تست پرولاکتین به منظور اندازه گیری سطح هورمون پرولاکتین در خون انجام می‌شود. بالا بودن پرولاکتین موجب ناباروری در زنان و کاهش میل جنسی در مردان می‌شود.
پرولاکتین توسط غده هیپوفیز در مغز ساخته می‌شود. این ماده به عنوان RPL یا هورمون لاکتوژنیک هم شناخته می‌شود. پرولاکتین به طور عمده برای کمک به تولید شیر در زنان پس از تولد کودک استفاده می‌شود.این ماده برای سلامت تولید مثل مردان و زنان مهم است. عملکرد خاص پرولاکتین در مردان شناخته شده نیست. البته سطوح پرولاکتین برای اندازه گیری رضایت جنسی در مردان و زنان مورد استفاده قرار می‌گیرد. تست سطح پرولاکتین می‌تواند مشکلات دیگر ایجاد شده بوسیله هورمون را نشان دهد.
تست پرولاکتین به چه منظور انجام می‌شود؟
زنان
زنانی که پرولاکتینوم دارند نیازمند این تست هستند. پرولاکتینوم یک تومور غیر سرطانی روی غده هیپوفیز است که سطح بالایی از پرولاکتین را تولید می‌کند.
علائم پرولاکتینوما در زنان شامل موارد زیر است:
- سردردهای بدون دلیل
- اختلال بینایی
- گالاکتوره یا خروج شیر بدون تولد فرزند یا زمان شیردهی
- در یا ناراحتی در طول رابطه جنسی
- رشد غیر طبیعی مو و صورت
- آکنه غیر طبیعی
این تست معمولا در افرادی که پرولاکتینوم دارند انجام می‌شود تا پاسخ تومور را به درمان پیگیری می‌کند. علاوه بر این اگر مشکلات باروری یا دوره‌های نامنظم داشته باشید، پرولاکتین ممکن است لازم باشد. این تست همچنین می‌تواند مانع از سایر مشکلات هیپوفیز یا هیپوتالاموس شود.
مردان
مردان در صورتی که علائم پرولاکتینوم را داشته باشند، ممکن است نیازمند این تست باشند. علائم پرولاکتینوم در مردان شامل موارد زیر است:
- سردردهای بی دلیل
- اختلال بینایی
- کاهش میل جنسی یا مشکلات باروری
- اختلال نعوظ
- کمبود غیر طبیعی موی بدن وصورت
این تست همچنین برای موارد زیر استفاده می‌شود:
- بررسی اختلال بیضه یا اختلال نعوظ
- رفع مشکلات غده هیپوفیبز یا هیپوتالاموس
تست پرولاکتین چگونه انجام می‌شود؟
تست پرولاکتین مشابه آزمایش خون است. در عرض چند دقیقه در مطب پزشک یا در آزمایشگاه انجام می‌شود. نیازی به آمادگی برای آن نیست. نمونه معمولا ۳ یا ۴ ساعت پس از بیدار شدن از خواب صبحگاهی جمع آوری می‌شود. خون از بازوی شما گرفته می‌شود. درد بسیار کمی دارد و فقط کمی احساس سوزش جزئی به هنگام فرو رفتن سوزن داخل پوست و مقداری سوزش ملایم پس از انجام کار خواهید داشت.
بعضی از داروهای جلوگیری از بارداری، داروهای فشار خون یا قرصهای ضد افسردگی می‌توانند بر نتایج تست اثر بگذارند. قبل از انجام آزمایش در مورد هر دارویی که مصرف می‌کنید با پزشکتان صحبت کنید. مشکلات خواب، استرس بالا و ورزش شدید قبل از انجام تست نیز می‌تواند بر نتایج اثر گذار باشد.
خطرات تست پرولاکتین چیست؟
تست پرولاکتین عوارض خطر آفرین کمی دارد. بعد از گرفته شدن خون در آن محل یک کبودی کوچک بوجود می‌آید. بعد از اینکه سرنگ برداشته شد چند دقیقه‌ای موضع خون گرفته شده را فشار دهید تا به کاهش خونریزی کمک کنید. ممکن است احساس ضعف یا سرگیجه داشته باشید.
در موارد نادر، ورید ممکن است پس از انجام تست ملتهب شود که این وضعیت به نام فلبیت شناخته می‌شود. فلبیت را با یک کمپرس گرم روی محل به مدت چند بار در روز درمان کنید.
اگر اختلال خونریزی داشته باشید ممکن است با ادامه خونریزی مواجه شوید. همچنین اگر در حال مصرف داروهای رقیق کننده خون همچون آسپرین یا وارفارین استفاده می‌کنید، قبل از انجام آزمایش به پزشک خود اطلاع دهید.
نتایج نرمال تست پرولاکتین چه هستند؟
پزشک نرمال بودن یا نبودن نتایج تست پرولاکتین شما را بر اساس بسیاری از عوامل، از جمله سلامت عمومی شما ارزیابی خواهد کرد. مقادیر پرولاکتین در بین آزمایشگاه‌های مختلف می‌تواند کمی متفاوت باشد. نتایج نرمال معمولا به شرح زیر است (ng/ml= نانوگرم در هر میلی‌متر):
| وضعیت فرد به لحاظ جنسی و جسمانی | میزان نرمال سطح پرولاکتین در آزمایش (ng/ml) |
| زنانی که باردار نیستند | > 25 ng/ml |
| زنان باردار | ۳۸۶- ۳۴ ng/ml |
| مردان | > 15 ng/ml |
بالا بودن نتیجه تست پرولاکتین چه معنی می‌دهد؟
سطح پایین پرولاکتین در زنان یا مردان معمولا نگران کننده نیست. با این سطح بالای پرولاکتین به نام هیپر پرولاکتینمی می‌تواند یک مشکل عمیقتر را نشان دهد. حدود ۱۰ درصد از مردم دارای هیپرپرولاکتینمی هستند.
پرولاکتینوم معمولا در زنان کوچک باقی می‌ماند. اغلب اوقات موجب مشکلات دیگری در سلامتی نمی‌شود البته بر سطح هورمونها اثر خواهد گذاشت. پرولاکتینوم در مردان می‌تواند بزرگ شود. این رشد ممکن است بر سلولهای عصبی میان مغز و چشم فشار وارد کرده و موجب مشکلات بینایی و سردرد شود.
سطح پروتئین در دوران بارداری و پس از زایمان در طول دوره شیردهی طبیعی است. با این حال هیپوپرولاکتینمی همچنین می‌تواند ناشی از بی اشتهایی عصبی، بیماری کبد، بیماری کلیه و کم کاری تیروئید باشد. کم کاری تیروئید همچنین می‌تواند باعث بزرگ شدن غده هیپوفیز شود که با درمان جایگزین هورمونی قابل درمان است. سطح بالای پرولاکتین همچنین می‌تواند ناشی از تومورهای هیپوفیز باشد. این تومورها را می‌تواند بصورت طبی یا جراحی درمان کرد.
داروهای خاصی می‌توانند موجب سطوح بالای پرولاکتین شوند. داروهای روانپزشکی همچون ریسپریدون و هالوپریدول می‌توانند سطح پرولاکتین را افزایش دهند. متوکلوپرامید نیز می‌تواند سطح پرولاکتین را بالا ببرد. این دارو بطور طبیعی برای درمان ریفلاکس اسید معده یا تهوع ایجاد شده بوسیله داروهای شیمی درمانی استفاده می‌شود.
برخی از عوامل استرس نیز می‌توانند سطح پرولاکتین نرمال را افزایش دهند. این عوامل استرس زا شامل قند خون، فعالیتهای ورزشی شدید و حتی فرمهای خفیف ناخوشی است. اگر متوجه شدید که سطح پرولاکتین شما بالاست ممکن است لازم باشد که استرس خود در کاهش دهید و قند خون را در سطحی ثابت نگه دارید.
شبد قرمز، شنبلیله یا رازیانه می‌توانند سطح پرولاکتین را افزایش دهند. اگر سطح پرولاکتین بالایی دارید از خوردن هر چیزی که این مواد در آن وجود دارد، اجتناب کنید.
پرولاکتین و باروری
در بعضی موارد سطوح بالای پرولاکتین می‌تواند منجر به ناباورری شود. تومورهای پرولاکتینوم می‌توانند به غده هیپوفیز فشار آورند و تولید هورمونها را متوقف کنند. این بیماری به عنوان کم کاری هیپوفیز شناخته می‌شود. در مردان، این امر موجب کاهش میل جنسی و کاهش موی بدن می‌شود. در زنان، این امر منجر به ناباروری می‌شود.
پرولاکتین بالا یا هیپرپرولاکتینمی می‌تواند برای باردار شدن زنان مشکل آفرین باشد. سطوح بالای پرولاکتین تولید هورمونهای استروژن و پروژسترون در حد نرمال را با اختلال مواجه کند. این امر می‌تواند باعث شود که تخمدانها تخمکها را بصورت نامنظم تولید کنند یا هر دو تخمدان با همدیگر تخمک گذاری را متوقف کنند. همچنین باعث کاهش میل جنسی و خشکی واژن می شود.
داروها و درمانهای دیگر پرولاکتینوم به احیا باروری در اکثر زنان کمک می‌کند. اگر از طریق تست پرولاکتین متوجه شدید سطح بالایی از پرولاکتین یا تومورهای پرولاکتینوم را دارید، با پزشکتان در مورد انجام درمانهای صحیح گفتگو کنید. شما همچنین می‌تواند در مورد برداشتن یا کاهش تومورها از وی سوال بپرسید.
درمان سطوح بالای پرولاکتین
داروهای آگونیست دوپامین همچون برموکریپتین (پارلودل و سیکلوست) معمولترین درمان برای سطوح پرولاکتین است. این داروها به مغز کمک می‌کنند دوپامین تولید کند تا سطوح بالای پرولاکتین را کنترل کند. آنها نیز می‌توانند تومورهای پرولاکتیونم را تجزیه کنند.
پزشک شما ممکن است به شما توصیه کند که کابروگولین مصرف کنید. کابروگولین یک درمان پرولاکتینوم جدید با عوارض جانبی خفیفتر نسبت به داروهای معمول پرولاکتینوم است. اگر عوارض جانبی شدیدی از درمانهای دیگر همچون بروموکریپتین مواجه شدید با پزشکتان در مورد کابروگولین صحبت کنید.
بعضی از کسانی که سطوح بالایی از پرولاکتین را دارند پاسخ خوبی به آگونیستهای دوپامین نمی‌دهند. اگر آن داروها به تعدیل سطوح پرولاکتین یا پرولاکتینوم کمک نکنند، پزشک شما ممکن است رادیوتراپی را پیشنهاد بدهد.
اگر دارو تومور را از بین نبرد، جراحی پیشنهاد خواهد شد. جراحی را می‌توان از طریق بینی یا کاسه سر انجام داد. جراحی و دارو با همدیگر می‌تواند سطوح پرولاکتین را به سطح نرمال برگرداند.
کارهای دیگری که می‌تواند برای کاهش سطح پرولاکتین انجام داد از جمله:
- تغییر رژیم غذایی و پایین نگه داشتن سطح استرس
- توقف ورزش شدید یا فعالیتهایی که شما را به شدت خسته می‌کند
- اجتناب از فعالیتهایی که قفسه سینه شما را ناراحت می‌کند
- اجتناب از فعالیتها و لباسهایی که نوک پستان را تحریک می‌کنند
- مصرف ویتامین B6 و مکملهای ویتامین E
ویتامین B6 بخشی از فرایند تولید دوپامین است و مقدار بالاتر می‌تواند سطوح بالاتر پرولاکتین را کاهش دهد. ویتامین E به طور طبیعی از بالا رفتن سطوح پرولاکتین جلوگیری می‌کند. قبل از مصرف ویتامینها یا مکملها با پزشک یا متخصص تعذیه خود صحبت کنید.
چشم اندازدرمان
اگر یک بیماری مرتبط با سطوح بالای پرولاکتین داشته باشید، پزشک عمومی شما را به متخصص غدد ارجاع خواهد داد. متخصص غدد درون ریز می‌تواند شما را از طریق درمان یا جراحی به درمان شما کمک کند.
ممکن است یک اسکن MRI برای بررسی اینکه آیا تومور موجب بالا رفتن سطح پرولاکتین شده است یا خیر، درخواست شود. برای از بین رفتن تومور داروهایی تجویز می‌شود.
گاهی اوقات علت خاصی برای بالا بودن سطح پرولاکتین وجود ندارد. این مورد به عنوان افزایش پرولاکتین خودبخودی یا هیپرپرولاکتینومی ایدیوپاتیک شناخته می‌شود. این وضعیت معمولا پس از چند ماه بدون درمان، برطرف می‌شود. اگر سطح پرولاکتین پایین نیاید، پزشک شما احتمالا داروهایی را تجویز خواهد کرد.
ممکن است که در حین درمان بالا بودن پرولاکتین باردار شوید. اگر این اتفاق افتاده به پزشک خود یا متخصص غدد درون ریز اطلاع دهید و در مورد آن صحبت کنید. آنها ممکن است به شما بگویند که داروها را مصرف نکنید. البته تا زمانی که آنها به شما نگفتند مصرف داروها را کنار نگذارید.
پرولاکتینوم و هیپر پرولاکتینومی تهدید کننده زندگی نیستند. بدترین عوارض جانبی داروها معمولا پس از درمان برطرف خواهد شد. ناباروری ایجاد شده بوسیله پرولاکتین بالا وقتی که پرولاکتین به حد نرمال برسد، برطرف خواهد شد. حتی اگر نیازمند درمان طولانی مدت باشید، کیفیت زندگی شما بالا باقی خواهد ماند.
ترجمه اختصاصی توسط داروباکس
منبع: medicalnewtoday healthline
