سنگ کیسه صفرا ذخایر مایع گوارشی است که می‌تواند در کیسه صفرا ایجاد شود. کیسه صفرا شما یک اندام کوچک و به شکل گلابی در سمت راست شکم شما و دقیقاً در زیر کبد شما است. کیسه صفرا حاوی مایع گوارشی به نام صفرا است که به روده کوچک شما آزاد می‌شود. سنگ‌های صفراوی از اندازه کوچک به‌اندازه یک‌دانه شن تا به‌اندازه یک توپ گلف اندازه‌گیری می‌شوند. برخی افراد تنها یک سنگ صفرا در کیسه صفرای آن‌ها تشکیل می‌شود، درحالی‌که دیگران در همان زمان ممکن است در کیسه صفرای آن‌ها سنگ‌های صفراوی زیادی تشکیل شود. افرادی که علائمی از سنگ کیسه صفرا را تجربه می‌کنند، معمولاً نیاز به عمل جراحی برای حذف سنگ‌های صفراوی دارند. سنگ‌های صفراوی که نشانه‌ها و علائم خاصی را ایجاد نمی‌کنند، به درمان نیاز ندارند.
سنگ کیسه صفرا ته‌نشین شده مایع صفرا هستند که می‌توانند در کیسه صفرا ایجاد شوند. صفرا یک مایع گوارشی است که در کبد شما تولید می‌شود و در کیسه صفرا ذخیره می‌شود. وقتی‌که شما غذایی را می‌خورید، کیسه صفرا شما منقبض می‌شود و صفرا را به روده کوچک ( از طریق دوازدهه) می‌رساند.
علائم سنگ کیسه صفرا
سنگ‌های صفراوی ممکن است نشانه‌ها یا علائمی را در فرد مبتلا ایجاد نکند. اگر سنگ صفراوی در یک مجرا قرار می‌گیرد و باعث انسداد شود، علائم و نشانه‌های حاصل ممکن است عبارت باشد از:
• درد ناگهانی و به‌سرعت در حال تشدید شدن در قسمت فوقانی شکم شما
• درد ناگهانی و به‌سرعت در حال تشدید در مرکز شکم شما، درست زیر استخوان سینه شما
• درد در پشت در بین تیغه‌های شانه‌های شما
• درد در شانه راست شما
• تهوع یا استفراغ
درد ناشی از سنگ کیسه صفرا ممکن است چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد.
چه وقت برای دیدن یک پزشک مراجعه کنید
اگر شما علائم یا نشانه‌هایی دارید که باعث نگرانی شما می‌شوند، با پزشک خود ملاقات کنید.
اگر علائم و نشانه‌های عوارض جدی ناشی از سنگ کیسه صفرا مانند موارد زیر در شما ایجادشده است، از مراقبت‌های پزشکی اورژانس کمک بگیرید:
• درد شکمی بسیار شدید که باعث می‌شود که شما نتوانید بنشینید و یا آرامش داشته باشید.
• زردی پوست و قسمت سفید چشمان شما
• تب بالا همراه با لرز
انواع سنگ کیسه صفرا
انواع سنگ کیسه صفرا که می‌توانند در کیسه صفرا ایجاد شوند عبارت‌اند از:
• سنگ کیسه صفرا کلسترولی: شایع‌ترین نوع سنگ کیسه صفرا که به نام سنگ کلیه کلسترولی نامیده می‌شود، اغلب به رنگ زردرنگ ظاهر می‌شود. این سنگ‌های صفراوی عمدتاً از کلسترول غیر حل‌شده تشکیل‌شده اما ممکن است حاوی اجزای دیگری نیز باشد.
• سنگ کیسه صفرا رنگی: این سنگ قهوه‌ای یا قهوه‌ای تیره هنگامی ایجاد می‌شود که صفرا حاوی مقادیری بیش‌ازحدی از بیلی‌روبین باشد.
علل تشکیل سنگ کیسه صفرا
روشن نیست که چه چیزی باعث ایجاد سنگ کیسه صفرا می‌شود. پزشکان فکر می‌کنند سنگ‌های صفراوی ممکن است هنگامی تشکیل شوند که:
صفرای شما حاوی کلسترول بیش‌ازحدی باشد: به‌طورمعمول، صفرای شما به‌اندازه کافی دارای مواد شیمیایی برای حل کلسترول توسط کبد شما است؛ اما اگر کبد شما کلسترول بیشتری را نسبت به مواد حل‌کننده آن ترشح کند، ممکن است کلسترول اضافی به کریستال و درنهایت به سنگ تبدیل شود.
صفرای شما حاوی مقادیر بیش‌ازحدی از بیلی‌روبین باشد: بیلی‌روبین یک ماده شیمیایی است که وقتی‌که بدن شما گلبول‌های قرمز را تجزیه می‌کند تولید می‌شود. شرایط خاصی باعث می‌شود که کبد بیلی‌روبین بیش‌ازحد داشته باشد، ازجمله سیروز کبدی، عفونت دستگاه گوارش و برخی از اختلالات خون این وضعیت را ایجاد می‌کنند. بیلی‌روبین اضافی باعث تشکیل سنگ کیسه صفرا می‌شود.
هنگامی کیسه صفرا به‌درستی تخلیه نمی‌شود: اگر کیسه صفرا کاملاً و یا گاهی به‌اندازه کافی تخلیه نشود، صفرا ممکن است بسیار متمرکز شود و موجب تشکیل سنگ‌های صفراوی شوند.
عوامل خطر
فاکتورهایی که ممکن است خطر ابتلا به سنگ‌های صفراوی را افزایش دهند عبارت‌اند از:
• جنسیت (خانم‌ها بیشتر در معرض خطر هستند)
• سن ۴۰ سال یا بیشتر
• ابتلای به اضافه‌وزن یا چاقی
• عدم تحرک و نداشتن فعالیت‌های بدنی
• باردارشدن
• داشتن رژیم غذایی با چربی بالا
• داشتن رژیم غذایی با کلسترول بالا
• داشتن رژیم کم فیبر
• داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به سنگ کیسه صفرا
• ابتلا به بیماری دیابت
• از دست دادن خیلی سریع وزن
• مصرف داروهایی که حاوی استروژن هستند، مانند داروهای ضدبارداری خوراکی یا داروهای هورمون درمانی
• ابتلای به بیماری کبدی.
عوارض ناشی از تشکیل سنگ کیسه صفرا
عوارض تشکیل سنگ‌های صفراوی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
التهاب کیسه صفرا: سنگ صفراوی که در گردن کیسه صفرا قرار می‌گیرند می‌تواند باعث التهاب کیسه صفرا (کولسیستی) شود که همین امر می‌تواند درد و تب شدیدی را در فرد مبتلا ایجاد کند.
انسداد مجاری صفراوی: سنگ‌های صفراوی می‌توانند مجراهای (کانال‌ها) را که از طریق آن شیره گوارشی از کیسه صفرا یا کبد به روده کوچک وارد می‌شود را مسدود کنند. عفونت زخم و مجرای صفراوی می‌تواند در اثر این وضعیت ایجاد شود.
انسداد مجرای پانکراس: مجرای پانکراس لوله‌ای است که از لوزالمعده به مجرای صفراوی ادامه می‌یابد. شیرابه‌های گوارشی پانکراس که به هضم کمک می‌کنند، از طریق کانال پانکراس جریان می‌یابد. سنگ صفراوی می‌تواند یک انسداد در کانال پانکراس ایجاد کند که همین امر می‌تواند منجر به التهاب لوزالمعده (پانکراتیت) شود. التهاب پانکراس (پانکراتیت ) باعث درد شدید شکمی شده و معمولاً نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد.
سرطان کیسه صفرا: در افراد مبتلابه سنگ‌های صفراوی خطر ابتلا به سرطان کیسه صفرا افزایش می‌یابد؛ اما سرطان کیسه صفرا بسیار نادر است، بنابراین حتی اگر خطر ابتلا به سرطان بالا باشد، احتمال ابتلا به سرطان کیسه صفرا هنوز بسیار کم است.
پیشگیری از ابتلای به سنگ کیسه صفرا
شما می‌توانید خطر ابتلا به سنگ‌های صفراوی را کاهش دهید اگر موارد زیرا را انجام دهید:
هیچ وعده غذایی را حذف نکنید: سعی کنید هرروز صبحانه بخورید. حذف وعده‌های غذایی و یا ناشتا بودن می‌تواند خطر ابتلا به سنگ‌های صفراوی را افزایش دهد.
وزن کم کنید: اگر شما نیاز به از دست دادن وزن دارید، آهسته این روند را طی کنید. کاهش وزن سریع می‌تواند خطر ابتلا به سنگ‌های صفراوی را افزایش دهد. هدف شما باید از دست دادن ۱ یا ۲ پوند (حدود ۰.۵ تا ۱ کیلوگرم) در هفته باشد.
حفظ وزن سالم: چاقی و داشتن اضافه‌وزن باعث افزایش خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا می‌شود. برای دستیابی به وزن سالم با کاهش تعداد کالری مصرفی و افزایش فعالیت بدنی شما می‌توانیم به این هدف دست‌یابید. هنگامی‌که به یک وزن سالم طبیعی برسید، با حفظ رژیم غذایی سالم و ادامه فعالیت، آن وزن طبیعی را حفظ کنید.
تشخیص
آزمون‌ها و روش‌های مورداستفاده برای تشخیص سنگ‌های صفراوی عبارت‌اند از:
تستی برای ایجاد تصاویری از کیسه صفرا شما: پزشک شما ممکن است یک سونوگرافی شکم و یک توموگرافی کامپیوتری (CT) برای ایجاد تصاویری از کیسه صفرا شما را توصیه کند. این تصاویر را می‌توان برای تشخیص نشانه‌های سنگ‌های صفرا موردبررسی قرارداد.
آزمایش‌های برای بررسی مجاری صفراوی ازنظر ابتلای به سنگ‌های صفراوی: این آزمایشی روشی است که در آن از رنگ مخصوص برای برجسته کردن مجاری صفراوی در تصاویر استفاده می‌کند که این امر ممکن است به پزشک شما کمک کند که آیا سنگ صفرا باعث انسداد مجرای صفراوی می‌شود یا خیر. این آزمون‌ها ممکن است شامل اسکن هپاتوبیلیری اسید امینی دیاستیک اسید (HIDA)، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یا cholangiopankreatography رتروگراد آندوسکوپیک (ERCP) باشد. سنگ کیسه سفرای کشف‌شده با استفاده از ERCP می‌تواند در طی مراحلی حذف شود.
آزمایش خون که به دنبال عوارض است: آزمایش خون ممکن است عفونت، زردی، پانکراتیت یا سایر عوارض ناشی از ابتلای به این سنگ‌ها را نشان دهد.
درمان سنگ کیسه صفرا
اکثر افراد مبتلابه سنگ کیسه صفرا که علائم در آن‌ها ایجاد نمی‌شود، هرگز به درمان نیاز ندارند. درمان مبتلایان به سنگ‌های صفراوی را بر اساس نشانه‌های شما و نتایج آزمایش‌های تشخیصی پزشک شما تعیین خواهد کرد. پزشک ممکن است به شما توصیه کند که نسبت به علائم عوارض سنگ کیسه صفرا مانند درد شدید در قسمت فوقانی شکم هوشیار باشید. اگر علائم و نشانه‌های سنگ کیسه صفرا در آینده رخ دهد، شما می‌توانید درمان را شروع کنید.
گزینه‌های درمان برای سنگ‌های صفراوی عبارت‌اند از:
جراحی برای برداشتن کیسه صفرا (کولسیستکتومی): پزشک شما ممکن است عمل جراحی را انجام دهد تا کیسه صفرا را بردارد، ازآنجاکه سنگ‌های کیسه صفرا اغلب به‌طور مداوم تجدید می‌شوند. هنگامی‌که کیسه صفرا برداشته می‌شود، صفرا مستقیماً از کبد شما به روده کوچک شما منتقل می‌شود و در کیسه صفرا شما ذخیره نمی‌شود پس از ایجاد دوباره سنگ‌های صفراوی پیشگیری به عمل خواهد آمد. شما به کیسه صفرا چندان نیازی ندارید و برداشتن کیسه صفرا بر توانایی شما برای هضم مواد غذایی تأثیر نمی‌گذارد، اما می‌تواند باعث اسهال شود که معمولاً این عارضه موقت است.
داروها برای دفع سنگ‌های صفراوی: داروهایی که از طریق خوراکی مصرف می‌شود، ممکن است سنگ‌های صفراوی را دفع کنند؛ اما ممکن است ماه‌ها یا سال‌ها طول بکشد تا سنگ‌های صفراوی شما را از بین بروند و اگر درمان متوقف شود، ممکن است سنگ‌های صفراوی دوباره ایجاد شوند. گاهی اوقات داروها کار نمی‌کنند و همچنین داروهای سنگ صفرا به‌طورمعمول استفاده نمی‌شود و معمولاً برای افرادی که نمی‌توانند تحت عمل جراحی قرار گیرند، از این داروها استفاده می‌شود.
آماده شدن برای ویزیت توسط پزشک
اگر علائم یا نشانه‌هایی شما را نگران می‌کنند، با دیدن پزشک خانواده یا پزشک عمومی خود شروع کنید. اگر پزشک شما متقاعد شود که ممکن است سنگ کیسه صفرا داشته باشید، ممکن است به پزشک متخصص در سیستم گوارش (متخصص گوارش) یا جراح ارجاع داده شوید. ازآنجاکه قرار ملاقات می‌تواند مختصر باشد ایده خوبی است که آماده‌باشید. در اینجا برخی از اطلاعات به شما کمک می‌کند که آماده شوید و آنچه از پزشک خود انتظار دارید به آن دست‌یابید.
آنچه شما می‌توانید انجام دهید
• از هرگونه محدودیت قبل از قرار ملاقات مطلع شوید. در زمان قرار ملاقات، مطمئن شوید که اگر پیش ازآن هر کاری که نیاز دارید، مانند اینکه رژیم غذایی خود را محدود کنید را بپرسید.
• هرگونه علائمی را که تجربه کرده‌اید را ضمیمه کنید، حتی اگر آن‌ها به دلایلی که قرار ملاقات را تعیین کرده‌اید، مربوط نیستند.
• یادداشتی از اطلاعات شخصی کلیدی، ازجمله مواردی مانند تغییرات اخیر در زندگی یا خود تنش‌های عمده زندگی خود را، یادداشت کنید.
• لیست تمام داروها، ویتامین‌ها یا مکمل‌هایی را که در حال حاضر مصرف می‌کنید و یا اخیراً مصرف کرده‌اید را یادداشت کنید.
• یکی از اعضای خانواده یا دوستان خود را همراه داشته باشید. گاهی اوقات دشوار است تمام اطلاعات ارائه‌شده در طی یک قرار ملاقات را درک کرده و به خاطر بسپارید. کسی که همراه شما باشد •ممکن است چیزی را که ازدست‌داده یا فراموش کرده‌اید را به خاطر بسپارد.
• یک لیست از سؤالات خود را برای پرسیدن از پزشک خود یادداشت کنید.
وقت شما توسط ویزیت توسط پزشک محدود است، بنابراین آماده‌سازی یک لیست از سؤالات به شما کمک خواهد کرد تا بیشتر از فرصت خودتان استفاده کنید. در مورد قرار ملاقات درزمینهٔ سنگ کیسه صفرا، بعضی از سؤالات اساسی برای پرسیدن از پزشک شما عبارت‌اند از:
• علائم احتمالی درد شکم من چیست؟
• آیا احتمال دارد علائم من به علت چیزی غیر از سنگ کیسه صفرا باشد؟
• به چه نوع آزمایش‌هایی نیاز دارم؟
• آیا احتمال وجود سنگ کیسه صفرا در من بدون نیاز به درمان وجود دارد؟
• آیا من نیاز به عمل جراحی برای حذف کیسه صفرا دارم؟
• خطرات جراحی چیست؟
• چقدر طول می‌کشد تا جراحی کیسه صفرا بهبود یابد؟
• آیا گزینه‌های دیگری برای درمان سنگ کیسه صفرا وجود دارد؟
• باید یک متخصص را ببینم؟ هزینه آن به چه میزان است و بیمه من آن را پوشش می‌دهد؟
• من مشکلات بهداشت دیگری را نیز دارم چگونه می‌توانم به بهترین نحو آن‌ها را مدیریت کنم؟
• آیا بروشورها یا راهنماهای دیگری وجود دارد که بتوانم از آن‌ها استفاده کنم؟ چه وب‌سایت‌هایی را برای مطالعه در مورد این عارضه توصیه می‌کنید؟
چه مواردی را باید از پزشک خود انتظار داشته باشید
پزشک شما ممکن است این موارد را از شما بپرسد:
• چه زمانی برای اولین بار علائم را تجربه کردید؟
• آیا علائم شما در ارتباط با خوردن غذا است؟
• آیا علائم شما همیشه همراه با تب است؟
• علائم شما مداوم است یا گاه‌به‌گاه؟
• علائم شما چقدر شدید است؟
• چه مدت‌زمانی است که این علائم شما در شما وجود دارد؟
• چه چیزی، به نظر می‌رسد که علائم شمارا بهبود می‌بخشد؟
• چه چیزی، به نظر می‌رسد که علائم شمارا بدتر می‌کند؟
منبع: drugs.com
این مقاله توسط داروباکس به صورت اختصاصی، ترجمه شده است.
