داروی هیدروکورتیزون چیست؟ کاربرد و عوارض مصرف هیدروکورتیزون

نام تجاری دارو:‌ کورتف

نام رایج دارو: هیدروکورتیزون – Hydrocortisone

توجه: مطلبی که مطالعه می‌کنید صرفا جنبه‌ی افزایش آگاهی دارد و به هیچ وجه جایگزین توصیه‌های پزشک نیست. برای مصرف دارو، آگاهی از عوارض جانبی، تداخل دارویی و موارد مرتبط دیگر لازم است حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.

هیدروکورتیزون چیست و چه کاربردی دارد؟

هیدروکورتیزون یک ماده‌ی طبیعی است (هورمون کورتیکواستروئید) که توسط غده‌ی فوق کلیوی ساخته می‌شود. از داروی هیدروکورتیزون برای درمان بیماری‌هایی نظیر آرتروز یا ورم مفاصل، اختلالات سیستم ایمنی بدن، خون و هورمون‌ها، بیماری‌های پوستی و چشمی، مشکلات تنفسی، سرطان و آلرژی شدید استفاده می‌شود.

داروی هیدروکورتیزون برای درمان ترشح کم هورمون هیدروکورتیزون که ناشی از امراضی مانند بیماری‌های غده‌ی فوق کلیوی (بیماری آدیسون و نارسایی غده‌ی فوق کلیوی) نیز استفاده می‌شود. کورتیکواستروئیدها از بسیار جهات برای بدن ضروری هستند. آن‌ها برای حفظ تعادل آب و نمک بدن و فشار خون طبیعی مفیدند.

در داروباکس می‌توانید با بهترین پزشکان متخصص غدد در شهر خود آشنا شوید، با آنها به صورت تلفنی یا آنلاین مشورت کنید و همچنین برای دریافت نوبت ویزیت حضوری اقدام کنید.

نحوه‌ی عمل‌کرد داروی هیدروکورتیزون

این دارو پاسخ سیستم ایمنی بدن شما به بیماری‌های مختلف را کاهش می‌دهد تا علائمی مانند درد، تورم و واکنش‌های آلرژیک را کم کند.

نحوه‌ی مصرف داروی هیدروکورتیزون و دوز مصرفی

داروی هیدروکورتیزون را به صورت خوراکی، طبق دستورالعمل دکتر، مصرف کنید. بهتر است داروی هیدروکورتیزون را برای جلوگیری از ناراحتی معده بعد از صرف شیر یا غذا میل کنید. این دارو را به همراه یک لیوان کامل آب مصرف کنید، مگر این‌که پزشک شما را با روش دیگری راهنمایی کرده باشد.

با دقت برنامه‌ی طریقه‌ی مصرف دارو را مطالعه کنید.

دوز مصرف داروی هیدروکورتیزون به سن، وضعیت بیماری و پاسخ‌گویی بدن شما به درمان بستگی دارد. معمولا مصرف داروی هیدروکورتیزون بین یک تا چهار بار در روز تجویز می‌شود. بهتر است برای یادآوری بعد از هر بار مصرف روی تقویم علامت بزنید یا از جعبه‌ی دارو استفاده کنید.

مصرف دارو را بدون مشورت با پزشک متوقف نکنید. ممکن است در صورت توقف ناگهانی دارو بعضی از شرایط بیماری شما وخیم‌تر شود. برای جلوگیری از عوارض ترک ناگهانی مانند ضعف، کاهش وزن، حالت تهوع، دردهای عضلانی، سردرد، خستگی و سرگیجه ممکن است لازم باشد دوز مصرفی خود را به تدریج کاهش دهید. در صورتی که داروی هیدروکورتیزون را برای مدت طولانی یا با دوز بالا مصرف کرده‌اید ممکن است پس از توقف ناگهانی علائم ترک دارو را تجربه کنید. برای اطلاع از جزئیات بیش‌تر با پزشک خود یا دکتر داروخانه صحبت کنید و هر زمان علائم ترک دارو را مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید.

در صورتی که وضعیت بیماری شما مثل گذشته ادامه داشت یا حالتان وخیم‌تر شد به متخصص غدد اطلاع دهید.

عوارض جانبی مصرف داروی هیدروکورتیزون

حالت تهوع، سوزش معده (سردل)، سردرد، سرگیجه، تغییر در دوره‌ی قاعدگی، کم‌خوابی، تعرق شدید و مشاهده‌ی آکنه و جوش روی پوست از جمله عوارض جانبی مصرف هیدروکورتیزون هستند. در صورتی که هر یک از این اثرات به طور مداوم ادامه داشت یا وخیم‌تر شد به سرعت به پزشک خود یا دکتر داروخانه اطلاع دهید.

در صورتی که پزشک داروی هیدروکورتیزون را برای شما تجویز کرده است مطمئن باشید فوائد آن بیش از مضراتش بوده است. همچنین لازم است بدانید اکثر افرادی که داروی هیدروکورتیزون را مصرف کرده‌اند، عوارض جدی این دارو را تجربه نکرده‌اند.

به این دلیل که داروی هیدروکورتیزون با تضعیف سیستم ایمنی بدن فعالیت می‌کند ممکن است توانایی بدن شما را برای مبارزه با عفونت کاهش دهد. ممکن است در طول مصرف این دارو دچار عفونت شوید یا در صورتی که به هر گونه عفونتی مبتلا هستید وضع بیماری شما وخیم‌تر شود. در صورت مشاهده‌ی علائم عفونت مانند سرفه، گلودرد، تب و لرز به پزشک خود اطلاع دهید. استفاده از این دارو در دوره‌های طولانی و مکرر ممکن است باعث ابتلا به برفک دهان یا عفونت مخمری شود. اگر تکه‌های سفیدی را در دهان خود مشاهده کردید یا در صورتی که شاهد تغییر در ترشحات واژن بودید با پزشک خود مشورت کنید.

ممکن است مصرف این دارو منجر به افزایش قند خون شما شود که این موضوع می‌تواند باعث ایجاد یا تشدید دیابت شود. در صورتی که دچار علائم قند خون بالا مانند افزایش تشنگی و میزان ادرار شدید به سرعت پزشک خود را در جریان بگذارید. در صورتی که مبتلا به دیابت هستید قند خون خود را مرتبا چک کرده و نتیجه را با پزشکتان در میان بگذارید. ممکن است نیاز به تنظیم داروهای دیابت، برنامه‌ی ورزشی یا تغییر در رژیم غذایی داشته باشید.

در صورتی که هر کدام از این علائم نادر اما جدی را مشاهده کردید به پزشک خود اطلاع دهید:

• خستگی غیرمعمول
• تورم قوزک پا و پاها
• افزایش وزن غیرمعمول
• مشکلات بینایی
• خون‌ریزی یا کبودشدگی آسان
• ورم کردن صورت
• رشد غیرطبیعی موها
• تغییرات روحی و روانی مانند افسردگی، نوسانات خلقی و آشفتگی
• درد یا ضعف ماهیچه‌ها
• نازک شدن پوست
• بهبود آرام زخم‌ها
• استخوان درد
• درد قفسه‌ی سینه
• تشنج

به ندرت ممکن است مصرف داروی هیدروکورتیزون موجب خون‌ریزی جدی معده یا روده شود. در صورتی که با عوارضی غیرمعمول اما خطرناک نظیر تیره شدن رنگ مدفوع، مشاهده‌ی خون در مدفوع، استفراغی که مانند تفاله‌ی قهوه به نظر می‌رسد و درد مکرر معده و شکم مواجه شدید به سرعت به پزشک خود اطلاع دهید.

لازم است بدانید که واکنش آلرژیک جدی در مورد داروی هیدروکورتیزون نادر است. با این وجود اگر واکنش آلرژیک جدی‌ای مثل علائم پوستی، خارش، تورم (مخصوصا در صورت، زبان و گلو)، گیجی شدید و اختلال تنفسی را تجربه کردید به سرعت از مرکز فوریت‌های پزشکی کمک بگیرید. با توجه به این که لیست عوارض کامل نیست ممکن است با عارضه‌ای برخورد کنید که ذکر نشده باشد. در این موارد با پزشک یا دکتر داروخانه مشورت کنید.

برای اطلاع از موارد مصرف، نحوه مصرف، عوارض و تداخلات دارویی این دارو بهتر است از سرویس مشاوره دارویی داروباکس استفاده کنید.

موارد احتیاط مصرف داروی هیدروکورتیزون

پیش از مصرف هیدروکورتیزون در صورتی که به این دارو حساسیت دارید موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید. داروی هیدروکورتیزون ممکن است شامل ترکیبات غیرفعالی باشد که موجب بروز حساسیت یا مشکلات دیگر بشود. برای اطلاعات بیش‌تر با دکتر داروخانه مشورت کنید.

قبل از استفاده از داروی هیدروکورتیزون سوابق پزشکی خود از جمله سابقه‌ی بیماری‌های چشمی نظیر گلوکوم و آب مروارید، مشکلات قلبی مانند نارسایی‌های قلبی و حمله‌ی قلبی، فشار خون بالا، بیماری‌های کبد، بیماری‌های کلیوی، مشکلات تیروئید، دیابت، مشکلات معده و روده مانند دیورتیکولیت و زخم معده و روده، پوکی استخوان، بیماری‌های عفونی مانند سل، تبخال تناسلی و بیماری‌های قارچی، مشکلات خون‌ریزی، لخته شدن خون، بیماری‌های روحی و روانی مانند افسردگی، روان‌پریشی و اضطراب و کم‌بود املاح نمکی مانند پتاسیم و کلیسم در خون و تشنج را با پزشک در میان بگذارید.

داروی هیدروکورتیزون ممکن است موجب گیجی، ناهوشیاری و تاری دید شما بشود. الکل و ماری‌جوانا این حالات را تشدید می‌کنند. لذا از رانندگی و فعالیت‌هایی که نیاز به هشیاری دارند تا زمانی که در هشیاری کامل به سر ببرید اجتناب کنید. هنگام مصرف داروی هیدروکورتیزون از خوردن الکل پرهیز کنید و در صورت مصرف ماری‌جوانا با پزشک خود صحبت کنید.

مصرف این دارو ممکن است باعث خون‌ریزی معده شود. مصرف روزانه‌ی الکل حین مصرف داروی هیدروکورتیزون ممکن است خطر خون‌ریزی معده را افزایش دهد. مصرف نوشیدنی‌های الکلی را محدود کنید. برای اطلاع از جزئیات بیش‌تر با پزشک خود صحبت کنید.

قبل از هر گونه جراحی همه‌ی داروهایی که مصرف می‌کنید را با پزشک یا دندان‌پزشک خود در میان بگذارید.

استفاده از داروهای کورتیکواستروئید برای مدت طولانی ممکن است مشکلاتی در پاسخ‌دهی بدن شما به استرس‌های فیزیکی ایجاد کند. بنابراین قبل از عمل جراحی یا درمان اورژانسی یا اگر دچار بیماری یا آسیب جدی شده‌اید به پزشک یا دندان‌پزشک خود بگویید که از داروی هیدروکورتیزون استفاده می‌کنید. حتی اگر در دوازده ماه گذشته نیز از این دارو استفاده کرده‌اید موضوع را با پزشک یا دندان‌پزشک خود در میان بگذارید.

در صورتی که دچار خستگی غیرمعمول یا کاهش وزن شدید به پزشک خود اطلاع دهید. در صورتی که برای مدت طولانی از این دارو استفاده کرده‌اید یک کارت هش‌دار یا دست‌بند پزشکی شناسایی به همراه داشته باشید تا سابقه‌ی درمان شما توسط هیدروکورتیزون را مشخص کند.

مصرف داروی هیدروکورتیزون ممکن است علائم عفونت را پنهان کند. این موضوع می‌تواند باعث ابتلا به انواع عفونت‌ها شود یا عفونت‌های حال حاضر شما را بدتر کند. برای جلوگیری از گسترش عفونت دست‌های خود را با آب و صابون بشویید. از تماس با افرادی که دارای بیماری‌های عفونی مسری مانند آبله‌مرغان، سرخک یا آنفولانزا هستند اجتناب کنید. اگر در معرض عفونت هستید برای اطلاع از جزئیات بیش‌تر با پزشک خود مشورت کنید.

مصرف هیدروکورتیزون ممکن است باعث شود واکسن‌ها نتوانند بر بدن تاثیر کامل بگذارند. هنگام استفاده از داروی هیدروکورتیزون بدون مشورت با پزشک واکسیناسیون انجام ندهید. از تماس با افرادی که به تازگی واکسن زنده، مانند واکسن آنفولانزا، دریافت کرده‌اند پرهیز کنید.

مصرف این دارو ممکن است باعث مشکلات استخوانی مانند پوکی استخوان شود. تغییر در شیوه‌ی زندگی می‌تواند به عدم ابتلا به پوکی استخوان کمک کند. انجام تمرینات ورزشی، مصرف کلسیم و ویتامین D به میزان کافی، ترک سیگار و محدود کردن مصرف الکل در این زمینه به شما کمک می‌کنند.
در صورتی که داروی هیدروکورتیزون برای مدت طولانی برای درمان اطفال استفاده شود ممکن است رشد کودک را دچار مشکل کند. برای اطلاع از جزئیات بیش‌تر با پزشک خود یا دکتر داروخانه مشورت کنید. به طور منظم به پزشک مراجعه کنید تا از رشد عادی فرزند خود اطمینان حاصل کنید.
سالمندان ممکن است حساسیت بیش‌تری به مصرف این دارو داشته باشند. به ویژه احتمال ابتلای آن‌ها به خون‌ریزی معده بیش‌تر از سایرین است.

چنان‌چه باردار هستید فقط در صورت نیاز ضروری داروی هیدروکورتیزون را استفاده کنید. درباره‌ی مصرف داروی هیدروکورتیزون در دوران بارداری با پزشک مشورت کرده و از مزایا و معایب مصرف این دارو مطلع شوید. نوزادانی که از مادرانی متولد شده‌اند که برای مدت طولانی از داروی هیدروکورتیزون استفاده می‌کردند ممکن است مبتلا به مشکلات هورمونی باشند. در صورت بروز علائمی مانند حالت تهوع، استفراغ، اسهال و ضعف شدید نوزادتان به پزشک مراجعه کنید. برای مصرف این دارو در دوران شیردهی با پزشک مشورت کنید.

تداخلات داروی هیدروکورتیزون با داروهای دیگر

داروی هیدروکورتیزون معمولا با این دارو تداخل دارد:

بایل اسید سکواسترانت‌ها

برای اطلاع از جزئیات بیش‌تر با پزشک خود یا دکتر داروخانه مشورت کنید.

علائم اوردوز مصرف داروی هیدروکورتیزون

اگر فردی بیش از اندازه از داروی هیدروکورتیزون استفاده کرده بود و دچار علائمی مانند بی‌هوش شدن یا مشکل در تنفس شد به سرعت با مرکز فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید.

داروی خود را با دیگران به اشتراک نگذارید.

در صورتی که برای مدت طولانی از داروی هیدروکورتیزون استفاده می‌کنید تست‌های آزمایشگاهی و آزمایش‌های پزشکی را به طور مداوم انجام دهید. آزمایش قند خون، میزان مواد معدنی بدن، شمارش خون، فشار خون، سنجش تراکم استخوان، آزمایش‌های چشم و بینایی و اندازه‌گیری قد و وزن را برای جلوگیری از بروز عوارض جانبی به طور منظم انجام دهید. برای اطلاع از جزئیات بیش‌تر با پزشک خود مشورت کنید.

اگر دوز مصرفی داروی هیدروکورتیزون را فراموش کردید در اولین زمان ممکن آن را مصرف کنید. اما اگر نزدیک به مصرف دوز بعدی به یاد آوردید که دارو را مصرف نکرده‌اید نیازی به مصرف دو برابر داروی هیدروکورتیزون نیست؛ فقط دوز مقرر را مصرف کنید. در صورتی که روزی یک بار از این دارو استفاده می‌کنید و دوز مصرفی خود را از دست دادید برای اطلاع از نحوه‌ی مصرف داروی هیدروکورتیزون از پزشک خود یا دکتر داروخانه سوال کنید.

برای نگهداری صحیح کپسول داروی هیدروکورتیزون آن را در دمای اتاق و به دور از حرارت و رطوبت و خارج از دسترس کودکان قرار دهید. همچنین دارو را در حمام نگهداری نفرمایید. توجه داشته باشید که داروی منقضی شده را مصرف نکنید.

منبع: WebMD