بیماری اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS)، یک اختلال عصبی نادر و پیشرفته است که به طور اصولی سیستم عصبی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و منجر به ضعف و آتروفی عضلات مختلف بدن می‌شود. این بیماری بر اساس تخریب نورون‌های موتور در مغز و نخاع است و به تدریج باعث افت کارایی عضلات و نهایتاً ایجاد مشکلات تنفسی و حرکتی می‌شود. تاکنون درمان موثر و کاملی برای ALS وجود ندارد، اما تحقیقات مستمر در زمینه‌های مختلف دارویی در جهت کنترل و بهبود علائم آن در حال انجام است. در ادامه مقاله؛ به بررسی اشکال دارویی، موارد مصرف، موارد احتیاط و منع مصرف داروی ریلوزول Riluzole خواهیم پرداخت.

اشکال دارویی ریلوزول

1. قرص 50 میلی گرم
2. سوسپانسیون خوراکی 5 میلی گرم در میلی لیتر (بطری چند دوز 300 میلی لیتری)

موارد مصرف قرص ریلوزول

داروی ریلوزول در اشکال دارویی مختلف برای درمان نوع خاصی از بیماری عصبی به نام اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS، که معمولاً بیماری لو گریگ نیز نامیده می‌شود) استفاده می‌شود. ریلوزول به کاهش سرعت بدتر شدن این بیماری و افزایش طول عمر کمک می‌کند. بیماری اسکلروز جانبی آمیوتروفیک یک نوع بیماری عصبی است که بخش‌هایی از سیستم عصبی بدن را تحت تاثیر قرار داده و سبب ایجاد مشکل در راه رفتن، صحبت کردن و… خواهد شد. برخی از موارد مصرف این دارو شامل اسکلروز جانبی آمیوتروفیک، بیماری هانتینگتون، آتاکسی و… با نسخه و دستور پزشک قابل استفاده می‌باشد.

پیراستام داروی اعصاب مرکزی

آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی Riluzole

مکانیسم اثر داروی ریلوزول در بیماران مبتلا به ALS ناشناخته است. جذب این دارو با فراهمی زیستی ~60٪ و حداکثر زمان پلاسما 0.8 ساعت و توزیع اتصال به پروتئین 96٪ (عمدتا به آلبومین و لیپوپروتئین) می‌باشد. با اکسیداسیون از طریق CYP1A2 متابولیزه می‌شود و حذف در نیمه عمر 12 ساعت و دفع از طریق مدفوع (5%) و ادرار (90%) صورت می‌گیرد. بیماران ژاپنی تبار بیشتر احتمال دارد که غلظت ریلوزول بالاتری داشته باشند. در آنالیزهای فارماکوکینتیک، کلیرانس در مردان ژاپنی در مقایسه با قفقازی‌ها، پس از نرمال شدن وزن بدن، 50 درصد کمتر بود. این میزان در افراد سیگاری 20 درصد بیشتر از افراد غیرسیگاری است.

مقدار مصرف داروی Riluzole

قبل از مصرف داروی ریلوزول، اطلاعات دارویی موجود در بسته بندی دارو شامل مقدار و زمان مصرف ریلوزول را به دقت بررسی کنید. این دارو را به صورت خوراکی با معده خالی (حداقل 1 ساعت قبل یا 2 ساعت بعد از غذا) طبق دستور پزشک خود معمولاً دو بار در روز مصرف کنید. دوز مصرفی را مطابق با دستور پزشک مصرف کرده و بدون هماهنگی با وی، دوز را افزایش، کاهش نداده یا قطع نکنید. افزایش مقدار مصرف بدون هماهنگی با پزشک، تاثیری بر روی بهبودی شما نداشته و تنها عوارض جانبی را افزایش خواهد داد.

زمان مصرف قرص ریلوزول

1. مقدار مصرف داروی ریلوزول در بیماری اسکلروز جانبی آمیوتروفیک 50 میلی گرم به صورت خوراکی هر 12 ساعت می‌باشد. دوز مصرفی در کودکان براساس وزن تعیین شده و در صورت نیاز همراه با داروهای دیگر خواهد بود.
2. در صورت فراموشی دوز، به محض یادآوری دوز فراموش شده را مصرف کنید. اگر نزدیک به نوبت بعدی است، آن را فراموش کرده و دارو را طبق نسخه پزشک ادامه دهید. توجه داشته باشید که هرگز برای جبران دوز فراموش شده، یک نوبت را دو برابر مصرف نکنید.
3. مصرف داروی ریلوزول در اختلال کبدی خفیف تا متوسط سبب افزایش AUC شده است. بنابراین بیمار ممکن است در معرض افزایش خطر عوارض جانبی باشد. همچنین این دارو برای بیماران مبتلا به آمینوترانسفرازهای سرم پایه (AST/ALTs) بیش از 5 برابر ULN یا شواهدی از اختلال عملکرد کبد (به عنوان مثال، افزایش بیلی روبین) توصیه نمی‌شود. AST/ALT های سرم را قبل و در طول درمان اندازه گیری کنید.

موارد احتیاط

قبل از مصرف داروی ریلوزول (Riluzole)، اگر به آن یا سایر ترکیبات موجود در دارو حساسیت دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله مشکلات تنفسی (مانند آسم، آمفیزم)، فشار بالای چشم (آب سیاه)، بیماری قلبی، فشار خون بالا، بیماری کلیوی، تشنج، مشکلات معده و روده (مانند زخم، انسداد)، پرکاری تیروئید، مشکل در ادرار کردن و… با پزشک در رابطه با عوارض و خطرات دارو مشورت کنید. برخی از موارد احتیاط و هشدار استفاده از ریلوزول شامل موارد زیر می‌باشد؛

1. داروی ریلوزول در بیماران با مشکلات کبدی باید با احتیاط مصرف شود. در صورت داشتن بیماری کبدی، قبل از شروع مصرف ریلوزول با پزشک خود صحبت کنید. پزشک شما ممکن است آزمایش‌های کبدی را قبل از شروع مصرف ریلوزول و به طور منظم در حین مصرف آن تجویز کند.
2. دارو را ترجیحا با معده‌ی خالی (حداقل یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد غذا) در ساعت مشخصی از شبانه روز میل کنید.
3. مصرف دارو در برخی بیماران سبب خواب آلودگی و گیجی شده است، به همین جهت از انجام کارهایی که نیاز به هوشیاری بالایی (از جمله رانندگی، کار با ماشین‌آلات و تجهیزات) دارند، خودداری کنید.
4. مصرف شکلات و کافئین (قهوه، چای و نوشابه) را در طی درمان با این دارو ممکن است احساس بی‌قراری و تپش قلب را افزایش دهد، لذا تا جای ممکن مصرف این مواد را محدود کنید. در صورت کاهش حجم یا تیرگی ادرار، احساس ضعف و خستگی شدید یا مدفوع خاکستری رنگ، حتما به پزشک مراجعه کنید.
5. بیماران در زمان مراجعه به پزشک، با وی در رابطه با سوابق پزشکی و تداخلات دارویی مشورت کنند تا در حین درمان مشکلی ایجاد نشود.
6. اگر در حین مصرف ریلوزول علائمی از آسیب کبدی مانند خستگی، تهوع، استفراغ یا از دست دادن اشتها را تجربه کردید، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
7. ریلوزول (Riluzole) می‌تواند باعث بیماری‌های ریوی بینابینی شود. در صورت داشتن بیماری ریوی، سوابق پزشکی و خطرات استفاده از این دارو را در نظر داشته و سپس اقدام به مصرف کنید.
8. موارد نوتروپنی شدید (تعداد مطلق نوتروفیل کمتر از 500/mm3) در 2 ماه اول درمان گزارش شده است. به بیماران توصیه کنید که بیماری‌های تب‌دار را گزارش کنند.
9. بیماری بینابینی ریه، از جمله پنومونیت با حساسیت بیش از حد، در بیمارانی که تحت درمان هستند گزارش شده است. در صورت بروز بیماری بینابینی ریه فوراً آن را قطع کنید.

خطر آسیب کبدی با داروی ریلوزول

1. مواردی از آسیب کبدی ناشی از دارو گزارش شده است. افزایش بدون علامت ترانس آمینازهای کبدی گزارش شده و در برخی از بیماران پس از شروع مجدد درمان عود کرده است.
2. بیماران را از نظر علائم و نشانه‌های آسیب کبدی، هر ماه برای 3 ماه اول درمان و پس از آن به صورت دوره‌ای تحت نظر بگیرید. اگر سطح ترانس آمینازهای کبدی بیماران بیش از 5 برابر ULN باشد، استفاده از آن توصیه نمی‌شود. در صورت وجود شواهدی از اختلال عملکرد کبد (به عنوان مثال افزایش بیلی روبین) درمان را قطع کنید.

موارد منع مصرف داروی ریلوزول

1. حساسیت به دارو یا هر جزء از فرمولاسیون

عوارض قرص ریلوزول (Riluzole)

سرگیجه، خواب‌آلودگی، حالت تهوع، استفراغ، بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن در اطراف دهان و… برخی از عوارض داروی ریلوزول می‌باشد. اگر هر یک از این اثرات ماندگار یا بدتر شد، فوراً به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید. در صورت داشتن هرگونه عوارض جانبی جدی از جمله ضربان قلب سریع، علائم بیماری کبدی (تهوع و استفراغی که قطع نمی‌شود، از دست دادن اشتها، درد شکمی، زردی چشم و پوست، ادرار تیره)، علائم عفونت (مانند گلودرد که از بین نمی‌رود، تب)، علائم مشکلات ریوی (مانند تنگی نفس، سرفه) و… می‌باشد. برخی از عوارض شایع داروی ریلوزول شامل موارد زیر می‌باشد؛

1. هیپواستزی دهان (29%)
2. آستنیا (19%)
3. حالت تهوع (16%)
4. کاهش عملکرد ریه (10%)
5. فشار خون بالا (5%)
6. درد شکم (5%)
7. استفراغ (4%)
8. خشکی دهان (4%)
9. بی‌خوابی (4%)
10. خارش (4%)
11. نفخ شکم (3%)
12. افزایش سرفه (3%)
13. ادم محیطی (3%)
14. عفونت ادراری (3%)
15. خواب آلودگی و سرگیجه (2%)
16. اگزما (2%)

تداخل دارویی ریلوزول

1. مهارکننده‌های CYP1A2: یافته‌های آزمایشگاهی نشان می‌دهد که مصرف همزمان ریلوزول با مهارکننده‌های CYP1A2 ممکن است باعث افزایش مواجهه با ریلوزول شود. مصرف همزمان با مهارکننده‌های CYP1A2 قوی یا متوسط ​​(مانند سیپروفلوکساسین، انوکساسین، فلووکسامین، متوکسالن، مکزیلتین، داروهای ضد بارداری خوراکی، تیابندازول، ومورافنیب، زیلوتون) خطر عوارض جانبی مرتبط با ریلوزول را افزایش می‌دهد.
2. القاء کننده‌های CYP1A2: یافته‌های آزمایشگاهی نشان می‌دهد که مصرف همزمان با القاکننده‌های CYP1A2 در مواجهه با ریلوزول کاهش می‌یابد، که ممکن است منجر به کاهش اثربخشی شود.
3. داروهای هپاتوتوکسیک: کارآزمایی‌های بالینی در بیماران ALS، بیمارانی را که داروهای همزمان مصرف می‌کردند که به طور بالقوه سمی کبدی بودند (مانند آلوپورینول، متیل دوپا، سولفاسالازین)، حذف کردند.

مصرف قرص ریلوزول (Riluzole) در دوران بارداری و شیردهی

هیچ مطالعه‌ای بر روی زنان باردار انجام نشده است و گزارش‌های موردی برای اطلاع از خطرات مرتبط با دارو کافی نبوده است. خطر نقص مادرزادی عمده و سقط جنین در بیماران مبتلا به اسکلروز جانبی آمیوتروفیک ناشناخته است. در مطالعاتی که در آن‌ها ریلوزول به صورت خوراکی در حیوانات باردار تجویز شد، سمیت رشدی (کاهش زنده ماندن جنین یا فرزند، رشد و تکامل عملکردی) در دوزهای مرتبط بالینی مشاهده شد. بر اساس این نتایج، خطرات احتمالی مصرف ریلوزول در دوران بارداری برای جنین را به زنان توصیه کنید. همچنین در موش‌ها، تجویز خوراکی ریلوزول منجر به کاهش شاخص‌های باروری و افزایش مرگ‌ومیر جنین شد.

تاثیر داروی ریلوزول در شیردهی

عملکرد ریلوزول (Riluzole) در شیر مادر ناشناخته است، اما ریلوزول یا متابولیت‌های آن در شیر موش‌های شیرده (مطالعات حیوانی) شناسایی شده است. فواید رشدی و سلامتی تغذیه با شیر مادر را همراه با نیاز بالینی مادر به دارو و هرگونه اثرات نامطلوب احتمالی بر روی شیرخوار ناشی از دارو یا بیماری زمینه‌ای مادر در نظر بگیرید.

شرایط نگهداری داروی Riluzole

داروی ریلوزول باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.

کلام آخر داروی ریلوزول

در این مقاله، به بررسی داروی ریلوزول به عنوان یک گزینه درمانی مناسب برای بیماران ALS (اسکلروز جانبی آمیوتروفیک)، از مجله داروخانه آنلاین دارومارو پرداخته شد. بیماری اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) یک اختلال پیچیده و فزاینده است که تاکنون چالش‌های زیادی در راستای درمان آن وجود داشته است. مطالعات اخیر نشان داده‌اند که این دارو به عنوان یک مهارکننده نورون‌های موتور عمل کرده و ممکن است در کاهش پیشرفت بیماری و بهبود علائم آن تأثیرگذار باشد. تحقیقات بیشتر در خصوص اثرات جانبی، دوزهای موثر و طول مدت مصرف ضروری است تا بتوان به‌طور کامل از این دارو به عنوان یک گزینه ایمن و موثر در درمان ALS بهره‌مند شد.