درد مفصل شست پا در نتیجه بیماریهای بسیاری بوجود می‌آید از جمله آرتروز، آسیب دیدگی و برآمدگی انگشت شست پا. این درد می‌تواند فعالیتهای روزمره همانند پیاده روی را دچار مشکل کند.
مفصل متاتارسوفارنژیال (MTP) انگشت شصت را به پا متصل می‌کند. این مفصل برای حمایت از بدن و بالا و پایین رفت شست پا بسیار حیاتی است. موقع پیاده روی یا دو به انسان کمک می‌کند که به سمت جلو حرکت کند. بیماریهایی که بر مفصل MTP می‌تواند موجب درد و ورم اطراف انگشت شست پا شود. درد در این مفصل حرکت در این ناحیه را محدود کرده و بر قابلیت فرد برای پیاده روی اثر می‌گذارد.
علتهای درد مفصل شست پا
علت درد مفصل شست پا می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
آرتروز و درد مفصل شست پا
آرتروز یکی از اشکال التهاب مفصل است که موقع کاهش غضروف در مفاصل رخ می‌دهد. وقتی آرتروز در پا بوجود آید معمولا بر مفصل MTP در ته انگشت شست اثر می‌گذارد. به مرور زمان آرتروز در مفصل شست پا موجب فرسودگی غضروف شده و استخوانها به همدیگر ساییده می‌شوند. ساییدگی موجب درد و التهاب شده که راه رفتن را با چالش مواجه می‌کند.
برآمدگیهای استخوانی به نام سیخکهای استخوانی نیز ممکن است بوجود آیند. سیخکهای استخوانی و آرتروز موجب بیرون زدگی استخوان شست می‌شود که موقعی ست که حرکت انگشت شست محدود می‌شود.
درد مفصل شست پا به علت نقرس
نقرس نوع دیگری از آرتروز است. این موقعی ست که اسید اوریک در مفاصل تشکیل کریستال می‌دهد. اسید اوریک ماده زائدی ست که قبل از عبور از طریق کلیه‌ها و خروج از بدن به عنوان ادرار، از طریق جریان خون عبور می‌کند. میزان بالای اسید اوریک می‌تواند منجر به کریستالی شده و تشکیل رسوبات کوچک شود. وقتی این اتفاق در مفصل بیفتد، خیلی دردناک می‌شوند. در بسیاری از موارد علائم اولیه نقرس در مفصل شست پا بوجود می‌آید یعنی همانجایی که موجب دردهای تیز شدید و تورم می‌شود. نقرس نیز ممکن است به سایر بخشهای بدن منتشر شود. به مرور زمان می‌تواند موجب تشکیل برآمدگیهایی زیر پوست شود.
آسیب دیدگی شست پا
آسیبهای بسیاری می‌توانند انگشت شست پا را درگیر کنند. استفاده زیاد از آن می‌تواند موجب موبرداشتن شود که یک ترک کوچک در استخوان است که در نتیجه نیروی تکرار شونده ایجاد می‌شود. رگ به رگ شدن دیگر علت شایع درد مفصل شست پا است. رگ به رگ شدن یا در رفتگی موقعی اتفاق می‌افتد که رباطهای شست پا، پاره شده یا کشیده شوند. در بعضی موارد این می‌تواند به علت پا کلاغی رفتن باشد که به دلیل فشار بیش از حد روی انگشت شست پا رخ می‌دهد. این آسیب دیدگیها می‌تواند موجب درد و تورم شست پا شود.
قوز انگشت شست پا
انحراف شست پا یا بونیون یک توده استخوانی است که در امتداد قسمت داخلی مفصل MTP ایجاد می‌شود. این برآمدگی موجب درد و تورم اطراف شست پا می‌شود. همچنین می‌تواند منجر به سفتی و محدودیت انعطاف پذیری شود. گاهی اوقات شست ممکن است شروع به پیش روی بند دوم کند که در این صورت تغییر شکل هالوس والگوس نام داد. این وضعیت می‌تواند پوشیدن نوع خاصی از کفشها یا حتی کفش پیاده روی را دچار مشکل کند. انحراف انگشت شست برای همه اتفاق می‌دهد اما در افرادی که کفشهایی که نوک تیز و بسته دارند بیشتر اتفاق می‌افتد.
سزاموئیدیتیت شست پا (استخوان کنجدی)
سزاموئیدیت التهاب در استخوانهای سزاموئید و اطراف تاندون ناشی از استفاده زیاد از انگشت شست است. استخوان سزائومید در پا زیر مفصل MTP قرار گرفته است. تاندونها به این استخوانها متصل می‌شوند و حرکت در این ناحیه را تامین می‌کنند. سزاموئیدیت در پا می‌تواند موجب درد در شست پا شود. همچنین منجر به تورم، کبودی یا مشکل در حرکت دادن شست شود.
تشخیص
برای تعیین علت درد مفصل شست پا پزشک یک معاینه انجام خواهد داد و در علائم، سبک زندگی، دارو و آسیب دیدگیهایی که اخیرا داشته، سوالاتی می‌کند. انعطاف پذیری انگشت را بوسیله تا کردن آن به سمت بالا و پایین آزمایش کنند. همچنین به دنبال وجود سیخکهای استخوانی و تورم در این ناحیه هستند. نهایتا پزشک پا را برای نقاط حساس بررسی خواهد کرد و پوست را برای وجود هر گونه زخمی بررسی می‌کند. در بعضی موارد ممکن است انجام عکس رادیولوژی لازم باشد. این آزمون تصویربرداری به پزشک کمک می‌کند تا به محل و میزان صدمه یا تغییر شکل دسترسی پیدا کند. بسته به علت درد، ممکن است تستهای بیشتری هم انجام شود. به عنوان مثال آزمایش خون می‌تواند میزان اسید اوریک در جریان خون را اندازه گیری کند تا به تشخیص نقرس کمک شود.
درمان و بهبود
نوع درمان بستگی به علت درد مفصل شست پا دارد. در بسیاری از موارد پزشکان یک مسکن درد همانند داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی را توصیه می‌کنند. این داروها به کاهش تورم در بخش دردناک هم کمک می‌کنند. ندرتا ممکن است پزشکی داروهای کورتونی برای کاهش التهاب تجویز کند. تغییر در سبک زندگی نیز باید انجام شود. به عنوان مثال برای درمان بیرون زدگی شست پا از شخص خواسته می‌شود تا کفشهای طبی بپوشد. پوشیدن کفشهایی با نوک گرد و داشتن فضایی اضافی در جلو گزینه خوبی برای افراد مبتلا به این مشکل است.
اگر آسیب دیدگی ناشی از فعالیت خاصی باشد باید از انجام آن ورزش یا فعالیت تا زمان بهبود آسیب دیدگی خودداری کرد. به عنوان مثال برای درمان انگشت چمنی احتمالا از ورزشی که موجب آسیب دیدگی آن می‌شود تا زمان بهبود کامل باید اجتناب کرد. در بعضی موارد هم کاهش وزن برای کاهش فشار روی انگشت لازم است.
درمانهای بیشتر ممکن است برای بیماریهای خاصی همانند آرتروز و نقرس ضروری باشد. فیزیوتراپی به افراد مبتلا به التهاب مفصل کمک می‌کند تا این بیماری را کنترل کنند.
در موارد نادری هم باید جراحی انجام شود مثلا برای برداشتن برآمدگی انگشت شست یا ترمیم صدمه به مفصل.
پیشگیری از درد مفصل شست پا
بعضی از ترفندها برای پیشگیری از درد مفصل شست پا عبارتند از:
- حفظ سلامت وزن
- تمرین منظم اما بدون فشار اضافی روی مفصل MTP
- خودداری از پوشیدن کفشهای تنگ بخصوص نوک تیز
- پوشیدن کفش و صندل مناسب به هنگام آسیب دیدگی یعنی پوشیدن کفش ایمنی در انباری
لزوم مراجعه به پزشک
در مواردی که درد خفیف است یا به مرور زمان بهتر می‌شود معمولا نیازی به مراجعه به پزشک نیست. بسیاری از رگ به رگ شدنها با یک دوره استراحت خوب می‌شوند. البته اگر علائم پس از ۳ روز بهتر نشد بهترین کار مراجعه به پزشک است چون این درد می‌تواند نشان دهنده مشکلات جدیتر باشد. همچنین در صورتی که درد شدید یا ناگهانی و بدون علت است باید به پزشک مراجعه کرد.
خلاصه کلام
درد مفصل انگشت شست ممکن است به علت ضربه، بیماری مزمن یا فشاری باشد که به مرور زمان ایجاد می‌شود. در اکثر موارد علت ایجاد کننده به سادگی قابل درمان است. بعضی از آسیب دیدگیها را می‌توان با استراحت و مسکن خوب کرد. البته بعضی از بیماریهای مثل آرتروز نیازمند راه حلهای طولانی مدت هستند.
می‌توان خطر آسیب دیدگیها را با ایجاد تغییراتی ساده در سبک زندگی همچون پوشیدن کفش مناسب کاهش داد. هر کسی که درد مفصل شست پا دارد که به مرور زمان بدتر می‌شود یا از بین نمی‌رود باید به پزشک مراجعه کند.
ترجمه اختصاصی توسط مجله قرمز
منبع: medicalnewstoday
