زینک چیست و انواع قرص زینک کدام است ؟
9
زمان خواندن تقریبی مقاله : 11 دقیقه
زینک که نام فارسی آن عنصر “روی” است، یکی از مهم‌ترین املاح معدنی مورد نیاز برای بدن انسان به شمار می‌آید. در اهمیت این ماده معدنی همین بس که بگوییم در ترشح و فعال شدن بیش از ۱۰۰ آنزیم در بدن ضروری محسوب می‌شود. زینک در تقویت سیستم ایمنی بدن نقش مهمی داشته و تامین آن برای بدن درصد درگیر شدن با عوامل بیماری‌زا را کاهش می‌دهد. در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران، کمبود روی در بسیاری از افراد مشاهده می‌شود و گاه تبعات ناخوشایندی را به بار می‌آورد. نیاز بدن به روی را می‌توان از طریق مصرف مواد غذایی حاوی آن و همچنین قرص زینک برطرف کرد.
آنچه در این مقاله می خوانیم
نقش روی در بدن
عنصر روی به طور طبیعی در سلول‌های بدن وجود دارد. این ماده معدنی در تقسیم سلولی، رشد سلول، ترمیم زخم‌ها و تجزیه کربوهیدرات‌ها نقشی کلیدی داشته و برای عملکرد صحیح سیستم دفاعی بدن لازم است. مهم‌ترین مزایای زینک را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
- ارتقاء سیستم ایمنی بدن در مبارزه با سرماخوردگی و دیگر بیماری‌ها
- کمک به عملکرد صحیح حس بویایی و چشایی
- ضروری برای رشد و نمو طبیعی بدن کودک
- تقویت رشد موها و جلوگیری از ریزش موها
- مبارزه با عفونت و تسریع بهبود زخم‌ها
- افزایش عملکرد انسولین در بدن
- بهبود قدرت باروری
- کمک به درمان آکنه
- بهبود سلامت قلب
گیاه‌خواران، افرادی که سوء مصرف الکل دارند، بیماران مبتلا به ناراحتی‌های گوارشی مثل کرون و همچنین اشخاصی که به هر دلیل تغذیه مناسبی ندارند، بیش از سایرین در معرض ابتلا به کمبود روی قرار دارند و بهتر است از مکمل روی در برنامه روزانه خود استفاده نمایند.
بهبود عملکرد سیستم ایمنی
بررسی‌ها در مورد مصرف مکمل روی نشان می‌دهد که:
- اگر از قرص روی ۵ ماه به طور متوالی استفاده شود، احتمال ابتلا به سرماخوردگی تا حدود زیادی کاهش خواهد یافت.
- از طرف دیگر مصرف مکمل روی، ۲۴ ساعت پس از مشاهده اولین علائم سرماخوردگی، طول دوره سرماخوردگی و همچنین شدت آن را کاهش می‌دهد. البته دقت کنید که این سخن به معنای مصرف بیش از حد قرص روی نیست و همواره مقدار دقیق مصرف را باید در نظر گرفت.
روی همچنین خاصیت آنتی اکسیدانی داشته و به عنوان یک آنتی‌اکسیدان به خنثی‌سازی و مقابله با رادیکال‌های آزاد پرداخته و همچنین می‌تواند میزان التهاب در بدن را کاهش دهد. به همین دلیل گفته می‌شود که مصرف روی در بهبود بیماری‌های قلبی، پیشگیری از سرطان و کنترل دیابت می‌تواند موثر باشد. در یک مطالعه مشخص شد که ۵۰ فرد مسن که روزانه ۴۵ میلی‌گرم گلوکونات روی را به مدت ۱ سال استفاده می‌کردند، کاهش علائم التهاب و کاهش دفعات ابتلا به عفونت را به وضوح در خود تجربه کردند.
تاثیر عنصر روی در سلامت پوست و مو
یکی از مهم‌ترین دلایل استفاده از روی در قالب مکمل، تقویت سلامت پوست و مو است. مکمل‌های حاوی روی (به ویژه سولفات روی) می‌توانند در درمان آکنه مورد استفاده قرار گیرند. همچنین مصرف روی موجب می‌شود تا بهبود زخم‌ها سریع‌تر صورت گیرد؛ به همین دلیل از این عنصر به صورت موضعی و در پمادها و کرم‌ها نیز استفاده می‌شود. روی موجب می‌شود تا غدد چربی اطراف فولیکول مو به خوبی وظیفه خود را انجام داده و به این طریق به سلامت مو کمک شده و از ریزش آن نیز ممانعت به عمل می‌آید. ریزش مو یکی از مهم‌ترین نشانه های کمبود زینک در بدن محسوب می‌شود.
عوارض کمبود زینک و علائم کمبود آن در بدن
کمبود روی موجب می‌شود تا رشد جسمی و ذهنی کودکان با تاخیر انجام شده و همچنین رشد جنسی نوجوانان را نیز با اختلال مواجه سازد. چنانچه سطوح روی در بدن به مقدار کافی نباشد، ممکن است به ناتوانی جنسی در مردان منجر شود. کمبود روی همچنین می‌تواند ضعف سیستم ایمنی، ریزش مو، کاهش اشتها، اختلال در ترمیم زخم‌ها، کاهش حس چشایی، اسهال و اختلال در بینایی را در پی داشته و گاه تا به آنجا پیش رود که سطح هوشیاری را نیز در بدن به پایین‌تر از سطح طبیعی برساند.
مقدار نیاز روزانه به عنصر روی
بر اساس این جدول می‌توانید مقدار نیاز روزانه بدن به عنصر روی را بررسی کنید:
| سن | آقایان | بانوان | دوران بارداری | دوران شیردهی |
| ۰ تا ۶ ماه | ۲ میلی گرم | ۲ میلی گرم | ||
| ۷ تا ۱۲ ماه | ۳ میلی گرم | ۳ میلی گرم | ||
| ۱ تا ۳ سال | ۳ میلی گرم | ۳ میلی گرم | ||
| ۴ تا ۸ سال | ۵ میلی گرم | ۵ میلی گرم | ||
| ۹ تا ۱۳ سال | ۸ میلی گرم | ۸ میلی گرم | ||
| ۱۴ تا ۱۸ سال | ۱۱ میلی گرم | ۹ میلی گرم | ۱۲ میلی گرم | ۱۳ میلی گرم |
| ۱۹ سال به بالا | ۱۱ میلی گرم | ۸ میلی گرم | ۱۱ میلی گرم | ۱۲ میلی گرم |
منابع تامین زینک
نیاز بدن به عنصر روی را در درجه اول باید از طریق مصرف خوراکی‌های حاوی این عنصر برای بدن تامین کرد. بهترین منابع روی شامل موارد زیر هستند:
- گوشت قرمز
- صدف
- انواع حبوبات
- دانه‌ها مثل دانه کدو یا کنجد
- انواع آجیل
- لبنیاتی مثل شیر و پنیر
- تخم مرغ
- غلات کامل
- سیب زمینی
- شکلات تلخ
چنانچه اشاره کردیم اگر فردی با کمبود عنصر روی مواجه باشد، برای بهبود این مشکل بهتر است حتما از مکمل زینک نیز استفاده نماید.
انواع قرص زینک
قرص زینک معمولا در دوزهای ۵، ۱۰، ۱۵ و ۳۰ میلی‌گرمی در بازار وجود دارد. روی در قالب مکمل می‌تواند به صورت شربت یا قرص جوشان نیز مورد استفاده قرار گیرد. عنصر روی به شکل مکمل در انواع مختلفی به بازار عرضه می‌شود که از جمله آنها موارد زیر را می‌توان نام برد:
- زینک گلوکونات
- زینک سولفات
- زینک استات
- زینک پیکولینات
- زینک اوروتات
- زینک سیترات
انواعی از این مکمل که جذب بهتری در بدن دارند، پیکولینات روی، سیترات روی و استات روی هستند. البته هر یک از دیگر انواع نیز به نوبه خود تاثیر مثبتی در تامین روی در بدن می‌گذارند. زینک سولفات که یکی از متداول‌ترین انواع مکمل روی است، در برخی موارد در بعضی از افراد مشکلات گوارشی پدید می‌آورد که در این صورت می‌توان به جای آن از دیگر انواع مکمل روی مثل گلوکونات روی بهره گرفت. سولفات روی از دیگر انواع این مکمل قیمت مناسب‌تری دارد اما اگر شما می‌توانید بیشتر هزینه کنید، بهتر است پیکولینات روی را انتخاب نمایید که جذبی فوق‌العاده در بدن دارد.
همچنین می‌توان از زینک در ترکیب با ویتامین‌ها و مواد معدنی دیگر نیز استفاده کرد. قرص زینک پلاس یکی از محبوب‌ترین مکمل‌های حاوی روی است که علاوه بر این ماده معدنی، شامل ویتامین‌های گروه B و یا ویتامین C یا دیگر املاح معدنی مثل آهن یا کلسیم نیز می‌شود. اصلی‌ترین کاربرد این مکمل در بهبود ریزش مو و تقویت تارهای مو است.
بهترین زمان مصرف قرص روی
۱ ساعت قبل و ۲ ساعت پس از صرف غذا بهترین زمان برای استفاده از مکمل روی است زیرا در این حالت می‌تواند جذب بهتری در بدن داشته باشد. با این حال در بسیاری از موارد، مکمل روی ناراحتی‌های گوارشی ایجاد کرده و معده‌درد و حالت تهوع ایجاد می‌کند. در این حالت چاره‌ای نیست که این مکمل همراه با وعده‌های غذایی میل شود تا عوارض جانبی کمتری را پدید آورد. بر اساس مطالعات مصرف مکمل روی به هنگام شب و پیش از خواب نیز می‌تواند مفید واقع شود. در یک پژوهش مشخص شد که ترکیب روی، ملاتونین و منیزیم می‌تواند جهت بهبود کیفیت خواب بیماران یک ترکیب فوق‌العاده موثر باشد.
عوارض جانبی قرص روی
مکمل روی اگر بیش از ۴۰ میلی‌گرم در روز استفاده نشود، معمولا ایمن بوده و خطری برای سلامتی ندارد. مصرف قرص یا شربت روی در برخی از افراد عوارض جانبی زیر را به وجود می‌آورد:
- حالت تهوع
- استفراغ
- اسهال
- درد کلیه
- احساس طعم فلز در دهان
عوارض قرص زینک بیشتر زمانی مشاهده می‌شود که بدون توجه به مقدار توصیه شده مورد استفاده قرار گیرد. اگر روی در دوزهای بسیار بالا استفاده شود، ممکن است جذب مس در بدن را با مشکل مواجه سازد و کاهش جذب مس می‌تواند به کم‌خونی منجر شود. مطالعات نشان داده است که مصرف بیش از ۱۰۰ میلی‌گرم روی در طول روز می‌تواند خطر ابتلا به سرطان پروستات را دو برابر کند. بنابراین هرگز بدون مشورت با پزشک مقدار مصرف زینک را افزایش ندهید.
تداخل دارویی قرص زینک
چنانچه از دارو یا داروهای خاصی استفاده می‌کنید، پیش از شروع مصرف هر نوع مکمل غذایی از جمله روی فهرستی از داروهای خود را در اختیار پزشک قرار دهید تا از تداخل دارویی پیشگیری به عمل آید. مکمل روی ممکن است با داروهای زیر تداخل داشته باشد:
- آنتی بیوتیک‌ها مثل آنتی بیوتیک‌های کینولون و تتراسایکلین
- داروهای سرطان مثل سیس پلاتین
- پنی سیلامین
- آمیلوراید
کلام پایانی
زینک یکی از مهم‌ترین املاح معدنی موجود در بدن است که از طریق خوردن مواد غذایی باید برای بدن تامین شود. از آنجایی که این عنصر در خاک کشور ما به وفور وجود ندارد، به همین دلیل بسیاری از افراد با کمبود آن مواجه هستند. کمبود روی چنانچه در این مطلب به آن پرداختیم، گاه می‌تواند سلامتی انسان را به خطر بیندازد؛ بنابراین حتما باید از طریق مصرف مکمل به جبران کمبود آن کمک کرد. برای آنکه مطمئن شوید واقعا به عنصر روی از طریق مصرف مکمل زیاد دارید یا خیر، بهتر است با پزشک مشورت نمایید.
لغو پاسخ
زینک پلاس با یونی زینک فرق داره؟
سلام کاربر عزیز…از نظر دارا بودن املاح و ویتامین، یکسان میباشند با این تفاوت که به مبزان کمی دوز این ترکیبات در یونی زینک بیشتر است….با تشکر.
قرص زینک موجب باعث تهوع میشه، ممکنه یونی زینک این حالت را ایجاد نکنه؟
سلام کاربر گرامی…در عوارض ناشی از زینک، تهوع گزارش شده ولی در صد وقوع آن مشخص نشده است، البته به یاد داشته باشید ممکن است این تهوع واکنشی باشد نسبت به مواد جانبی موجود در مکملی که قبلا استفاده کردید. پس مجدد فراورده ای دیگر از شرکتی دیگر را امتحان بفرمایید.
سلام وقت بخیر
من کپسول پاورفیت مصرف میکنم بخاطر عفونت رحم
مشکلی نداره ویتامین سی پلاس زینک هم مصرف کنم ؟؟؟
سلام کاربر گرامی
از انجایی که پاورفیت هم حاوی مولتی ویتامین و مواد معدنیست مصرف این دو در کنار هم در درازمدت چندان توصیه نمی شود. اما برای مدتی کوتاه ایرادی ندارد.
بدون رفتن به پزشک هم میتونیم این قرص رو تهیه کنیم و نیازی به پزشک نداره
سلام خانم دکتر وقت بخیر
من تقریبا ۱۰ماهه ریزش مو شدید دارم
میخواستم بدونم میتونم از قرص زینک برای بهبود ریزش موهام استفاده کنم
سلام کاریر گرامی
بله هم می توانید از زینک به تنهایی استفاده نمایید و هم توصیه می شود که از زینک در غالب یک مولتی ویتامین که همراه آن آمینو اسید و بیوتین است مصرف کنید به طور مثال: پریوتین و فولیکوژن ترکیب مناسبی می باشد.
سپاس از همراهی شما