اطلاعات تخصصی
موارد مصرف
+دیابت نوع دو، درمان
داروی تركيبی از دو داروي saxagliptin و dapagliflozin با نام تجاری Qtern كه در سال ٢٠١٦ مورد تاييد كميسيون اروپا و سازمان غذا و داروی آمريكا قرار گرفته است با امكان تجويز يك قرص در روز می تواند جايگاه مناسبی در درمانی ديابت پيدا كند.
طبق مطالعات، اين دارو براي بیمارانی كه كنترل قندخون آنها با داروی متفورمين و يا سولفونيل اورئازها پاسخ مناسبی دريافت نكرده است ،پيشرفت واضحی در كنترل سطح HbA1C را به همراه داشته است و از اين رو مي تواند در آينده جايگزين مناسبی در رژيم هاي درمانی ديابت باشد.
در يك مطالعه بر روی بيماران ديابتيك در طول ٢٤هفته ،سطح HbA1C در ٣٥ درصد بيماران مصرف كننده ی اين تركيب بهمراه متفورمين به زير ٧٪ رسيد در حالي كه اين عدد براي بيماراني كه پلاسبو همراه با داپاگليفلوزين و متفورمين دريافت كرده بودند٢٣درصد بود. اين مساله نشان می دهد كه تركيب اين دو دارو به نوعی يك اثر مضاعف بر روی كاهش قند خون دارد.
همچنين تركيب اين دو داروی اثرگذار در يك محصول امكان تجويز يك بار در روز اين دارو را فراهم كرده كه نسبت به مصرف جداگانه ی اجزا، صرفه ی اقتصادی بيشتری برای بيمار به همراه دارد.
از نظر ايمنی، اين دارو عوارضی مشابه عوارض دو جزء دارویی موجود درآن دارد و شايع ترين عارضه ي آن افت قند خون می باشد كه بيشتر درمصرف همزمان با سولفونيل اوره ئازها مشاهده شده است.
ترکیب داپاگلیفلوزین و ساکساگلیپتین با نام‌های تجاری Farxiga, Qtern و Xigduo XR در دنیا معروف شده است و به صورت قرص خوراکی حاوی ۵یا ۱۰میلی‌گرم داپاگلیفلوزین همراه با ۵میلی‌گرم ساکساگلیپتین عرضه می‌شود.
مکانیسم اثر
این دارو تركيبی از يك مهاركننده ی ديپپتيديل پتيداز چهار (dipeptidyl peptidase-4 (DPP-4) inhibitor )به نام ساكساگليپتين همراه با يك مهار كننده ی سديم گلوكزترانسپورتر دو (sodium-glucose cotransporter 2 (SGLT-2) inhibitor)به نام داپاگليفلوزين می باشد.
ساکساگلیپتین با مهار DPP-4، متابولیسم اینکرتین را آهسته می‌کند و با افزایش سنتز و آزادسازی انسولین و کاهش سطح گلوکاگون، سطح گلوکز خون را کاهش می‌دهد.
داپاگلیفلوزین با مهار SGLT-2 باعث کاهش بازجذب گلوکز/سدیم، افزایش دفع ادراری گلوکز و انتقال سدیم به لوله‌های انتهایی در کلیه می‌شود.
فارماکوکینتیک
متابولیسم:
داپاگلیفلوزین: متابولیسم کبدی (مختصر)از طریق CYP450:سوبسترای UGT: 1A9
ساکساگلیپتین:متابولیسم کبدی(وسیع) از طریق CYP450: سوبسترای 3A4/5؛ (متابولیت فعال سوبسترای P-gp می‌باشد)
دفع:
داپاگلیفلوزین: ۷۵درصد از طریق ادرار(کمتر از ۲درصد به صورت دست‌نخورده)، مدفوع ۲۱درصد(۱۵درصد به صورت دست‌نخورده)؛ نیمه‌عمر:۱۲/۹ساعت
ساکساگلیپتین: ۷۵درصد از طریق ادرار(۲۴درصد به صورت دست‌نخورده)، مدفوع ۲۲درصد؛ نیمه‌عمر:۲/۵ تا۳/۱ساعت(متابولیت)
منع مصرف
-سابقه‌حساسیت به اجزای این ترکیب یا داروهای مشابه
-بارداری(سه‌ماهه دوم و سوم)
-دیابت نوع یک
-کتواسیدوز دیابتیک
-سرطان مثانه فعال
-از دست دادن حجم قابل توجه مایعات بدن
-eGFR <45، بیماران دیالیزی
-بولوس پمفیگوئید
موارد احتیاط
-مصرف همزمان با سایر داروهای نفروتوکسیک
-فشارخون پایین
-بیماران قلبی(CHF)
-سالمندان
-افراد در خطر کتواسیدوز
-افراد با کمبود انسولین پانکراتیک
-افراد در خطر پانکراتیت
-عدم مصرف غذا یا روزه‌های طولانی مدت
-سو‌مصرف الکل
-سابقه‌ی عفونت‌های قارچی ژنیتال
-مردان ختنه نشده
عوارض جانبی
عوارض شایع:
عفونت دستگاه تنفسی فوقانی، عفونت و سوزش ادرار، افزایش کلسترول خون، سردرد، افت قندخون، اسهال، کمردرد، عفونت قارچی ژنیتال، آرترالژی، افزایش کراتین
عوارض جدی:
علائم حساسیت، آنافیلاکسی، نارسایی کلیوی حاد، کتواسیدوز، نقص کلیوی، افت قندخون، عفونت ادراری(جدی)، نارسایی قلبی، پانکراتیت، افت فشارخون وضعیتی، پوسته‌ریزی، لنفوپنی، آرترالژی(شدید)، بولوس پمفیگوئید، گانگرن فورنیه، رابدومیولیز، فاسئیت نکروزدهنده
تداخلات دارویی
منع مصرف همزمان(کنترا اندیکه):
فکسینیدازول، فوزیدیک اسید(سیستمیک)
تداخلات ماژور:
آلفا لیپوئیکوم اسیدوم، فلورکینولون‌ها، کلروکین، سیپروفلوکساسین، انوکساسین، جمی‌فلوکساسین، هیدروکسی‌کلروکین، لانرئوتاید، لووفلوکساسین، موکسی‌فلوکساسین، اکترئوتاید، افلوکساسین، پازیرئوتاید، سدیم تیوکتات، تیوکتیک اسید، آبامتاپیر، سریتینیب، فدراتینیب، فکسینیدازول، فوس‌نتوپیتانت، پازیرئوتاید، سیمپرناویر
تداخلات متوسط:
آسبوتولول، آتنولول، بنازپریل، بتاکسولول، بیزوپرولول، کاپتوپریل، کارتئولول، کارودیلول، کلروتیازید، انالاپریل، انالاپریلات، اسمولول، فوزینوپریل، فوروزماید، هیدروکلروتیازید، هیدروفلومتیازید، اینداپامید، انسولین(انواع)، لابتالول، لیزینوپریل، متی‌پرانولول، متولازون، متوپرولول، موئگزیپریل، نادولول، پنبوتولول، پریندوپریل، پیندولول، پلی‌تیازید، پراکتولول، پراملینتید، پروپرانولول، کوئیناپریل، رامیپریل، سوتالول، تیمولول، تراندولاپریل، تریامترن، زوفنوپریل، استوهگزامید، بوسپرویر، کلرپروپامید، کلرتالیدون، کلاریترومایسین، کوبیسیستات، کانیواپتان، گلی‌کلازید، گلیمپیراید، گلیپیزاید، گلیبوراید، ایدلالیسیب، ایندیناویر، ایتراکونازول، کتوکونازول، لوپیناویر، متی‌پرانولول، موئگزیپریل، نادولول، نبی‌وولول، نفازودون، نلفیناویر، اکسپرنولول، پنبوتولول، پریندوپریل، پیندولول، پلی‌تیازید، پوساکونازول، ریتوناویر، ساکیناویر، سوتالول، تلاپرویر، تلیترومایسین، تولازامید، تولبوتامید، وریکونازول
افزایش اثرداروها توسط داپاگلیفلوزین و ساکساگلیپتین:
مهارکنندگان آنزیم مبدل آنژیوتانسین(ACEI)، عوامل کاهنده‌ی قندخون، انسولین، سولفونیل اورئاز
داروهایی که سطح خونی داپاگلیفلوزین و ساکساگلیپتین را بالا می برند:
آلفالیپوئیک اسید، آندروژن‌ها، بتابلاکرها، بورتزومیب، کلوفازیمین، مهارکنندگانCYP3A4(متوسط)، مهارکنندگان CYP3A4(قوی)، ضدویروس با اثر مستقیم (HCV)، اردافیتینیب، فکسینیدازول، فوزیدیک اسید(سیستمیک)، گوانتیدین، مایتاکه، مهارکنندگان مونوآمین‌اکسیداز، پگویزومانت، پروتیونامید، کینولون‌ها، سالیسیلات‌ها، مهارکنندگان اختصاصی بازجذب سروتونین(SSRIs)
کاهش اثرات داروها توسط داپاگلیفلوزین و ساکساگلیپتین:
تداخلات معناداری گزارش نشده‌است.
داروهایی که سطح داپاگلیفلوزین و ساکساگلیپتین را کاهش می دهند:
بتابلاکرها، بورتزومیب، القاکننده‌های CYP3A4(قوی)، اردافیتینیب، عوامل افزاینده‌ی قندخون، ایووسیدنیب، کینولون‌ها، ریتودرین، دیورتیک‌های تیازیدی و شبه تیازیدی
تداخل با غذا:
تداخلی با غذا ندارد.
تداخل با تست‌های آزمایشگاهی:
تست مثبت گلوکزاوری؛ ممکن است با سنجش 1,5-anhydroglucitol (1,5-AG) تداخل ایجاد کند. از یک روش جایگزین جهت پیگیری گلاسمیک استفاده شود.
هشدار ها
-در صورت بروز علائم حساسیت(خارش٬ نفس تنگی٬ مشکل بلع٬ تورم صورت و لب و…) لازم است فوراً مصرف این دارو قطع شود.
-در صورتی که بیمار نقص شدید کلیوی دارد و یا دیالیز می‌شود، نباید این دارو را مصرف کند.
-در بیماران با کتواسیدوز دیابتیک مصرف این دارو ممنوع است و باید انسولین مصرف شود.
توصیه های دارویی
-بهترین زمان مصرف ترکیب داپاگلیفلوزین و ساکساگلیپتین، صبح‌ها(همراه یا بدون غذا) می‌باشد.
-قرص‌ها به صورت کامل بلعیده‌شود و از جویدن یا خرد کردن آنها خودداری شود.
-مصرف این دارو حداقل سه روز پیش از انجام هر عمل جراحی متوقف شود. و پس از عمل در صورتی که خطر کتواسیدوز برطرف شده باشد، مجدد آغاز شود.
-eGFR در ابتدای درمان با این دارو و سپس به صورت منظم و دوره‌ای چک شود.
-تعداد لنفوسیت‌های خون در صورت عفونت طوللانی و غیرمعمول در بیمار چک شود.
-فشار خون بیمار در مدت درمان با این دارو تحت نظر باشد.
-به بیمار تاکید شود تا در صورت بروز علائم درد مفاصل٬ درد و سوزش هنگام دفع ادرار، علائم کاهش آب بدن و یا کتواسیدوز مصرف دارو را متوقف نماید و به پزشک مراجعه کند.
-در صورت از دست دادن حجم آب بدن، احتمال افت شدید قندخون وجود دارد. مصرف این ترکیب در چنین شرایطی نیاز به قطع یا کاهش دوز دارد. آموزش‌های لازم در این مورد به بیمار داده شود.
-بیمار در کنار مصرف دارو، باید تحرک بدنی و رژیم غذایی مناسب جهت کنترل قندخون داشته باشد.
-بیماران با سابقه‌ی عفونت‌های ژنیتال و مردان ختنه نشده در مدت درمان با این دارو در معرض خطر بیشتر درگیری با عفونت‌های تناسلی (عفونت‌های قارچی و کاندیدیاز وولوواژینال، وولوواژینیت، کاندیدا بالانیت، بالانوپوستیتیس)قرار دارند. آموزش‌ها و توصیه‌های لازم در این مورد به بیمار داده شود.
-مصرف این دارو در بیماران بستری رایج نمی‌باشد.
-به بیمار تاکید شود در صورت بروز علائم و نشانه‌های عفونت جدید درپاها از جمله زخم، درد جدید، حساسیت به لمس و… علائم را جدی بگیرند و با پزشک در ارتباط باشند.
-به علت احتمال بروز عوارض در شیرخوار، مصرف این ترکیب در دوران شیردهی توصیه نمی‌شود.
-HbA1c حداقل دوبار در سال در بیمارانی که قندخون پایداری دارند، و ۴بار در سال در سایر بیماران که به اهداف درمانی نرسیده‌اند، چک شود. قند خون بیماران به صورت منظم و دقیق ارزیابی شود.
-عملکرد کلیوی بیماران در شروع درمان و سپس به صورت منظم و دوره‌ای ارزیابی شود.
-به بیمار در مورد علائم کتواسیدوز(تهوع، استفراغ، دردشکمی، خستگی شدید، تنگی نفس یا نفسه زدن و…) اطلاعات لازم داده شود. در صورت مراجعه با علائم کتواسیدوز، میزان کتون‌های خون و پی اچ شریانی (اندازه‌گیری بی‌کربنات سرم یا کتون‌های ادراری به تنهایی کافی نیست) اندازه گیری شود.
