عفونت سالمونلا یکی از علل عفونتهای گوارشی است. هزاران نوع متفاوت از باکتری سالمونلا وجود دارد و اینها در بسیاری از حیوانات اهلی و وحشی از جمله پرندگان ظاهر می‌شوند و گاهی اوقات موجب بیماری در آنها می‌شوند. اصطلاح سالمونلا اشاره به گروهی از باکتریهایی دارد که موجب عفونت سالمونلا یا سالمونلوسیس در روده می‌شوند. آنها توانایی ایجاد حصبه، مسمومیت غذایی، اسهال و استفراغ، تب روده‌ای و بیماریهای دیگر همگی نوعی عفونت سالمونلا هستند.
سالمونلا چیست؟
Salmonella یک باکتری گرم منفی میله‌ای شکل است که می‌تواند بیماری اسهالی سالمونلوز را در انسان ایجاد کند. باکتریهای گرم منفی یک دیواره مرکب از یک لایه نازک از پپتیدوگلیکان دارند که بوسیله یک غشا پوشیده شده است. حدود ۲۳۰۰ زیرگونه از باکتریهای روده‌ای Salmonella entrica وجود دارد از جمله سروتیپهای entrititis، Salmonella Agbeni و typhimurium است. این باکتریها در روده عفونی انسانها و حیوانات زندگی می‌کنند. بعضی از سویه‌های انسانی و حیوانی می‌تواننند انسان را بیمار کنند. در زیر یک مدل سه بعدی تعاملی از باکتری سالمونلا برای شما ارائه شده برای دقت بیشتر با ابزارهای داده شده آن را حرکت دهید.
عفونت سالمونلا چیست
عفونت سالمونلا (سالمونلوزیس) یک بیماری شایع باکتریایی است که بر سیستم گوارشی اثر می‌گذارد. باکتریهای سالمونلا معمولا در روده‌های انسان و حیوان زندگی می‌کنند و از طریق مدفوع خارج می‌شوند. اکثر افراد از طریق آب یا غذای آلوده دچار عفونت می‌شوند. معمولا افراد مبتلا به عفونت سالمونلا هیچ علامتی ندارند. سایرین هم دچار اسهال، تب و دردهای شکمی بین ۸ تا ۷۲ ساعت پس از ابتلا می‌شوند. اکثر افراد سالم در عرض چند روز بدون هیچ درمان خاصی بهبود می‌یابند. در بعضی موارد اسهال ناشی از عفونت سالمونلا می‌تواند باعث کم آبی شدید شود که باید اقدامات درمانی انجام شود. مشکلات تهدید کننده زندگی نیز در صورت گسترش عفونت به خارج از روده‌ها رخ می‌دهد. اگر به کشورهای با سطح بهداشت پایین مسافرت کنید به احتمال بیشتری در معرض ابتلا به عفونت سالمونلا قرار خواهید گرفت.
حیوانات آلوده و محصولات حیوانی منشا اصلی ارگانیسم هستند. حتی در کشورهایی که مراقبتهای شدیدی روی حیوانات انجام می‌شود ۵۰ درصد از یک گله ممکن است سالمونلا را حمل کنند. تعدای از این ارگانیسمها در برابر آنتی بیوتیکها مقاوم هستند. دلیل بروز این ارگانیسمهای مقاوم، مصرف بی رویه آنتی بیوتیک در علوفه حیوانات است. بسیاری از پروهشگران بر این باور هستند که باکتریهای مقاوم تهدید بزرگی برای سلامتی هستند لذا از کاهش مصرف آنتی بیوتیکها (در علوفه دام) طرفداری می‌کنند (میکروبشناسی زینسر).
علائم عفونت سالمونلا
هزاران زیر گونه از باکتریهای سالمونلا وجود دارد اما تنها ۱۲ زیر گونه می‌توانند انسان را بیمار کنند که معمولا عفونتهای دستگاه گوارش است. اکثر افراد را می‌توان به عنوان سرماخوردگی معده رده بندی کرد. علائم و نشانه‌های احتمالی عبارتند از:
- دردهای شکمی
- مدفوع خونی
- لرز
- اسهال
- تب
- سردرد
- درد عضلانی
- تهوع
- استفراغ
- سرگیجه
نشانه‌ها و علائم عفونت سالمونلا معمولا ۲ تا ۷ روز طول می‌کشد. اسهال ممکن است تا ۱۰ روز طول بکشد اگر چه ممکن است چند ماه طول بکشد تا روده‌ها به وضعیت عادی برگردند. چند نوع باکتری سالمونلا موجب حصبه می‌شود که گاهی اوقات بیماریهای مرگ آور می‌شود که در کشورهای در حال توسعه شایعتر است.
علل عفونت سالمونلا
باکتریهای سالمونلا در روده پرندگان، حیوانات و انسانها زندگی می‌کنند. اکثر عفونتهای انسانی بوسیله خوردن غذا یا نوشیدن آب ایجاد می‌شوند که بوسیله مدفوع آلوده می‌شوند. غذاهایی که معمولا آلوده می‌شوند عبارتند از:
- گوشت قرمز، غذاهای دریایی و ماکیان نپخته: آلودگی معمولا در مرحله کشتار رخ می‌دهد. صید غذاهای دریایی در آب آلوده یک علت شایع است.
- تخم مرغ نپخته: تخم مرغهایی که از مرغهای آلوده بدست می‌آیند ممکن است حاوی باکتری باشند. هر ساله عده زیادی به علت خوردن تخم مرغهای حاوی سالمونلا بیمار می‌شوند. تخم مرغهای خام در بعضی از انواع مایونز و سسهای خانگی وجود دارند.
- میوه‌ها و سبزیجات: اگر در آب آلوده شسته شده یا به این آب زده شوند ممکن است آلوده شوند. در صورتی که شخصی گوشت خام را حمل کند سپس بدون شستن دستهایش با میوه و سبزی تماس پیدا کند، آنها را آلوده می‌کند.
- رعایت نکردن بهداشت: علل شایع آلودگی و عفونت از جمله فضای آشپزخانه که تمیز نباشند و دستها موقع آماده کردن غذا، پس از رفتن به دستشویی یا پس از عوض کردن پوشک بچه، شسته نشوند. شخصی با دستهای آلوده می‌تواند عفونت را با تماس با انسانهای دیگر به آنها منتقل کند یا با لمس کردن سطوحی که دیگران لمس می‌کنند.
- نگهداری حیوانات دوزیست یا خزندگان: اکثر خزندگان و دوزیستان باکتری سالمونلا را در روده خود دارند بدون اینکه بیمار شوند. آنها باکتری را از طریق ترشحاتشان منتشر می‌کنند. اینها می‌توانند به سرعت از طریق پوست و سپس هر چیزی که با آنها در تماس باشد از جمله قفس، اسباب بازی، لباسف مبل و سایر اقلام خانه، منتشر شوند.
اگر بچه‌های زیر ۵ سال، زن باردار یا فرد مسن یا افراد دارای ضعیف سیستم ایمنی در خانه دارید نباید خزندگان را داخل خانه نگهداری کنید.
عوامل خطر برای عفونت سالمونلا
افراد در معرض خطر بالاتر عبارتند از بچه‌ها، افراد مسن و آنهایی هستند که سیستم ایمنی ضعیفی به علت ابتلا به HIV یا ایدز، سرطان یا درمان سرطان و سایر بیماریها را دارند. نباید اجازه دهید که بچه‌های کوچک با خزندگان یا جوجه‌ها و پرنده‌ها در ارتباط باشند. شیر دادن سالمترین نوع تغذیه برای نوزادان جوان است.
دوره بارداری، اختلالات شامل کم آبی بدن و باکتریمی یا باکتری در خون است. این می‌تواند منجر به مننژیت شود. سالمونلا می‌تواند از طریق مدفوع منتقل شود. نوزاد ممکن است پس از تولد اسهال و تب داشته باشد و خطر مننژیت را بیشتر کند. عفونت سالمونلا در تابستان بیشتر از زمستان است.
تشخیص
پزشک در مورد علائم، بیماریهای موجود، تغییرات در رژیم غذایی یا عادات آماده کردن غذا، تماس با حیوانات و مسافرتی که اخیرا داشته‌اید سوالاتی خواهد کرد تا بتواند علت مشکل را بداند. اسهال و استفراغ معمولا نشانه عفونت روده‌ای است. آزمایش خون و مدفوع می‌تواند به تعیین علت عفونت کمک کند.
درمان
علامت عفونت روده‌ای سالمونلا معمولا بدون درمان پس از حدود یک هفته از بین می‌رود.
- مایعات: درمان بر جایگزینی مایعات و الکترولیتها از طریق سرم تاکید دارد.
- داروهای ضد اسهال: داروهایی همچون لوپرامید می‌توانند کرامپ شکمی را رفع کنند اما آنها ممکن است اسهال مرتبط با عفونت سالمونلا را بهبود دهند.
- آنتی بیوتیکها: اگر پزشکتان به وارد شدن باکتریها به جریان خون یا داشتن بیماری شدید یا داشتن ضعف سیستم ایمنی آنتی بیوتیکهایی رو برای کشتن باکتریها تجویز کنند. آنتی بیوتیکها بدون عارضه نیستند. در حقیقت آنتی بیوتیکها ممکن است دوره‌ای که شخص باکتریها را حمل کرده و به دیگران منتقل می‌کند افزایش دهد و می‌توانند خطر عود آن را افزایش دهند.
پیشگیری
رعایت بهداشت برای پیشگیری از مسمومیت غذایی و عفونت سالمونلا بسیار مهم است.
شستن دستها
شستن مرتب دستها با آب گرم و صابون یا استفاده از ضد عفونی کننده دست. بخصوص در این موارد خیلی مهم است:
- قبل از آماده کردن یا خوردن غذا
- بعد از استفاده از دستشویی
- بعد از عوض کردن پوشک بچه
- بعد از لمس حیوانات خانگی و سایر حیوانات
- بعد از باغبانی
راهنمای حمل مواد غذایی
موقع برخورد با مواد غذایی:
- غذاهای پخته و خام را جدا نگه دارید.
- غذاهای خام را در یخچال زیر قفسه های غذاهای آماده بگذارید.
- میوه‌ها و سبزیجات خام را قبل از خوردن به طور کامل بشویید.
- غذا را بطور کامل بپزید بخصوص گوشتها و تخم مرغها.
- تمامی سطوح کار و وسایل پخت و پز را تمیز نگه دارید.
- حوله‌های ظرف خشک کن را مرتبا با نمونه‌های تمیز عوض کنید.
- از نوشیدن آب غیر مطمئن به عنوان مثال از چشمه‌ها، رودخانه‌ها و دریاچه‌ها خودداری کنید.
سالمونلا گاهی اوقات می‌تواند در انواع مختلف غذا زنده بماند. در سال ۲۰۱۵، تحقیقات نشان داد که باکتریها می‌توانند در کلوچه‌های ساندویچی و کراکرها برای حداقل ۶ ماه زنده بمانند.
امنیت غذایی تخم مرغ
موقع خرید تخم مرغ، توجه کنید که تخم مرغی را از جایی بخرید که از ابتدا در یخچال نگهداری شده و در حداکثر ۴ درجه سانتی گراد نگهداری شده است. تخم مرغهای ترکدار یا کثیف را دور بیندازید. در تمامی مراحل تا زمان پختن تخم مرغ باید در یخچال نگهداری شود.
در صورت مسمومیت سالمونلا چه باید کرد
اگر کسی در خانه دچار عفونت سالمونلا شد باید:
- همه لباسهای کثیف، رختخواب و حوله‌های وی را در داغترین حالت در ماشین لباسشویی بشویید.
- دستشویی، سنگ توالت و همه بخشهای دستشویی، لگن و شیر آب را پس از استفاده با مایع شستشو و آب داغ بشوید. در ادامه هم با ضد عفونی کننده خانگی، ضد عفونی کرد.
اگر کسی تب بالا دارد باید به پزشک مراجعه کند. افراد مسن، نوزادان و افراد مبتلا به مشکلات سیستم ایمنی بیشتر در معرض خطر عفونت شدید هستند.
ترجمه و تالیف اختصاصی توسط مجله قرمز
منابع: medicalnewstoday mayoclinic کتاب میکروب شناسی زینسر
