بیماری خودایمنی بیماری مربوط به سیستم ایمنی بدن ما است. بدن ما دارای یک سیستم ایمنی است که شبکه پیچیده‌ای از سلول‌ها و اندام‌های خاص است که از بدن در برابر میکروب‌ها و سایر مهاجمان خارجی دفاع می‌کند. بسیاری از بیماری‌های سیستم ایمنی که تحت عنوان بیماری های خودایمنی نیز شناخته می‌شوند، در زنان شایع‌تر از مردان هستند. در این مقاله با انواع مختلف بیماری های خودایمنی که سلامتی زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهند آشنا خواهیم شد.
بیماری خودایمنی چیست؟
همان‌طور که اشاره کردیم سیستم ایمنی بدن ما یک شبکه‌ی پیچیده از سلول‌ها و اندام‌های خاص است و از بدن‌مان در برابر عوامل خارجی مضر برای سلامتی‌مان دفاع می‌کند. کار اصلی سیستم ایمنی ما توانایی تشخیص تفاوت بین نیروهای خودی و غیرخودی است. هر نقصی در این سیستم می‌تواند باعث شود بدن شما نتواند تفاوت بین خودی و غیرخودی را تشخیص دهد. وقتی که این اتفاق می‌افتد، بدن اوتوآنتی‌بادی‌هایی ( autoantibodies) می‌سازد که به اشتباه به سلول‌های طبیعی بدن خودمان حمله می‌کنند. در عین حال، سلول‌های خاصی به نام سلول‌های T تنظیم‌کننده (regulatory T cells) نمی‌توانند کار خود را برای حفظ سیستم ایمنی انجام دهند. نتیجه‌ی همه این‌ها یک حمله نادرست به بدن شماست. این اتفاق باعث آسیبی می‌شود که ما تحت عنوان بیماری های خودایمنی می‌شناسیم. قسمت‌هایی از بدن که تحت تاثیر این بیماری‌ها قرار می‌گیرند به نوع بیماری خودایمنی بستگی دارد. بیش از ۸۰ نوع بیماری خودایمنی شناخته شده است.
بیماری های خودایمنی چقدر شایع هستند؟
به‌طور کلی، بیماری‌های خودایمنی شایع هستند و بیش از ۲۳.۵ میلیون آمریکایی را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این بیماری‌ها عامل اصلی مرگ‌ومیر و ناتوانی (زمین‌گیری و معلولیت) هستند. برخی از بیماری‌های خودایمنی نادر هستند، در‌حالی که برخی دیگر، مانند بیماری هاشیموتو (Hashimoto: کم‌کاری تیروئید از نوع هاشیموتو)، بسیاری از افراد را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
چه کسانی به بیماری های خودایمنی مبتلا می‌شوند؟
بیماری‌های خودایمنی می‌توانند هر کسی را تحت تاثیر قرار دهند. با این حال افراد خاصی در معرض خطر بیشتری برای این بیماری‌ها هستند، از جمله:
زنان در سنین باروری – زنان بیشتر از مردان به بیماری‌های خودایمنی مبتلا می‌شوند که اغلب در سال‌های باروری شروع می‌شود.
افراد دارای سابقه خانوادگی – برخی از بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس (lupus) و ام اس (multiple sclerosis) در به صورت فامیلی و خانوادهگی ایجاد می‌شوند. همچنین شایع است که انواع مختلف بیماری‌های خودایمنی اعضای مختلف یک خانواده را تحت تاثیر قرار دهند. به ارث بردن ژن‌های خاصی می‌تواند احتمال ابتلا به یک بیماری خودایمنی را افزایش دهد. اما ترکیبی از ژن‌ها و عوامل دیگر ممکن است باعث شروع بیماری شود.
افرادی که در معرض موارد خاصی در محیط هستند – برخی رویدادها یا قرار گرفتن در معرض برخی عوامل محیطی ممکن است باعث ایجاد برخی بیماری‌های خودایمنی شده یا آنها را بدتر کنند. نور خورشید، مواد شیمیایی و عفونت‌های ویروسی و باکتریایی با بسیاری از بیماری‌های خودایمنی مرتبط هستند.
افراد از نژادها یا پیشینه‌های قومی خاص – برخی از بیماری‌های خودایمنی در بین گروه‌های خاصی از اقوام شایع‌تر بوده یا گروه‌های خاصی از مردم را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهند. مثلا، دیابت نوع ۱ در افراد سفیدپوست شایع‌تر است. بیماری لوپوس برای افراد آفریقایی–آمریکایی و اسپانیایی‌تبار شدیدتر است.
کدام بیماری‌های خودایمنی زنان را تحت تاثیر قرار می‌دهد و چه علائمی دارد؟
بیماری‌های ذکرشده در ادامه‌ی مقاله یا در زنان شایع‌تر از مردان است یا بسیاری از زنان و مردان را مبتلا می‌کند. این بیماری‌ها به ترتیب حروف الفبا(ی لاتین) فهرست شده‌اند.
اگرچه هر بیماری‌ای منحصربه‌فرد است، اما بسیاری از آنها علائم مشخصی مانند خستگی، سرگیجه و تب خفیف دارند. برای بسیاری از بیماری‌های خودایمنی، علائم می‌آیند و می‌روند، یا گاهی اوقات خفیف و برخی اوقات نیز شدید هستند. وقتی علائم برای مدتی از بین برود، می‌گوییم بهبودی موقت ( فاز خاموشی یا نهفتگی بیماری) رخ داده است. عود کردن نیز شروع ناگهانی و شدید علائم است.
انواع بیماری های خودایمنی و علائم آنها
طاسی منطقه‌ای یا آلوپسی آره‌آتا (Alopecia areata)
در این بیماری سیستم ایمنی به فولیکول‌های مو (ساختارهایی که مو از آن رشد می‌کند) حمله می‌کند. معمولاً سلامتی را تهدید نمی‌کند، اما می‌تواند ظاهر فرد را بسیار تحت تأثیر قرار دهد.
علائم: ریزش موی تکه‌تکه در پوست سر، صورت یا سایر نواحی بدن
سندرم آنتی فسفولیپید آنتی‌بادی (Antiphospholipid antibody syndrome (aPL))
این بیماری باعث ایجاد مشکلاتی در پوشش داخلی رگ‌های خونی و در نتیجه لخته شدن خون در شریان‌ها یا سیاهرگها می‌شود.
علائم:
- لخته شدن خون در سیاهرگها یا شریان‌ها
- سقط‌های مکرر
- بثورات قرمز شبکه‌ای روی مچ دست و زانو
هپاتیت خودایمنی (Autoimmune hepatitis)
در این بیماری سیستم ایمنی به سلول‌های کبد حمله کرده و آنها را از بین می‌برد. این اتفاق می‌تواند منجر به زخم شدن کبد و احتمالاً نارسایی کبد شود.
علائم:
- خستگی
- کبد بزرگ شده
- زرد شدن پوست یا سفیدی چشم
- خارش پوست
- درد مفاصل
- درد یا ناراحتی معده
بیماری سلیاک (Celiac)
در این بیماری بدن افراد نمی‌تواند گلوتن را تحمل کند. گلوتن ماده‌ای است که در گندم، چاودار، جو و همچنین در برخی از داروها وجود دارد. هنگامی که افراد مبتلا به بیماری سلیاک از محصولات حاوی گلوتن استفاده می‌کنند، سیستم ایمنی با آسیب رساندن به پوشش روده کوچک واکنش می‌دهد که با علایم زیر همراه است.
علائم:
- نفخ و درد شکم
- اسهال یا یبوست
- کاهش یا افزایش وزن
- خستگی
- حذف دوره‌های قاعدگی
- بثورات پوستی خارش‌دار
- ناباروری یا سقط جنین
دیابت نوع ۱
در این بیماری سیستم ایمنی بدن شما به سلول‌های سازنده انسولین، هورمونی که برای کنترل سطح قند خون لازم است، حمله می‌کند. در نتیجه بدن شما نمی‌تواند انسولین بسازد. بدون انسولین، قند خیلی زیادی در خون شما باقی می‌ماند. قند خون بالا می‌تواند به چشم‌ها، کلیه‌ها، اعصاب، لثه‌ها و دندان‌ها آسیب برساند. اما جدی‌ترین مشکل ناشی از دیابت، بیماری قلبی است.
علائم:
- تشنه بودن زیاد
- احساس گرسنگی یا خستگی شدید
- کاهش وزن
- زخم‌هایی که به‌کندی بهبود می‌یابند
- خشکی و خارش پوست
- از دست دادن حس در پاها یا گزگز شدن در پاها
- تاری دید داشتن
بیماری گریوز (Graves’ disease : تیروئید پرکار)
این بیماری باعث می‌شود غده تیروئید بیش‌از‌حد هورمون تیروئید تولید کند.
علائم:
- بیخوابی
- تحریک‌پذیری
- کاهش وزن
- حساسیت به حرارت
- تعریق
- موهای شکننده و ظریف
- ضعف عضلانی
- دوره‌های قاعدگی سبک
- چشم‌های برآمده
- دست‌های لرزان
- گاهی اوقات نیز هیچ علامتی ندارد.
سندرم گیلن–باره (Guillain-Barre).
در این بیماری سیستم ایمنی به اعصابی حمله می‌کند که مغز و نخاع را با بقیه بدن متصل می‌کند. آسیب به اعصاب، انتقال سیگنال‌ها را برای آنها دشوار می‌کند. در نتیجه، عضلات در پاسخگویی به مغز دچار مشکل می‌شوند.
علائم:
- احساس ضعف یا سوزن سوزن شدن در پاها که ممکن است به قسمت بالایی بدن سرایت کند
- در موارد شدید، فلج شدن
- علائم اغلب نسبتاً سریع و در طی چند روز یا چند هفته پیشرفت می‌کنند و اغلب در هر دو طرف بدن ظاهر می‌شوند.
بیماری هاشیموتو (hadhimoto) (تیروئید کم‌کار)
این بیماری باعث می‌شود تیروئید به اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نکند.
علائم:
- خستگی
- ضعف
- افزایش وزن
- حساسیت به سرما
- دردهای عضلانی و سفت شدن مفاصل
- تورم صورت
- یبوست
کم‌خونی همولیتیک (Hemolytic anemia)
در این بیماری، سیستم ایمنی گلبول‌های قرمز خون را از بین می‌برد. با این حال، بدن نمی‌تواند گلبول‌های قرمز خون جدید را به اندازه کافی سریع بسازد تا نیازهای بدن را برآورده کند. در نتیجه، بدن شما اکسیژن مورد نیاز برای عملکرد خوب را دریافت نمی‌کند و قلب شما باید سخت‌تر کار کند تا خون غنی از اکسیژن را در سراسر بدن منتقل کند.
علائم:
- خستگی
- تنگی نفس
- سرگیجه
- سردرد
- دست یا پاهای سرد
- رنگ پریدگی
- پوست مایل به زرد یا سفیدی چشم
- مشکلات قلبی، از جمله نارسایی قلبی
پورپورای ترومبوتیک ایدیوپاتیک (Idiopathic thrombocytopenic purpura) (ITP)
در این بیماری، سیستم ایمنی پلاکت‌های خون را که برای لخته شدن خون مورد نیاز است، از بین می‌برد.
علائم:
- دوره قاعدگی بسیار سنگین
- نقاط ریز بنفش یا قرمز روی پوست که ممکن است شبیه جوش باشد.
- کبودی سریع
- خونریزی بینی یا خونریزی در دهان
بیماری التهابی روده (IBD: مخفف Inflammatory bowel disease )
این بیماری باعث التهاب مزمن دستگاه گوارش می‌شود. بیماری کرون (Crohn) و کولیت زخمی (ulcerative colitis) شایع‌ترین انواع IBD هستند.
علائم:
- درد شکم
- اسهال که ممکن است خونی باشد
- برخی افراد نیز این موارد را دارند:
- خونریزی از رکتوم (مقعد)
- تب
- کاهش وزن
- خستگی
- زخم‌های دهان (در بیماری کرون)
- حرکات روده‌ای دردناک یا دشوار (در کولیت زخمی)
میوپاتی‌های التهابی (Inflammatory myopathies)
گروهی از بیماری‌هایی هستند که شامل التهاب و ضعف عضلانی می‌شوند. پلی میوزیت (Polymyositis) و درماتومیوزیت (dermatomyositis) 2 نوع از این بیماری هستند که در زنان شایع‌تر از مردان هستند.
علائم:
- ضعف عضلانی آهسته اما پیشرونده که از عضلات نزدیک به تنه بدن شروع می‌شود. پلی میوزیت ماهیچه‌هایی را که با ایجاد حرکت در هر دو طرف بدن درگیر هستند، تحت تاثیر قرار می‌دهد. در درماتومیوزیت، بثورات پوستی قبل یا همزمان با ضعف عضلانی بروز می‌کند.
همچنین ممکن است این علایم را داشته باشد:
- خستگی بعد از راه رفتن یا بلند شدن
- زمین خوردن یا سکندری خوردن
- مشکل در بلع یا تنفس
ام اس (Multiple sclerosis) (MS)
یک بیماری که در آن سیستم ایمنی به پوشش محافظ اطراف اعصاب حمله می‌کند. این آسیب بر مغز و نخاع تأثیر می‌گذارد.
علائم:
- ضعف و مشکل در هماهنگی، تعادل، صحبت کردن و راه رفتن
- فلج
- لرزش
- احساس بی‌حسی و گزگز در بازوها، پاها و دست‌ها
- علائم بر اساس محل و میزان هر حمله متفاوت است
میاستنی گراویس (Myasthenia gravis) (MG)
در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به اعصاب و ماهیچه‌های سراسر بدن حمله می‌کند.
علائم:
- دوبینی، مشکل در حفظ نگاه ثابت و افتادگی پلک‌ها
- مشکل در بلع، همراه با تهوع مکرر یا خفگی
- ضعف یا فلج
- عضلاتی که بعد از استراحت بهتر عمل می‌کنند
- افتادگی سر
- مشکل در بالا رفتن از پله‌ها یا بلند کردن وسایل
- مشکل در صحبت کردن
سیروز صفراوی اولیه (Primary biliary cirrhosis)
در این بیماری سیستم ایمنی به‌آرامی مجاری صفراوی کبد را از بین می‌برد. صفرا ماده‌ای است که در کبد ساخته می‌شود و از طریق مجاری صفراوی حرکت کرده تا به هضم غذا کمک کند. وقتی که مجاری از بین می‌روند، صفرا در کبد جمع می‌شود و به آن آسیب می‌رساند. این آسیب باعث زخم شدن کبد و در نهایت از کار افتادن آن می‌شود.
علائم:
- خستگی
- خارش پوست
- خشکی چشم و دهان
- زرد شدن پوست و سفیدی چشم
پسوریازیس (Psoriasis)
این بیماری باعث می‌شود سلول‌های جدید پوستی که در عمق پوست رشد می‌کنند خیلی سریع بالا بیایند و روی سطح پوست انباشته شوند.
علائم:
- لکه‌های قرمز ضخیم پوشیده شده با فلس که معمولاً روی سر، آرنج و زانو ظاهر می‌شوند.
- خارش و درد، که می‌تواند خوابیدن، راه رفتن و مراقبت از خود را سخت کند
آرتریت روماتوئید (Rheumatoid arthritis)
یک بیماری که در آن سیستم ایمنی به پوشش مفاصل در سراسر بدن حمله می‌کند.
علائم:
- مفاصل دردناک، سفت، متورم و بد شکل
- کاهش حرکت و عملکرد
همچنین ممکن است:
- خستگی
- تب
- کاهش وزن
- التهاب چشم
- کم‌خونی
اسکلرودرمی (Scleroderma)
یک بیماری که باعث رشد غیر طبیعی بافت همبند در پوست و عروق خونی می‌شود.
علائم:
- انگشتان دست و پا که در پاسخ به گرما و سرما سفید، قرمز یا آبی می‌شوند
- درد، سفتی و تورم انگشتان و مفاصل
- ضخیم شدن پوست
- پوستی که روی دست و ساعد براق به نظر می‌رسد
- پوست صورت سفت و ماسک مانند
- زخم در انگشتان دست یا پا
- مشکل در بلع
- کاهش وزن
- اسهال یا یبوست
- تنگی نفس
سندرم شوگرن (Sjögren’s )
یک بیماری که در آن سیستم ایمنی غدد ایجاد کننده رطوبت مانند اشک و بزاق را هدف قرار می‌دهد.
علائم:
- خشکی یا خارش چشم
- خشکی دهان که می‌تواند باعث ایجاد زخم شود
- مشکل در بلع
- از دست دادن حس چشایی
- حفره‌های دندانی شدید
- صدای خشن
- خستگی
- تورم یا درد مفاصل
- تورم غدد
- چشم‌های ابری (غیرشفاف)
Photo by Karolina Grabowska from Pexels
لوپوس اریتماتوز سیستمیک (Systemic lupus erythematosus)
یک بیماری که می‌تواند به مفاصل، پوست، کلیه‌ها، قلب، ریه‌ها و سایر قسمت‌های بدن آسیب برساند. SLE یا لوپوس نیز نامیده می‌شود.
علائم:
- تب
- کاهش وزن
- ریزش مو
- زخم‌های دهان
- خستگی
- بثورات “پروانه‌ای” در سراسر بینی و گونه‌ها
- بثورات در سایر قسمت‌های بدن
- مفاصل دردناک یا متورم و درد عضلانی
- حساسیت به خورشید
- درد قفسه سینه
- سردرد، سرگیجه، تشنج، مشکلات حافظه یا تغییر در رفتار
ویتیلیگو (Vitiligo)
در این بیماری، سیستم ایمنی سلول‌هایی که به پوست شما رنگ می‌دهند را از بین می‌برد. این بیماری همچنین می‌تواند بافت داخل دهان و بینی را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
علائم:
- لکه‌های سفید در نواحی در معرض نور خورشید یا روی زیر بغل و اندام تناسلی
- موها زود خاکستری می‌شوند
- از دست دادن رنگ پوست در داخل دهان
آیا سندرم خستگی مزمن و فیبرومیالژیا بیماری‌های خودایمنی هستند؟
سندرم خستگی مزمن که به نام آنسفالومیلیت میالژیک ( myalgic encephalomyelitis)یا ME/CFS نیز شناخته می‌شود و فیبرومیالژیا ( (fibromyalgia)) (FM) بیماری‌های خودایمنی نیستند. اما این دو اغلب علائم برخی از بیماری‌های خود ایمنی مانند خستگی مداوم و درد را دارند.
- ME/CFS می‌تواند باعث خستگی شدید، مشکل در تمرکز، احساس ضعف و درد عضلانی شود. علائم ME/CFS می‌آیند و می روند. علت ME/CFS مشخص نیست.
- FM اختلالی است که در آن درد یا حساسیت در نقاط مختلف بدن احساس می‌شود. این “نقاط حساس” روی گردن، شانه‌ها، پشت، باسن، بازوها و پاها قرار دارند و زمانی که به آنها فشار وارد می‌شود دردناک هستند. علائم دیگر آن عبارتند از خستگی، مشکلات خواب و خشکی صبحگاهی. FM عمدتا در زنان در سنین باروری رخ می‌دهد. اما کودکان، افراد مسن و مردان نیز گاهی اوقات می‌توانند به آن مبتلا شوند. علت آن هنوز شناخته نشده است.
چگونه بفهمم که بیماری خود ایمنی دارم یا نه؟
تشخیص این بیماری‌ها می‌تواند یک فرآیند طولانی و استرس‌زا باشد. اگرچه هر بیماری خودایمنی منحصربه‌فرد است، اما بسیاری از آنها علائم مشابهی دارند. و بسیاری از علائم بیماری‌های خودایمنی با انواع دیگر بیماری‌ها نیز یکسان است. این امر تشخیص اینکه آیا شما واقعاً یک بیماری خودایمنی دارید و اینکه کدام یک ممکن است باشد، برای پزشکان دشوار است. اما اگر علائمی دارید که شما را آزار می‌دهد، مهم است که علت آن را پیدا کنید. اگر هیچ پاسخی دریافت نکردید تسلیم نشوید. شما می‌توانید این مراحل را برای کمک به پیدا کردن علت علائم خود انجام دهید:
- یک تاریخچه کامل سلامت خانوادگی که شامل فامیل درجه دو نیز است بنویسید و آن را با پزشک خود در میان بگذارید.
- علائمی که دارید، حتی اگر نامرتبط به نظر می‌رسند را یادداشت کنید و آن را با پزشک خود در میان بگذارید.
- به متخصصی مراجعه کنید که تجربه برخورد با مهم‌ترین علامت شما را دارد. مثلا اگر علائم بیماری التهابی روده را دارید، با یک متخصص گوارش شروع کنید.
- در صورت لزوم نظر پزشک دوم، سوم یا چهارم را نیز دریافت کنید. اگر پزشک علائم شما را جدی نمی‌گیرد یا به شما می‌گوید که این علائم مربوط به استرس هستند، به پزشک دیگری مراجعه کنید.
چه نوع پزشکانی بیماری‌های خودایمنی را درمان می‌کنند؟
در ادامه به برخی از متخصصانی که بیماری‌های خودایمنی را درمان می‌کنند اشاره شده است:
نفرولوژیست. پزشکی که مشکلات کلیوی، مانند کلیه‌های ملتهب ناشی از لوپوس را درمان می‌کند. کلیه ها اندام‌هایی هستند که خون را تمیز کرده و ادرار تولید می‌کنند.
روماتولوژیست. پزشکی که آرتریت و سایر بیماری‌های روماتیسمی مانند اسکلرودرمی و لوپوس را درمان می‌کند.
متخصص غدد. پزشکی که مشکلات غدد و هورمونی مانند دیابت و بیماری تیروئید را درمان می‌کند.
متخصص مغز و اعصاب. پزشکی که مشکلات عصبی مانند ام اس و میاستنی گراویس را درمان می‌کند.
متخصص خون. پزشکی که بیماری‌های مؤثر بر خون، مانند برخی از اشکال کم‌خونی را درمان می کند.
متخصص گوارش. پزشکی که مشکلات سیستم گوارشی مانند بیماری التهابی روده را درمان می‌کند.
متخصص پوست. پزشکی که بیماری‌هایی که روی پوست، مو و ناخن‌ها تأثیر می‌گذارند، مانند پسوریازیس و لوپوس درمان می‌کند.
فیزیک‌درمانگر: یک کارمند مراقبت‌های بهداشتی که از انواع فعالیت بدنی مناسب برای کمک به بیماران مبتلا به سفتی، ضعف و محدودیت حرکت بدن استفاده می‌کند.
کاردرمانگر. یک کارمند مراقبت بهداشتی که می‌تواند با وجود درد و سایر مشکلات سلامتی، راه‌هایی بیابد تا فعالیت‌های روزمره زندگی را برای شما آسان‌تر کند. این فرد می‌تواند روش‌های جدید انجام کارها یا نحوه استفاده از دستگاه‌های خاصی را به شما آموزش دهد. یا پیشنهادی برای تغییراتی در خانه یا محل کارتان داشته باشد.
متخصص گفتار درمانی. یک کارمند مراقبت‌های بهداشتی که می‌تواند به افرادی که مشکلات گفتاری ناشی از بیماری‌هایی مانند ام اس دارند کمک کند.
شنوایی‌سنج. یک کارمند مراقبت‌های بهداشتی که می‌تواند به افراد مبتلا به مشکلات شنوایی، از جمله آسیب گوش داخلی ناشی از بیماری‌های خودایمنی کمک کند.
درمانگر حرفه‌ای (پیشه‌ای). یک کارمند مراقبت بهداشتی که برای افرادی که به دلیل بیماری یا سایر مشکلات سلامتی نمی‌توانند شغل فعلی خود را انجام دهند، آموزش شغلی ارائه می‌دهد.
مشاور حمایت عاطفی: یک کارمند مراقبت‌های بهداشتی که برای کمک به شما برای یافتن راه‌هایی برای مقابله با بیماری آموزش دیده است.
آیا برای درمان بیماری‌های خودایمنی دارو وجود دارد؟
انواع مختلفی از داروها برای درمان بیماری‌های خودایمنی استفاده می‌شود. نوع دارویی که نیاز دارید بستگی به بیماری، شدت آن و علائم شما دارد. این داروها می‌توانند موارد زیر را انجام دهد:
تسکین علائم. برخی از افراد می‌توانند از داروهای بدون نسخه مانند آسپرین و ایبوپروفن برای دردهای و علائم خفیف استفاده کنند. سایر افراد با علائم شدیدتر ممکن است برای کمک به تسکین علائمی مانند درد، تورم، افسردگی، اضطراب، مشکلات خواب، خستگی یا بثورات پوستی به داروهای تجویزی نیاز داشته باشند.
جایگزین کردن مواد حیاتی که بدن دیگر به‌تنهایی قادر به ساخت آن نیست. برخی از بیماری‌های خودایمنی، مانند دیابت و بیماری تیروئید، می‌توانند بر توانایی بدن در ساخت موادی که برای عملکرد نیاز دارد تأثیر بگذارند. در دیابت، تزریق انسولین برای تنظیم قند خون مورد نیاز است. درمان با هورمون تیروئید سطح هورمون تیروئید را در افرادی که تیروئید کم‌کار دارند بازیابی می‌کند.
سرکوب کردن سیستم ایمنی. برخی داروها می‌توانند فعالیت سیستم ایمنی را سرکوب کنند. این داروها می‌توانند به کنترل روند بیماری و حفظ عملکرد اندام‌ها کمک کنند. به‌عنوان مثال، این داروها برای کنترل التهاب در کلیه‌های آسیب‌دیده در افراد مبتلا به لوپوس استفاده می‌شود تا کلیه‌ها فعالیت مناسبی داشته باشند. داروهایی که برای سرکوب التهاب استفاده می‌شوند شامل داروهای شیمی‌درمانی ( با دوزهای کمتر نسبت به درمان سرطان) و داروهایی که در بیماران تحت عمل پیوند عضو برای محافظت در برابر رد پیوند استفاده می‌شود، هستند. دسته ای از داروها به نام داروهای آنتی-TNF در برخی از اشکال آرتریت و پسوریازیس خودایمنی مانع از التهاب می‌شوند.
درمان‌های جدید برای بیماری‌های خودایمنی در حال مطالعه هستند.
Photo by Chokniti Khongchum from Pexels
آیا درمان‌های جایگزینی وجود دارد که بتواند کمک کند؟
بسیاری از افراد در مقطعی از زندگی خود نوعی از طب مکمل و جایگزین را امتحان می‌کنند. برخی از نمونه‌های طب مکمل و جایگزین، محصولات گیاهی، کایروپراکتیک، طب سوزنی و هیپنوتیزم هستند. اگر یک بیماری خودایمنی دارید، ممکن است برایتان این سؤال ایجاد شده باشد که آیا درمان های مکمل می‌تواند به بهبود برخی از علائم شما کمک کند. صحبت کردن درباره این موضوع سخت است. مطالعات روی درمان‌های مکمل محدود است. همچنین، برخی از محصولات مکمل می‌توانند باعث مشکلات سلامتی شوند یا در نحوه عملکرد داروهای مورد نیاز شما اختلال ایجاد کنند. اگر می‌خواهید یک درمان مکمل را امتحان کنید، حتماً آن را با پزشک خود در میان بگذارید. پزشک می‌تواند درمورد مزایا و خطرات احتمالی استفاده از طب مکمل به شما اطلاعات بدهد.
من می‌خواهم بچه‌دار شوم. آیا داشتن یک بیماری خودایمنی بر بارداری تأثیر می‌گذارد؟
زنان مبتلا به بیماری‌های خودایمنی می‌توانند با خیال راحت بچه‌دار شوند. اما بسته به بیماری و شدت آن، ممکن است خطراتی برای مادر یا نوزاد وجود داشته باشد. به‌عنوان مثال، زنان باردار مبتلا به لوپوس در معرض خطر زایمان زودرس و مرده‌زایی هستند. زنان باردار مبتلا به میاستنی گراویس (MG) ممکن است علائمی داشته باشند که منجر به مشکلات تنفسی در دوران بارداری شود. برای برخی از زنان، علائم در دوران بارداری بهبود می‌یابند، در حالی که برای برخی دیگر علائم‌شان تشدید می‌شود. همچنین، برخی از داروهایی که برای درمان بیماری‌های خودایمنی استفاده می‌شوند ممکن است برای استفاده در دوران بارداری بی‌خطر نباشند.
اگر می‌خواهید بچه‌دار شوید، قبل از شروع تلاش برای بارداری با پزشک خود صحبت کنید. پزشک ممکن است به شما پیشنهاد کند که صبر کنید تا بیماری شما بهبود یابد یا قبل از شروع تلاش، تغییری در داروها پیشنهاد دهد. همچنین ممکن است لازم باشد به دکتری مراجعه کنید که از زنان دارای حاملگی‌های پرخطر مراقبت می‌کند.
برخی از زنان مبتلا به بیماری‌های خودایمنی ممکن است برای باردار شدن مشکل داشته باشند. این موضوع ممکن است به دلایل زیادی رخ دهد. آزمایش‌ها می‌توانند تشخیص دهند که آیا این مشکلات باروری ناشی از یک بیماری خودایمنی است یا به یک دلیل نامربوط دیگر است. درمان‌های باروری می‌تواند به باردار شدن برخی از زنان مبتلا به بیماری خودایمنی کمک کند.
اکنون که یک بیماری خودایمنی دارم چگونه می‌توانم زندگی‌ام را مدیریت کنم؟
اگرچه بیشتر بیماری‌های خودایمنی از بین نمی‌روند، اما شما می‌توانید علائم خود را درمان کنید و یاد بگیرید که بیماری‌تان را مدیریت کنید، بنابراین می‌توانید از زندگی لذت ببرید! زنان مبتلا به بیماری‌های خودایمنی زندگی کامل و فعالی دارند. اهداف زندگی شما نباید تغییر کند. با وجود این مهم است برای مراجعه به پزشک متخصص در این نوع بیماری‌ها، برنامه درمانی خود را دنبال کنید و یک سبک زندگی سالم را در پیش بگیرید.
چگونه می‌توانم با عود بیماری مقابله کنم؟
عود کردن، شروع ناگهانی و شدید علائم است. ممکن است متوجه شوید که برخی محرک‌ها، مانند استرس یا قرار گرفتن در معرض نور خورشید، باعث تشدید علائم شما می‌شوند. دانستن محرک‌ها، پیروی از برنامه درمانی و مراجعه منظم به پزشک می‌تواند به شما در جلوگیری از عود کردن علایم یا شدید شدن آنها کمک کند. اگر مشکوک به عود بیماری هستید، با پزشک خود تماس بگیرید. “درمانی” را که از یک دوست یا خویشاوند شنیده‌اید، امتحان نکنید.
چه کارهایی می‌توانم انجام دهم تا احساس بهتری داشته باشم؟
اگر با یک بیماری خودایمنی زندگی می‌کنید، کارهایی وجود دارد که می‌توانید هر روز انجام دهید تا احساس بهتری داشته باشید:
وعده‌های غذایی سالم و متعادل بخورید. حتما از میوه‌ها و سبزیجات، غلات کامل، محصولات شیر بدون چربی یا کم‌چرب و منابع پروتئین کم‌چرب استفاده کنید. چربی‌های اشباع‌شده، چربی ترانس، کلسترول، نمک و قندهای اضافه‌شده را محدود کنید. اگر از یک برنامه غذایی سالم پیروی کنید، مواد مغذی مورد نیاز خود را از غذا دریافت خواهید کرد.
فعالیت بدنی منظم داشته باشید. اما مراقب باشید زیاده‌روی نکنید. با پزشک خود درمورد انواع فعالیت بدنی که می‌توانید انجام دهید صحبت کنید. یک برنامه تمرینی تدریجی و ملایم اغلب برای افرادی که دردهای عضلانی و مفاصل طولانی‌مدت دارند به‌خوبی جواب می دهد. برخی از انواع تمرینات یوگا یا تای‌چی ممکن است مفید باشند.
استراحت کافی داشته باشید. استراحت به بافت‌ها و مفاصل بدن شما زمان لازم را برای ترمیم می‌دهد. خوابیدن راهی عالی برای کمک به بدن و ذهن شماست. اگر به اندازه کافی نخوابید، سطح استرس و علائم شما بدتر می‌شود. همچنین شما نمی‌توانید با وجود بدخوابی با بیماری مبارزه کنید. وقتی به‌خوبی استراحت می‌کنید، می‌توانید بهتر با مشکلات خود مقابله کنید و خطر ابتلا به بیماری را کاهش دهید. اکثر مردم حداقل به ۷ تا ۹ ساعت خواب در شبانه‌روز نیاز دارند تا احساس آرامش کنند.
استرس را کاهش دهید. استرس و اضطراب می‌تواند باعث تشدید علائم در برخی بیماری‌های خودایمنی شود. بنابراین یافتن راه‌هایی برای ساده کردن زندگی و کنار آمدن با استرس‌های روزانه به شما کمک می‌کند تا بهترین احساس را داشته باشید. مدیتیشن، خودهیپنوتیزمی و تصویرسازی هدایت‌شده، تکنیک‌های ریلکسیشن ساده‌ای هستند که ممکن است به شما در کاهش استرس، کاهش درد و مقابله با سایر جنبه‌های زندگی با بیماری کمک کنند. می‌توانید این کارها را از طریق کتاب‌های خودیاری، ویدئوها یا با کمک یک مربی یاد بگیرید. پیوستن به یک گروه پشتیبانی یا صحبت با یک مشاور نیز ممکن است به شما در مدیریت استرس و مقابله با بیماری کمک کند.
تو قدرتی داری که دردت رو کم کنی! سعی کن از این تکنیک به مدت ۱۵ دقیقه، دو یا سه بار در روز استفاده کنی.
- موسیقی آرامش‌بخش موردعلاقه‌ات رو بذار.
- روی صندلی یا مبل مورد علاقه‌ات دراز بکش. یا اگر سر کار هستیی، بنشین و روی صندلی‌ات استراحت کن.
- چشماتو ببند.
- درد یا ناراحتی خودت را تصور کن.
- چیزی رو تصور کن که با این درد مقابله می‌کنه و تماشا کن که درد رو “از بین می‌بره“.
ترجمه اختصاصی توسط داروباکس
منبع:
Office on Women’s Health in, Autoimmune diseases, Page last updated: April 1, 2019
