اطلاعات تخصصی
موارد مصرف ریتوناویر
– درمان عفونت HIV، همیشه بایستی به عنوان داروی کمکی در رژیم ضد ایدز استفاده گردد ( حداقل سه دارویی ). هم چنین به عنوان تقویت کننده ویژگی های فارماکوکینتیک سایر مهار کننده های پروتئاز استفاده می شود.
مکانیسم اثر ریتوناویر
-تولید ذرات ویروسی نابالغ و غیرعفونی (با مهار جایگاه فعال HIV-1 پروتئاز و مهار شکست پیش ساز های پلی پروتئین Gag-Pol به پروتئین های عملکردی برای عفونت زاییHIV)
– تقویت کننده سطح سایر دارو های مهارکننده پروتئاز
فارماکوکینتیک ریتوناویر
جذب: متغیر، افزایش جذب با غذا
فراهمی زیستی: نامشخص (پیک سرمی قرص 26% بالاتر از کپسول می باشد.)
پیک پلاسمایی:
محلول خوراکی ناشتا 2 ساعت، غیر ناشتا 4 ساعت
اتصال به پروتئین: %99-98
متابولیسم: کبدی (توسط CYP3A4 و CYP2D6 به 5 متابولیت مختلف)
نیمه عمر:
کودکان 4-2 ساعت
بزرگسالان 5-3 ساعت
دفع: ادرار (11%، 4% به صورت داروی تغییرنیافته)، مدفوع (86%، 34% به صورت داروی تغییرنیافته)
منع مصرف ریتوناویر
– حساسیت شدید به ریتوناویر یا سایر ترکیبات فرمولاسیون
– مصرف همزمان با داروهایی که متابولیسم آن ها وابستگی شدیدی به CYP3A4 دارد مانند alfuzosin, amiodarone, astemizole or terfenadine, cisapride, ergot alkaloids, flecainide, midazolam, pimozide, propafenone, quinidine, triazolam, voriconazole
عوارض جانبی ریتوناویر
عوارض شایع (%10<):
قلبی عروقی: گرگرفتگی
سیستم اعصاب مرکزی: خواب رفتگی اندام، خستگی، سرگیجه
پوستی: راش پوستی، خارش
غدد درون ریز و متابولیسم: افزایش کلسترول خون، افزایش تری گلیسیرید خون
گوارشی: اسهال، تهوع، استفراغ، درد شکمی، اختلال چشایی، سوء هاضمه
کبدی: افزایش گاما گلوتامیل ترانسفراز
عصبی، عضلانی و اسکلتی: درد عضلات و استخوان ها (کمردرد و درد مفاصل)، ضعف، افزایش کراتین فسفوکیناز
تنفسی: سرفه، درد دهان و گلو
عوارض نسبتا شایع (%10-2):
قلبی عروقی:ادم (ادم محیطی)، افزایش فشار خون، سنکوپ، گشادی عروقی
سیستم اعصاب مرکزی: نوروپاتی محیطی، سردرد، گیجی، اختلال توجه، خواب آلودگی، بی خوابی، افسردگی، اضطراب، کسالت
پوستی: آکنه ولگاریس، افزایش تعریق
غدد درون ریز و متابولیسم: افزایش اوریک اسید، لیپودیستروفی
گوارشی: بی اشتهایی، نفخ، افزایش آمیلاز سرم، ناراحتی گلو، خونریزی گوارشی
هماتولوژی و انکولوژی: نوتروپنی، تروبوسیتوپنی، آنمی
کبدی: افزایش سطح سرمی آلانین آمینوترانسفراز، افزایش سطح سرمی آسپارتات آمینوترانسفراز
ازدیاد حساسیت: واکنش ازدیاد حساسیت
عصبی، عضلانی و اسکلتی: درد عضلانی
چشمی: تاری دید
کلیوی: پرادراری
تنفسی: فارنژیت
متفرقه: تب
تداخلات دارویی ریتوناویر
*مشخصات کلی تداخلات:
– سوبسترای CYP3A4
– سوبسترای P-gp
– مهارکننده CYP2D6 (ضعیف)
– مهارکننده CYP3A4 (قوی)
– مهارکننده BCRP
– مهارکننده OATP1B3 (قوی)
– مهارکننده P-gp (ضعیف)
– القاکننده CYP1A2 (شدید)
– القاکننده CYP2B6 (خفیف)
– القاکننده CYP2C8 (خفیف)
– القاکننده CYP2C9 (خفیف)
– القاکننده CYP2C19 (خفیف)
– القاکننده CYP3A4 (خفیف)
– القاکننده UGT1A1
– القاکننده UGT1A4
– القا کننده UGT1A9
– القاکننده UGT2B4
– القا کننده UGT2B7
– احتمالا جذب دارو بامصرف ارلیستات تغییر می کند
– تشدید هایپرگلیسمی
– افزایش فاصله PR
تداخلات رده X (پرهیز):
آکالابروتینیب، آدو تراستوزومب امتانسین، آلفوزوسین، آمیودارون، اپرپیتانت، استامیزول، آسوناپرویر، آوانافیل، آواپریتینیب، بارنیدیپین، بیلاستین، بلونانسرین، بوسوتینیب، بروموکریپتین، بودزوناید (سیستمیک)، سیزاپراید، کلوبتازول، کوبیسیستات، کوبیمتینیب، کانیواپتان، دابرافنیب، داپوکستین، دی سولفیرام، دمپریدون، دروندارون، الاگولیکس، استرادیول و نوراتیندرون، التریپتان، اپلرنون، مشتقات ارگوت، اورولیموس، فلکاینید، فلیبانسرین، فلوتیکازون (نازال)، فوس اپرپیتانت، فوسیدیک اسید (سیستمیک)، گلکاپرویر و پیبرنتاسویر، هالوفانترین، ایبروتینیب، فرآورده‌های ایرینوتکان، ایزاووکونازونیوم سولفات، ایوابرادین، لاسمیدیتان، لفامولین، لمبورکسانت، لرکانیدیپین، لومیتاپید، لوواستاتین، لوماتپرون، لوراسیدون، ماسیتنتان، مپتازینول، متوتری‌مپرازین، مترونیدازول (سیستمیک)، میدازولام، نالوکسگل، نراتینیب، نیمودیپین، نیسولدیپین، پازوپانیب، پیموزاید، پروپافنون، کینیدین، کینین، رادوتینیب، رانولازین، مخمر برنج قرمز، رگورافنیب، ریفامپین، ریمگپنت، ریواروکسابان، روپاتادین، ساسیتوزومب گوویتکان، سالمترول، سیلودوسین، سیمپرویر، سیمواستاتین، سونیدگیب، گیاه علف چای، سوورکسانت، تامسولوسین، تازمتوستات، ترفنادین، تیکاگرلور، تولواپتان، توپوتکان، ترابکتدین، تریازولام، آبروگپنت، یودنافیل، یولی‌پریستال، وین کریستین (لیپوزومال)، وینفلونین، وراپاکسار، وریکونازول
کاهش اثرات داروها توسط ریتوناویر:
آباکاویر، آلبندازول، داروهای ضد دیابت، آرتسونات، آتوواکون، بوپروپیون، کاناگلیفلوزین، کلاریترومایسین، کلوپیدوگرل، کلوزاپین، دفراسیروکس، دیازپام، دوکسرکلسیفرول، استریول (موضعی و سیستمیک)، مشتقات استروژن (فراورده‌های ضدبارداری)، اتراویرین، فوس فنی‌توئین، ایفوسفامید، لاموتریژین، لوومتادون، مبندازول، متادون، الانزاپین، فنی‌توئین، پروگوانیل، کینین، ساسیتوزومب گوویتکان، مشتقات تئوفیلین، تیوتپا، فرآورده‌های تیروئید، تیکاگرلور، ترامادول، فرآورده‌های والپروات، ولپاتاسویر، آنتاگونیست ویتامین کا، وریکونازول، زیدوودین
کاهش اثرات ریتوناویر توسط داروها:
القاکننده‌های متوسط و قوی CYP3A4، انزالوتامید، فوس فنی‌توئین، سیر، میتوتان، ارلیستات، فنی‌توئین، ریفامپین، ساریلومب، سیلتوکسیمب، گیاه علف چای، توسیلیزومب
افزایش اثرات داروها توسط ریتوناویر:
آبماسیکلیب، آکالابروتینیب، آدو تراستوزومب امتانسین، آفاتینیب، آلفوزوسین، آلی‌ترتینوئین (سیستمیک)، آلموتریپتان، آلوسترون، آلپرازولام، آمیودارون، آملودیپین، آپیکسابان، اپرپیتانت، آریپیپرازول، آریپیپرازول لاروکسیل، استامیزول، آسوناپرویر، آتورواستاتین، آوانافیل، آواپریتینیب، آکسیتینیب، بارنیدیپین، بداکیلین، بنپریدول، بنزهیدروکدون، بتامتازون (چشمی)، بتریکسابان، بیکتگراویر، بیلاستین، بلونانسرین، بورتزومیب، بوسنتان، بوسوتینیب، برنتوکسی‌مب ودوتین، برکسپیپرازول، بریگاتینیب، برینزولامید، بروموکریپتین، بودزوناید (نازال، استنشاق دهانی، موضعی و سیستمیک)، بوپرنورفین، بوسپیرون، کابازیتاکسل، کابوزاتینیب، کلسیفدیول، مسدودکننده‌های کانال کلسیمی (غیردی‌هیدروپیریدینی)، کانابیدیول، ماری‌جوانا (شاهدانه)، کاپماتینیب، کاریپرازین، سلیپرولول، سریتینیب، سیلوستازول، سیناکلست، سیزاپراید، کلادریبین، کلاریترومایسین، کلوبتازون، کلرازپات، کلوزاپین، کوبیمتینیب، کدئین، کلشی سین، کانیواپتان، کوپانلیسیب، کورتیکواستروئید ها (استنشاق دهانی و سیستمیک)، کریزوتینیب، سیکلوفسفامید، سیکلوسپورین (سیستمیک)، سوبسترای CYP3A4 (خطر بالا با مهارکننده‌ها)، دابرافنیب، داکلاتاسویر، داپوکستین، داریفناسین، دارولوتامید، داساتینیب، دفلازاکورت، دلامانید، دگزامتازون (چشمی)، دیازپام، دینوژست، دیگوکسین، دسه تاکسل، دوفتیلید، دمپریدون، دوکسوروبیسین (متداول)، درونابینول، دروندارون، دروسپیرنون، دوتاستراید، دوولیسیب، ادوکسابان، افاویرنز، الاگولیکس، الاگولیکس/ استرادیول/ نوراتیندرون، التریپتان، الکساکافتور/ تزاکافتور/ ایواکافتور، الیگلوستات، الوکسادولین، انکورافنیب، انفورتومب ودوتین، انفوویرتید، انترکتینیب، اپلرنون، اردافیتینیب، مشتقات ارگوت، ارلوتینیب، مشتقات استروژن، اسزوپیکلون، اتیزولام، اورولیموس، اووگلیپتین، فدراتینیب، فنتانیل، فسوترودین، فلکاینید، فلیبانسرین، فلورازپام، فلوتیکازون (نازال، استنشاق دهانی)، فوس اپرپیتانت، فوستاماتینیب، فوسیدیک اسید (سیستمیک)، گالانتامین، جفیتینیب، گیلتریتینیب، گلاسدگیب، گلکاپرویر و پیبرنتاسویر، گوانفاسین، هالوفانترین، هیدروکدون، ایبروتینیب، ایدلالیسیب، ایلوپریدون، ایماتینیب، ایمیدافناسین، فرآورده‌های ایرینوتکان، ایزاووکونازونیوم سولفات، ایسترادفیلین، ایتراکونازول، ایوابرادین، ایواکافتور، ایووسیدنیب، ایکسابپیلون، کتوکونازول (سیستمیک)، لاپاتینیب، لاروترکتینیب، لفامولین، لمبورکسانت، لرکانیدیپین، لو آملودیپین، لووبوپیواکائین، لوومیلناسیپران، لیناگلیپتین، لومیتاپید، لورلاتینیب، لوواستاتین، لوماکافتور و ایواکافتور، لوماتپرون، لومفانترین، لوراسیدون، ماسیتنتان، مانیدیپین، ماراویروک، مدروکسی پروژسترون، مپریدین، مپتازینول، متیل پردنیزولون، مترونیدازول (سیستمیک)، میدازولام، میدوستورین، میفپریستون، میرودنافیل، میرتازاپین، نالدمدین، نالفورافین، نالوکسگل، نفازودون، نراتینیب، نیلوتینیب، نیمودیپین، نینتدانیب، نیسولدیپین، اولاپاریب، اسپمیفن، اکسی‌بوتینین، اکسی کدون، پالبوسیکلیب، پانوبینوستات، پارکوکسیب، پاری‌کلسیتول، پازوپانیب، پمیگاتینیب، پکسیدارتینیب، سوبستراهای P-gp/ABCB1، پیماوانسرین، پیمکرولیموس، پیموزاید، پیپراکین، پولاتوزومب ودوتین، پوناتینیب، پرانلوکاست، پرازیکوانتل، پردنیزولون (سیستمیک)، پردنیزون، پروپافنون، مهارکننده‌های پروتئاز، پروکالوپرید، کوئتیاپین، کینیدین، کینین، رادوتینیب، راملتئون، رانولازین، مخمر برنج قرمز، رگورافنیب، رپاگلینید، رتاپامولین، ریبوسیکلیب، ریفابوتین، ریفاکسیمین، ریلپیویرین، ریوسیگوات، ریپرتینیب، ریواروکسابان، رومیدپسین، رزوواستاتین، روپاتادین، روکسولیتینیب، سالمترول، ساکساگلیپتین، سلپرکاتینیب، سیبوترامین، سیلدنافیل، سیلودوسین، سیمپرویر، سیمواستاتین، سیرولیموس، سولیفناسین، سونیدگیب، سورافنیب، سوفنتانیل، سونیتینیب، سوورکسانت، تاکرولیموس (موضعی و سیستمیک)، تادالافیل، تالازوپاریب، تامسولوسین، تاسیملتئون، تازمتوستات، تگاسرود، تلیترومایسین، تمسیرولیموس، ترفنادین، تتراهیدروکانابینول، تتراهیدروکانابینول و کانابیدیول، تزاکافتور و ایواکافتور، تیوتپا، تیکاگرلور، توفاسیتینیب، تولترودین، تولواپتان، توپوتکان، تورمیفن، ترابکتدین، ترامادول، ترازودون، تریامسینولون (سیستمیک)، تریازولام، آبروگپنت، یودنافیل، یولی‌پریستال، اوپاداکتینیب، والبنازین، واردنافیل، ولپاتاسویر، ومورافنیب، ونتوکلاکس، ویلازودون، وین بیلاستین، وین کریستین، وین کریستین (لیپوزومال)، ویندسین، وینفلونین، وینورلبین، وراپاکسار، وکسلوتور، زانوبروتینیب، زولپیدم، زوپیکلون، زوکلوپنتیکسول
افزایش اثرات ریتوناویر توسط داروها:
گیاه پنجه گربه، کوبیسیستات، دلاویردین، دی سولفیرام، افاویرنز، انفوویرتید، فوسیدیک اسید (سیستمیک)، لاسمیدیتان، لترموویر، مهارکننده‌های P-gp/ABCB1، پوساکونازول، کینین، سیمپرویر، ویلانترول
تداخلات با غذا:
مصرف غذا جذب دارو را افزایش می‌دهد.
راهکار: توصیه شرکت سازنده به مصرف دارو همراه با غذا می باشد.
هشدار ها ریتوناویر
1- در نوجوانان و بزرگسالان، عملکرد کبدی در ابتدای درمان، 8-2 هفته پس از شروع یا تغییر درمان و سپس هر 6-3 ماه ارزیابی شود. وضعیت چربی خون در ابتدای درمان و سپس هر 12-6 ماه اندازه گیری شود. سطح قندخون در ابتدای درمان، هر 6-3 ماه (یا در صورت نیاز بالینی) و سپس هر 12 ماه ارزیابی گردد. سطح کراتین فسفوکیناز (CPK) و اوریک اسید در ابتدای درمان و سپس به صورت دوره ای پایش شود.
2- در کودکان، عملکرد کبدی در ابتدای درمان و سپس هر 4-3 ماه ارزیابی شود. وضعیت چربی خون در ابتدای درمان و سپس هر 6-12 ماه اندازه گیری شود. سطح قندخون در ابتدای درمان، هر 6-3 ماه پس از شروع یا تغییر درمان و سپس هر 12 ماه ارزیابی گردد. سطح کراتین فسفوکیناز (CPK) و اوریک اسید در ابتدای درمان و سپس به صورت دوره ای پایش شود.
3- آمیلاز و لیپاز سرم، پایش های پایه ای HIV و لود ویروس ارزیابی گردد.
4- شمار CD4 و عملکرد کبدی بیمار در طول درمان به صورت منظم پایش شود.
5- بیمار از لحاظ بروز اختلالات گوارشی (تهوع، استفراغ، اسهال) که ممکن است به دهیدراسیون و کاهش وزن منجر شود، پایش گردد.
6- بیمار از لحاظ بروز هایپرلیپیدمی، تغییر در توزیع توده چربی بدن، اثرات سیستم اعصاب مرکزی (کسالت، بی خوابی، تفکرات نامعقول) و اختلال الکترولیت پایش شود.
– به بیمار گوشزد شود که قند خون را به دقت پایش کند (احتمال افزایش قندخون یا بروز دیابت نوظهور وجود دارد).
– در صورت مصرف چند داروی مختلف، نحوه زمان بندی مصرف داروها به بیمار آموزش داده شود و داروهایی که مصرف آن ها در طول دوره درمان ممنوع می باشد، به بیمار گوشزد شود.
– ضرورت مصرف منظم دارو و تکمیل دوره درمان به بیمار گوشزد شود.
– بهترین روش مصرف دارو به بیماران آموزش داده شود.
توصیه های دارویی ریتوناویر
– بایستی با غذا مصرف شود.
– محلول خوراکی حاوی 43 % حجمی اتانول است. فرمولاسیون های مایع معمولا طعم مناسبی ندارند و می توان با شیر شکلات یا سایر نوشیدنی ها مخلوط نمود. محلول را قبل از استفاده تکان دهید.
– قرص ها را بایستی بطور کامل بلعید و از خرد کردن و جویدن آن خودداری نمود.
