اطلاعات تخصصی
موارد مصرف ریباویرین
ضد ویروس (نوکلئوزید صناعی).
a) درمان هپاتیت C مزمن
b) درمان عفونت RSV (Respiratory syncytial virus infection)
مکانیسم اثر ریباویرین
-مهار تکثیر RNA و DNA ویروس آنفلونزا
– مهار سنتز پروتئین های ویروس (با مهار فعالیت RNA پلیمراز ویروس آنفلونزا، جلوگیری از راه اندازی رونویسی و طولانی شدن قطعات RNA)
فارماکوکینتیک ریباویرین
فراهمی زیستی: کپسول خوراکی 64%
پیک پلاسمایی:
کپسول خوراکی چند دوز کودکان و نوجوانان (16-3 سال) 2 ساعت، بزرگسالان 3 ساعت
قرص 2 ساعت
اتصال به پروتئین: صفر
متابولیسم: کبدی و داخل سلولی (به متابولیت های فعال؛ ممکن است برای فعالیت دارو ضروری باشد.)
نیمه عمر:
کپسول تک دوز افراد سالم 24 ساعت، مبتلا به هپاتیت سی مزمن 44 ساعت
قرص تک دوز 170-120 ساعت
دفع:
کپسول خوراکی ادرار (61%)، مدفوع (12%)
منع مصرف ریباویرین
مصرف این دارو در زنان باردار اکیدا ممنوع است و جزء گروه X طبقه بندی می شود. ممکن است باعث مرگ یا نقص عضو جنین گردد.
عوارض جانبی ریباویرین
عوارض شایع (%10<):
سیستم اعصاب مرکزی: سردرد، خستگی، لرز شدید، اضطراب، احساسات ناپایدار، تحریک پذیری، بی خوابی، افسردگی، لرز، عصبانیت، سرگیجه، فقدان تمرکز، درد، درد در ناحیه یک چهارم بالایی راست شکم
پوستی: بیماری پوستی، ریزش مو، راش پوستی، خارش، خشکی پوست، درماتیت، افزایش تعریق
غدد درون ریز و متابولیسم: توقف رشد، کاهش وزن
گوارشی: بیماری گوارشی، بی اشتهایی، تهوع، استفراغ، کاهش اشتها، اسهال، درد شکمی، سوء هاضمه، درد بالای شکم، خشکی دهان
هماتولوژی و انکولوژی: نوتروپنی، آنمی، لنفوسیتوپنی، آنمی همولیتیک
کبدی: افزایش بیلی روبین سرم
عفونی: عفونت ویروسی
موضعی: واکنش محل تزریق، اریتم محل تزریق، التهاب محل تزریق
عصبی، عضلانی و اسکلتی: ضعف، درد عضلانی، درد عضلات و استخوان ها، درد مفاصل
تنفسی: علایم شبه آنفولانزا، عفونت مجاری تنفسی فوقانی، تنگی نفس، سرفه، فارنژیت، سینوزیت
متفرقه: تب، تحمل دارویی
عوارض نسبتا شایع (%10-1):
قلبی عروقی: درد قفسه سینه، گرگرفتگی
سیستم اعصاب مرکزی: اختلالات خلق، آژیتاسیون، اختلال حافظه، کسالت، تب بالا، رفتار تهاجمی، رفتار خصمانه، افکار خودکشی، سردرد شدید
پوستی: اگزما
غدد درون ریز و متابولیسم: اختلالات قاعدگی، کم کاری تیروئید
گوارشی: اختلال چشایی، یبوست، زوال عملکرد کبد
هماتولوژی و انکولوژی: لکوپنی، ترومبوسیتوپنی، نوتروپنی شدید
کبدی: افزایش سطح سرمی آلانین آمینوترانسفراز، بزرگ شدن کبد
عفونی: عفونت قارچی
موضعی: درد محل تزریق
عصبی، عضلانی و اسکلتی: کمردرد، درد دست و پا
چشمی: تاری دید، کونژنکتیویت
تنفسی: رینیت، تنگی نفس حین فعالیت
سایر عوارض (درصد نامشخص):
هماتولوژی و انکولوژی: همولیز
تداخلات دارویی ریباویرین
*مشخصات کلی تداخلات:
– مهارکننده IMDH
– تشدید اثرات مهارکننده‌های فسفریلاسیون داخل سلولی
– تشدید اثرات سرکوب‌کننده مغز استخوان
• در مصرف همزمان با داروهای با پنجره درمانی باریک که به مقدار زیاد در کبد متابولیزه می‌شوند احتیاط شود. ریشه‌کنی ویروسی ممکن است منجر به بهبود عملکرد کبدی و کاهش سطوح و اثربخشی داروهای همزمان شود.
تداخلات رده X (پرهیز):
کلادریبین، دیدانوزین
کاهش اثرات داروها توسط ریباویرین:
کلادریبین، واکسن آنفلوانزا (زنده، ضعیف شده)، آنتاگونیست های ویتامین کا
کاهش اثرات ریباویرین توسط دارو:
تداخل قابل‌توجهی مشخص نشده است.
افزایش اثرات داروها توسط ریباویرین:
آزاتیوپرین، دیدانوزین
افزایش اثرات ریباویرین توسط دارو:
اینترفرون آلفا، زیدوودین
تداخل با غذا:
مصرف دارو همراه غذای چرب می‌تواند باعث افزایش AUC و Cmax شود.
راهکار:
کپسول (در ترکیب با پگ اینترفرون آلفا 2b-) و قرص باید با غذا مصرف شوند. دیگر اشکال دارویی با روندی ثابت نسبت به غذا مصرف شوند. (همیشه با غذا یا همیشه بدون غذا)
هشدار ها ریباویرین
توصیه شرکت سازنده:
1- انجام تست بارداری در زنان متاهلی که در سنین باروری می باشند و شریک جنسی مردان بیمار، پیش از شروع درمان، به صورت ماهانه در طول درمان و به مدت 6 ماه پس از قطع درمان، الزامی است و به بیمار گوشزد شود که استفاده از یک روش مناسب جلوگیری از بارداری ضروری می باشد.
2- پیش از شروع درمان، انجام آزمایشات هماتولوژی و بیوشیمیایی برای سایر بیماران ضروری می باشد. هم چنین در بزرگسالان، آزمایشات هماتولوژی در هفته های 2 و 4، آزمایشات بیوشیمیایی در هفته 4 انجام گیرد. در کودکان، آزمایشات هماتولوژی و بیوشیمیایی در هفته های 1، 3، 5، 8 و سپس هر 4 هفته تکرار شود.
3- سطح سرمی HCV RNA، پیش از شروع درمان، در هفته های 12 و 24 درمان و 24 هفته پس از تکمیل دوره درمان پایش شود.
4- الکتروکاردیوگرام بیمارانی که سابقه بیماری یا اختلالات قلبی دارند، پیش از شروع درمان و به صورت دوره ای در طول درمان به دقت ارزیابی شود.
5- در بیماران مبتلا به بیماری های چشمی، معاینات چشم به صورت دوره ای انجام گیرد.
6- معاینات دندانی صورت گیرد.
7- وزن و سرعت رشد کودکان، در طول درمان و به صورت دوره ای پس از قطع درمان ارزیابی گردد.
8- مقادیر پایه در ترکیب با اینترفرون آلفا در کارآزمایی بالینی بزرگسالان:
تعداد پلاکت ها ≥ 90،000 در میلی متر مکعب (75،000 در میلی متر مکعب برای سیروز یا 70،000 در میلی متر مکعب برای HIV)، شمار مطلق نوتروفیل ها ≥ 1500 در میلی متر مکعب، هموگلوبین ≥ 12 گرم در دسی لیتر برای خانم ها و ≥ 13 گرم در دسی لیتر برای مردان (11 گرم در دسی لیتر برای زنان مبتلا به عفونت همزمان HIV و 12 گرم در دسی لیتر برای مردان مبتلا به عفونت همزمان HIV)، TSH و T4 در حد طبیعی یا کنترل شده، تعداد سلولهای CD4+ ≥ 200 سلول در میکرولیتر یا 200-100 سلول در میکرولیتر و HIV-1 RNA کمتر از 5000 نسخه در میلی لیتر در عفونت همزمان HIV)
توصیه های عمومی:
1- پیش از شروع درمان، سابقه حساسیت بیمار بررسی شود.
2- شمارش افتراقی سلول های خونی (CBC with diff) و سطح پلاکت در ابتدای درمان (طی 12 هفته پیش از آغاز درمان)، هفته 2 و 4 درمان و سپس به صورت دوره ای ارزیابی شود.
3- سطح کراتینین سرم، عملکرد کبدی (آلبومین، بیلی روبین تام و مستقیم، آلانین آمینوترانسفراز، آسپارتات آمینوترانسفراز و آلکالین فسفاتاز) در ابتدای درمان (طی 12 هفته پیش از آغاز درمان)، در هفته 4 درمان (یا در صورت نیاز بالینی) و سپس به صورت دوره ای پایش شود.
4- ارزیابی سطح TSH در ابتدای درمان (طی 12 هفته پیش از آغاز درمان)، در هفته 4 درمان و سپس هر 12 هفته پایش شود.
5- فیلتراسیون گلومرولی (GFR) در ابتدای درمان (طی 12 هفته پیش از آغاز درمان) و به صورت دوره ای در طول درمان ارزیابی شود.
6- INR بیمار در ابتدای درمان (طی 12 هفته پیش از آغاز درمان) ارزیابی شود.
7- ژنوتیپ، زیرگروه و لود ویروس HCV در ابتدای درمان (در هر زمان پیش از شروع درمان) پایش گردد. هم چنین لازم است که میزان لود ویروس، در هفته 4 درمان ارزیابی شود و در صورت قابل اندازه گیری بودن آن، 2 هفته بعد مجددا پایش گردد (هفته 6 درمان). 12 هفته پس از تکمیل دوره درمان، ارزیابی میزان لود ویروس تکرار شود.
8- بیمار از لحاظ بروز علایم آنمی همولیتیک پایش گردد و به بیمار گوشزد شود که هر گونه عارضه (از قبیل عفونت، کبودی، خونریزی و راش) را به سرعت گزارش کند.
9- لازم است که دیگر داروهای مصرفی بیمار بررسی شود تا در صورت نیاز، تنظیم دوز صورت گیرد یا از درمان جایگزین استفاده شود.
10- در صورت مصرف همزمان با اینترفرون ها، میزان اینترفرون به طور ویژه پایش شود.
11- میزان پاسخدهی درمان ارزیابی شود.
– اهمیت انجام معاینات چشمی و دندانی به بیمار گوشزد شود.
