اطلاعات تخصصی
موارد مصرف شوید
نام علمی گیاه: Anethum Graveolens
نام انگلیسی : Dill
نام فارسی: شوید
اثرات درمانی :
این گیاه در طب سنتی جهت اثرات نیرودهنده، مقوی معده، هضم کننده غذا، ضد نفخ، ضد تشنج، رفع استفراغ و آرام کننده و افزایش ترشح شیر مادران استفاده می شود. شوید دارای خواص بیولوژیکی متعددی نظیر اشتها آور، ضد نفخ، مدر، ضد اسپاسم، ضد یرقان، کاهش دهنده کلسترول، LDL و تری گلیسیرید، افزایش دهنده HDL، ضد سرطان و ضد اکسیداسیون می باشد. در استعمال خارجی اثر نرم کنندگی و التیام دهنده دارد. دم کرده میوه شوید اثر تسکین درد معده، رفع استفراغ، آرام کننده دلپیچه های اطفال و سکسکه دارد. به علاوه در مواقع عدم دفع ادرار، کم شدن شیر زنان شیرده و بی خوابی به کار می رود. جویدن بذر شوید در رفع بوی بد دهان مؤثر است (1،3،4،5 ).
مکانیسم اثر شوید
آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر :
دو ماده مؤثره موجود در شوید شامل دی کارون و لیمونن دارای اثرات آنتی اکسیدانی بوده و سبب تثبیت غشاء سلول های کبدی و کاهش آزاد سازی آنزیم به خون می شوند. تحقیقات ثابت کرده است که اسانس شوید دارای فعالیت ضد میکروبی و ضد قارچی می باشد که این اثر مربوط به ماده مؤثره کارون موجود در این گیاه می باشد. همچنین اثر ضد زخم معده عصاره آبی و هیدروالکلی تخم شوید ثابت شده است، عصاره تخم شوید به علت دارا بودن ترکیبات فلاونوئیدی دارای اثر حفاظتی بر مخاط معده می باشد. این ترکیبات با ایجاد لایه ویسکوز بر روی غشاء از نفوذ عامل ایجاد زخم به غشاء جلوگیری می کنند. همچنین ثابت شده است عصاره شوید لایه موکوس معده را در برابر آسیب ناشی از ایندومتاسین حفظ می کند، این عمل به علت ترکیبات آنتی اکسیدان موجود در این گیاه است که پراکسیداسیون لیپیدی را مهار می کند. اثر شوید در کاهش چربی و کلسترول خون نیز ثابت شده است. اثر کاهندگی گلوکز عصاره شوید مربوط به ترکیب فلاونوئیدی کوئرستین موجود در آن است. ترکیبات آنتی اکسیدانی گیاه شوید جذب گلوکز را در روده کاهش می دهند، این اثر با مهار آنزیم های گوارشی نظیر آلفاآمیلاز و آلفاگلوکوزیداز که در هیدرولیز کربوهیدرات شرکت دارند، مهار انتقال گلوکوز از غشای چین خورده روده کوچک و به تأخیر انداختن تخلیه محتویات معده به روده کوچک صورت می گیرد. اثر هیپوگلیسمی عصاره شوید به ترکیبات فلاونوئیدی (کوئرستین) موجود در آن مربوط است. از طرفی آنتی اکسیدان های این گیاه اثر شبه انسولین دارند و جذب گلوکز را در بافت های محیطی افزایش می دهند. از مکانیسم دیگر این گیاه، اثر بر سلول های بتا و ترمیم و بازسازی سلول های آسیب دیده و تحریک این سلول ها به ترشح انسولین است. عصاره الکلی دانه شوید به دلیل داشتن ترکیباتی چون فیتواسترول ها از طریق افزایش فعالیت لیپازهای کبدی و لیپوپروتئین ها و کاهش فعالیت آنزیم 3 هیدروکسی3 متیل گلوتاریل کوآنزیم A ردوکتاز باعث کاهش کلسترول تام، کلسترول LDL و تری گلیسیریدها می شود. ترکیبات لیمونن، کارون و کامپوفرول موجود در گیاه شوید نیز دارای اثرات ضد دردی و ضد التهابی می باشند. اثرات ضد دردی کارون از طریق گیرنده های گلوتاماتی است، به علاوه فعالیت ضد دردی آن ممکن است با کاهش تحریک پذیری اعصاب محیطی باشد. کامپوفرول نیز با مهار آنزیم های سیکلواکسیژناز2 به وسیله سرکوب کردن کیناز Src اثرات ضد التهابی و ضد دردی دارد. لیمونن با مهار آنزیم های سیکلواکسیژناز1 و 2 مانع از فعالیت پروستاگلاندین ها می شود و از این طریق در مهار درد و التهاب مؤثر است ( 10-7).
فارماکوکینتیک شوید
ترکیبات اصلی و دارویی این گیاه :
مهمترین ماده مؤثره شوید، دکارون است که هم در پیکر رویشی و هم در بذر این گیاه وجود دارد. رنگ اسانس حاصل از اندام رویشی شوید زرد بوده، ولی اسانس حاصل از بذر بی رنگ و شفاف است. برگ های این گیاه حاوی روغن بوده که متشکل از کارون، لیمونن و فلاندرن است. مهمترین ماده مؤثره اسانس شوید، دی کارون است که ترکیب مفیدی با بوی شبیه زیره سیاه بوده. میوه (بذر) شوید دارای 2/1 تا 7/7 درصد اسانس، دیلانوزید (یک گزانتون گلیکوزید)، کومارین، کامپفرول، وی سنین، میریستیسین و سایر فلاونوئیدها، اسیدهای فنولی، پروتئین و چربی است. فلاونول گلیکوزیدهای اصلی موجود در برگ این گیاه، کوئرستین، کوئرستین 3- O- بتا دی گلوکورونید و ایزورامنتین 3-O- بتادی گلوکورونید می باشد (1، 2 ).
منع مصرف شوید
استفاده از شوید به علت اثرات قاعده آور و سقط زایی در خانم های باردار ممنوع است.
عوارض جانبی شوید
این گیاه به علت داشتن ترکیبات فورانوکومارین ها موجب افزایش حساسیت پوست به نور و افزایش بروز حساسیت می شود.
تداخلات دارویی شوید
مصرف شوید و فرآورده های آن به علت ایجاد حساسیت نوری با داروهای ضد حساسیت و همچنین تتراسایکلین و داکسی سایکلین توصیه نمی شود
هشدار ها شوید
احتیاط مصرف در این گیاه :
مصرف شوید در افرادی که بیماری حاد یا مزمن کلیه دارند موجب تشدید التهاب مجاری کلیه می شود (به دلیل مواد موجود در اسانس). مصرف این گیاه در افرادی که دارای زخم معده هستند، ایجاد خونریزی می کند ( 1،6).
توصیه های دارویی شوید
منابع
1-دوازده امامي، سعيد، مجنون حسيني، ناصر(1387). زراعت و توليد برخي گياهان دارويي و ادويه اي، ج، دوم، انتشارات دانشگاه تهران.
2-Hartmans, K.J., Diepenhorst, P., Bakker, W. and Gorris, L.G.M., 1995. The use of carvone in agriculture: sprout suppression of potatoes and antifungal activity against potato tuber and other plant diseases. Industrial Crops and Products, 4: 3-13.
3-Jirovetz, L., Buchbauer, G., Stoyanova, A.S., Georgiev, E.V. and Damianova, S.T., 2003. Composition, quality control, and antimicrobial activity of the essential oil of long-time stored dill (Anethum graveolens L.) seeds from Bulgaria. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 51(13): 3854-3857.
4-Lazutka, J.R., Mierauskiene, J., Slapsyte, G. and Dedonyte, V., 2001. Genotoxicity of dill (Anethum graveolens L.), peppermint (Mentha piperita L.) and pine (Pinus sylvestris L.) essential oils in human lymphocytes and Drosophila melanogaster. Food and Chemical Toxicology, 39(5): 485-492.
5-Zargari A. Medicine plants. 6th ed. Vol 2. Tehran: Tehran University Publication; 1996. P. 528–31.
6- مینایی، سید علی، مسگرپور بیتا، احتیاط مصرف و تداخلات دارویی گیاهان دارویی بر اساس شواهد و مستندات، پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی،1384
7-Cheraghi J, Valadi A. The analgesic and anti-inflammatory effect of limonene compounds found in medicinal plants. Med Aromatic Plants Res J 2005; 3: 415-22.
8-Delaquis PJ, Stanich K, Girard B, Mazza G. Antimicrobial activity of individual and mixed fractions of dill, cilantro, coriander and eucalyptus essential oils. Int J Food Microbiol. 2002 Mar; 74(1-2): 101-9.
9-Lee KM, Lee KW, Jung SK, Lee EJ, Heo YS, Bode AM, et al. Kaempferol inhibits UVBinduced COX-2 expression by suppressing Src kinase activity. Biochem Pharmacol. 2010 Dec; 80(12): 2042-9.
10-Hosseinzadeh H, Karimi GR, Ameri M.(2002). Effects of Anethum graveolens L. seed extracts on experimental gastric irritation models in mice. BMC Pharmacology. 19;2:21.
