اطلاعات تخصصی
موارد مصرف سماگلوتاید
+دیابت نوع دو، درمان
+کاهش ریسک حوادث قلبی عروقی در مبتلایان به دیابت نوع۲ که همزمان مبتلا به مشکلات قلبی عروقی پایدار هستند(Ozempic only).
+کنترل وزن، مزمن (Wegovy)
سماگلوتاید یک آگونیست GLP-1 محسوب می‌شود که برای کاهش وزن در بیماران با شرایط خاص(BMI بیشتر از ۳۰ یا بیماران با BMIبیشتر از۲۷ که یک یا بیشتر بیماری مرتبط با اضافه وزن(مانند فشارخون، چربی خون بالا و…) دارند) و کنترل قندخون به همراه کاهش خطر حوادث قلبی عروقی عمده مانند حمله قلبی یا سکته در مبتلایان به دیابت نوع دو استفاده می شود.
این دارو با نام‌های تجاری مختلفی از جمله Rybelus ،Ozempic و Wegovy معروف شده است و به صورت قلم آماده تزریق ۰/۵و۱میلی‌گرمی و در برخی کشورها به صورت فرم خوراکی ٧و١۴میلی‌گرمی تولید می‌شود.
هر یک از برند های مختلف سماگلوتاید (Wegovy، Ozempic، Rybelus) برای شرایط مختلف، تایید FDA را کسب کرده‌اند.
مکانیسم اثر سماگلوتاید
سماگلوتاید یک آگونیست GLP-1می‌باشد که با فعالسازی گیرنده‌های پپتید-۱ شبه گلوکاگونی(GLP-1)، ترشح انسولین را افزایش و ترشح گلوکاگون را کاهش می‌دهد. این دارو همچنین با ایجاد تاخیر در تخلیه معده به کاهش اشتها کمک می کند(مقلد اینکرتین).علاوه بر این، سماگلوتاید در مناطقی از مغز که در تنظیم اشتها و دریافت کالری نقش دارند، عمل می‌کند.
فارماکوکینتیک سماگلوتاید
متابولیسم: تجزیه‌ی پروتئولیتیک؛ برش پروتئولیتیک زنجیره‌ی پپتیدی با بتا اکسیداسیون متوالی زنجیره جانبی اسید چرب؛ CYP450:ندارد
فراهمی‌زیستی: خوراکی ۰/۴تا۱درصد؛ زیرجلدی ۸۹درصد
اتصال به پروتئین: بیشتر از ۹۹درصد به آلبومین
دفع:ادرار(۳درصد بدون تغییر)، مدفوع
نیمه‌عمر: یک هفته
مدت زمان رسیدن به پیک پلاسمایی: خوراکی ۱ساعت؛ زیرجلدی ۱تا۳روز
منع مصرف سماگلوتاید
-حساسیت به سماگلوتاید یا داروهای مشابه
-سابقه ی فردی یا خانوادگی کانسر مدولاری تیروئید
-سندرم نئوپلازی غدد درون ریز متعدد تیپ دو (MEN 2)
-دیابت نوع یک
-بارداری (برچسب کانادایی)
-شیردهی(برچسب کانادایی)
موارد احتیاط:
-نارسایی کلیوی
-مصرف همزمان سایر ترکیباتی که سمیت کلیوی دارند
-از دست دادن حجم مایعات بدن
-افراد در خطر پانکراتیت
-سابقه‌ی پانکراتیت
-رتینوپاتی دیابتی
-خانم‌هایی که امکان باروری دارند
عوارض جانبی سماگلوتاید
عوارض شایع:
تهوع، استفراغ، اسهال، دردشکمی، یبوست، رتینوپاتی دیابتی، بادگلو زیاد، کاهش اشتها، افت قندخون(قلم تزریقی)، سوهاضمه،، GERD، نفخ، گاستریت، افزایش آمیلاز، افزایش لیپاز، عوارض محل تزریق(قلم تزریقی)
عوارض جدی:
تومور سلول‌های سی تیروئید(مطالعات حیوانی)، افزایش ریسک سرطان مدولاری تیروئید، علائم بیش حساسیتی، شوک آنافیلاکسی، آنژیوادم، آسیب کلیوی حاد، تشدید نارسایی کلیوی مزمن، پانکراتیت، کوله‌سیستیت، کوله‌لیتیازیس، سنکوپ
تداخلات دارویی سماگلوتاید
مکانیسم کلی تداخلات:
نامشخص
منع مصرف همزمان(کنترا اندیکه):
آگونیست‌های شبه گلوکاگونی پپتید یک، لیراگلوتاید
تداخلات ماژور:
کلروکین(انواع)، هیدروکسی‌کلروکین
تداخلات متوسط:
آکاربوز، استوهگزامید، بنازپریل، کاپتوپریل، کلرپروپامید، انالاپریل، انالاپریلات، فوزینوپریل، گلی‌کلازید، گلیمپراید، گلی‌پیزاید، گلیکوئیدون، گلی‌بوراید، انسولین(انواع)، لووتیروکسین، لیزینوپریل، متفورمین، موئگزیپریل، ناتگلیناید، پریندوپریل، کوئیناپریل، رامیپریل، رپاگلیناید، تولازامید، تولبوتامید، تراندولاپریل، وارفارین(انواع)، زوفنوپریل
افزایش اثرداروها توسط سماگلوتاید:
فوروزماید، آگونیست‌های شبه گلوکاگونی پپتید یک، عوامل کاهنده‌ی قندخون، انسولین‌ها، لووتیروکسین، مگلیتینایدها، سولفونیل‌اوره‌ها
داروهایی که سطح خونی سماگلوتاید را بالا می برند:
آلفالیپوئیک‌اسید، آندروژن‌ها، بتابلاکرها، بورتزومیب، ضدویروس با اثر مستقیم (HCV)، گوانتیدین، لیراگلوتاید، مایتاکه، مهارکنندگان مونوآمین اکسیداز، پگ‌ویزومانت، پروتیونامید، کینولون‌ها، سالیسیلات‌ها، مهارکنندگان بازجذب اختصاصی سروتونین
کاهش اثرات داروها توسط سماگلوتاید:
سینکالاید
داروهایی که سطح سماگلوتاید را کاهش می دهند:
بتابلاکرها، بورتزومیب، فوروزماید، عوامل افزاینده‌ی قندخون، کینولون‌ها، ریتودرین، دیورتیک های تیازیدی و شبه تیازیدی
تداخل با غذا:
نیم تا یک ساعت قبل اولین وعده‌ی غذایی روز تزریق انجام شود.
هشدار ها سماگلوتاید
-تجویز این دارو در بیماران با سابقه‌ی شخصی یا خانوادگی کارسینوم مدولاری تیروئید( MTC) یا در بیماران مبتلا به سندرم نئوپلازی غدد درون ریز متعدد تیپ دو (MEN 2)ممنوع می‌باشد. به صورت وابسته به دوز و مدت زمان مصرف، احتمال بروز تومورهای سلول‌های سی در تیروئید را در مطالعات حیوانی در جوندگان افزایش می‌دهد اما در انسان نامشخص است.
ارزیابی دوره‌ای کلسی‌تونین سرم یا مانیتورینگ اولتراساند تیروئید برای بیماران توصیه می‌شود.
همچنین لازم است به بیمار آگاهی بخشی لازم در مورد وجود خطر سرطان و تومورهای تیروئید(که می‌تواند علائمی همچون وجود سفتی یا توده در گردن، اختلال بلع، اختلال تنفس و ضخیم شدن صدا) پیش از شروع درمان با این دارو، داده شود.
-از آنجا که تماس با سماگلوتاید می‌تواند کارسینوژن، تراتوژن و سمیت موثر روی باروری داشته باشد، می‌توان آن را جز داروهای پرخطر جهت حمل‌ونقل به حساب آورد. در حمل، نگهداری و تزریق قلم‌های تزریقی احتیاط شود.برخی منابع استفاده از دو دستکش روی هم در زمان آماده‌سازی و تزریق را توصیه می‌کنند.
دستکش (تک) در هنگام دریافت، باز کردن بسته بندی و قرار دادن در انبار باید پوشیده شود. NIOSH استفاده از یک دستکش را برای تجویز قرص‌های دست نخورده توصیه می‌کند و همچنین توصیه می‌کند در حین تزریق زیر جلدی از دو دستکش و یک روپوش محافظ استفاده شود.
-به دلیل اینکه مواردی از افکار خودکشی در کسانی که از سایر داروهای کاهش وزن استفاده کرده‌اند مشاهده شده، از تجویز این دارو در افراد با سابقه‌ی قصد یا اقدام به خودکشی، خودداری شود.
توصیه های دارویی سماگلوتاید
-توصیه می‌شود از قلم‌های ۰/۵میلی‌گرمی برای تزریق دوز ۰/۲۵ و ۰/۵میلی‌گرمی و از قلم یک میلی‌گرمی برای دوز ۱میلی‌گرم استفاده شود.
-نحوه‌ی تزریق زیرجلدی، مواضع تزریق و کلیه‌ی نکات لازم در این مورد(نظیر چرخش محل تزریق) به بیمار آموزش داده‌شود.
-در صورت نیاز به تغییر روز تزریق در هفته، حداقل بین دو دوز تزریق فاصله‌ی ۴۸ساعته رعایت شود.
-از اختلاط این دارو با سایر داروهای تزریقی خودداری شود. همچنین از تزریق این دارو با سایر داروهای تزریقی در یک موضع خودداری شود.
-قلم‌های Ozempicدر یخچال در دمای ٢تا٨درجه سانتی‌گراد نگهداری شود. پس از بازکردن در دمای ٢تا٨درجه سانتی‌گرادیا١۵تا٣٠ درجه سانتی‌گراد تا۵۶روز نگهداری شود.از فریز کردن یا یخ زدگی دارو خودداری شود.(داروی یخ زده دور انداخته شود)
-قلم‌های Wegovy در یخچال در دمای ٢تا٨درجه سانتی‌گراد نگهداری شود. در صورت نیاز، قبل از برداشتن کلاهک، می‌توان قلم را تا 28 روز در دمای 8 تا 30 درجه سانتی گراد نگه داشت. از فریز کردن یا یخ زدگی دارو و قرار دادن در معرض نور مستقیم خودداری شود.(داروی یخ زده دور انداخته شود)
-تنها محلول شفاف و بدون ذرات معلق قابل تزریق می‌باشد.
-در صورت مصرف خوراکی سماگلوتاید، دارو با وعده‌ی خالی یا حداقل نیم ساعت قبل از اولین وعده‌ی غذایی روزانه، نوشیدنی، یا سایر داروهای مصرفی بیمار، مصرف شود. قرص به صورت کامل مصرف شود و از خرد کردن یا جویدن آن خودداری شود. در صورت فراموشی یک نوبت سماگلوتاید خوراکی، از مصرف دوز فراموش شده، صرف نظر شود. و دوزهای بعدی طبق برنامه مصرف شوند.
-نحوه‌ی تزریق Ozempic:
برای هر قلم جدید، سوزن را قبل از اولین تزریق با چرخاندن انتخابگر دوز روی علامت بررسی، و تزریق در هوا، هواگیری کنید(برای تزریق های بعدی نیازی به پرایمینگ یا هواگیری نیست). برای هر تزریق از یک سرسوزن جدید استفاده کنید. پس از تزریق، دکمه را تا زمانی که شمارنده به دوز 0 برگردد فشار دهید و سپس برای 6 ثانیه نگه دارید و پس از آن سوزن را از پوست خارج کنید.
-نحوه‌ی تزریق Wegovy:
پس از برداشتن درپوش قلم، سوزن داخل درپوش سوزن پنهان می شود و طبیعی است. برای شروع تزریق، پوشش سوزن را محکم روی پوست فشار دهید. پس از تزریق، به فشار دادن دستگاه روی پوست ادامه دهید تا نوار زرد از حرکت باز بماند. سپس، سوزن را از روی پوست جدا کنید.
-وضعیت مشکلات مثانه و مشکلات کلیوی بیمار(به ویژه در زمان شروع درمان، تغییر دوز مصرفی در بیمارانی که با عوارض گوارشی زیادی مواجه اند)ارزیابی شود.
-معاینات چشمی به صورت دوره‌ای و در صورت شک به رتینوپاتی انجام شود.
-پایش دوره‌ای کلسی تونین سرم یا استفاده از مانیتورینگ اولتراسوند تیروئید برای تشخیص زودهنگام کارسینوم مدولاری تیروئید در بیماران تحت درمان با سماگلوتید ارزش بدون قطعیتی دارد.
-تری‌گلیسیرید بیمار به صورت منظم و دوره‌ای ارزیابی شود.
*سماگلوتاید در دیابت نوع دو:
-به دلیل عدم وجود اثرات مطلوب بیشتر بر روی کنترل قندخون، از مصرف همزمان این دارو با مهارکننده دی پپتیدیل پپتیداز-4 خودداری شود.ممکن است نیاز به کاهش دوز انسولین و/یا داروهای محرک ترشح انسولین(سولفونیل‌اوره‌ها، مگلیتینیدها) مصرفی بیمار جهت پیشگیری از افت قندخون باشد.
-در صورت فراموشی یک نوبت تزریق سماگلوتاید، به محض یادآوری تزریق (تا ۵روز بعد) انجام شود. در صورتی که تزریق بیش از ۵روز به تعویق افتاد، از تزریق دوز فراموش شده خودداری شود و دوزهای بعدی طبق برنامه تزریق شوند.
-در صورت تغییر سماگلوتاید خوراکی به قلم تزریقی اوزمپیک:
دوز خوراکی ۷میلی‌گرم باشید: هفته‌ای ۰/۵میلی‌گرم تزریق زیرجلدی؛ تزریق از فردای آخرین دوز خوراکی آغاز شود.قندخون بیمار در این دوران به دقت پایش شود.
دوز خوراکی۱۴میلی‌گرم: هفته‌ای ۰/۵میلی‌گرم تزریق زیرجلدی؛ تزریق از فردای آخرین دوز خوراکی آغاز شود.
-در صورت نیاز به تغییر فرم تزریقی قلم اوزمپیک به فرم خوارکی سماگلوتاید:
اگر دوز تزریق هفتگی ۰/۵میلی‌گرم باشد: تبدیل به ۷تا۱۴میلی‌گرم خوراکی یک بار در روز شود.مصرف دوز خوراکی در عرض 7 روز از آخرین تزریق شروع می شود.
اگر دوز تزریق هفتگی۱میلی‌گرم باشد: هیچ دوز خوراکی معادلی در برچسب کارخانه‌ی سازنده ارائه نشده است. برخی از متخصصان این دوز تزریقی را به 14 میلی گرم خوراکی یک بار در روز تبدیل می کنند و در طی 7 روز از آخرین تزریق، مصرف خوراکی شروع می شود.
-حداکثر دوز مجاز هفتگی سماگلوتاید تزریقی، ۲میلی‌گرم می‌باشد.تزریق با دوز کم آغاز شود و در صورت نیاز به صورت تدریجی پس از چند هفته اضافه شود.
-شروع با دوز اولیه ی کم، (0.25 میلی گرم در هفته) جهت کاهش علائم گوارشی توصیه می‌شود و ممکن است کنترل قند خون موثری نداشته باشد.
-لازم است نحوه‌ی تزریق دارو پیش از شروع درمان، به صورت عملی به بیمار آموزش داده شود و از توانایی بیمار یا همراه وی در انجام تزریق و رعایت نکات لازم، اطمینان حاصل شود.
-به بیمار در مورد اندازه‌گیری قندخون و علائم افت قندخون آموزش‌های لازم داده شود.
-این دارو جایگزین انسولین نمی‌باشد.
-سماگلوتاید در موارد دیابت نوع یک و کتواسیدوز دیابتی نباید تجویز شود.
-این دارو انتخاب مناسبی برای خانم‌های مبتلا به دیابت تیپ۲ که تصمیم به بارداری دارند، نمی‌باشد. توصیه می‌شود افراد در سنین باروری در مدت درمان با این دارو از یک روش ضدبارداری مناسب استفاده کنند و در صورت تصمیم به بارداری حتماً پزشک خود را درجریان قرار دهند.
-چنانچه خانمی تحت درمان با سماگلوتاید قرار دارد، لازم است این دارو حداقل دوماه پیش از بارداری قطع گردد.
-بهتر است افراد مبتلا به دیابت نوع دو غیرانسولینی وقت دندانپزشکی خود را صبح‌ها تنظیم کنند تا احتمال بروز افت قندخون ناشی از استرس کاهش یابد.
-HbA1c بیمار دست‌کم دوبار در سال در بیماران با قندخون تحت کنترل و ۴بار درسال در بیمارانی که به اهداف درمانی نرسیده‌اند، چک شود.در افرادی که نوسانات قندخون زیادی دارند(مانند کسانی که کمبود ترشح انسولین دارند) یا در بیمارانی که HbA1c آنها با قندخون یا علائمشان تطابق ندارد، حتماً ارزیابی HbA1c همراه با سایر فاکتورهای قندخون انجام شود.
-قندخون ناشتا و بعد غذا توسط بیمار به صورت روزانه چک شود.
-عملکرد کبدی و کلیوی بیمار در ابتدای درمان و سپس به صورت منظم و دوره‌ای ارزیابی شود.
*سماگلوتاید در کنترل وزن:
-فرم تزریقی این دارو جهت کنترل وزن در کنار رژیم غذایی مناسب و فعالیت ورزشی در بیماران با BMI بیشتر از ۳۰ یا در بیماران با BMIبیشتر از۲۷ که یک یا بیشتر بیماری مرتبط با اضافه وزن(مانند فشارخون، چربی خون بالا و…) دارند، قابل تجویز است.
-برنامه ی هفتگی درمانی به صورت کامل در اختیار بیمار قرار بگیرد و توضیحات و هشدارهای لازم به وی داده شود.
-ضربان قلب و وزن بیمار به صورت منظم پایش شود.
-بنا بر توصیه‌ی کارخانه‌ی سازنده، در بیمارانی که نمی توانند دوز 2.4 میلی گرم در هفته را تحمل کنند، درمان باید قطع شود. با این حال، برخی از متخصصان اگر در دوز قابل تحمل بیمار رسیدن به اهداف کاهش وزن بیمار را مشاهده کنند، درمان را با حداکثر دوز قابل تحمل (حتی اگر کمتر از 2.4 میلی گرم در هفته باشد)ادامه می‌دهند.
چنانچه حداقل 5 درصد کاهش وزن اولیه بدن در طی 3 ماه اتفاق نیفتاد، دارو قطع شود.
-در صورت فراموشی یک نوبت تزریق سماگلوتاید، به محض یادآوری تزریق (تا ۵روز بعد) انجام شود. در صورتی که تزریق بیش از ۵روز به تعویق افتاد، از تزریق دوز فراموش شده خودداری شود و دوزهای بعدی طبق برنامه تزریق شوند. ممکن است بیمار نیاز به تنظیم دوز مجدد داشته باشد.
-از قلم تنها برای تزریق به یک بیمار استفاده شود. اگر قلم‌ها بین چندین بیمار مشترک استفاده شود، ممکن است آلودگی متقاطع رخ دهد.
-در جراحی‌های چاقی، پس از جراحی وضعیت هیدراسیون بدن بیمار، پیش از شروع درمان با این دارو ارزیابی شود و بیمار به دقت از نظر علائم مشکلات کلیوی حاد یا مزمن پایش شود.همچنین لازم است این بیماران از جهت علائم پانکراتیت به دقت تحت نظر قرار گیرند.
-پیش از تزریق لازم است دارو به دمای محیط برسد.(حداقل ۱۵دقیقه پس از خروج از یخچال صبر کند)
-از آنجا که لیراگلوتاید تخلیه‌ی معده را به تاخیر می‌اندازد، می تواند در جذب سایر داروها اختلال ایجاد کند. مخصوصا ً در زمان شروع درمان با این دارو، نحوه ی اثر گذاری سایر داروهای بیمار پایش شود.
