهایی که سرشار از روی، آهن و کلسیم هستند
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی
- داروهای پسوریازیس
- داروهای آرتریت روماتوئید
- دیورتیک
- داروهای ضد قارچ
- داروهای دیابت
- آرام بخش عضلات
- استروئیدها
- داروهای بیماری پارکینسون
- سیکلوسپورین
- لیتیوم
- مکمل رتینوئید و ویتامین A
- داروهای کلسترول از جمله استاتین‌ها
- داروهای میگرن
- داروهای روده
- داروهای ضد افسردگی تری سیکلیک
باید همواره در مورد داروهایی که در حال مصرف هستید به پزشک یا داروساز خود بگوید تا از تداخل داروها اجتناب شود.
حساسیت به نور
بسیاری از انواع آنتی بیوتیک پوست را نسبت به نور حساستر می‌کنند (حساسیت به نور). به هنگام مصرف آنتی بیوتیکهایی که موجب حساسیت به نور می‌شوند، باید این کارها را انجام دهید:
- اجتناب از قرار گرفتن در معرض نور به مدت طولانی بخصوص در ساعت ۹ تا ۱۱ صبح و ۲ تا ۴ بعد از ظهر
- همیشه به هنگام قرار گرفتن در آفتاب از ضد آفتاب با SPF بالا استفاده کنید
- به هنگام رفتن به زیر آفتاب لباسهای محافظت کننده بپوشید مثل کلاه، پیراهن و شلوار بلند
کسی که موقع مصرف آنتی بیوتیک دچار حساسیت شدید به آفتاب می‌شود باید با پزشک گفتگو کند.
لکه دندان و استخوان
بعضی از از تخمینها نشان می‌دهد که ۳ تا ۶ درصد افرادی که در حال مصرف تتراسایکلین هستند دچار لکه روی مینای دندان می‌شوند. لکه در بزرگسالان غیر قابل برگشت چون دندانهای آنها در حال رشد نیستند یا تغییر نمی‌کنند. لکه روی بعضی از استخوانها نیز ظاهر می‌شود. البته استخوانها مرتبا خودشان را تغییر شکل می‌دهند بنابراین لکه استخوان ایجاد شده بوسیله آنتی بیوتیک معمولا برگشت پذیر است. در صورتی که با مصرف آنتی بیوتیک دچار لکه یا تغییر رنگ روی دندان شدید با پزشکتان در مورد تغییر آنتی بیوتیکها صحبت کنید.
عوارض جانبی آنتی بیوتیکها در موارد نادر و شدید
بعضی از عوارض جانبی آنتی بیوتیکها در موارد جدی شامل موارد زیر هستند:
آنافیلاکسی
در موارد نادر، آنتی بیوتیکها می‌توانند موجب یک واکنش آلرژیک شدید به نام آنافیلاکسی شوند.
علائم شوک آنافیلاکسی عبارتند از:
- ضربان قلب سریع
- کهیر یا بثورات قرمز خارش دار
- احساس تشویش و اضطراب
- احساس سوزن سوزش شدن و سرگیجه
- خارش کلی و کهیرهایی روی بخشهای زیادی از بدن
- تورم زیر پوست
- تورم دهان، گلو و صورت
- خستگی شدید، سرفه و مشکل تنفسی
- فشار خون پایین
- غش
- تشنج
آنافیلاکسی در حالت عادی طی ۱۵ دقیقه پس از مصرف آنتی بیوتیک رخ می‌دهد اما آنافیلاکسی می‌تواند حتی یک ساعت یا بیشتر پس از مصرف دارو رخ دهد. آنافیلاکسی بدون مراقبتهای اولیه اورژانس می‌تواند کشنده باشد. اگر کسی مشکوک به آنافیلاکسی باشد، باید با اورژانس تماس بگیرید یا فورا به مراکز درمانی مراجعه کند.
کولیت ناشی از کلستریدیوم دیفیسیل (Clostridium difficile)
کلستریدیوم دیفیسیل یا C. difficile یک نوع باکتری است که می‌تواند روده بزرگ را عفونی کند و موجب کولیت ناشی از کلستریدیوم دیفیسیل شود، عفونتی که موجب التهاب روده‌ای و اسهال شدید می‌شود. موارد مزمن، شدید یا درمان نشده کولیت ناشی از کلستریدیوم دیفیسیل می‌تواند منجر به مرگ شود. کسی که نگران ابتلا به عفونت مقاوم به آنتی بیوتیک است به هنگام مصرف آنتی بیوتیکها باید با پزشک خود مشورت کند.
باکتری مقاوم به آنتی بیوتیک
بعضی از باکتریها نسبت به آنتی بیوتیکها مقاوم هستند. بعضی از عفونتهای ایجاد شده بوسیله باکتریهای سویه مقاوم به آنتی بیوتیک به هیچ آنتی بیوتیک معمولی واکنش نشان نمی‌دهند. عفونتهای مقاوم به باکتری می‌توانند شدید و بالقوه خطرناک باشند.
روشهایی که به کاهش خطر بروز عفونتهای مقاوم به آنتی بیوتیک کمک می‌کنند عبارتند از:
- مصرف آنتی بیوتیکهای تجویز شده بصورت دقیق طبق تجویز پزشک
- همیشه تمام دوزهای آنتی بیوتیک مصرف شود حتی اگر علائم از بین رفته باشد
- هرگز آنتی بیوتیکهای خود را به دیگری توصیه نکنید
- هرگز آنتی بیوتیکهای تاریخ گذشته را مصرف نکنید
- صحبت کردن با دکتر در مورد گزینه‌های آنتی بیوتیک
- فقط به هنگام ضرورت برای عفونتهای باکتریایی از آنتی بیوتیک استفاده کنید
- اطمینان حاصل کنید که افراد مسن یا افراد معلول کسی را داشته باشند که به آنها کمک کنند و داروهای خود را به درستی مصرف کنند.
- آنتی بیوتیکها را برای علائم معمول سرماخوردگی یا آنفولانزا همچون آبریزش بینی، سرفه یا خس خس، آنتی بیوتیک مصرف نکنید.
- خودداری از استفاده مرتب آنتی بیوتیکها یا برای دوره‌های شدید به جز موارد ضرروت
- برگرداندن آنتی بیوتیکهای استفاده نشده به داروخانه یا ریختن آنها در زباله
- هرگز آنتی بیوتیکهای استفاده نشده یا اضافی را در توالت تخلیه نکنید
- قرصهای آنتی بیوتیک را نشکنید یا خرد نکنید
- تا ۳ ساعت پس از مصرف آنتی بیوتیک، آب میوه و لبنیات را مصرف نکنید
نارسایی کلیه
کلیه‌ها مسئول خروج سموم از جمله داروها از خون و بدن از طریق ادرار هستند. آنتی بیوتیکها می‌توانند در افرادی که دارای بیماری کلیوی هستند، بیش از حد به کبد و کلیه‌ها آسیب بزند.
افراد مسن، کلیه‌هایشان بطور طبیعی کمتر کار می‌کنند. پزشکان اغلب برای افراد مسن یا افراد مسن مبتلا به بیماری کلیه آنتی بیوتیک با دوز پایین تجویز می‌کنند.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
کسی که عکس العمل شدید نسبت به آنتی بیوتیکها دارد باید فورا مصرف داروها را متوقف کند و دنبال مراقبتهای پزشکی باشد. افرادی که عوارض جانبی آنتی بیوتیکها را بصورتی ناخوشایندی دارند هم باید با پزشک خود در مورد علائم صحبت کنند.
کلام پایانی
اغلب اوقات فقط حساسیت یا آلرژی به نوع خاصی از خانواده آنتی بیوتیکها وجود دارد. اگر شخصی نسبت به یک نوع آنتی بیوتیک حساسیت داشته باشد، معمولا پزشک یک نوع متفاوت آنتی بیوتیک را تجویز می‌کند. اگر شخصی علائم خفیف داشته باشد، پزشک در مورد برتری فواید مصرف نسبت به عوارض جانبی آن تصمیم می‌گیرد.
پزشک باید عوارض جانبی شدیدتر آنتی بیوتیکها را در صورت ظاهر شدن علائم، ارزیابی کند.
ترجمه اختصاصی توسط داروباکس
منبع: medicalnewstoday
