MCHC کوتاه شده واژه متوسط غلظت هموگلوبین گلبولهاست (mean corpuscular hemoglobin concentration). به عبارتی ساده‌تر، تست MCHC اندازه گیری مقدار هموگلوبین در داخل یک گلبول قرمز است. هموگلوبین یک پروتئین غنی از آهن است که اکسیژن را داخل خون حمل میکند. MCHC به میانگین مقدار هموگلوبین درون یک گلبول قرمز خونی منفرد اشاره دارد.
سطح نرمال MCHC برای بزرگسالان ۳۷-۳۱ گرم در هر دسی لیتر (g/dl) است.
حجم MCHC به خودی خود همیشه علامت داشتن بیماری زمینه‌ای نیست اما ممکن است یک پزشک آزمایش‌های بیشتری را درخواست کند.
بالا یا پایین بودن تست MCHC هر کدام به طور جداگانه بررسی شده و رفع آن توضیح داده می‌شود.
بالا بودن تست MCHC
تشخیص MCHC بالا بخشی از آزمایش خون کامل یا CBC است. این آزمایش اطلاعات مربوط به گلبولهای سفید، قرمز و پلاکتها را فراهم میکند. پزشکان ممکن است آزمایش خون کامل یا CBC را به عنوان بخشی از معاینه فیزیکی معمولی توصیه کنند تا به بررسی انواع مختلف بیماری کمک کنند.
علتهای بالا بودن تست MCHC
چند عامل بالقوه برای بالا بودن نتیجه تست MCHC وجود دارد. اغلب اوقات در افراد مبتلا، بیماری‌هایی رخ می‌دهد که موجب می‌شودکه گلبولهای قرمز خون شکننده و به راحتی تخریب شوند.
عواملی که موجب بالا بودن MCHC می‌شوند عبارتند از:
کم خونی همولیتیک خود ایمن: این یک بیماری است که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به گلبولهای قرمز خون حمله میکند. گاهی اوقات بالا بودن MCHC به خودی خود بروز میکند اما می‌تواند همراه با لوپوس یا لنفوم نیز رخ دهد. همچنین می‌تواند در نتیجه مصرف دارهای خاصی رخ بدهد.
کم خونی ماکروسیتیک: یک نوع از اختلال خونی است که طی آن، بعضی از سلولهای خونی اندازه‌ای بزرگتر از معمول دارند. گاهی اوقات کمبود B-12 نیز می‌تواند موجب کم خونی ماکروسیتیک شود.
اسفروسیتوز وراثتی: جهش ژنتیکی که غشاهای سلولهای خونی را شکننده می‌سازد. این شرایط معمولا از یکی از والدین به کودک منتقل می‌شود.
سوختگی‌های شدید: سوختگی ممکن است موجب دچار شدن شخص به کم خونی همولیتیک و MCHC بالا شود.
بیماری کبد: کبد هموگلوبین را ذخیره و پردازش میکند بنابراین افرادی که مبتلا به بیماری کبد هستند اغلب نوعی کم خونی دارند. اگر کبد آنها گلبولهای قرمز را آلوده کند، فرد ممکن است دارای MCHC بالا باشد.
تیروئید پرکار: مشکلات تیروئید اغلب منجر به تغییرات در گلبولهای قرمز فرد می‌شود.
داروها: در موارد نادر، بالا بودن سطح MCHC در افرادی که در حال مصرف داروهای سرکوب کننده ایمنی یا شیمی درمانی هستند، دیده می‌شود.
علائم بالا بودن تست MCHC
بالا بودن MCHC خودش یک بیماری نیست اما ممکن است یکی از شرایط ذکر شده در بالا را نشان دهد. علائم این بیماری‌ها متفاوت است.
علائم کم خونی همولیتیک ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- زردی
- ضعف
- رنگ پریدگی
- ناراحتی شکمی
- بزرگ شدن طحال
- ضربان قلب سریع
- غش
علائم کم خونی ماکروسیتیک شبیه به کم خونی همولیتیک هستند اما شامل موارد زیر نیز هستند:
- کاهش وزن
- کاهش اشتها
- شکنندگی مو و ناخن
- اسهال
- مشکل تمرکز
- مشکلات حافظه
علائم بیماری کبدی اغلب شامل علائم معمول کم خونی هستند، به علاوه موارد زیر:
- تهوع
- استفراغ
- درد بالای سمت راست شکم
افرادی که مبتلا به اسفروسیتوز ارثی هستند ممکن است علائم کمخونی داشته باشند و همچنین ممکن است سنگ کیسه صفرا نیز در آنها ایجاد شود.
افرادی که MCHC بالایی دارند به خاطر تیروئید پرکار ممکن است علائم زیر را هم تجربه کنند:
- تعریق
- گرسنگی بیش از حد
- خستگی
- کاهش وزن
- تپش قلب
- بی قراری
- ضعف
درمان
درمان بالا بودن MCHC به عامل زمینه‌ای بستگی دارد.
پزشکان معمولا کم خونی همولیتیک را با کورتیکواستروئیدهایی همچون پردنیزون درمان می‌کنند. پزشک معالج در ابتدا دوز بالایی را تجویز خواهد کرد و سپس به مرور زمان دوز آن را کاهش می‌دهد. در موارد کم خونی شدید همولیتیک، ممکن است پزشک برداشتن طحال را توصیه کند.
افزایش سطح ویتامین B-12 و فولات نیز می‌تواند به درمان کم خونی ماکروتیک کمک کند. افرادی که اسفروسیتوز ارثی دارند نیز می‌توانند از افزایش جذب این عناصر غذایی نفع ببرند.
منابع غذایی ویتامین B-12 عبارتند از:
- گوشت مرغ
- تخم مرغ
- گوشت قرمز
- صدف
- عدس
- سبزیجات برگدار تیره رنگ
- غلات غنی شده
- مخمر غنی شده
اگر شخصی اسفروسیتوز ارثی دارد پزشک ممکن است این موارد را هم توصیه کند:
- انتقال خون
- برداشتن طحال
- برداشتن کیسه صفرا
بیماری کبد را اغلب اوقات می‌توان با تغییر در سبک زندگی کنترل کرد. البته پزشک ممکن است داروهایی را تجویز کند یا توصیه کند بخشی از کبد به وسیله جراحی برداشته بشود.
افرادی با سوختگی شدید نیازمند درمان در بیمارستان برای جلوگیری از عفونت و دادن شوک در صورت نیاز هستند. اگر سوختگی شدید موجب بالا رفتن MCHC شود، پرشکان احتمالا تزریق خون را تجویز می‌کنند.
چشم انداز
چشم انداز برای شخصی MCHC بالا بسته به عامل زمینه‌ای متفاوت است. در بسیاری از موارد، تغییر در تغذیه ممکن است برای درمان کافی باشد. در بعضی موارد یک شخص ممکن است نیازمند انتقال خون یا حتی جراحی باشد.
هر کسی که MCHC بالا دارد باید با پزشک خود در مورد عامل زمینه‌ای صحبت و اینکه چه انجام دهد تا پایین بیاید، صحبت کند.
پایین بودن تست MCHC
پایین بودن تست MCHC یعنی پایین بودن میانگین غلظت هموگلوبین گلبول قرمز نشان می‌دهد که گلبولهای قرمز شخص به اندازه کافی هموگلوبین ندارند. هموگلوبین یک پروتئین غنی از آهن و و کمبود آن موجب کم خونی می‌شود.
هموگلوبین مسئول رنگ قرمز خون و گرداننده اکسیژن در سراسر بدن است. کمبود اکسیژن بر اثر غلظت پایین هموگلوبین موجب خستگی و دیگر علائم کم خونی می‌شود.
تست میانگین غلظت هموگلوبین (تست MCHC) یک بخش استاندارد از آزمایش خون کامل (CBC) است که به هنگام آنالیز خون انجام می‌شود و اندازه MCHC برای ارزیابی شدت و علت کم خونی استفاده می‌شود.
تست MCHC به پزشک کمک میکند تا عامل کم خونی شخص را تعیین کند، اگر چه پزشکان بیماری را تنها بر اساس پایین بودن MCHC درمان نمی‌کنند.
علتهای پایین بودن نتیجه تست MCHC
کم خونی بوسیله پایین بودن سطح هموگلوبین مشخص می‌شود. این مشکل ممکن است بوسیله شرایط طبیعی همچون بارداری یا داشتن رژیم غذایی با آهن پایین است. در موارد نادری، ممکن است به علت بیماری‌های تهدید کننده زندگی از جمله سرطان ایجاد شده باشد.
عواملی که موجب سطح پایین هموگلوبین می‌شوند شامل موارد زیر است:
- سلولهای خونی کمتری تولید شده
- سلولهای خونی موجود سریعتر از آنهایی که تولید می‌شوند، تخریب می‌شوند
- از دست دادن خون
عوامل از دست دادن خون از جمله زخمها، بریدگی‌ها، هموروئید یا سرطان است. همچنین می‌تواند بوسیله رویدادهای منظم همچون اهدای خون و قاعدگی ایجاد شود.
انوع کم خونی زیر به کاهش غلظت هموگلوبین مربوط هستند:
کم خونی ناشی از کمبود آهن
این مشکل می‌تواند بخاطر رژیم غذایی فاقد آهن یا یک نوع عدم توانایی جذب آهن بوجود آید. وقتی آهن کمی برای نمو گلبول قرمز در دسترس باشد، گلبولهای قرمز خون کوچکتر و روشنتر می‌شوند.
کم خونی خطرناک
این نوع کم خونی بوسیله رژیم غذایی که ویتامین B-12 ناکافی دارد، ایجاد می‌شود. این شرایط نیز بر افرادی که نمی‌توانند ویتامین B-12 جذب کنند، اثر می‌گذارد.
کم خونی آپلاستیک
این عارضه بوسیله کاهش سلولهای گلبول قرمز، گلبول سفید و پلاکتها مشخص می‌شود.
کم خونی همولیتیک
این وضعیت موقعی اتفاق می‌افتد که گلبولهای قرمز خون قبل از پایان عمر خود در بدن از بین می‌روند و به سرعت توسط مغز استخوان جایگزین نمی‌شوند.
مشکلات دیگر مرتبط با MCHC
در موارد نادری، کم خونی ممکن است به شرایط جدی دیگری اشاره کند از جمله:
- سرطان یا درمانهای لوسمی
- نقایص مغز استخوان
- تومورهای دستگاه گوارش
- بیماری کلیه و کبد
- اختلالات التهابی
بیماری کلیه ممکن است موجب کم خونی شود به دلیل اینکه کلیه‌ها قادر به تولید اریتروپویتین نیستند. این هورمونی است که به مغز استخوان برای ساختن گلبولهای قرمز پیام ارسال میکند.
شیمی درمانی برای درمان سرطان ممکن است بر تولید گلبولهای قرمز خون اثر بگذارد که در نتیجه منجر به کم خونی می‌شود.
مشکلات پزشکی زیر می‌تواند گلبولهای قرمز خون را سریعتر از آنهایی که ساخته می‌شوند، تخریب میکند.
- بزرگ شدن طحال
- پورفیری
- عفونت مجاری ادراری
- واسکولیت
- همولیز
علائم پایین بودن MCHC
غلظت پایین هموگلوبین به صورت جزئی همیشه علائم قابل توجهی را تولید نمی‌کند و همیشه نشانه‌ای از بیماری نیست. برخی افراد از اینکه هموگلوبین پایینی دارند مطلع نیستند تا زمانی که یک غربالگری آزمایش خون معمولی را انجام دهند.
افراد دیگر ممکن است علائم قابل توجهی را ایجاد کنند، از جمله:
- ضعف و خستگی
- کوتاهی نفس
- رنگ پریدگی پوست و لثه
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- دستها یا پاهای سرد
- سرگیجه یا سردرد
- عدم تمرکز
- درد قفسه سینه
این علائم به پزشک برای احتمال کم خونی هشدار می‌دهد.
تشخیص
چندین عامل زمینه‌ای برای کم خونی وجود دارد. نخستین گام در ایجاد یک برنامه درمانی، تشخیص نوع کم خونی و ارزیابی شدت آن است. یک تست MCHC به پزشک برای مشخص کردن جهتی درست کمک خواهد کرد.
کم خونی وقتی تشخیص داده می‌شود که میزان هموگلوبین کمتر از ۱۳/۵ در هر دسی لیتر (g/dl) در مردان یا ۱۲ g/dl در زنان است. در کودکان میزان هموگلوبین نرمال با سن متفاوت است.
پزشک ممکن است مقادیر زیر را نیز بررسی کند:
- ویتامین B-12 و فولات
- فریتین و درصد اشباع آهن
فولات و ویتامین B-12 به تولید گلبولهای قرمز بدن کمک میکند. فریتین یک پروتئین حاوی آهن است، در عین حال درصد اشباع آهن، مقدار آهنی است که برای استفاده در دسترس است.
اگر خونریزی داخلی یک عامل باشد، ممکن است نیازمند آندوسکوپی یا اشعه ایکس برای فرد بیمار باشند. در طی اندوسکوپی، یک دوربین آندوسکوپ برای تشخیص علل احتمالی خونریزی در دستگاه گوارش فوقانی استفاده می‌شود.
درمان
درمان کم خونی شامل تغییر رژیم غذایی، استفاده از مکملها، داروها یا تزریق خون است. بعضی از این درمانها ممکن است در بیمارستان انجام شود.
کم خونی ناشی از کمبود آهن شدید ممکن است نیازمند تزریق آهن، آهن درمانی داخل وریدی و یا تزریق خون باشد. هدف این است که گلبولهای قرمز، هموگلوبین و سطح آهن به حالت نرمال برگردد.
به طور متوسط، مردان بالغ نیازمند ۸/۷ میلی گرم (mg) و زنان بالغ نیازمند ۱۴/۸ میلی گرم آهن در هر روز هستند. بعد از یائسگی، زنان می‌توانند میزان جذب آهن را به ۸/۷ میلی گرم در هر روز کاهش دهند.
فرم مصنوعی پروتئین اریتروپویتین را می‌توان گاهی اوقات در عوض تزریق خون استفاده کرد. این دارو مغز استخوان را برای ساختن سلولهای خونی بیشتر و افزایش هموگلوبین تحریک میکند.
در حالی که این درمان برای بعضی از موارد مانند کم خونی ناشی از شیمی درمانی از سوی FDA تایید شده است، برای همه نوع آن تایید نشده است. اگر اجتناب از تزریق خون، ضروری باشد این دارو تجویز می‌شود.
پیشگیری
بعضی از انواع کم خونی را می‌توان بوسیله یک رژیم غذایی که آهن کافی، ویتامین B-12، فولات و ویتامین C دارد، برای تولید سلولهای سالم خونی، پیشگیری کرد.
گوشت قرمز، مرغ و غذاهای دریایی همگی منابع خوب آهن هستند. گیاهخواران و وگانها نیز ممکن است نیازمند افزایش جذب آهن از طریق انواع لوبیا، عدس، تافو و نخودها باشند.
محصولات غنی شده از آهن نیز مفید هستند. اینها شامل غلات غنی شده، سویا و شیرهای آجیلی و بعضی از نمونه‌های آب پرتقال هستند.
چشم انداز
بسیاری از انواع کم خونی ملایم هستند و به آسانی درمان می‌شوند. بعضی از انواع آن ممکن است یک عمر باقی بماند، اما می‌توان با تغییرات غذایی همراه با دارو آن را کنترل کرد.
تست MCHC می تواند به پزشک برای مشخص کردن علت و شدت کم خونی کمک کند. در حالی که سطح پایین هموگلوبین ممکن است به تعیین کم خونی کمک کند، درمان بر اساس عوامل مختلفی نظیر سلامت عمومی فرد و همه مشکلات زمینه‌ای سلامتی خواهد بود.
ترجمه اختصاصی توسط داروباکس
منبع: medicalnewstoday
